تجربیات جهانی مرمت شهری ( شهرهای: استانبول، توکیو، دمشق، هرات، ساماریندا، نین بو )

تجربیات جهانی مرمت شهری ( شهرهای: استانبول، توکیو، دمشق، هرات، ساماریندا، نین بو )

اسلاید 1: تجربیات جهانی مرمت شهری( شهرهای: استانبول، توکیو، دمشق، هرات، ساماریندا، نین بو ) استاد مربوطه: دکتر عباس زادهاعضای گروه:رامین نجفی جواد ملکیاحسان پوریوسف سهند تقی زادهدانشگاه ارومیهشهرسازی 90

اسلاید 2: ترکیهاستانبولاستانبول کهن شهری است به جای مانده از روزگاران کهن و پر از خاطره های تاریخی، دگردیسی این شهر در ابتدا رمی، سپس مسیحی، بعد از آن بیزانتین، دست آخر اسلامی و امروزه جهانی، سبب گشته است تا مرمت و نوسازی شهری به عنوان امر قطعی برای معاصرسازی این شهر و تعریف مجدد آن در شبکه شهرهای جهانی تلقی شود.

اسلاید 3: . نکات قابل توجه در مرمت شهری استانبول عبارت است از:هدف اصلی مرمت در استانبول: احیا و اعاده حیثیت تاریخی شهر به عنوان یک شهر جهانی.2. هدف کالبدی : اولویت بخشیدن به طرحهای بهسازی و نوسازی شهری.3. هدف اقتصادی: تقویت بنیه اقتصادی شهر از طریق جذب گردشگر و ایجاد فضاهای شهری جاذب و درآمدزا.4. هدف اجتماعی: خارج کردن شهر کهن از دست بینوایان و اقشار کم درآمد جامعه و ایجاد فضای شهر درخور عصر حاضر.5. هدف فرهنگی: توجه دقیق به نقش تاریخی – فرهنگی شهر قدیم و معاصرسازی آن.6. سیاست ها و راهبردهای کالبدی:الف- خروج صنایع مزاحم از شهر کهن.ب- ایجاد فضاهای جدید در استخوان بندی شهر کهن برای جلوگیری از فرسودگی و معاصرسازی آن.

اسلاید 4: ج- مرمت تدریجی ابنیه قدیمی.د- ممنوعیت بلند مرتبه سازی در شهر قدیم.7. سیاست ها و راهبردهای حمل و نقل و آمد و شد:الف- ایجاد مسیرهای ویژه پیاده.ب- استفاده از حمل و نقل عمومی در بافت کهن به خصوص اتوبوس و تراموا.ج- ایجاد توقفگاه های متعدد در درون و پیرامون بافت کهن.د- کند کردن عبور سواره.8. سیاست ها و راهبردهای تأسیسات و تجهیزات شهری: معاصرسازی و به روز کردن تأسیسات و تجهیزات شهری.9. شیوه برنامه ریزی:الف- ایجاد کاربری ها و عملکردهای گردشگری فرهنگی در بافت کهن.ب- ایجاد ارتباط میان طرحهای مرمت با طرحهای بالادست در مقیاس جهانی.

اسلاید 5: ژاپنتوکیونکات قابل توجه در مرمت شهری توکیو عبارتست از:1. هدف اصلی:الف- پویایی شهر قدیم و احیای حیات مدنی آن.ب- به روز کردن شهر قدیم برای ادامه حیات.2. حفظ و نگهداری بناها و بافت های کهن و تاریخی.3. اهداف و ملاحظات اقتصادی: الف- برقراری نظام اجاره پایین بر حسب توان مالی خانوارها.ب- پرداخت یارانه دولتی به خانوارهای مایل به نوسازی.4. هدف اجتماعی: احیای حیات اجتماعی و فرهنگی در بافت کهن.

