صفحه 1:
صفحه 2:
تعریف و مفاهیم خاک
تعریف خاک :
خاک مطمتن ترین قسمت پوسته جامد زمین را تشکیل مي دهد که به صورت پوششي سست و کم ضخامت سنگ هايي
را که هنوز تخریب نشده اند مي پوشاند. ضخامت این پرشش (خاک) در شرایط عادي 0/0 تا © متر است. اين قشر
نازک در واقع بین جو (اتمسفر) و قسمت سخت زمین که هنوز تحت تأثیر عرامل جوي واقع نشده و تخریب نگردیده
(لیتوسفر) قرار گرفته است.بطور کلی از دیدگاه خاکشناسی به ذرات کوچکتر از 2میلیمتر خاک اطلاق می شود.
طبق تعریف ژنتيکي » خاک ها بر اثر تخریب فيزيكي و شيميايي سنگ ها و فعالیت موجودات زنده که سیب تشکیل
هوموس مي شود به وجود مي آیند. بنابراین خاک در درجه اول ترکیبی است از مواد معدني و آلي - مواد معدني آن
شامل ریگ شنء ماسه و غيره است كه بر اثر تخریب و تجزیه سنگ بوجود مي آید و مواد آلي را بقاياي گياهي و
جانوري تشکیل مي دهد. در سالهای دور خاک بعنوان بخش بی ارزش پوسته زمین به شمار می رفت. تا اينكه در سال
1660 میلادی توسط دانشمندی روسی به نام "داکوچانف" بعنوان بخشی زنده و دارای ارزش مورد مطالعه قرار
گرفت.در زمین سنگ های سطحی در تماس با آب و هوا و موجودات زنده به یک جسم جدید یا انواع خاک های زنده
تبدیل شده است . هر زمین نما از مجموعه ای از خاک های متفاوت تشکیل شده است که هریک در فرآیندهای بوم
شناخت به روش خود موثر است خاک جزه منابع طبیعی است
صفحه 3:
منابع طبیعی عبارتند از :
SO GL جنگلها ومراتع سنابع
منابع طبیعی به دودسته تقسیم می شوند.)- تجدید شونده ©-
خاکیا جزء منابع طبیعی تجدید شونده
یک سانتیمتر آن بیش از دویست سال زمان لازم است.
اهميت خاك:
نظر خاکشناسی اهميت خاك ازجنبه هاى مختلف مطر ح است.
-جنبه کشاورزی : بستر
-جنبه عمران وصنعت :ساختار سا
جنبه محیط زیست: خاک جذب کننده اصلی زباله هاوفضولات مختلف می باشد.
تجدید شونده
از صد سال چون برای تشکیل
صفحه 4:
الف) پدولوژي:
در اين دیدگاه به خاک به عنوان یک جسم طبيمي نگریسته مي شود. مطالعاتي از قبیل منشاً خاک طبقه بندي
انواع آن و غیره که در آنها استفاده آني براي گیاه مورد نظر نیست همگي در محدوده پدولوژي مي باشد.
عم پدولوژی علومی نظیر : ژنز وپیدایش خاک ورده بندی خاک کائی شناسی خاک وارزیابی وحفاظت خاک
را مورد بررسی قرار می دهد.
رده بندی خاک :خاکهای مختلف موجود در دنیا را در کلاس ها یا طبقات مشخصی جای می دهیم ,دوطبقه بددی
معروف عبارتند از
SOIL ۲۸00010۱۷۰۵
ه ممع
رده هاى اصلى در طبقه بندى آمريكايى ©0 رده است كه به شرح زیر مى باشند
INCEPTISOLS « ENTISOLS: MOLLISOLS: ANDISOLS: HISTOSOLS: «
GELISOLS: ULTISOLS OXISOLS: ARIDISOLS « VERTISOLS «
ALFISOLS « SPODOSOLS
ب) ادافولوژي : در اين دیدگاه به خاک به عنوان محیط رشد گیاه نگریسته مي شود. لذا خصوصياتي از خاک
مورد مطالعه قرار مي گیرد که در رشد گیاهان عالي مزثر است. جدا کردن دقیق اين دو دیدگاه از یکدیگر میسر
نیست. بعضي خصوصیات فيزيکي و شيميايي و بيولوژيکي در هر دو دیدگاه مشترک مي باشد. علم پدولوژی
علومی نظیر : حاصاخیزی خاک بیولوژی خاک شیمی خاک فیزیک خاک رابطه آب خاک وگیاه را مورد
بررسی قرار می دهد.
صفحه 5:
عوامل تشكيل دهنده ناك :
هوا دیدگی سنگ ها و کانی ها
ثا ثیر هوا دیدگی به خصوص تخریب فیزیکی و شیمیایی ذرات در هر کجا آشکار است و هیچ شنی نمی تواند از
آن خلاصی یابد ..خاک محصول هوازدگي (۷/63106۲[09) سنگ هاي پوسته جامد زمین است . هوازدگي به
مجموعه تغييرات فيزيكي و شيميايي كاني ها و سنك هاي اين بوسته مي كويند. اين بديده را از آن جهت هوازدگي مي
كويند كه مستقيم و غير مستقيم با هوا و عوامل جوي ارتباط دارد. جون انواع سنك هاي بوسته جامد زمين بنا به مبدأ
پیدایش که مي تواند آذرین رسوبي و يا دكركوني باشد و نيز نوع كاني هايي كه اين سنك ها را تشكيل داده ند بسيار
متفاوت استء بنابراين تأثير جوي در توليد خاك به نوع سنك هايي كه تبديل به خاك مي شوند بستكي اصولاً
سنك هايي را كه تبديل به خاك مي شوند سنگ مادر مي نامند. عامل ديكر بيدايش خاكء نوع و شدت تأثير عوامل
جوي است. عمده ترين عوامل جوي عبارتند از درجه حرارت و
نزولات حاوي 260 آب هاي موجود در روي زمين نيز به هر شكل و ترتيبي كه باشند عامل مؤثر ديكر در بيدايش
خاک اند. غیر از سنگ مادر» عوامل جوي اشکال مختلف آب؛ موجودات زنده از عوامل ديكر در بيدايش خاك به
حساب مي آیند. پس خاک محل تلاقي چهار عامل سنگ مادر» عوامل جوي » آب هاي زمین و موجودات زنده است.
در مناطق گرم و مرطوب که هر چهار عامل به شدت دست اندر کار تولید خاک هستند» خاک هاي تکامل یافته تري
وجود دارد ولي در مناطق خشک که رطوبت و در مناطق سرد که حرارت تأثیر کمي بر پیدايش خاک دارند خاک ها
عموما جوان و تکامل نیافته اند.
أنء باد به ویژه
صفحه 6:
به دگرگوني فيزيکي و شيميايي سنگها و کانیها در سطح زمین یا نزدیک آن هواديدگي گفته مي شود. زیرا سنگها و
كاني ها با شرايط محيط خودشان از نظر دماء فشار و رطوبت در تعادل نیستند. هواديدگي موجب خرد شدن سنگ ها و
تجزیه و تغييراتي در كاني هاي اولیه و ثانویه مي شود و آنها را به حالت پايدارتري در محیط خودشان مي رساند.
هواديدگي بر دو نوع است ؛ هواديدگي فيزيكي و هواديدگي شيميايي . اين دو نوع هواديدگي اگر چه با هم عمل مي
کنند ولي ممکن است در مرحله اي از پیدایش خاک تأثیر يكي بیش از ديگري باشد.
هواديدگي فيزيکي :
خرد شدن سنگ ها بدون تغییر شيميايي و مينرالوژي (كاني شناسي) را هواديدگي فيزيکي مي گویند. در اين هواديدگي
سنگ ها فقط به قطعات کوچکتر شکسته مي شوند. عوامل اصلي شکسته شدن سنگ ها شامل تنش هاي درون سنگ به
علت نوسان دماي شب و روز » فشار ناشي از یخ زدن درون سنك ها ۰ فشار ناشي از رشد کریستال و ته نشستهايي
است که بر اثر ورود محلول هاي شور به درون شکاف هاي سنگ ایجاد مي شود و همچنین فشاري که بر اثر رشد
ريشه گیاه به وجود مي آید.
صفحه 7:
هوا ديدگي شيميايي :
به دگرگوني در ساختار شيميايي و كاني شناختي سنك ها » كاني ها » ساپرولیت (سنگ هاي هوا دیده و پوسیده که
در آن ساختمان اصلي سنگ حفظ شده (است) و خاک هايي گفته مي شود که در واقع تعد یل و بازتابي است در برابر
فشار آب. غلظت هاي شيميايي و وضعیت محيط كنوني أنها عوامل محيطي که در تشکیل خاک موثر هستند
عبارتند از
آب و هواء سنگ بستر؛ موجودات زنده (گياهان و جانوران و موجودات ذره بيني خاكزي) ناهمواري » آب » انسان و
زمان . این عوامل همگي در بستر زمان بر حسب چگونگي شرایط » نوع و گستردگي فعل و انفعالات فيزيکي -
شيميايي که منجربه تشکیل خاک مي گردد را تعیین مي کنند. در حقیقت در پي اين تحولا یب و فساد در سنگ
هاي به وقوع پیوسته ۰ خاک تشکیل مي شود و دراین میان هر چه درجه فساد در سنگ ها بیشتر باشد مرحله تكاملي
خاک مرتبه والاتري را طي نموده است.
صفحه 8:
عوامل موثردر خاکسازی: (فاکتورهای خاکسازی)
يكي از نتایج خاک شناسي شناخت اين حقیقت است که خاک نیز مانند موجودات زنده به وجود مي آید» بالغ و
بير مي شود. مهم ترين دليل تخريب فيزيكي؛ تغییرات شدید حرارتي است که از طریق انقباض و انبساط
سنگ هاء موجب متلاشي شدن آنها مي شود. يكي دیگر از راه هاي خرد شدن مكانيكي تصادم و به هم سائيده
ات در هنگام انتقال به ویژه توسط یخ در دوره یخبندان است. فعالیت انتقالي ذرات توسط آب و باده
امروزه يکي از فاكتورهاي مزثر در تشکیل خاکدانه است. با ادامه تخریب در اثر تجزیه فيزيکي و شيميايي
سنگ هاء از طریق تغییرات ایجاد شده » ذرات خاکساز جديدي ایجاد مي شود.
ایجاد خاک هاي مختلف به سرعت و چگونگي جریان تخریب بستگي دارد كه اين خود نيز از طرفي به
ترکیب سنگ هاي مادر ی و مقاومت آن در مقابل تأثیرات اتمسفري و از طرف دیگر به نيروهاي اقليمي و
همچنین به میکرو و ماکروفلور خاک مربوط مي باشد. حرارت و رطوبت اهمیت ویژه اي در تشکیل خاک
دارند. زیرا آنها نه تنها تعیین کننده شدت تخریب هستند بلکه در رشد و تکامل گیاهان عالي و پست نیز
مزثرند. مهم در اين رابطه نسبت مقدار بارش و تبخیر هر یک از محدوده هاي آب و هوايي است. نها
اب گیاهان زراعي متفاوت و انجام عملیات زراعي مختلف اعم از مکانيکي یا شيميايي در
تشکیل خاک تأثير
صفحه 9:
-عوامل اقليمي ( آب و هوايي) در تشکیل خاک :
4) رطویت :
تجزیه فيزيكي سنگ که در مراحل اولیه تکامل خاک اتفاق مي افتد. هميشه تابع مقدار معيني آب است که اغلب
فقط به صورت آب نزولات جوي در اختیار گیاه قرار مي كيرد. هر چه درجه حرارت و مقدار نزولات جوي
افزایش یابد به همان نسبت تغبیر شکل مواد اولیه آلي و معدني شدیدتر و سریع تر انجام مي شود. باران کم و
ناچیز و درجه حرارت سالانه خيلي پایین؛ سرانجام باعت مغلوب شدن پدیده تشکیل خاک مي گردد. البته مقدار
نزولات جوي به تنهايي مي تواند در تشکیل خاک بسیار موثر و مهم باشده بلکه نوع پراكندگي و همچنین فصل
ریزش آنها ( فصول گرم یا سرد) به مراتب اهمیت بيشتري دارد.
