تحقق پذیری معماری ایرانی – اسلامی با تأکید بر ایجاد هویت در شهرهای جدید

تحقق پذیری معماری ایرانی – اسلامی با تأکید بر ایجاد هویت در شهرهای جدید

اسلاید 1: تحقق پذيري معماري ايراني- اسلامي با تأکيد بر ايجاد هويت در شهرهاي جديدمديران طرح:مهندس عبدالحميد نقره کاردکـتر مـهران علي الـحسابيبه نام خداوند مهرآفرين

اسلاید 2: - از طریق علوم انسانی و وابسته به مکتب فکری و اعتقادی(از لطیف ترین و عمیق ترین علوم انسانی است)- با ایده ها و ایده آل های هنرمندان و مخاطبان سر و کار دارد.نمودار شماره 1- تعریف اجمالی و کلی از معماریمعماریهنر ساختمانمهندسی ساختماناز طریق علوم تجربی(حواس + آزمایش های تکراری + استقراء عقل)

اسلاید 3: 2- موضوع شناسي طولي در مباحث هنر و معماري

اسلاید 4: 3- تعریف هویت معماری و شهرسازی:- بازآفرینی و ساماندهی حکیمانه و عادلانه فضای زیست انسان ها، با عناصر طبیعی و مصنوعی.- متناسب با نیازهای مادی انسان ها و بسترسازی نیازهای روحی و سعادت آنها.

اسلاید 5: 1- کالبد معماري و شهرسازي بايد مبتني بر حکمت نظري اسلام يعني (حق مداري و واقعيت شناسي) و حکمت عملي آن يعني (عدالت مداري و مناسب سازي)، توسط افراد ذيصلاح و مجتهد در رشته خود، يعني عالم به ابعاد فوق و با استعداد و تجربه لازم ساخته شود. تحقق‌پذيري هويت اسلامي در شهرهاي قديم و جديد2- کليه قوانين و ضوابط حاکم بر جامعه، در کليه سطوح و از جمله معماري و شهرسازي بايد مبتني بر فرهنگ اسلامي باشد.3- بهره برداران و شهروندان نيز بايد به صورت نسبي آشنا و هماهنگ با فرهنگ اسلامي و مؤدب به آداب و سلوک و انساني آن باشند.4- براي تفسير جامع و مانع از فرهنگ اسلامي و رفع اختلاف مفسران و براي تشخيص و اجتهاد، شرايط اضطراري و مصلحتي (احکام ثانويه)، تبعيت همگاني از ولي فقيه در سطوح کلي و تبعيت از اجتهاد خبرگان در هر رشته تخصصي اجتناب ناپذير است. 4- اصول تحقق پذيري هويت اسلامي در شهرهاي قديم و جديد

اسلاید 6: 5- ارکان هویت اسلامی یک شهر:1- قوانین حاکم بر شهر باید اسلامی باشد.2- مدیران باید متعهد به اسلام، متخصص در مسئولیت های خود و ولایتمدار باشند.3- روابط اجتماعی مسلمانان باهم و با غیر مسلمانان باید مبتنی بر قوانین اسلامی باشد.4- معماری و شهرسازی در مجموع، باید تأمین کننده نسبی نیازهای مادی و بسترساز نیازهای معنوی شهروندان باشد6- رابطه نیازهای مادی و روحی انسان ها در شهر اسلامیرابطه دنیا و آخرت است . برپایه حدیث « الدنیا مزرعه الاخره»1- تأمین نیازهای مادی انسان ها به عنوان وسیله ادامه حیات، کاملاً ضروری است و از طریق عقل تجربی، به صورت نسبی قابل تأمین است. 2- بسترسازی نیازهای روحی انسان ها به عنوان هدف حیات است و به صورت اختیاری از طریق کلام الهی و علماء ولایت مدار قابل تحقق است.