اسلاید 6: 5. سیاست ها و راهبردهای کالبدی:الف- تخریب و بازسازی واحدهای مسکونی در محل انبارهای تجاری و کارخانه ها.ب- اجباری کردن ساخت و ایجاد واحدهای مسکونی در طرح های ساختمان های تجاری.ج- مقاوم سازی بناها و ساختمان ها در مقابل خطرات و بحران های ناشی از سوانح طبیعی ( زلزله).د- نوسازی ساختمان های جدید و بازسازی ساختمان های فرسوده و قدیمی.6. سیاست ها و راهبردهای تأسیسات و تجهیزات شهری:الف- ایجاد تأسیسات شهری نظیر حمام های عمومی، خواروبار فروشی ها و... .ب- معاصرسازی.7. شیوه برنامه ریزی طرحهای مرمت شهری در دل برنامه ریزی شهری صورت می گیرد و با توجه به ناحیه بندی های انجام شده در بافت کهن و با توجه به نقش هر ناحیه در کل طرح و طرحهای بالادست تهیه می گردند.

اسلاید 7: سوریهدمشقمرکز شهر دمشق بر روی شهری رومی بنا شده که طی قرون متمادی، توسط سلاطین عرب و عثمانی دستخوش تغییر و تحولات شده است. این مرکز مهمترین و متراکم ترین مرکز تجاری سوریه می باشد. مسئله اساسی که در بازسازی این مرکز در ابتدا مطرح شد، این بود که آیا باید بازار کهن را رها کرد و در منطقه وسیع و مدرن شهر مرکز تجاری جدیدی ساخت؟ این اقدام بی تردید باعث می شد که بازار و کاروانسراهای مجاور آن عملکردی موزه ای باشد. با این اقدام اهمیت تجاری مرکز کهن تضعیف می گردید. از میان راه حل های پیشنهادی، سرانجام طرحی که به وسیله ساکنان محل ارائه شد، توسط دولت مورد پذیرش قرار گرفت.

اسلاید 8: 8

اسلاید 9: اصول کلی طرح که در چند مرحله تدوین گردید، چنین است:احداث یک معبر سواره اصلی برای اتصال شهر قدیم به مناطق جدید با توقفگاههای حاشیه ای.2. امکان دسترسی سواره به مجموعه ها و فضاهای شهری بافت کهن در حد ممکن.طراحی این معبر می بایستی نکات زیر را در نظر می داشت:عدم تلاقی با هیچ یک از یادمان ها و بناهای مهم و کاروانسراها.2. حفظ نشانه ها و یادمانها به ویژه ستون های معبد ژوپیتر (که در منطقه مسکونی قرار گرفته است).3. حفظ اهمیت معابر قدیمی.بنابراین، طرح نوسازی و بازسازی شهر کهن دمشق، با توجه به حفاظت و حراست از ابنیه و یادمان های تاریخی انجام گرفته است که این اقدام به منظور تثبیت هویت عمومی شهر کهن و مردم، نقش بسزایی ایفا می کند.

اسلاید 10: به طور کلی می توان اهداف نوسازی شهر کهن دمشق را به صورت زیر دسته بندی کرد:برقراری ارتباط میان شهر قدیمی و توسعه های جدید و حفظ بخش قدیمی به عنوان قلب شهر امروزین.2. بازسازی، حفاظت و نگهداری تمام یادمان های دوران اسلامی از قرن دهم تا بیستم میلادی.3. روشن کردن وضعیت نقشه شهر کهن با تخریب های موضعی.4. توسعه نظام معابر پیاده.5. سازماندهی مجدد حرکت وسایط نقلیه عمومی در ارتباط با 21 کاروانسرای قدیمی که مراکز عمده تجاری و ثروت بخش قدیمی شهر محسوب می شوند.

اسلاید 11: 11نکات قابل توجه طرح مرمت شهری در دمشق عبارت است از:هدف اصلی: حفظ خصوصیات شهر کهن و احیا و اعاده شخصیت آن.2. هدف اقتصادی: به صرفه کردن صنعت جهانگردی و گردشگری.3. هدف اجتماعی: تثبیت جمعیت شهر قدیم و جلوگیری از دگرگونی بافت جمعیتی.4. هدف فرهنگی: توجه به نقش تاریخی-فرهنگی شهر کهن و ارتقا کمی و کیفی آن.5. اهداف کالبدی:الف- تخریب فضاهای بی ارزش برای ایجاد فضاهای عمومی و سبز.ب- کاربست اصول و معیارهای واحد همسایگی در مناطق مسکونی.ج- ارتقا و بهبود وضع محله های اصلی شهر به طور جامع و بدون تخریب.د- کاربست وسیع تعمیر و مرمت بنا و ساختمان.