) درجه حرارت :
عامل حرارتي نقش ارزنده اي در مورد روند سرعت فعل و انفعالات شيميايي و یا حتي محيط هاي مطلوب رشد
نباتي و حيواني به عهده دارد. به طوري که با افزایش (00 درجه حرارت سرعت واکنش هاي شيميايي دو تا ©
برابر اقزایش مي یابد و همچنین سنگ ها در برابر تغییرات ناگهاني و شدید حرارتي توان مقاومت نداشته و خرد
مي گردند. دما باعث بالا رفتن توان پتانسیل طبيعي تبخیر در محیط مي گردد. در نتیجه افزایش مقدار تبخیر»
میزان آب و یا رطوبت موجود در محیط خاک کاهش يافته و آبشويي املاح در خاک بنا به شرایط محيطي متوقف
و کند مي شود.
صفحه 10:
440
باعث خشكي سریع خاک مي شود و خشكي هم مانعي براي تشکیل خاک است. در ضمن چون در مناطق خشک پوشش
گياهي تنک است» امکان کنده شدن خاک به وسیله باد یا آب (فرسایش) زياد است . بنابراین باد با از جا کندن قسمت
سطحي زمین و تشکیل ماسه بادي مانع از تشکیل خاک مي گردد و براي قوه محرکه خاک ( دینامیک خاک) ایجاد
زاحمت مي كند.
مزاحمت مي کند..
) عامل سنگ مادر در تشکیل خاک :ٍ
چون سنگ ها از لحاظ بافت؛ ترکیب و مقاومت با هم فرق دارند. تأثیر آنها در تشکیل خاک نیز متفاوت است. به عنوان
مثال سنگ هاي درشت دانه سریعتر از سنك هاي ريز دانه متراکم» خرد و تجزیه مي شون سنگ ها در
خصوصیات خاک در مراحل اولیه تکامل خاک بیش از سایر عوامل است. سنك در مناطقي که تخری
(مناطق حاره) در خصوصیات خاک کمتر مزثر واقع مي شود تا در مناطقي که تخریب ضعیف مي باشد ( مناطق معتدل
مرطوب) اين که سنگ مادر به عنوان ماده اولیه و خام خاک محسوب مي شود امري بديهي و مسلم است و بدون شک
هر خاكي در هر کجا که تشکیل مي شود اگر چه در جریان تكويني خود دچار تغییرات و دگرگوني فراواني مي شود به
هر حال چارچوب و اسکلت اولیه آن از سنگ مادر نشات گرفته و لاجرم مواد آن هم از سنگ بستر تبعیت خواهد کرد.
صرف نظر از جنس سنگ مادر که نقش عمده اي در ایجاد نوع و مراحل تكويني خاک دارد» عوامل ديگري
این امر مزثرند. این عوامل مربوط به بافت ها و نفوذ پذيري و شبکه تبلور كاني هاي موجود در سنگ است. در حقیقت
سنگ مادر از 60 نظر در تکوین خاک مي توان مورد بررسي قرار گیرد : الف) جنس ب) بافت ج) نفوذ يذير:
شبکه تبلور كاني هاي موجود در آن .منظور از بافت سنگ همان درصد ذرات مختلف تشکیل دهنده است؛ زیرا بعد از
واپاشي سنگ میزان رس و سیلیس موجود در خاک به آن بستگي پیدا مي کند. نفوذ پذيري نیز عامل مزثري در تسریع
فعالیت هاي فيزيکي شيميايي خاک محسوب مي شود. زیرا بالابودن ضریب نفوذ پذيري بیشتر در نیمرخ پروفیل خاک
محسوس مي شود. نوع شبکه تبلوري كاني هاي موجود؛ در سنك در و تحول خاک مزثر است. زیرا هر چد
مقدار آنبون هايي که کاتیون بخصوصي را احاطه مي نمایند بیشتر و بار كاتيوني کمتر باشد انرژی از as
پاشيدگي سنگ کمتر خواهد بود. ۲
شدید است
صفحه 11:
) عامل پستي و بلندي در تشکیل خاک
پستي و بلندي نه تنها به خودي خود رل مهمي را در تکامل و تکوین خاک ایفا مي کند بلکه پارامترهاي
حساس جوي چون دما و رطوبت را تغییر مي دهد و لذا این عامل به عنوان یک تغییر دهنده کلیما در
سطح ناحیه اي مطرح مي شود. بنابرا عوارض پستي و بلندي در تکوین خاک را مي توان
مشتمل بر دو بخش است :
الف) به عنوان یک تعدیل کننده کلیما
ب) یک عامل موثر در تکوین و تشکیل خاک
صفحه 12:
*)عامل بيولوژيکي (موجودات زنده) در تشکیل خاک
نقش این عامل در فرآیند خاكسازي آن چنان مهم است که بخش وسيعي از فعالیت هاي خاک را
به خود اختصاص مي دهد. منظور از موجودات زنده خاک بخش هاي وسيعي از باكتري ها؛ میکروبها ؛ انگلها
و قارچهاست . اما از اين مجموعه نقش باكتري ها در تجزیه مواد و تبدیل مواد آلي به معدني از اهمیت خاصي
برخوردار است. موجودات زنده گياهي و حيواني در حقیقت ايستگاهي هستند که انرژي خورشيدي را گرفته از
طریق انواع تجزیه هاي فيزيکي و شيميايي به اکوسیستم خاک و تأمین قود موجودات زي حیات مي
گردد. نقش ديكر: 8 قائل شد تجدید فعل و انفعالات پاره اي
فرايندهاي هوازدكي است. ريشه كياهان صرف نظر از اعمال فشار و ايجاد هوازدكي مكانيكي در سنك ها
همواره سعي بر تثبیت پاره اي از عناصري چون ازت و غیره در خاك دارند. از طرفي ريشه هاي كياهي
همواره سبب نفوذ مقاديري آب به درون خاک مي شوند. در ضمن به واسطه تتفس مقاديري گاز کر؛ در
خاک آزاد مي سازند که هر دو عامل فوق از عناصر اصلي در هیدرولیز و کربناتاسیون به شمار مي آیند. پاره
اي از گياهان نیز وسط ریشه هاي خود ترشحات اسيدي دارند که بي تردید در مجموعه خاک بي تأثیر نمي تواند
باشد.
ريشه هاي عميق گیاهان » به ویژه ریشه درختان جنگلي باعث هدایت و نفوذ آب به داخل خاک مي گردد.
در بعضي موارد ۰ آنها اسید نیز ترشح مي کنند که به حل شدن آهن و دیگر اجزاء و مواد تشکیل دهنده خاک
کمک مي کند. گياهان از طریق دیگر در تشکیل خاک و به وجوه معيني از خاک موثر هستند و آن
ايجاد هوموس است كه ماده اوليه أن را بقاياي كياهي و جانوري تشكيل مي دهد.
از ماده ألي (بقاياي كياهي و بقايا و فضولات حيواني) بر اثر فعاليت موجودات خاكزي (.
كرم هاي خاكى) هوموس بوجود مي أيد كه در تشكيل » حفظ و حاصلخيزي خاك هاي بسيار مؤثر است
إد آمدن
صفحه 13:
به طور كلي میزان هوموس در خاک خوب کشاورزي 6 تا 6 درصد در
لايه هاي 0,۸ متمرکز شده و رنگ تیره تري را ایجاد مي کند که به راحتي قابل تشخیص است. مواد بستري
خاک که داراي ساختمان شل و پراکنده هستند به همراه خاک تحت الارضي و سطح الارضي ذراتي را بوجود مي
آورند که ]8690۱ نامیده مي شود. قسمت فوقاني ]8690۱ به علت نزدیک بودن به جو در معرض تخریب
بیشتر آب و هوا و حرارت و موجودات خاک قرار گرفته و در این قسمت نفوذ ريشه گياهان و وجود بقاياي گياهي
و موجودات زنده به خوبي مشاهده مي شود. بالا بودن سرعت تخریب و تجزیه مواد در قسمت فوقاني ]8690۱
باعث شده که این قسمت خواص ویژه اي را به خود بگیرد که آن را ا[50 یا 50/1۲0 گویند.
این خواص یا مشخصات ویژه که خاک را از لایه هاي تحتاني متمایز مي کند عبارتند از :
الف) وجود مواد آلي زیادترب) وجود ریشه گیاهان و موجودات زنده خاک ج) وجود عملیات تخرد
بیشتر د) وجود افق هاي مشخصه
انواع مواد مادری خاک ۳۵۵۲6۵۲/31 03۵۲6۳0۴5 (منشای رگولیت)
مدرجا © انتقال يافته
مواد مادرى درجا :يعنى ازجاى ديكرى نيامده است. داراى سه منشائ متفاوت بوده ودرمحل هواديده مى شوند.
شامل سنكهاى أذرين سنكهاى رسوبى وسنگهای دگرگونی هستند
مواد مادرى انتقال يافته:براساس عامل انتقال طبقه بندى مى شوند.
آبرفتی 2 ۸۵۱۱۷۱۵۱- بادرفتی 3 و5ععما - ثقلی 4 ا3أيانا|امع- يخجالى ا8أع136 ©
خاک هاي معدني
خاک هايي هستند که مقدار ماده آلي آنها کمتر از 000 درصد وزن آنها است. کلیه خاک هايي که از اين به بعد
مطرح مي شوند خاک هاي معدني هستند به جز مواردي که اشاره به خاک هاي آلي شده باشد.
خاک هاي آلي :
خاک هايي هستند که چنانچه درصد رس آنها کم است» حداقل 6700 درصد وزن ماده آلي و چنانچه درصد رس [
زياد استء حداقل 000 درصد وزن ماده آلي باشد.