اسلاید 7: 7- ارکان هویت اسلامی شهروندان(در شهرها و محلات)1- علم محوری :کسب درجات ایمانی، مبتنی بر معرفت های عقلانی و یقینی.)2- عالم محوری:کسب معرفت های حقیقی از عالمان ولایتمدار و ره یافته 3- متعهد به خودسازی (اهل عمل صالح و سیر و سلوک الی الله)4- مسئول جامعه سازی (اهل تبری و تولی و امر به معروف و نهی ازمنکر و . . .)8- راهکار تحقق پذیری هویت اسلامی در محلات:8/1- محله محوری با مرکزیت مسجد1- دانایی محوری با مرکزیت مسجد، در کنار کانون های آموزشی و پرورشی وابسته، مبتنی برکلام الهی و معصومین(س)، از طریق درس، بحث، سخنرانی و موعظه و غیره، عالی ترین امکان عملی را در معرفت افزایی و ایمان آفرینی می تواند ایجاد نماید.2- عالم محوری از طریق امام جماعت مسجد، که منتخب ولی فقیه زمان است و منتخبان او، عملاً شهروندان را در معرض سلسله مراتب ولایت مداری قرار می دهند.3- بهترین و مناسب ترین جایگاه خودسازی شهروندان که مبتنی بر علم حقیقی و عالم ره یافته است، عملاً در مسجد و عناصر وابسته به آن و مراسم و مناسک پیش بینی شده در آن فراهم میشود4- بهترین و مناسبترین جایگاه جامعه سازی و انجام مسئولیت و رسالتهای اجتماعی شهروندان، عملاً در مسجد و برگزاری نماز جماعت که برای همسایگان مساجد، مستحبِ مؤکد است و سایر عناصر وابسته به آن، فراهم می باشد

اسلاید 8: 8/2- مهمترین مزیت های مسجد محوری(از بعد ارکان چهارگانه هویت اسلامی شهروندان) 1- از بعد دانش محوری (معناگرایی جامع و مانع1- مسجد مرکزی است که اساس آن بر مبنای هدایت، معنویت و تقوای الهی پایه گذاری شده و مناسب ترین فضا برای ارتقاء معنویت و روحانیت است.2- معرفت حقیقی و جامع و مانع، فقط در کلام الهی و معصومین(س) قابل وصول است؛ و مسجد کانونی است که هویت خود را از کلام الهی و معصومین (س)که خطاناپذیزند کسب می نماید.3- مسجد قابل وصول ترین و در دسترس ترین مکان برای دستیابی به معرفت و ایمان حقیقی از طریق علماء ولایتمدار و راه یافته است.

اسلاید 9: 8/2- مهمترین مزیت های مسجد محوری(از بعد ارکان چهارگانه هویت اسلامی شهروندان) 2- از بعد ولایتمداری(عالم محوری)1- انتخاب امام جماعت از طریق ولی فقیه، ضامن انتخاب اصلح و قابل دسترس عالم ره یافته و متقی می باشد.2- انتخاب سایر مدرسین و سخنرانان و موعظه گران توسط امام جماعت منتخب، ضامن انتخاب اصلح و قابل دسترس آنان می باشد.3 - حضور چندبار در هر روزِ امام جماعت در مسجد (و توصیه به نزدیکی خانه امام جماعت به مسجد و محله)، بهترین شرایط دسترسی شهروندان را به عالم ره یافته را فراهم خواهد آورد.

اسلاید 10: 8/2- مهمترین مزیت های مسجد محوری(از بعد ارکان چهارگانه هویت اسلامی شهروندان) 3- از بعد خودسازی (با محوریت مسجد)1- از بعد اعتقادات و معرفت ایمانی، مسجد بهترین کانونی است که می توان معارف الهی و معصومین(س) را مبتنی بر کلام الهی و معصومین و عالمان ره یافته و ولایتمدار آموزش دید.2- از بعد عملی و سیر و سلوک اخلاقی، مسجد بهترین کانونی است کهمکمل خانواده بوده و مراسم و مناسک عملی و اجتماعی انسان را زمینه سازی، انگیزه آفرینی و میسر می نماید.3- از آنجا که خودسازی بدون جامعه سازی و فرائض اجتماعی انسان میسر نمی شود، مسجد مناسب ترین مرکزی است که انجام وظایف و تعهدات اجتماعی انسان را میسر می نماید.