اسلاید 12: 126. سیاست ها و راهبردهای آمد و شد و حمل و نقل:الف- تجهیز شهر قدیم با یک مسیر حلقوی سواره.ب- تأمین توقفگاه در مرکز شهر کهن.ج- چم و خم دادن به محورهای مستقیم به منظور جلوگیری از سرعت حرکت سواره.د- سازماندهی مجدد حرکت وسایل نقلیه عمومی مربوط به 21 کاروانسرای قدیمی.ه- توسعه شبکه معابر پیاده در ارتباط با عناصر تاریخی.7. سیاست ها و راهبردهای تأسیسات و تجهیزات شهری:الف- ایجاد شبکه تأسیسات و خدمات جدید.ب- اختصاص محوطه های جدید دارای فضای باز و سبز به دبستان و دبیرستان.8. شیوه برنامه ریزی: تعریف و تعیین نقش شهر قدیم در کل شهر و برقراری ارتباط میان شهر قدیم و توسعه های جدید.

اسلاید 13: 13افغانستان ( قبل از جنگ )هراتهرات از جمله شهرهای ثبت شده جهانی است که در زمینه مرمت شهری ( قبل از جنگ ) موارد زیر را مورد توجه قرار می داد:۱.هدف اصلی: حفاظت و احیای سازمان شهری بافت کهن و ارتقای کیفیت حیات مدنی.۲. اهداف اقتصادی:الف ـ رونق صنایع دستی و بومی.ب ـ تقبل ۵۰ درصد هزینه های نوسازی از طرف دولت برای تشویق مردمان به سرمایه گذاری.۳. هدف فرهنگی: حفظ و احیای شخصیت شهر اسلامی.۴. اهداف و ملاحظات کالبدی:الف ـ تاثیرپذیری توسعه های جدید شهری از ویژگی های شهر قدیم.ب ـ حفظ بناهای تاریخی با اهمیت بدون تغییرات بنیادی.

اسلاید 14: 14۵. سیاست ها و ملاحظات حمل و نقل و آمد و شد: اختصاص برخی از مسیرها به مسیرهای ویژه پیاده٬ استفاده بهینه از شبکه راههای موجود برای دسترسی سواره.۶. سیلست ها و ملاحظات تاسیسات و تجهیزات شهری: به روز کردن تاسیسات و تجهیزات موجود و ارائه خدمات شهری نظیر مدارس٬ مراکز بهداشتی٬ ورزشی و غیره.۷. شیوه برنامه ریزی: تعریف و تعیین نقش مرکز شهر تاریخی در کل منطقه و تعیین توسعه آتی شهر بر مبنای الگوی چند هسته ای برای جلوگیری از بارگذاری بیش از حد بر مرکز تاریخیج ـ حفظ بافت با ارزش و تخریب و بازسازی بافت کم ارزش.د ـ ضابطه مند کردن ساخت و سازهای جدید در مقیاس٬ مصالح٬ نما٬ ارتفاع٬ هماهنگی و سبک.هـ ـ استفاده از سبک معماری قدیم در ساخت و سازهای جدید.و ـ تبدیل فضاهای بی مصرف به فضاهای باز عمومی.

اسلاید 15: 15

اسلاید 16: 16 اندونزیساماریندا شهر سامارینذا در استان کالیمانتان شرقی اندونزی قرار دارد. بافت کهن شهر ساماریندا در سال ۱۹۸۶ مورد بازسازی قرار گرفت. بازسازی منطقه قدیمی شهر با مساحت ۲/۷ هکتار برای بهینه سازی و ساماندهی شرایط نامطلوب منطقه مسکونی زاغه نشین و بازار قدیم شهر بود. آنچه به منظور نوسازی این منطقه درون شهری و تبدیل آن به یک مرکز شهری مطلوب اتخاذ گردید٬ طرح توسعه جامع بود که تامین تسهیلات عمومی٬ تفریحی٬ تجاری و مسکن را براساس اصل مجدد تقسیم اراضی شهری فراهم آورد.اجرای مراحل مختلف طرح٬ بدون اتخاذ سیلست های اجباری دگرگونی و بیرپن راندن ساکنان منطقه با استفاده حداقل اعتبارات دولتی آغاز گردید.