صفحه 14:
مورفولوژي خاک ساختمان خاک را مورد بررسي قرارمي دهد و در وضعیت صحرا مشاهده مي شود. اين پارامتر
شامل ويژگيهايي مانند رنگ » ساختمان فيزيکي ۰ ويژگيهاي شيميايي و كاني شناختي مواد خاک را در بر میگیرد که
اقق هاي خاک را تشکیل مي دهد. مرفولوژي خاک عبارتند از
0) فق هاي خاک و تشخیص آنها در صحرا :افق هاي خاك در صحرا بر اساس خواص زير تشريح مي كردند : ر؛
اري - ساختمان - پوشش هاي رسي - سخت دانه ها یا گره ها و حفره ها به روش صحرايي
2) نامگذاري افق هاي خاک :پروفیل خاک :عبارت است از برش عمودي خاک ( خاک رخ) اگر برش عمودي از
خاک تهیه کنیم ملاحظه مي کنیم که داراي GY هاي تقریباً موازي و گاهاً منقطع است که به طور افقي روی هم قرار
اكرفته اند. هر يك از اين افق ها ممكن است داراي يك لايه يا افق فرعي باشد. اين افق ها از لحاظ رنكء بافت »
ساختمان ۰ میزان مواد آلي و غیره با هم تفاوت هايي دارند. نیمرخ خاک :مجموعه افق هاي خاک را نيمرخ خاك مي
نامند و طبقه بندي خاک هاي مختلف بر اساس مشخصات نیمرخ یا پروفیل خاک صورت مي كيرد. افق هاي اصلي
خاک عبار؛ افق 0 محل تجمع بقاياي گياهي تجزیه شده که در حدود 000 تا 900 96 كل مواد آلي خاک را
تشکیل مي دهد. افق 0 به افق هاي 10 , 02 تقسیم مي شود. در افق 01 مواد آلي تجزیه نشده وجود دارد. در افق
2 مواد آلي تحت تأثیر قرار گرفته و تبدیل به هوموس شده است. افق :۸۸ لایه تقریبا سطح الارض خاک زیر
افق 0 که داراي هوموس فراوان يعني مواد آلي با تجزیه فراوان دارد که در خاک هاي خوب در حدود 9 تا 6
درصد خاک را تشکیل مي دهد و محل تجمع ريشه گياهان است. افق ۸۸ به دو افق ۸۸1 و ۸2/تقسیم مي شود. افق AL
به علت دارا بودن مواد هوموسي رنگ تیره تري دارد. افق ۸2 هوموس كمتري دارد و شستشوي مواد از اين افق به
میزان زیادی دیده مي شود. افق8 ا:فق تجمع املاح و دارای ساختمان بوده وفاقد مواد مادری تشکیل دهنده خاک که
تجریه نشده است می باشد و افق 8 به دو افق 81,82 وحتى 8تقسيم مي شود.افق ©لايه ناحيه عميق خاك كه سنك
5 به مواردي است كه تصور مي رود خاك از أن حاصل شده و اغلب همراه مواد اوليه تشكيل
دهنده خاك (سنك و قلوه سنكها) است. حداقل اعمال سازندكي خاك در اين افق صورت مي كيرد و كلا فاقد
مشخصات افق ۸,۵ است.
Bed week’! الال سقكء بان So قبیل ماسه سنگ و سدى |
به طور وضوح دیده نمي
و
as
صفحه 15:
بررسي خاک هاي ایران از نقطه نظر ۳۱۷
لام خاکهیف ااتمرکزیایراندر لکثر موارد بیشاز ۲0 لستو علتأنوجود کربناتک لسیم» سولقاتک لسیم و لملاح
شور و سديميميب اشد. در بعضیاز خاکهايخنیاز سدیم و کربناتهايمحلول 0۲۷ خاکاز 0 نیز تجاوز نمودم و
به ۸/۵ و حتيبیشتر ميرسد مثلأخاکضیاز سدیم ؛ ۳۷ خاکتا (0) لفزایشميابد. ۳۲۷ حدلکثر خاکهاوفلات
مرکزایرانبسین) تا 0/0 در نوسانلست در خاکهايجنگليشمال۳۲۱ خاک لسيدسوده و حتویسه 0/6 کاهشمي
یابد. عاملاسيديشدندر لینمناطقن زو لاتلسماني وجود ماسه سنگها و شنها لست
اصلاح خاک هاي آهكي از نقطه نظر کاهش ۳۲۸:
همانطور که مي دانیم جذب تعداد زيادي از عناصر معدني در خاک هاي آهکي به كندي انجام مي گیرد در بين این
عناصر مي توان آهن» فسفر ۰ رويء کبالت ۰ پتاس و غیره را نام برد. در خاک هاي آهكي ایران مسئله کمبود و عناصر
کمیاب در حقیقت مطرح نیست زیرا اين عناصر در خاک هستند و حتي به مقدار زیاد ولي به علت وجود آهک و يون
کلسیم فراوان» جذب عناصر کم مصرف با مشکلات فراوان انجام مي گیرد. براي اصلاح و بهبود خاک هاي أهكي
روش و متدهاي زيادي وجود ندارد.
خاک هاي آهکي بي اندازه از مواد آلي فقیر هستند و يكي از نقایص این خاکها کمبود مواد آلي و هوموس هستند.
طرف دیگر با اضافه تمودن مواد آلي مي توان از نقش مضر آهک جلوگيري نمود. روش دیگر عبارت خواهد بود از
اضافه كردن كودهاي شيميايي اسيدي کننده خاک؛ تعداد اين کودها کم و تأثیر آنها کند مي باشد. در بين آنها مي توان
سولقات آمونیوم را نام برد.
صفحه 16:
یته لحظه اي (210107 ادداناءع) و در
واقع همان مفیومي است که تاکنون در مورد ۲4 خاک گفته شد و وقتي از PH به طور کلي نام برده مي شود؛ منظور
این اسیدیته است. بنابراین اسیدیته حقيقي خاک نمایانگر غلظت يونهاي هیدروژن آزاد در محلول خاک مي باشد. خاک
اسيدي داراي ۳ کمتر از © خاک خنثي داراي ۴۷ مساوي ۳ و بالاخره خاک قلاداراي ۴۷ بیشتر از ۵ ایدیته
کل در واقع بیان کننده توانايي ضمني خاک در دارا بودن خا يدي بیشتر از ۱ است به همین جهت
آنرا اسیدیته
x 58 (potential acidity) Jy نامند. در مفهوم اسیدیته کل یون هاي +۲۸ قابل تبادل موجود در خاک که
قابل جابه جا شدن به وسیله کاتیونها مي باشند, در نظر گرفته مي شود و اندازه گيري آنهم با تعیین مقدار کاتیون هاي
فلزي که جاي هیدروژن قابل تبادل را مي گیرنده امکان پذیر است. به طور كلي در میان واحدها و ترکیبات عمده تشکیل
دهنده خاک عده اي به عنوان عوامل اسيدي و عده اي دیگر در نقش عوامل قليايي عمل مي کنند. از دسته اول رس و
هوموس را مي توان نام برد. که همانند یک اسید ضعیف (اسیدونید) اهمیت فراوان در خواص فيزيكوشيميايي خاک
دارند؛ در صورتي كه أهك و تركيبات حاصل از أن كه در اغلب خاكها كم و يافت مي شودءبه عنوان يك عامل
ي به حساب مي أيد و بالا فرد در ميان كلوئيدهاء هيدروكسيد آهن كه
از شده» در دسته اخیر قرار مي گيرند.
صفحه 17:
تخییرات ۳۱۷ خاک :
دامنه تغییرات ۴۱۷ در خاک هاي طبيعي موجود» معمولا بين حداقل 0 تا 0/0 و حداکثر 00 تا 08 قرار دارد. 2۲۷
حداقل در خاک هاي باتلاقي و خاک هاي حاوي مقادیر قابل ملاحظه سولفات آلومینیوم و PH حداکثر در خاک هاي
ق خشک و حاوي مقادیر زیاد کربنات سدیم اتفاق مي افتد. در شرایط یکنواخت مواد اولیه تشکیل دهنده
خاک و سایر مشخصات فيزيكوشيميايي یکسان معمولاً هر قدر شستشو در خاكي بیشتر صورت گید به دلیل مهاجرت
کاتيونها و عوامل قليايي: ۷( خاک تنزل مي یابد.
در تعقیب بارندگي شرایط فيزيکي خاک از قبیل ساختمان فيزيکي و پايداري آن» وجود عوامل كلونيدي نگهدارنده
کاتيونها (كلونيدهاي رس و هوموس و بالاخره نفوذ پذيري خاک در به ثمر رساندن تأثیر فوق مورد توجه قرار مي
كيرند. جكونكي تلفيق اين عوامل با هم در كندي و تسریع خاک و در نتيجه در تغييرات 504 أن تأثير مي تمايد. در یک
خاک معين»0]4 داراي تغييرات فصلي است شدت بارندكي در بعضي از فصول سال (حركت املاح به طرف عمق)
خشكي و تبخير زياد خاك سطحي در فصول ديكر (صعود املاح به طرف سطح خاك) انتقال بيشتر شاخ و برگ مرده
كياهان به خاك در فصل خزان و بالاخره جكونكي توسعه فعاليت موجودات زنده خاك در مدت سال و تأثير آن در
تخریب و تحول مواد آلي» همه و همه از عواملي هستند كه كم و بيش در تركيب و غلظت محلول خاک و در نتيجه در
تغییرات فصلي ۳۱ تأثير مي گذارند.
عملیات مختلف زراعي دلیل ديگري در تغییرات ۳۳۱ خاک است. شخم زیاده زیرو رو کردن خاک و آبياري مداوم
همواره موجبات شستشوي خاک را فراهم مي کند» در نتیجه مهاجرت املاح از لایه هاي سطحي خاک به طرف اعماق
در شرایط زهكشي مناسب در تغییرات ۴۱۷ خاک تأثیر دارد در یک منطقه با خاک مشابه, اختلاف ۴۱۸ بین قطعات
تحت کشت و آبياري و قطعات بکر و بایر مشاهده مي شود)
صفحه 18:
اثرات مصرف کودهاي مختلف و میکروارگانیسم ها روي PH
مصرف کودهاي مختلف در خاک هاي زیر کشت تغييراتي در ۳۲4 ایجاد مي کند. معمولاً كودهايي از نوع
آمونياکي» سولفات؛ کلرور پتاسیم» سوپر فسفات » گوگرد ؛ اوره و خون خشک موجب تنزل 0۳۷ خاک مي شوده در
حالي که كودهاي دیگر مانند سیا نامیده اسكوري؛ نيتراتهاي سدیم و کلسیم و کود دامي» ۴۱۷ خاک را بالا مي برند.
تأثیر فعالیت میکروارگانیسم ها در عمل هوموسي شدن بقاياي آلي تأثبر دارنده خواه ناخواه در SIS PH تأثیر مي
گذارنده چرا که محصول نهايي اين فعالیت در هر شرایط ؛ نوع مشخص از هوموس است که ۳۳۱ آن با نوع دیگر
تفاوت دارد.
صفحه 19:
۷ و حاصلخيزي خاک : ۳۳۱ را نباید به تنهايي عامل مستقل براي تعیین حاصلخيزي خاک دانست بلکه» ۱۱
معمولي از عوامل مختلف شيميايي است که به عنوان یک معیار قابل اندازه گيري نمایانگر چگونگي تلفیق عوامل
مزپور است. در ذکر بهترین رقم ۴۲۷ همواره باید شرایط ویژه هر منطقه از جمله منابع آب و خاک» آب و هوا و
كياهان كشت شده؛ مورد توجه قرار گیرند. در یک حالت كلي مي توان گفت که اغلب گیاهان براي رشد و بازدهي
مطلوب؛ 0۲۸ حدود خنثي زا مي طلبند. بعضي از گیاهان مانند یونجه و چغندر GAS PH قليايي را ترجیح مي دهند
(بین 72 تا 0/۵ ) و بعضي دیگر مانند سیب زميني و یولاف در ۷( كمي اسيدي بهتر رشد مي کنند ( بین 0/0 تا
)۴۳۱ با خراص فيزيکي و شيميايي خاک و کلا با رشد و بازدهي گياهان ارتباط دارد. تجمع ذرات كلوئيدي
براي تشکیل خاکدانه ها و برقراري ساختمان فيزيکي مطلوب در خاک مستلزم ۴۸4 متناسب با طبیعت کلونید است.