اسلاید 11: 8/2- مهمترین مزیت های مسجد محوری(از بعد ارکان چهارگانه هویت اسلامی شهروندان) 4- از بعد جامعه سازی(جمع گرایی حداکثری)1- بهره مندی حداکثری از اقشار اجتماعی: استحباب نماز جماعت در مسجد برای همه اقشار، اعم از زن و مرد و پیر و جوان، گسترده ترین امکان تعامل اجتماعی را برای همه اقشار یک محله فراهم می آورد2- بهره مندی حداکثری از زمان در تعاملات اجتماعی: استحباب مؤکد برگزاری نمازهای پنج گانه در مسجد، بیشترین امکان تعاملات اجتماعی را در روز فراهم می نماید.3- از بعد فاصله مکانی در تعاملات اجتماعی: از آنجا که تا چهل خانه، همسایه مسجد تلقی شده (حدود 450 متر) و برگزاری نماز جماعت برای آنها در مسجد، مستحب مؤکد است، بنابراین همه اهالی یک محله در هر روز می توانند با هم تعامل اجتماعی داشته باشند.

اسلاید 12: رديفنوع مرکزيت نوع تعامل اجتماعی مدت زمان تعامل اجتماعی محدوديت های مکانیرابطه فرد با مسئولينگستره تعاملات اجتماعی1محله محوری با مرکزیت دبستانآموزش برای قشری محدود از کودکان- برای کودکان 7 تا 12 ساله- برای سایر اقشار حداکثر دو تا سه بار در سال - پیش بینی برای فاصله های 500 متر پیاده - برای سایر مکانها به صورت استثنایی- رابطه شاگرد و معلم - تابع بدون اختیار برنامه ها و دستورالعمل های مدرسه- آموزش مطالبی محدود - پرورش آدابی خاص و محدود - محور تعاملات دانش افزایی است و توجه به ابعاد مادی و کمی انسان2محله محوری با مرکزیت کلیسامراسم معنوی برای یک روز در هفته- برای کلیه اقشار فقط یک روز در هفته- و در مراسم غسل تعمید و ازدواج دو بار در طول عمر- عدم پیش بینی فاصله مکانی- رابطه انسان نامقدس با انسانهای مقدس- رابطه شنونده با گوینده - رابطه هنرپیشه و تماشاچی- رابطه توبه کننده و کشیش توبه پذیر به جای خدا- شرکت در یک مراسم هفتگی معنوی آشنایی با متن کتاب انجیل - تعامل انسانهای نا مقدس با انسانهای مقدس.- تعامل اعتراف کننده با کشیش (توبه پذیر)- تشویق به مهرورزی به همه حتی جنایتکاران 3محله محوری با مرکزیت مسجدآموزش و مناسک معنوی و سایر تعاملات مثبت اجتماعی برای همه اقشار و در همه روزهای هفته- برای کلیه اقشار پنج تا سه بار در روز- برای کلیه اقشار در همه روزهای عمر- عدم پیش بینی فاصله مکانی- از هر مکان دعوت به سوی لامکان- رابطه متقابل همه انسانها با هم - رابطه دانشجو و دانشمند- رابطه جمع عبادت کنند گان- رابطه آزاد واختیاری انسانها- رابطه مستقل همه با خداوند- رابطه برادران و خواهران دینی- رابطه مسئولیت پذیری متقابل- شرکت در مناسک معنوی در همه روزها - آشنایی و مطالعه کلام الهی و معصومین(س)- شرکت در عبادات و دعاهای جمعی- دوستی و برادری با دوستان خدا و دشمنی و مبارزه با دشمنان خدا- همکاری و تعاون در کلیه امور اجتماعی بر مبنای خیرخواهی و تقوی الهی9- بررسی تطبیقی محله محوری با انواع مرکزیت ها:

اسلاید 13: C PA شهرOO/P// D D D D D D D D D D D D D D D D B10- نمودار تحقق معماري و شهرسازي ايراني- اسلاميدر سطح شهر، منطقه و محله مبتني بر مسجد محوري (پيشنهاد اوليه)- و نظريه (رد و تکميل) در تعيين هويت مکان شهري A : شهرB : مسجد جامع يا مصليC : مسجد منطقهD : مسجد محله محورهاي O O/ و P P/= محورهاي پياده درون شهري و دسترسي به خدمات عمومي با محوريت مسجد.دايره O O/ و P P/= کمربندي سواره شهري.ساير دواير داخلي= امکان دسترسي سواره در سطح منطقه و محله و واحدهاي ساختماني.

اسلاید 14: 1- قاعدة ملازمه عقل و شرعابزار اجتهاد، عقل است و احكام عقلي همان احكام شرعي است.2- قاعدة بقاي اصولاصول نظري و عملي بيان شده توسط سنت نبوي برخاسته از فطرت، و بي زمان هستند.3- قاعده تفريعفروع(روش‌ها،صورت‌ها، مواد) و جزئيات، در پرتو اصول ثابت، با تفريع عقلي قابل استنتاج هستند.4- قاعده نسبيتفروع(روش‌ها،صورت‌ها، مواد) براساس مقتضيات زمان و مكان، كاملاً نسبي هستند.5- قاعده جامعيت و وسطيت (عدالت)فروع(روش‌ها،صورت‌ها، مواد) بايد همه جوانب و ساحات مختلف انساني را درنظر بگيرند.6- قاعده اولويتفروع(روش‌ها،صورت‌ها، مواد) بايد با توجه كامل به اولويت‌ها و مصلحت‌ها شكل بگيرند.7- قاعده هماهنگي با قوانين حاكمهفروع(روش‌ها،صورت‌ها، مواد) نبايد معارض با قوانين حاكمه و اصولي كه حق وتو دارند باشند.8- قاعده حوزه‌هاي آزادفروع(روش‌ها،صورت‌ها، مواد) نبايد حوزه هايي را كه خداوند انسان را آزاد گذاشته محدود كنند.9- قاعده احكام خمسه تكليفيهفروع(روش‌ها،صورت‌ها، مواد) بايد براي اجراء، بر اساس احكام خمسه، تعيين اولويت و ضرورت کنند.(حلال و مستحب و مباح و مکروه و حرام) 10- قاعده احكام ثانويه و حكومتيفروع(روش‌ها،صورت‌ها، مواد) و حتي اصول مي‌توانند با نظر و اختيار ولي فقيه به طور موقت تغيير نمايد.11- نمودار قواعد دهگانة اجتهاد از ديدگاه تشيع(در جهت تجلي مفاهيم ثابت‌نظري، براي اتخاذ روش‌هاي مناسب طراحي‌وخلق آثار جديد و اصيل)

اسلاید 15: الف- در مقياس کلان (کل شهر)12- راهکارهايي جهت زمينه سازي و ارتقاء هويت ايراني- اسلامي 1- توصيه‌هايي براي ساختار و استخوان­بندي هموار، دور از مزاحمت، خطر و آرامش‌بخش ارتباطات پياده. 2- توصيه‌هايي براي مرکزيت کالبدي مسجد و مصلي در شهر، براي فعاليت‌هاي ديني،اجتماعي، فرهنگي. 3- توصيه‌هايي براي يکپارچگي ساختار كلي شهر. 4- توصيه‌هايي براي مكان يابي و جانمايي مراکز خدمات عمومي شهري در جهت دسترسي‌هاي متناسب و مطلوب. 5- توصيه هايي براي رعايت مقياس انساني. 6- توصيه‌هايي براي بهره‌گيري از هندسه‌هاي سيال و مواج با انحناهاي مناسب در طراحي خيابان‌ها و مسيرهاي عبوري؛ و متقابلاً هندسه‌هاي مرکزدار،و محور دار براي عملکردهاي عبادي و آموزشي.