اسلاید 17: 17اهداف طرح نوسازی منطقه قدیمی ساماریندا عبارتند از:احیا و ابقای منطقه و جلوگیری از ویرانی بیشتر آن.۲. ایجاد شرایط لازم جهت توسعه همزیستی گروه های مختلف اجتماعی با یکدیگر.۳. فراهم کرذن توسعه اقتصادی.۴. افزایش همکاری های مشترک همه بخش ها با یکدیگر برای پایداری اهداف طرح.۵. تأمین هزینه های مربوط.۶. دسترسی به خود کفایی مالی.۷. بهره برداری از منابع.۸. ایجاد یک سازمان غیر دولتی و غیرانتفاعی برای انجام امور اجتماعی مقدماتی و همیاری های فنی - اجتماعی.

اسلاید 18: 18۹. تقسیم مناسب اراضی شهری میان بخش های مختلف جامعه و جمعیت با سطوح درآمدی مختلف.۱۰. تأکید بر حق دسترسی فروشندگان دوره گرد به زمین.۱۱. آماده سازی درصدی از زمین های موجود به منظور ایجاد کاربری عمومی.۱۲. بهبود وضعیت مناطق مسکونی پرجمعیت و زاغه نشین.۱۳. ایجاد یک بازار و یک مرکز خرید عمومی در دل شهر.۱۴. افزایش ارتباط مناسب میان شهر منطقه مسکونی.۱۵. امکان تغییر کاربری ها از طریق انتقال جمعیت به مناطق مسکونی دیگر و تبدیل این نقاط به مراکز تفریحی و تجاری فعال.۱۶. احداث ۱۴۱ دکّه و مغازه کوچک٬ ۵۴ مغازه بزرگ و ۲۲۴ قطعه رایگان ( برای فروشندگان دوره گرد کم درآمد ).

اسلاید 19: 19کلید موفقیت طرح نوسازی بافت کهن شهر مشارکت مستقیم جامعه محلی در همه مراحل برنامه ریزی٬ تأمین منابع مالی و سازماندهی بود. با در دست داشتن اعتبارات مالی محدود٬ دولت نقش خود را به عنوان مرجع قانونی و قانونگذار برای اجرای این طرح توسعه شهری تثببیت کرد.در صورت توجه به نکات اصلی مرمت شهری در ساماریندا٬ می توان آنها را به صورت زیر طبقه بندی نمود:۱.هدف اصلی: بازسازی منطقه قدیمی شهر.۲. شیوه مداخله: بهسازی و نوسازی شهری.۳. هدف اقتصادی: تقویت بنیه اقتصادی با حداقل اعتبارات دولتی٬ براساس سرمایه گذاری شرکت های خصوصی غیردولتی و محلی.

اسلاید 20: 20۴. اهداف اجتماعی:الف ـ مشارکت مردم.ب ـ بهبود وضعیت اجتماعی مناطق پرجمعیت و زاغه نشین.ج ـ حفظ جمعیت ساکن بومی در بافت کهن.د ـ بالا بردن سطح آگاهی بخش های مشارکت کننده.۵. هدف فرهنگی: تقویت بنیه فرهنگی و تاریخی شهر قدیم.۶. سیاست ها و راهبردهای کالبدی:الف ـ امکان تغییر کاربری در صورت نیاز.ب ـ رد تخریب و بازسازی.۷. سیاست ها و راهبردهای آمد و شد و حمل و نقل: بالا بردن میزان دسترسی و تسهیل آمد و شد در آن.۸. سیاست های تأسیسات و تجهیزات شهری: معاصر سازی و روزآمد کردن تأسیسات و تجهیزات موجود.۹. شیوه برنامه ریزی: تهیه طرح توسعه جامع براساس تفکیک چهار عملکرد اصلی.