ام بالا در خاك هاي قليايي سدیم در پخشيدگي رس و ایجاد لایه هاي فشرده و غیر قابل نفوذ کمک مي کند؛
در حالي كه تنزل 614 همواره معياري در بيشرفت مراحل اصلاح خاك هاي مزبور به شمار مي رود. براي قابليت
جذب بسياري از عناصر مورد نیاز گیاهان؛ حدودي از PH همواره مناسبتر و كاهي ضروري تر است. در اين ميان
رابطه فشرده قابليت جذب فسفر SIS PH Ly بيش از همه جلب توجه مي كند. أنيون فسفات در gla PH مختلف
ظرفيت هاي متفاوت به خود مي كيرد. 50 ,إ] , 180,2] , 80,3- صورت هاي مختلف اين أنيون مي باشند كه
به ترتیب از ۷( کمتر از 6 تا بالاتر از 0 در خاک ظاهر مي شوند. بهترین شرایط جذب فسفر در خاک براي
گیاهان 2 تا 0" و براي پتاسیم و گوگرد بالاتر از 0 است و براي ازت 0 تا 0/2 است. اگر 8۱۷ به عنوان تنها
وسیله ارزيابي در اختیار باشد در یک حالت كلي جدول استفاده از اراضي را مي توان به شرح زیر ارائه نمود. 0 -
G/F PH 3 نوع نوع خاک فوق العاده اسید - اراضي بانلاقي - جنگل گونه هاي اسید دوست 0 - 0/8 تا
نوع خاک خيلي ا - اراضي چمني - زراعت گونه هاي اسید دوست (چاودار » گندم سیام) 5 - 6/6 تا
HPO - نوع خاک اسيدي - اراضي چمني - زراعت گونه هاي اسید دوست ( *6 - تا 20/0 نوع خاك كمي
اسيدي انواع زراعت به غیر از بقولات آهک دوست 6 - 6.75 ۳۳۱ تا 00/2 نوع خاک خنثي تمام زراعت ها
067-6 تا 0/0 نوع خاک آهكي یا شور تمام زراعت ها به غیر از گياهان غیرآهک دوست و در صورت
شور بودن باید شرایط آبياري و زهكشي متناسب رعایت شود" - از 0/0 به بالا نوع خاک شور یا تب
گیاهان مقاوم به شوري (با رعایت نکات لازم در جهت اصلاح اراضی)
صفحه 20:
عوامل موثر در PH خاک :
استفاده عناصر غذايي گیاه را نشان مي دهد. فعالیت قارچهاء باکتریها و
است. براي اصلاح خاک هاي اسيدي که ۷( آنها کمتر از حد مطلوب
باشد مي توان سنگ آهک (کربنات کلسیم) به آنها اضافه نمود. این ماده طبق واکنش زیر خاک عکس العمل نموده سبب
اشباع نسبي کلونیدها با کلیسیم مي شود.
ca | Micctle | + Coat ao
چون گاز کربنیک فرار بوده از خاک خارج مي شود؛ واكنش به طرف راست رفته و سب بالارفتن درصد اشباع بازي
خاک و نهایتا بالارفتن ۴/۷ مي گردد. چنانچه سنگ آهک به مقدار كافي و به طرز صحيحي مصرف شده و افزودن آن
به خاک به فواصل مناسب تکرار شود مي توان ۴ خاک مزرعه را در حد مطلوبي نگه داشت.
خاک هاي قليايي را نیز با دادن اسیدزا مي توان اصلاح نمود و 8۲۷ آن را به حد كافي تنزل داده و به سطح مطلوب
رساند. بدین منظور مي توان از اسید سولفوریک یا گوگرد استفاده نمود. اسید سولفوریک خود اسيدي قوي بوده و
افزودن آن به خاک سیب کاهش ۳۲۱ مي گردد. در مصرف آن باید احتیاطات لازمه را به عمل آورد زیرا این ماده
اسيدي قوي و خطرناک بوده و قدرت خورندگي و سوزانندگي شديدي دارد. پاشیدن آن در خاک نیز محتاج به وسایل
خاصي مي باشد. به جاي اسید سولفوریک مي توان از گوگرد عنصري استفاده نمد. اين مبدأ در شرايط مناسب خاک
توسط موجودات زنده زیر خاک اکسید شده به اسید سولفوریک تبدیل مي شود.
مشهورترین باكتري aS! کننده گوگرد ۲۳10000305 5لا!|[70[0006 است که در خاک زندگي مي کند و
چنانچه جمعیت آن در خاک کم باشد مي توان با افزودن مقداري از خاک حاوي آن به خاک مزرعه مورد نظر با
اصطلاح خاک را با اين باكتري تلقیح نمود. مواد اسيدي زاي ديگري نظیر سولفات آلومینیوم» al ye م
توان براي اسيدي کردن خاک به کار برد. اين مواد به علت گراني فوق العاده در موادت
مي شوند.
صفحه 21:
خواص بيولوژيکي خاکها
در جوار تركييات معدني اوليه و ثانويء خاك ها به مقدار كم و بيش حاوي مواد ألى خام و بو,
بيني خاک را تشکیل مي دهند. مهولا يران سرع ركه gla كاي و جائززي حاف اصطلاح ادافون
(Edaphon) به كار مي رود. از آنها گروههايي که منشأً گياهي دارند تحت عنوان فلورا (1072) و گروه هاي
دیگر با منشأ جانوري تحت نام فاوانا (5310113) خوانده مي شود. اركائيسم هاي مختلف زمين با فعالیت هاي حياتي
خود معروف به فعاليت هاي بيولوزيكي دائم در محيط خود تغييراتي ايجاد مي كنند كه نه تنها به تشكيل و تكامل
خاک کمک مي نمایند.بلکه روي حاصلخيزي خاک نیز اثرات با ارزشي بر جاي مي گذارند.
عوامل مزثر در فعالیت میکروارگانیسم ها:الف) عمق خاک و تهویه : فعالیت بيولوژيکي خاک توسط تک سلول هاي هوازي
صورت مي گیرد. فقط مقدار کمي از این اعمال راء میکرو ارگانیسم هاي غيرهوازي که اغلب در اعماق و لایه هاي زیرین
سکونت دارنده انجام مي دهند. ميكروبهاي هوازي در لایه هاي فوقاني خاک ۰ جايي که هوموس و مواد آلي متجمع اند و نیز
مقدار اکسیژن بیشتر از اعمال زیرین است» حداکثر نشانه هاي فعالیت را از خود بروز مي دهند ب)اپيتيم رطوبت خاک براي
فعاليت بيولوزيكي حدود © الي (70 درصد ظرفيت نگهداري آب مي باشد. اين مقدار تا حدودي نیز با توقعات گیاهان عالي
مطابقت داشته و در وهله اول براي رقيق نمودن و تعديل غلظت املاح خاك مورد استفاده قرار مي كيرد. در نواحي خشك و
نیمه خشک به علت کمبود آب» غلظت فاز مايع خاكها بيش از محدود طبيعي بوده و در مناطق مرطوب كمتر كمتر كه از ان
حدود است. در محیط مرطوب میکروارگانیسم ها براي حفظ تعادل جذب آب از خاک» فشار اسمزي طبيعي سلولي را کاهش
مي دهند در صورتي بعضي از باكتريهاي ساکن خاک هاي شور و قلیا که به نام باكتريهاي نمک دوست معروفند قادر به
اقزایش فشار اسمري درون سلولي بوده و بدین وسیله که از آب موجود به راحتي استفاده مي نمایند. ج) بافت خاک:معمولا
شرایط زندگي براي میکروارگانیسم هاء با افزایش مقدار ذرات رس در خاک هاي لومي شني و شني لومي؛ بهتر مي شود,
خاک هاي شتي به علت فقر مواد غذايي آلي و معدني و تخریب سریع مواد آلي و آبشويي دانم و خاكهاي رسي و لومي سنگین
به سبب تهويه ناكافي, فعاليت هاي بيولوزيكي كمتري نشان مي دهند. از اجزاي سه گانه بفت خاک درسء سيلت و شن
مخصوصاً ذرات رس تعیین کننده سرنوشت فيزيكي ٠ شيميايي و بيولوزيكي خاك ها بوده و از اين نظر بر روي كميت ي
كيفيت زندي در خاك نيز اثر مستقيم و غير مستقيم دارند. ميكرواركانيسم ها براي رسيدن به حداكثر فعاليت
بافت مناسب و مقدار رس متعادل محتاجند؛ بلكه به وضع قرارگيري مساعد ذرات نسبت به “تاكدانه ها) نيز نياز
دارند.
صفحه 22:
۷ و مقدار کربنات :ٍ
گروه هاي مختلف میکروارگانيسمي با وجود تأثیر مستقيمي که ih bass wee eg ee os ga
واكنشي متفاوت نیز مي باشند. مثلاً در حالي که باكتري ها به اسیدتیه خاک تا حدي حساسیت نشان مي دهند قارچ
اكثراً آن را به خوبي تحمل مي كنند. به طور كلي محدوده نقطه خنثي 6 - 0/6 مساعدترين شرايط واكنشي
براي زندكي ميكرواركائيسم هارا دارن ولي عملاً براي زندگي تک تک آنها امروزه اپتیم درجه ۳۱۷ مشخص گشته
است. چنانچه براي با بين 6 614 الي © ٠ براي أكتينرميست ها 6/6 تا 6/2 براي قارچها کمتر از هر دو
يعني 6 تا ۵ مي باشد. از اين نظر جمعیت ميكروبي خاک هاي اسيدي را اکثراً قارج ها و خاک هاي خنثي تا قليايي
ضعیف را باكتري ها و آکتینومیست ها تشکیل مي باکتریها موا ات» دوستدارنده محیط هستند و در
خاک هاي اسيدي فعاليتي نداشته یا فعالیت جزئي دارند.
ه) مواد آلي و هوموس :
مواد آلي خاک منبع غذايي میکروب بوده و کم و کیف آنها از عواملي است که بیش از همه در تشدید فعالیت هاي
ندگي موجودات ذره بيني موثر است معمولاً هر نوع زندگي میکرو ماکرو ارگانيسمي » به وجود کربن آلي قابل
تجزیه بستگي دارد. در خاک هاي آزمایش شده ایران مصرف انواع كودهاي آلي در كشاورزي علاوه بر حفظ تعادل
هوموس و مواد غذايي» فعالیت میکروارگانيزمي را افزوده و اثر اصلاحي روي خواص فيزيکي و شيميايي خاک مي
گذارد. پس از هر دفعه دادن کود آلي به زمین تعداد باتري ها چندین برابر افزایش يافته و ماکروارگانیزم نیز به
مقدار قابل ملاحظه اي زیاد مي شوند.
صفحه 23:
انواع میکروارگنیسم های موجود در خاک :
جدول زير تعداد ميكرواركانيزمها در لایه های سطحی خاک بعنی قسمتی از محیط زندگی كه به مقادير كافى مواد غذابى: هواء آب و حرارت در اختيار
آنها قرار مى دهد. به مراتب بيشتر از قسمت هاى زيرين يك يروقيل است. در م8 بايين از 1/8 فعاليت عادى خود را ميكرواركانيزمها از دست مى دهند.
آهك با انواع مختلف ويه انواع طبيعى كربناته آن به علت داشتن بون هاى فعال كلسيم . براى خاك. كياهان عالى و ميكرواركانيزمها ضرورى است بدون
وجود كلسيم و منيزيم و سابر املاح ضرورى. زندگی میکروب های خاک منتقل شده و تشکیل هوموس با ارزش غيرممكن مى كردد.