اسلاید 16: 1- توصيه‌هايي براي ارتباط ساختار کالبدي محله با ساختار کالبدي شهر. توجه به فضاهاي پياده مدار براي شکل دادن به بستري جهت اجتماعات و مراسم مذهبي، فرهنگي و اجتماعي در سطح محلات.2- توصيه‌هايي براي جايابي خدمات عمومي محله نظير خرده فروشي­ها، مدرسه ابتدايي، ورزشگاه و پارک­هاي محله .3- توصيه‌هايي براي فضاي باز و عمومي محله ها که ضمن امکان نظارت عمومي بر آنها، در کنار فضاهاي اصلي و عملکردي، مي‌توانند باشند؛ به عنوان ابزاري جهت ايجاد هويت و تمايز محله. اين فضاهاي باز محله اي مي‌توانند محيط مناسبي را براي حضور افراد از سنين و طبقات مختلف حاضر در محله فراهم‌آورند.4- توصيه‌هايي براي هندسه فضاهاي عبوري در مقياس محله، و سيال و متنوع بودن آنها و پرهيز از طراحي هندسه‌هاي خطي و مستقيم؛ تا ضمن دلپذير بودن و تنوع، فضاهاي باز از نظر شكل و مقياس نيز داراي تشخص و هويت خاص باشند. 13- راهکارهايي جهت زمينه سازي و ارتقاء هويت ايراني- اسلامي ب- در مقياس مياني (محله)

اسلاید 17: پ- مقياس خرد (فضاي شهري)1- دو مقياس پيشين، تاثير خود را بر شکل گيري بستر مناسب تقويت هويت شهر و مکان مي گذارند، 2- استفاده از مصاديق هنرهاي عمومي در فضاي باز شهري مي‌تواند تاثير زيادي بر شکل دادن به هويت شهري داشته باشد.5- طراحي دروني خانه‌ها بايد ضمن حفظ فضاي مستقل هر فرد و تفکيک فضاهاي خدماتي، نشيمن، داراي فضاي مهمان‌پذير مناسب باشد.3- شکل دادن به فعاليت‌هاي اجتماعي-فرهنگي در فضاهاي باز شهري تاثير زيادي بر ايجاد خاطرات جمعي و هويت دادن به مکان دارد.4- خانه‌ها، تجلي شخصيت صاحب خانه‌ها است. بنابراين بايد ضمن استقلال از هر نوع خود نمايي، و تفاخر و تكبر به دور بوده و متين و موقر و در مجموع هماهنگ و همنوا با ساير ساختمان‌هاي مسكوني باشند. 6- وجود فضاي باز مناسب و مستقل براي هر خانواده لازم و ضروري است.7- خانه‌ها بايد از ايجاد هر نوع مزاحمت همجواري نسبت به يكديگر نظير: اشراف ديداري، صوتي، بويايي و جلوگيري از نور آفتاب و باد مطلوب، منظر مناسب و غيره به دور باشند.8- امنيت، آرامش و استقلال خانواده‌ها در ساختمانهاي مشاع از مهمترين عوامل تاثيرگذار در طراحي آنها مي‌باشد. 9- بهره‌برداري از کهن الگوها و نمادهاي خاطره انگيز به خصوص در ساختمان‌هاي مذهبي توصيه مي‌شود. 14- راهکارهايي جهت زمينه سازي و ارتقاء هويت ايراني- اسلامي 10- بهره‌برداري از آرايه‌هاي مجرد و انتزاعي نظير کلام و نقوش هندسي سنتي شايسته و قابل بهره‌برداري است.