اسلاید 21: 21 چیننین بوشهر تاریخی نین بو در استان ساحلی ژیانگ در یکصد مایلی جنوب شانگهای ـ در خلیج هانگژو ـ قرار دارد. نین بو نمونه شهر ی است که برای حل و فصل تضادهای ذاتی٬ بین شهرسازی سریع٬ رشد اقتصادی و حفاظت از میراث فرهنگی تلاش می کند.تکوین شهر نین بو در حدود ۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح آغاز شد و اکنون حاوی بسیاری از آثار فرهنگی سلسله های «تانگ»٬ «سونگ»٬ «منیگ» و «کینگ» است که این شهر را واجد ارزش فرهنگی و تاریخی چشمگیری کرده است. مشکلات شهر نین بو در دهه ۱۹۸۰ شامل فقدان شبکه آب آشامیدنی سالم٬ فاضلاب و ... در مراکز تاریخی شهر بود که بدنبال آن٬ وضع خیابان های اصلی تجاری مرکز شهر رو به وخامت نهاد٬ تا اینکه مسئولین درصدد تهیه طرح ساماندهی شهر به منظور حفاظت و احیای بافت تاریخی شهر برآمدند. این طرح برای جلوگیری از تخریب غیرضروری ساختمانها یا پیشگیری از تأثیر بیش از حد آمد و شد به مناطق تاریخی٬ پیشنهاد کرد که خیابان های طراحی شده حتی الامکان تغییر مسیر داده شوند و در آنجا که بناهای تاریخی مهم در مسیر تعریض خیابانها واقع می شوند٬ طرح هایی برای جابجایی ارائه شود.

اسلاید 22: 22برای کاستن از تأثیر خیابان های وسیع در محیط تاریخی٬ محوطه سازی و مسیرهای پیاده٬ به منزله حائل مابین خیابان های پرازدحام و بناهای تاریخی طراحی شوند. هکچنین این طرح از طریق ایجاد کاربری های جدید در ساختمان های قدیمی تاریخی٬ سبب افزایش درآمد در شهر قدیم شد.در این طرح برای بالا بردن کیفیت منظر شهری در بعضی از مناطق تصمیم گرفته شد تا مقرراتی برای ساخت و سازهای جدید بر مبنای عقب نشینی ساختمان ها و ایجاد محدودیت هایی برای تراکم و ارتفاع آنها در نظر گرفته شود. بعلاوه تصمیم گرفته شد از طریق بازسازی و ساماندهی چشم اندازها٬ کیفیت بصری بافت ارتقا یابد.اجرای این طرح منجر به بهبود وضعیت خیابان ها٬ شبکه آبرسانی٬ برق٬ ارتباطات٬ روشنایی خیابان ها٬ مناظر و مسکن شد. گذشته از این٬ ساختمان های تاریخی حفظ شده اند و توان شهر برای اجرا و پایدارسازی کار حفاظت افزایش یافت.

اسلاید 23: 23نکات مورد توجه در مرمت شهری نین بو شامل موارد زیر است:هدف اصلی: ایجاد توازن میان توسعه و حفاظت از میراث فرهنگی.۲. شیوه مداخله: بهسازی و نوسازی شهری.۳. هدف اقتصادی: تقویت بنیه اقتصادی از طریق توسعه صنغت گردشگری.۴. اهداف اجتماعی مرمت:الف ـ حفظ ساکنان بومی بافت تاریخی و کهن شهر.ب ـ مشارکت بخش خصوصی و محروم. ۵. اهداف و ملاحظات فرهنگی:الف ـ حفظ دستاوردهای گذشته و سنت های فرهنگی.ب ـ نگهداری نواحی و بخش های باارزش معماری و واجد زیبایی طبیعی.

اسلاید 24: 24۶. سیاست ها و راهبرهای کالبدی:الف ـ در نظر گرفتن کاربری های جدید برای ساختمان های تاریخی.ب ـ تدوین مقررات جدید به منظور نظارت بر ساخت و سازهای جدید٬ تراکم و ارتفاع.ج ـ حفاظت از ساختمان ها٬ مجموعه ها و نواحی با ارزش شهر.۷. اهداف تأسیسات و تجهیزات شهری:الف ـ تجهیز شبکه های آب٬ فاضلاب و برق در مرکز تاریخی شهر.ب ـ معاصرسازی.ج ـ ارتقای سطح بهداشت شهر.۸. شیوه برنامه ریزی: برنامه ریزی راهبردی.

اسلاید 25: 25منبع:1. مرمت شهری دکتر حبیبی