رای ایجاد ساختمان مناسب در خاک های زراعی نيز. آهك در جوار مواد آلى و هوموس رل مهمى بازى مى كند. خاك هاى اسيدى قعاليت بيولوزيكى
نسبتاً ضعيقى دارند و براى كسترش فعاليت هاى حياتى خاك هاء افزودن آهك. غيرقابل اجتناب بوده و در آن شرایط به عنون یکی از عملیات های
اساسی اصلاح اراضی متداول است. سنجش وضع موجودات خاک می تواند بررسى كلى فعاليت هاى حياتى آنها باشد. امروزه با ٠ رو
مختلف می توان فعالیت بیولوژیکی خاک را به راحتی ارزیبی نمود.الف) روش شمارش ارگانیسم ها در وزن مشخصی از خاک در
زیر میکروسکوپ های قوی ب) روش اندازه گیری فعالیت های تنفسی موجودات زنده درون خاک از روی مقدار تصاعد 2 از
سطح معینی از خاک مورد نظر ج) انازه گیری فعلیت بیولوژیکی بر اساس تعیین مقدار و قدرت كاتاليزورى آنزیم های متشرحه
موجودات زنده که در آزمایشگاه روی مواد آلی و معدنی تجزیه پذیر با دخالت و وساطت و یا زستازهایی با متشأً ارگائیسمی به
ویژه میکروارگانیزم ها انجام می گیرد. الف) باکتریها بباکتریهای خاک. موجودات تک سلولی با منشأً گیاهی اند که دارای ابعاد
خيلى ريز میکروسکوپی بوده (۱۰-۱ میکرون) و از اين نظر با ذرات رسی قابل مقایسهاند. در مجاورت ريشه گیاهان عالی و نیز
روی مواد آلی تازه. تعداد آنها بیشترو فعالیت حیاتیشان شدیدتر است. بسته به نوع خاک تعداد آنها در هر گرم نا ۲ میلیارد نیز
می رسد. معمولاً محدوده تعداد و فعالیت آنهابه 61 محیط بستگی دارد. چنانچه بهترین محیط واكنشى براى ياكتريهاء حدود
خنثی است. به همین جهت در خاک های آهکی و خاک هایی که کاتیون بازی به مقدار کافی موجود است. باکتریها زندگی
مناسبی بيدا کرده و سريعاً تكثير مى يابند. باكتريها از روى وضع تغذيه و كسب انرزى به كروه هاى هتروتروف
(صامسمسعا) و اتوتروف (عصامطض() و از روی نیاز یه اکسیژن به گروه های هوازی و غیرهوازی تقسیم می شوند.
صفحه 24:
هوازی ها
مهمتزین باکتری:های خاک اکتا هوری اند که رای تفن خود حديناً بد اكسيين أزك مس ead lf ages egy ong لس لاي
SS gh la هلى زراعى كه در حالت طبيعى دارلى تهويه يهتراز لابه هلى il ah بای زندگی اي گوه ماب تراست
غير هوازى : زندكى باكتريهاى غيرهوازى معمولاً به افق هاى زيرين خاك. كاهى نيز افق هاى سطحى خاك هاى خيس ذائم و با آب مسدود. محدود
بوده و در خود اکسیژنآزاد را حمل نمی نمایند.
ب) آکتینومیست ها
این گروه از جنران را می تون از ظر ساختمان و وضع زندگی, حد واسط باكتريها و قارجها دانست. توقعات آنها نسبت به شرايط محبط زندكى با ساير
موجودات ذره بينى تا حدودی تفاوت دارف نه طورى كه ۳ مناسب برایآنها حدود ۵1۷ بوده و به همین دلیلفعالیتآنه در خاک های آهکی
رطوبتى شديدتر است. أكتبنوميست ها اكثرأ هوازى أند و در تشكيل هوموس خاک نیز وظابفى به عهده مى كيرند. يس از بارندكى كوتاه مدت و هوای
مرطوب گرم و در برخی از خاک های زراعی می توان از بوی مخصوصی (بوی تازگی ) که از خاک ها متصاعد می گردد. به وجود آکتینو میست ها پی
برد أز ویژگیهای موجودات مزبور داشتن استعداد أنتى بيوتيك سازى است
ت) قارجها:
قارج هلى قره بينى خاك. از نوع هتروتروفند كه فعاليت زندكى خود را به وسيله ميسل ها نایان مى سازه تكثير آنه به وسيله توليد (ere) sp
است وب افزایش مراد آلی مخصوصاً ازت در معیط سریداً بر تدد آنه افزوده می شود تعددقارچها در خاک های زراعی حاصاخیز مدرلا ار باكتزيها و
آکتبنوبیست ها کمتر و بستهبه قصول مختلف سال واکتش محیط متفاوت است. معملً ماگزیممتعدد آنها دربهار و پاییزمشاهده می گردد. کف
قارجه به AN SA بزدو هتجنین رت ولد فملیت مان يه را حر هرايط انيعي مير بد طوز كام انام معد تداك ها مرعتجدوم مز اك
های مناطق مرطوب به راب پیش از خاک های نواحی خشک و نیمه خشک است. از ارچها مخصوصاً بزردونیست ها بةلیگنین اعضای گیهی بای
حملهکزده و پس از متلامی کردن یره هایبسولي باوج لمکان تجزیةسلوز و متا لد راق ناد داريا ايوخا فرهم میب
از ار های ده بنی خاک برخى به صورت بارازيت و مولد امراض واواعزلدی ب صورت سابروفيت بر ووى بقاباى مواد لى زندكى مى كنند. بعضى از
قارج هاى عالى و جدكلى به صورت همزيستى با درختان جنكلى زندكى كرده و به خصوص روى تفذيه ريشه أى جتكل هاى مرطوب تأثير ميا
صفحه 25:
ج) آلگها یا جلیک ها:
آلكها با داشتن سبزبنه (كلروفيل) قادر به فتوستتز بوده و از كروه اتوتروف مى باشند . تعداد آنها در زمين با باكتريها و قارجها ناجيز بوده و از نظر وظایف
نیز کم اهمیت ترند. در زرعت برنج و در خاک هی نوحی گرم و مرطوب. بعشی ee ab ST eh ازت هو می باشند (زندگی آنها در محیط
مرطوب . فرهم ر است) داشتن استعداد جذب ازت درخاک های کوبری بهآنهانسبت دده شده است.
ماکروارگانیسم های خاک
مهمترین جانران خاک را که ا حدودی در تشكيل. تكامل و تحول خاك مؤثرند. كرمهاى خاكى . حلزون هاء نماتدها. سوسك ها و أبدوزك هاء مورجه ها
و حشرات مختلف و امثال آنها تشكيل مى دهند. كروهى از أنهاء آفت كياهان و حيوانات بوده و برخى نيز مانند كرمهاى خاكى و حلزون ها اهميت زراعى.
دارند. تعداد آنه مانند ميكروفلورا. در لابه هاى يك بروقيل و خاک های داای تیب و نوع مختلف متفیراست. خاک های محتوی مود آلی و بقیایکیاهی
قراوان براى زندكى ماكرواركانيسم ها محيط مناسبى به شمار مى آبند فعالبت ميكرواكانيسم هاى زمين. با اعمال تحركى . نقل و انتقال مواد و إيجاد
Jog la JUS glad و خالى به قطرهاى مختلف. به ظهورى مى رسد. ديواره هاى درونى اين فضاها. با ترشحات و مواد دفع شده ماكروار كائيسمى
آغشته شده وبا وجود ساير شرايط مناسب (تهويه و نفو آب و هوا/محيط زندكى ايده آلى براى ميكروبها محسوب می شوند. ۱
كرم هاى خاكى اجزاء خاك را تغذيه ويس از كثرائدن از لوله كوارشى أنهارا مجدداً به خاك تحويل مى دهند. مواد مزيور يك نوع كميلكس ألى - معدئى
هستند كه روى حاصلخيزى خاك تأثير مثبت مى كترائد و برلى تمابز بروتقينها و تشخيص تيب خاك هاى هوموس دار نيز كليد مؤثرى به شمار مى روند.
همین طور در خاک های که آثار فعالتی کرم خاکی مشاهده می شود. وجود هوموس های بر رزش حتمی است. مخصوصاً خاک های سياف قسمتى از
وضع مناسب بیوشیمییی و فیزیکی خود را مديون وجود كرمهاى خاكى است. قعاليت حلزونها بيشتر به سطوح خاكها محدود بوده و جويدن و خرد كردن
بقاياى ظريف كياهى مانند شاخه هاى جوان و بركها از وظايف أنهاست. تجزيه مكانيكى مواد آلى ضمن افزابش سطوح تأثير تأثبر ميكروبى - فيزيكى -
شيميايى). با اختلاات اجزاء معدنى و الى توأم است.
صفحه 26:
رابطه عملیات زراعی انسان ها و فعالیت بیولوژیکی خاکیها
اجرای عملیات متنوع زراغی بر روی خاک با اجاد تفییرات شدید در شرایط محیطی ارگانیسم های خاک هفراه بوده و هر تفیبری در مسیر بهره برناری
زراعی از خاک. موجب به هم خوردن تعادل کمی و کیفی موجودات زنده خاک می شود. ما تبدیل جنگل به موقع زمین های زرعی, هميشه با كم شدن
ارکانیسم های تجزیه کننده لینگین چوب و نیز کاهش تعداد موجودات پرتوقع برای تهویه خاک و حرارت مواجه است.
عملیات های زبره موجب تشدید فعالیت های بیولوژیکی می شوند:
)١ شخم و تسطبح در عمق» زمان و تكرار مناسب
؟) فراهم نمودن شرايط مطلوب نفوذ هوا و آب
؟) ايجاد كوشش در تكهدارى حرارت متعدل (۲۰ درچه سانتی كرام
۴ بر اساس 0*3 طبيعى موجود در انواع تيب خاك. كوشش در رسيدن به واكنش مطلوب (ذر خاک های قلیایی رسیدن به واکنش ۷ تا ۵۷ توسطط
عملبات و روشهاى ويزه در خاك هاى اسيدى بااضاقه كردن أهك به خاك براى نيل به واكنش عل قا 06
۵) کوددهی هماهنگ و حساب شده با کودهای آلی و کودهای شیمباییمناسب برای هر نوع و تيب SUE به منظور أثبات عينى به جدول توجه شود
۶) اجتناب از آبش گذاشتن زمین و فراهم نمودن محیط سبز دائمی با گياهان مناسب
قیلیات زیر فمالیت عای پیواوژیگی را کم می کند:
۱ عملیاتبه موقع. حساب نشده و بیش از نیز شخم و تسطیح
۲) مدیریت غلط در آبباری و تهویه خاک مانند مصرف زیادی آب و امکان دادن به توقف طولانی آب در مزرعه و همچنین خشک نگهداشتن خاک برای
مدت طولائق
۳) اجرای تناوب گیاهینمناسب و با ایجاد سیستم تک کاشتی همزمان متروک گذاشتن مزرعه پس از برداشت محصول
۴ نگهداشتن خاک در کمبود مود غذابی معدنی
خشك ماند اکثر خاک های بیبانی
صفحه 27:
خاک های شور و قلیایی و درجه بندی آنها
وجود ملاح در خاک از حدمعینی که تجاوزنمیدموجیات محدودیات رشد گیاهان درخاک فراهم می گردد علیها لین گونه خاک های بیستی با
عنوان خاک های شو از سایر خاک های بدون عارضه شوری در تهبه نقشه های خاکی مجزا گردد. با در نظر گرفتن درجه شوری
خاك هارا از نقطه نظر استعداد زراعیبه درجات زیر تقسیم کرده اد
۱) درجه صفره این گونه خاک های عاری از تمك بود و هیج گونهمحدودیتی از نظر رشد یه نارند. ۱
۲ درجه ۱ :نمک موجود در خاک در حدی است كه در وفع رشد گیاهان حساس آثر گذاشتهولی در رشد گياهن نمک دوست بی تأثیر است.
درچه ۲:مقدر مک خاک در حدی است که از رشد معمولی هر گوه گياهن می کاهد
# درچه ۳:نمک خاک رید است و فقط عده محدودی از گیاهان در این گونه خاک ها مقایمت می کنتد (گیامانمقاوم به شوری)
معیار تشخیص درجات ذکر شده قابلیت هدایت الکتریکی (69.60) که تبعیت از مقدار درصد نمک موجود
قابل تعويض را مى توان در أزمابشكاه به طربقه شيميابى برابر رابطه زبر محاسبه نمود.
خاک می کند می باشد. درصد سدیم
gaan يون دراب د شدي ة كل
خاک
- سدیم قابل تعویض
* در بررسی خاک های شور و قلبایی لارم است ,6۳1 خاک نبز اندازه گیری شو. گنجایش:قمو نف بوفی 006 یشتر از ٩ است حکابت از
وجود سدیم قبل تعويض زياد مى نمايد. جنائجه اين كونه خاك ها از طريق أبيارى شستشوى حاصل نمايد معدنى هاى رس أنها تورم حاصل
قرات رس به صورت پراکنده در می آین ولی جنائجه +601 خاک حدود ۵/۸-۹ باشد به معنى اين است كه اين كونه خاك هلى محتوى زييس نيز
مى باشد لذا شستشوى حاصل نمايد معدنى هاى رس آنها تورم حاصل كرده و ذرات رس به صورت پراکنده در می آیندولی چنانچه 6۳ خاک
حدود ۵۱۸-۹ باشد به معنی این است که این گونه خاک های محتوی ژیپس نیز می باشد لذا شستشوی این خاک ها به علت تعویض یون های دو
ظرفیتی کلنیم به نندیم پدون خطر اینتد
۳
صفحه 28:
خاک های شور :
در این گونه خاک ها نمک موجود در حدی است که رشد آغلب گیاهان به مخاطره می افتد. مقدار هدایت الکتریکی 0) خاک های شور از ۴ میلی موس
بیشتر و درصد سدیم قابل تعویض آن aS Bam) از ۱۵ درصد و "۳) آن نیز معمولاً از ۵/۸ کمتر می باشد. نمک موجود در این گونه خاک های از
نوع نمک های ختثی از قبیل کلرید و سولفاتهای سدیم - کلسیم و منبزیم است. به لحاظ ایتکه نمک های موجود در خاک های شور به صورت آزاد وجود
دارند.حالتیفلوکولاسیون به خاک داده ولا قبلیت نفوذ پذیری در مقابل آب و هوا امطلوب نیست.
خاک های قلیایی:
در این گونه خاکها سدیم قابل تعویض خیلی زياد و برعكس نمك محلول آن كم مى باشد. هدايت الكتريكى (.8) خاى هاى قليايى كمتر از ؟ ميلى
موس و سديم قابل تعويض (8.089:5) آن بيشتر از 18 هرصد است. مقدار بل8'1) اين خاكها بيشتر از .8/8 مى توائد تا ٠١ هم برسد.
خاک های شور و قلیایی:
در اراضى شور و قلبابى مقدار سديم آزاد (سديم محلول) و سديم قابل تعويض زیاد میباشد. به همین مناسبت 6960 نها بیشتر از ۴ میلی موس و
BGP آنه نيز بالاثر از 18 درصد است. مقدار 0*1 در ابن خاك ها بالاى 3/8 و جنائجه محتوى زيبس باشد م08 آن بايين تراز 1/8 خواهد بود. Sl
ژیپس در خاك ها وجود داشته باشد ضمن آبيارى به لحاظ تعوي يون هاى كلسيم با سديم وضع فيزيكى آن مناسبتر مى شود در غير اين صورت يعنى
صفحه 29:
اصلاح خاک های شور :
آنچه در اصلاح خاک های شوری مدنظر است و در الوت قرر درد خارج كردن ملاح محلول زد موجود در اقق های سطحی خاک است. اصول اصلاحی
این خاک ها مختصرً شامل برطرف کردن شوری خاک و برقرارى تعادل مبان رطوبت و املاح موجود در خاك است. براى احباء خاک های شور و سدیمی از
روش های مختلفی استفاده می شود که برای ثمربخشی بيشتر درصورت امكان بايد توأمً به كار برده شوند. اين روش ها عبارتند از
روش بیولوژیکی
اساس اين روش بر يابين رقتن سطح آب هلى زيرزمينى در اثر تعريق شديد آب و جذب املاح به وسيله كباهان ست كه طى آن خواص فيزيكى و ساير
غواص غاك نيز يهبود مى يبد
۲ طربقه مکلیکی
شامل جم آوری و انتقال املاح از سطح خاك است. اعمال ابن روش به تنهايى تأثير جندانى در شورى زدايى خاك ندارد و لازم است كه توأم به ساير
زوش ها به کر برده شود اين عمل بايد در این دوزه های خشکی كه املاح كر سام خاف جمع شده ند تجام کیرد در خاک ها در دست اصااح نیز
بايد قبل از تلیح و آبشوی اقدام يه ین کر گرد
طريقه فبزيكو شيميابى و آیشویی خاک ۱
اصلاح خاك بدين طريق شامل تفيبر و اصلاح خواص فبزيكى و شيميابى خاك. انحلال املاح اضفى آن و آبشوبى محلول املاح از خاك است. ولى از آنجا
كه اختلاط املاح اضافى أن و أبشوبى محلول از خاى است. ولى از آنجا كه اختلاط املاح با خاك تركيبى صرفا مكانيكى ندارد. بيرون رائدن همه املاح
أضافى از خاك با مشكل مواچه می شود
صفحه 30:
طبقه بندی آب های آبیاری
آب های آبباری را بر اساس دو عامل شورى (800) و قليائيت (09.08.08) به چهار طبقه به شرح زير تقسیم می کنن:
9)) طبقه بندى آب هاى آبيارى بر اساس شورى آنها (©8)
(1 - شورئ كم - استفاده أبيارئ إز اين أب ها براى هبج محصولى ودر هيج خاكى ايجاد محدوديت نمى كند مكر دز خاك هاى بسيار ستگین وبا
ود پذیری کم که شستشوی مختصری را ایجاد می نماید.
۲ 626 - شوری متوسط اكرمقدار آب آبيارى را بر اساس محاسبه قدری بيشتر نمايند مى توان از اين نوع آب استفاده كرد كياهان با حساسیت متوسط
در مقابل شورى را مى توان با اين آب آبيارى نمود.
OO F شورى زياد - استفاده آبيارى از اين آب تنها براى كياهان مقاوم به شورى و در زمين هاى با زهکشی مناسب آبشویی خاک مجازی باشد
OF 26 - شورى خيلى زياد - حتى المقدور نبايد از اين نوع آب ly آبيارى استفاده نمود. در صورت اجبار فقط در اراضى با نفوذيذيرى زياد و زهكشى
مناسب و برای گیاهان خیلی مقاو به شوری قابل استفاده مى باشتد. آب مصرفی بايد آنقدر زياد باشد كه همزمان با آبيارى شستشوى شاك را نيز انجنام
طبقه بندی آب ها آبباری بر اساس COM) wh
90 - سديمكم - قابلإستفاده براء/ببيوفا لبخاكط بدینترسز بسروز خطر spe ELI Gt RLS اتااتحساسريسه سديم نظير د
موم هسته دار مانت زرد نك كيان ب Coie pl ته جد رسديم شاف ى هساسيغ شارجهد.
©6 - سديممتوسط: در خاكغائيا نفوذ بذيرئزيك و تركيباتك اسيم كافيق ابل وصيه مى اشد البته در انتخابشوع QL ah دقتکافی
به عمآورد
deggie GO -لستفاده از ین و له در زمیرها_انفرة پ ذیری سیر زید و زعکشیخوبک ه تن رکیاتک لسیمه نازد کافیداشته
+ اشتد گر همرام با ش نتشووم داوم خاکو مرقبتوید باشد مسر لنت ک برد مواد اصخ ک دم بنه متظیر خنتیک ردوزس دیم 7 لزید خاک
ضرورواستدر لنتخابنوع محصو نيز بايد دقتكرد
OP سديمو قليانيتهسير يبد - حتواامقدور بايداز ليننوع لبارى_راء بارع إستفاده نشود. مكر با مرلقبتكافىو يعايتقهام
برلعجلوكبرواز خطر قليانيتهبك بايد فرلهم شود در كليبرد همه لبهاوفوقمىئت يلنب الفزليشمقاديروكج و لعكبه خاكخطية
seals
صفحه 31:
اثرات سوء خاک ها ی شور و سدیک بر روی رشد نباتات :
sj LE الاح خنثی از قبیل کلرورسديم و سولفات سدیمباعث می گردد که فشار اسمزی محلول در خاک از فشار اسمزى سلول هاى ريشه نباتات
پیشتر شود و در نتيجه نبات نتواند أب مورد احتياج خود را از خاك جذب نماید.عاوه بر آننقطه پژمردگی خاك نيز در اثر وجود املاح افایش می یاب
بنابراين خاك ميزان كمترى آب در اختيار كياه قرار مى دهد. اثر سوء املاح حتى در موقعى كه غلظت أنها در خاك زياد نباشد نيز وجود دارد. ورود يون
هاى غذابى به داخل سلول هاى ريشه هاى موئين تحت تأثبر نوع و غلظت يون هاى دبكر موجود در محيط مى باشد. بنابراين املاح موجود در خاک
ممکن است سيب اغتلالاتى هر تقذیه نات گردند و در نتیجه گیاهن نتانندبون های غذایی مور یز خود را جذب نمایند
واکدش قلینی خاک که در انز وجود کرینات ندیم و جذب سدیم در سطح ge hl LIS شود باعث می گردد که سای داز از قبیل آهن> من
روى و فسفربه صورت غیرقبلاستفدهکیهدرآیند.
علاه بر آن عکس العمل شدید قلییی باعث پوسیدگی و فسادریشه ها و ساقه ها در خاک می گردند
سدیم قابل تبادل باعث يراكندكى انتشار ذرات كلوثيدى مى كردد و در نتیجه ساختمان خاک ر از بین می برد و ورود و جريان آب آبيارى و باران را خر
خاى مشكل مى نمايد و قدرت زهكشى خاك نيز تقليل مى يابدد در خاك هلى ريز بافت بيشروى و كسترش ريشه ها در لاه هلى متراكم که در نتیجه
انتشار كلونيد بوجود آمده اند متوقف مى كردند تهوبه خاك نيز در شرايط فوق الذكر كاهش مى يابد و در نتيجه ايجاد شرايط احياه كنندم. فعاليت
اركانيزم هاى غيرهوازى افزايش مى يابد و عناصر احیاء شده سمی بوجود می آیند.
وجود املاح قلبابى به ويزه املاح كلسيم تا حدى اثرات سوء سدیم جذب شده و كربنات سديم را خنقى مى نمايد و به طور كلى باعث تجمع ذرات به دور
یکدیگر می شودء دز نتیجه خاک مجدحا ساختمان و خاکدانه های طبیمی خود را پدست مي آورد
صفحه 32:
علل شور شدن خاک ها
صرق نظر مبدأ شورى خاك كه اوليه باشد يا ثاقويه عواملى كه موجب شور شدن خاك ها مى شود به طور كلى عبارتند از
)١ شور بودن مواد مادرى تشكيل دهنده خاك
۲) انتقال املاح محلول اراضی مرتفع به متاطق پایین دست به کمک آب
۳) استفاده از آب های شور در آبیاری
) تبخير شديد رطوبت خاک و تال و تجمع املاح محلول در قسمت های سطحی خاک و عدم کفایت باندگی یا آب ورده به خاک برای شستشوی
ملاح از خاک ۵ بالا آمدن سطح آب هلى زير زمينى و انتقال املاح آن ها به طور مستقیم همراه با آب و یا صعود شقریه آب در خاک
2) انتقال نمك هلى موجود در آب دری به کمک بدهایی که از درا به سمت ساحل می وزئد. اين بادها ذرات آب حاوی نمک را یه سواحل می رسانند
همچنین نفوذ انتقال جانبی آب شور دریاها در سواحل بهویژه سواحل پست ۷ انتال نمک خاک های شور مناطق مچاور به کمک با
۸ انتقال املاح افق هاى زيرين خاك در اثر تفذيه ككياه و بازكشت بقاياى كباهى به سطح خاك١) ريزش باران هاى شور در مجاور مناطق صنعتى
آلودگی خاک
در نتجه زندگی و فعالت انسان بر روی کره زمین قضولات و مود دفبی حاصل می گردد که نهیً رده خاک و هو می گرد تا هنگامی که
جمعيت كره زمين به خصوص تراكم جمعيت كمبود اين فضولات و مواد دفمى مشكل جندائى را تشكيل نداده و لذا توجه زيادى نيز به عورش آن نمی
شد. ازدباد روز افزون جمعيت و بخصوص تراكم آن در شهرهاى بزرك و مراكز صنعتى و همجنين ساخت و استفاده از مواد شيمبابى متعددى كه قبلا در
طبیعت وجودنداشته »سیب بروز مشکلات عدیده ای از تظر الودكى محیط زیست گردیده است.
آلودگی خاک را می تون ناشی از آفت کش هاءعناصر سمی فضولات دامی و صنعتی و شهری املاح محلول. تركيبات رادبو اكتيوو بارائهاى اسيدى
ot polled
gate cas قبیل آرننیک كاميوم: عي سرب كلملاً مناعته شدة در ضورتی که از طریق خاک ورد یافت گراهانشوند شیب عنموقیت
حیوانات و با انسان شده و يا عوارض و بیماری های نامطلوب را باعث می گردند. رنگ های مختلف. پودرهای لباسشویی: مواد پلاستیکی و برخی سموم
كشاورزى و بنزين حاوى اين عناصر بوده و ازدياد مصرف روز افزون آنها توسط بشر سبب تجمع اين عناصر در خاک می گردد
ازت با نکه عنصر ضروری برای یاه و اسان است جنائجه مقادير زبادى از شكل نيتوانى أن در خاك تجمع يابد به ميزان زباد جذب LoL
آشامبدن,چنین آب الوده ای: سبب مسمومیت انسان و به خصوص نوزادان می شود.
صفحه 33:
فرسایش خاک و كنترل آن
فرسایش خاک غبارتست از نقال خاک توسط عواملینظیرآب ود شاید هیچ پدیدهدیگری مخرب تر از فرسایش را نون در خاک های دنی ام برد. لین
عمل متجربه از دست رفتن آب و عناصر غنایی خاک گردیده و ز همه بدتراینکه خود خاک را أز بين مى برد غلك فرسليش يالته از يك محل به محل
ديكر منتقل شده و درآنجا نيز سبب تخربب مزارع و برشدن قلانها كرديده و مواد محلول آن نظير كودهاى شيميابى و علف كشها و غيره نيز نهابتاً سبب
آلودهکردن آبها می شود ١
دو عامل مهم فرسایش یکی آب و دیگری با میباشد. از دست رفتن خاک ممکن است به صورت فرسایش سطحی, فرسایش شيارى يا فرسايش ايكندى
اتلاف خاک به صورتی است که شیارهای عمیق در سطح مزرعه به جلى گذاشته می شود
فرسایش آبی
آب برن پس از رسیدن به سطح زمین قسمتی ورد خاک می شوه و قسمت دیگر در سطح خاک به صورت هرز آب جاری می گردد لته قسمتی یز
تبخیر می شود. همین هرز آب سبب قرسابش خاک و در صورت زباد بودن مقدار آن باعث جاری شدن سيل می گرد
مضرات فرسایش آیی عبارشد از
cos JG رفتن خاک رو (سطح الارشی) که غنیترین قسمت خاک از نظر مود غذایی گياهان بوده و مناسب ترین لیه خاک از نظر شرایط فیزیکی
رشد تكياه است. ين عمل باعث کم شدن حاصلخیزی خاک و کمی رشد كياه شده که خود lle در تشدید فرسایش آبی و بادی است.
ب) پوشیده شدن مزاع و قات های پایین دست توسط کل و لای
ج) زد شدن رسوبات در دریچه پشت سدها که باعث کوتاهی عمر سد می گرد
د) رشد گیاهان آبزی دریاچه پشت سدهاء خاک های شسته شده به داخل دریاچه پشت سد باعث افزوده شدن مواد غذابی مختلف به آ
سبب ازدبا رشد گیاهان آبزی مثل جلبک ها شده و آلودگی آب و ایجاد اشکال در کانالهای آبباری را باعث می گردد.
عمل فرسایش آبی را می توان شامل دو مرحله دانست. یکی شکسته شدن خاکدانه و جدا شدن ذرات خاک از یکدیگر و دیگری که به دنبال مرحله اول می
آید حمل ذرات جدا شده توسط هرز آب می باشد در لی مرخله ول» ذرات ریز رس در نتیجه برخورد قطرات باران متراکم شدة و با کم شدن خلل و فرج
خاک و یا ریزتر شدن آنها قابلیت نفوذ خاک نسبت به آن کمتر شده و این خود سبب می شود که بخش بزرگتری از بان پاردهبه خاک به صورت هرز آب
جاری شود. در مرحله دوم ذرات جدا شده با آب حمل شد و فرسابش سطحى با شيارى صورت مى كيرد. حالات شديد و نهابى مرحله دوم ممكنست منجر
ابه ايجاد أبكندها كردد.
أب حرياجه كرديده و
صفحه 34:
فرسایش پادی :
ياد نیز قدرت فرسایندگی و حمل کنندگی فوق اعده درد ولا می تراد عامل مهم فرسایش به خصوص در مناطق خشک باشد. مضرات فرسایش بادی
)١ از بين رفتن خاک سطحى يا همان مضراتى که در مورد فرسایش آبی گفته شد
۲ کم کردن میزان نقش فتوستتز (کرین گیری) در تبجه پوشیده شدن برگ ها با خاک
۳ بوشانيدن جاده ها أبادى هاء جاه ها و قنات ها توسط شن روان
؟) زياد كردن ميزان گرد و خاک هوا كه سبب بروز بيمارى هاى تنفسى و جشمى مى كردد
8) الرروى وسايل عسي : گردو خاک موی باعت استهلاک سریمتر مشین لاه کاخانه هل نومب ها و غیه من شود
#) زدید مصرف مود پاک کننده که رای تمیز كردن بدن و پوشاک به کار می رود
قسمتی از ذرات خاک که با اد حمل می شوند در تزديكى سطع زمين داراى حركتى جنهشئ بوده و بدین معنی که ت ارفا Ha GAT Sta ga
مبطح زمین بلند دز ویر زفین می خورد و مجدداً ند شده و بدین ترتیب به حرکت خود ناه می دضند
قسمتی دیگر از ذرات خاک به صورت خزیدن در نزدیک سطح خاک بوده و همرء بااد و اه علت حرکات جهشی ذرات دیگزبه حرکت خودادنه می
عوامل موثر در فرسایش بادی
الف) باد : سرعت باد و نحوه تلاطمى كه در هوا ايجاد مى كند مسلماً در مقارفرسایش بادی مر است.
ب) عومل خاکی :نظیررطوبت خاک و ساختمان آن در مقعلر فرسايش باد عوثر است » هر چه رطوبت خاک پیشترباشد فرسایش کمتراست. خاکدنه ها
هر جه بزركتر باشند سكين تر شده و فرسايش پذیری آها كمتر مى شود
ج) نوع سطع ١ تامبيارييمن سام باعت مقایمت در برار قرسایش بادی می شود. زیر مرعت بد را کم می کند لته شوط این موضوع این نت که گلوشه.
ها و خاکدنه ها خود در برابر باد از بابدارى كافى برخوردار باشد. وجود كباهان نيز بر روی سعلح خاک نیز سیب کمتر شدن فرسایش بادی مي
پوشش گیاهی از طرفى باعث ناهموارى سطح خاك و از طرف دیگر رشته های آن ذرات خاک را در محل تثبیت می کند
صفحه 35:
حاصلخیزی خاک
رشد ككياه و عوامل مؤثر در آن
منظور ز وشد یاه توسعه تدریجی ang a lela كه آثرا می تان به صورت مختلف از قبیل وزن خشک . طول. لزتفاع ما قطر الدازه كيز Spel دز
این ناه یی ممکن اننت کل گیا هرد تظربوده با تها یک قسمت فظر بر كل , میوه ابر نغور توچه باشد در کشاورزی علمی ماه
رشد کبه و عوملموثر بر آن از اهمیت خاصی برشوردراست زرا هدف اصلی از انجامکلیهعملیات کشاورزی برداشت هر چهپبشتر محصول به له
حداقل منابع به كار رفته است. عوامل مؤثر بر رشد تكياه عبارقتك آز
درجه حرارت ؛ درجه حرارت مناسب براى اغلب كياهان زراعى بين 18 قا ٠ هرجه سانتى كراد است. در درجه حرارتهلى MY بابين قر از اين. مقدار
رشد به شدت كاهش مى يابدد حرارت بر فعاليت هاى كياهى نظير فتوسنتز (كرين كيرى) ٠ قابليت نفوذ ديواره يافتهء جذب آب و مواد غذايى. تعرق.
فعالیت آنزیمی و انعقاد پروتئین تأثیر می گذارد
رطوبت : أب در كباهان براى ساختن كربوهيدرائهاء تكهدارى شادابى بروتويلاسم و همجنين براى نقل و انتقال عناصر غذابى لازمست. كمبود آب باعث
کاهش asl, gaat ای و کوچک ماندنباخته ها می شرد. هج خشکی خاک و هم خیسی پیش از حد آن به رشد كيل صفعه م رده
انرزی تابشی
کیفیت. شدت و طول مدت روشنابی بر رشد آثر مى كذارد. منظور از كبفيت نور طول موج غالب آن است. آزمايشات نشان داده كه كر جه طيف كامل
تور سفيد برلى اغلب كياهان مناسب است ولی رنگ های مختلف می توائد ثرات مختلفی بر رشد داشتهباشند.زمیشات در مور شدت نور
رشد كلمل غود مى باشند البته احتياجات كباهان مخف از ابن متفلوت بيده و برخى به شدتهای نور بیشتری احتیج درند. لول مدت روشنایی ار
عواملى اث که بهتحو چشمگیری در رشد گیاه مؤثر اسمته
روز قادر به
صفحه 36:
گاز کربتیک برای انجام عمل فتوسنتز کباهان لازسست . غلظت این گاز در اتمسفر حدود ۰۳/۰ درصد است. آزمایشات نشان داده اند که به طور کلی
غلظت های تا چند برابر اين مقدار مى تواند اثر مثبت بر رشد كياه داشته باشند. با کنترل غلظت گاز کربنیک در کلخانه می توان محصول برخی گیاهان
را به طور قابل ملاحظه ای افزایش داد
ترکیب هوای خاک : غلظت گاز اکسیژن در هوای خاک می تواند بر رشد ريشه در نتیجه رشد قسمت های هوایی گیاه تأثیر بگذارد. از آنجا که تراکم
خاک (ازدیاد وزن مخصوص ظاهری) می تواند در وضعیت تهویه خاک در نتيجه غلظت كاز اكسيزن مؤثر باشد به خوبى مى توان دريافت كه عامل
ساختمان خاك مى تواند نقش مهمى در رشد گیاه داشته باشد. رطوبت خاک نيز با اشفال قضاهاى خالى مى تواند در كاهش غلظت اكسيزن در خاك
مؤثر باشد. هر جه رطوبت خاك بيشتر باشد هواى خاك كمتر و سرعت تعويض أن با هواى انمسفر كتدئو اس
البته برخى كياهان نظير برنج در شرايطى كه خاك از رطوبت اشباع باشد نيز به رشد خود ادامه مى دهند.
واكنش SE
ay SE PAL, طور قابل ملاحظه ای بر قابلیت استفاده عناصر غذایی خاک اثر می گذارد و از ابن طریق می توان بر رشد گیاهموثرواقع شود راجع به
a, PL گیاه در فصل خواص شیمیای خاک ضحبت شد.
موجودات زنده
متظور از موجودات زنده در این بخش. وجود عوامل بیماری زایی است که در فصل خواص بیولوژیکی درباره آن صحبت شد. این گونه عوامل بیماری زا
مسلماً مى توائد محدوديت wus ركد يد سل كعد زر رف ميعوو ودام خوات وله ری که شیب توت ارو با سک اه jad
قسفر می شود طبعاًبه رشد گیاه کمک می کنند. حشرات وآفات مختلف نیز می توانند با حمله به كياه مانعى در راه رسيدن به حداكثر رشد كياه ايجاد
کنند. وجود علف های هرز یا در مزرعه می تواند با رقابت بر مود غذایی و آب محدودیت هایی را در رشد گیاه سبب شوند.
صفحه 37:
عناصر غذایی
حبات گیاهان و رشد آنها مستلزم جذب برخی عناصر نظیرکربن.هیدروژن. اکسیژن,ازت فسفر و غيره مى باشد.
عدم وجود مواد مائع رشد : به طور كلى مى ثوان كليه عناصر در صورتى كه غللت شان در محيط ريشه از حد معینی تجاوز نکندمنع رشد گاهمی شوند
البته بعضى عناصر نظير الومينيوم حتى در فلظت هايكم قادر به جلوكيرى از رشد مى باشند. از جمله عناصر سمى دبكر مى توان به نيكل و جيوه أشارة
کرد برخی مود شیمیایی مند فدل نیز درای خاصیت سمی می باشند. بیدتوچه داشت که کلیه عامل ذکر شده در بل هر رشد گیا عوار يوج رای
رسیدن به حاکر محمیل ایک از این عولل دز sal gb scala as
در مباحت مربوط به حاسلخیزی خاک فقط به تست غذایی و عوامل موثر مز قلیت انتفاده aly ghd یاه صحبت شده و قرم می شود که سیر خوامل
موثر در رشد در حد کفایت می باشد.
عناصر غذایی ضروری گیاه
يك عنصر بايد دارلى خصوصيات زير باشد تا gle یک عنصر ضروری یاه شناخته شود
)١ كمبود عنصر تكميل مراحل سبزينه اى با توليد مثل را غيرممكن سازد
؟)علائم كمبود عنصر مورد نياز فقط با دادن آن عنصر يرطرف كرد
۳ عتصر به طیر مستظيم در تقذیه گلهدخیلبوده ور آنمربوط به الاح شزایط میکروپولرزگی با شیمبایی محیظ رق هلق
حداقل 1۶ عتمر یرای رشد یه ضروزی تشخیص داده شده انداين شائدزه عنصر عبارتند از
كرين - هیدروژن - اکسیژن - ازت - فسفر - يتاسيم - كلسيم - منيزيوم - كوكرد - آهن - روی - مس - منگنز - بر - موليبدن و كلر
هم اكنون ضرورت ؟ عنصر ديكر يعنى سديم كبالت و اناديوم و سيليسيوم نيز براى برخى كباهان به اثبات رسيده است. عناصرى كه در ليست عناصر
ضرورى قرار دارد همكى برلى رشد كياهان لازم بوده و اهميت هبج كدام از ديكرى كمتر نبوده ولى مقدار لازم آنه براى رشد با يكديكر تفاوت بسيار دارده
عناصری که در ليست عناصر ضرورى قرار دارند همكى براى رشد كياهان لازم بوده و اهميت هيج كدام از ديكرى كمتر نبوده ولى مقدار لازم آنها براى
رشد با يكديكر تفاوت بسيار فارد. كرين - هيدروزن - اكسيزن - ازت - فسفر - يتاسيم - كلسيم - منيزيوم - كوكرد در مقادير زياد توسط كياهان
مصرف شده اند لذا آنهارا غناصر غناي يرمصرف مى تامند و بقيه را عناصر كم مصرف مى تامند هنصر كرين به صورت كاز كرينيك از هوا جذب می شود
اکسیزن و هيدروزن نيز از آب خاك تأمين مى كردند. بقيه عناصر ضرورى توسط ريشه از خاك جذب مى شود. مقدار كمى از کرین و اكسيزن ممكنست به
صورت کربنات از خاک جذب شود. مقدارى كوكرد نيز ممكنست به صورت كاز انيدريد سولفور و از طريق بركها جذب شود.
صفحه 38:
نقش عناصر غذایی در گیاه و علالم کمبود آن :
۳ عنصر کرین.هیدروژن و اکسیژن در ساختمان كربوهيدراتها. بروتئين هاء جرببها و سابر تركيبات آلى دخالت دارد. بنابراين ۳ عنصر مذکور تشکیل
دهندهاصلیبافتهای گیاهی می باشتد
ازت : ابن عنصر يك از اجزاء سازنده هر يافته بوده و يروتئين هابى كه به منزله آنزيم عمل مى کنند و همچنین در ساختمانمولکول کلروفیل
دخالت مستقیم درد مدا ازت در قسمت های وان هرخال رشددية مزالت ببلتتراز مقدارن در بافتهای کیاهی مسن تر می بش زت مخصوضاً در
برگها و دنه ها به مقدار راون یاقت می شود.مقدر زت در بافت های گیاهی حدود ۱ تا ۵ درصد وزن خشک آن می باشد. شکل های قابل جذب آن
برای گیاهان آنیون نیترات (-(2606)) کاتیون آمونیوم (+0(/1/6۳) و ترکیب اوره (6( 4071/62 می باشد کمبود ازت سبب توقف رشد گیاه و
زردی رنگ آن می شود. این رنگ زرد ابتا از برگهای پائینی (برگهای مسن گیام) شروع می شود و این در حالی است که برگهای بالابی (برگهای
جوان) همچنان سبز مى مانند. زيادى ازت نسبت به عناصر ديكر نظير فسفر. يتاسيم و كوكرد مى توائد سبب طولائى شدن دوره رشد وبه تأخير
افتادن بلوغ كياه شود
7
این عنصر جزه مهم ساختمانیترکیانی نظر اسيد نوكلئيك هاء كوآنزيم هاء نوكلتتيدها. فسفو بروتئين ها و فسفو ليبيدها مى باشد. مهمترين وظيفه
قسفر در گیه تقش آن در دغیره سازی و نقل انرژی است. غلظت قسفر در بیشتر گیاهان در حدود ۱/۰ تا ۴/۰ درصد وزن خشک گیا میباشد
وجود مقادير كافى قسفر سبب ازدياد رشد كياه مى كردد. فسفر كافى. همجنين باعث زودرسى محصول به خصوص در غلات می گردد. قسفر نيز
عنصرى متحرك مى باشد و كمبود آن سبب كاهش شديد در رشد كلى مى كرد. ظهور رنك ارغوائى در بركهاى مسن يكى دبكر از علائم كمبود فسفر
می پاشد.
پتاسیم :
بتاسيم به صورت يون متحركى در كباه وجود داشته و عمدتاً ماهيت كاناليزورى دارد. از وظايف آن مى توان به قعال نمودن آنزيمها و تنظيم رویط
aly lid oe yo اترزى, تال مود ساخته شده گیاهی, جذب ازت و فسفر پروتلین و سنتز نشاسته را ام برد. پتاسیم عنصری متحرک بوده و
علائم كمبود آن در بركهاى بائينى ظاهر مى شود. اين علائم در اغلب كباهان به صورت سوختگی برگ است كه به تدريج از نوک و لبه های برگ
طرف و داخل برك يبشرفت مى كند.
صفحه 39:
کلسیم
نقش مهمی در ساختمان و نفوذ پذیری غشاء باخته دا
- در تقسيم ياخته و دراز شدن آن ضرورى مى باشد ولى در فعال كردن آنزیمهانقش عمده ای
pail gal i جذب ازث لبتراقي رأ زادترنموده و در متابوليسم ارت دغبل يوده و مقدار أن خر برك بیشتر استه
به صورت بون كلسيم دو ظرقبتى جذب گیاه شده و به همين صورت نيز در شيره باخته بافت مى شود. كلسيم را به طورکلی عنصری غیرمتحرک می
دائند . كسبود آن از توسعه جوانه انتهابى و نوك ريشه جلوكيرى مى كند به ذليل توقف فعاليت مريستمى. رشد گیه در غیاب کلسیم متوقف می گردد
بارزترين علامت كمبود آن اختلال در بافت های ذخبره ای میوه جات و سبزیجات است.
متيزيوم ۱
جزبی از مولكول كلروفيل مى باشد و قريب 15 تا ٠١ درصد منيزيوم كباه صرف تشكيل كلروفيل مى شود. در فعال نمودن برخى آنزيم ها دخالت داد
منيزيوم در ستتز روغن دركياه نقش دارد. منيزيوم عمدت عنصر متحرك بوده و لذا علائم كمبود أن اغلب از بركهاى بابيتى كبا شروع مى شود هر بيشتر
كونه ها كباهى كمبود آن سبب از بين رفتن رنك بين ركبركها شده ولى خود ركبركها سبز باقى مى مانند. در مراحل بيشرفته كمبود. تمامى برك به
طور یکنواختی زرد کمرنگ شده سپس قهوه ای شده و مى ميرد
گوگرد
شاید مهمترین نقش گوگرد سنتآمینواسیدهای گزگرددار بشد. تقیً ٩۰ درضد گوگرد دز Sige Glad درمی آی. گوگرد چه جزه ناختمان ان
کلروفیل نیست وليبرایآن لازم است. pase cal در تولد روفن گیاهی نیز دخیل می باشد.فلظت گوگرد در گیه بین 17۱۸ ۴/۰ درصد وزن خشک
است. قوقرد ظاهر عنصر غیرمتحوک می باش
کمبود آن ثر شدیدی بر توقف رشد كياه داشته و گیاهنی که از کمبود این عنصر رنج می برند به طوریکناختی رنگ پریده و درای توقف رشد بوده و
داراى ساقه هاى نازك دوكى شكل مى باشند. در بسيارى از كباهان علائم كمبود أن شبيه علائم كصبود ازت اسث با اين تفوت که در موردگوگرد قسمت
هاى جوان بيشتر مبتلا مى باشند.
صفحه 40:
