خط و نوشتار

صفحه 1:


صفحه 2:
خط و نوشتار 

صفحه 3:
نام و نام خانوادگی 

صفحه 4:
سس آنچه که در اين پاور پوینت خواهید خواند: ی اس خط چیست تاريخ خط خط تصويرى خط انديشه نككارش خط وازهنكار خط آوانكار خط الفبايى خط گرجی خط چینی خط هیروگلیف مصری خط میخی. خط فارسی.. انواع خط امروزی خط در ایران 

صفحه 5:
0 دبیره و يا خط هنر یا وسیله‌ای برای ثبت و نوشتن ذهنیات و تفکرات با استفاده از علائمی است که به چشم آشنا باشد و ‎or)‏ شود. جاحظ می‌گوید: خط زبان دست است و حافظ افکار و آثار.در واقع بشر از زمانی که خواست آنچه را می‌اندیشد نقش کند, در حقیقت قدم به دنیای خط و نگارش نهاد. 

صفحه 6:
#تاريخ خط #در قدیم یک سلسله و علایمی وجود داشت كه تا حدى به حفظ خاطره‌ها و اموری که باید حفظ شوند. کمک می‌کرد, نظیر: چوب‌خط‌های کوچک آلمانبهای قدیم و یا ریسمانهای كرهخوردة مردمان بره از زمان اننکاها و يا گردن بندهای صدفی قوم ايروكوا به نام واميون و بالاخره چوب‌خط‌های استرالیایی‌ها. 

صفحه 7:
© خط تصویری © خط تصويرى به انكليسى: 210]095853) )مرحله دوم از مراحل اساسى خط است در اين مرحله برای اظهار یک قکر. صورت: آترا می‌کشیدند. مثلاً برای نوشتن یک حیوان, شکل آترا می‌کشيدند. شاید احتیاج به حفظ خاطره‌ها و ثبت اندیشه‌هاء نخستین محرک پیدایش خط در بین اقوام ابتدایی بوده است. چراکه انسان اولیه برای حفظ اموری که می‌خواست سالهای دراز باقن بماند. ابتدا به رسم شکل و صور آنها پرداخت و تصویرهای واقعی را برای ارتباط کتبی ترسیم کردو از این تصویرنگاری, خط تصویری آغاز شد. تعداد فراوان تصویرها وعدم امکان نقش كردن مسائل عاطفی, کمبودهای اين روش نگارش بود. ‎٩‏ خط انديشه نگارش ‎٩‏ روش تصویرنگاری در ابتدا به رسم صورت اشیاء می‌پرداخت, اما بعدها کمکم تصویرها شکل ساده تر و نمادین تری به خود گرفتند و برای مفاهیم عاطفی نیز, علائمی قراردادی وضع شد. بدین ترتیب, بشر توانست با تصویر اشیایی شبیه به اندیشه‌هاء به نمایش اندیشه نیز اقدام کند. مثلا نقش دو پا نشانه راه رقتن وچشم اشک آلود نشانه اندوهگینی بود. این طریق نمایش انديشه, در تاريخ خطوط. خط اندیشه نگار نام دارد. ‏* خط واژه‌نگار ‏#بازسایی زوش انذیشه‌نگاری موجب شد كه در كار نگارش طریق دیگری پیش آید که نستگی بیشتر با زبان داشته باشد, یعنی بستگی بااصوات ی که چون گو شآنها را شنید, معان ی آنها را درک کند. در این روش, واژه‌ها با علایمی نمایش داده می‌شوند که ریطی با اصوات مزیور نداشتند: ولی در عوض این ویژگن زا داشتند که وقتی چشم آنها را می‌دید, زبان الفاطی را قرین اين علامات کند: ‎ ‎ 

صفحه 8:
#خط آوانگار #با بكار بستن علايمى که شکل واژه‌های آن جناس لفظی با واژه‌های بیانگر معانی آنها دارد,. خط ‎a‏ مرحلة هجایی کشانیده شد. در این مرحله, هر هجا با علامتی ویژه همراه است. #خط الفبایی #*پا پیشرفت نمایش هجایی خط کم کم روش الفبایی خط بوجود آمد. در روش سیلابی, با تجزية هجاها و نمایش مجزای هر یک از آنها, مطلب شکل تحریری به خود می‌گیرد. #در دنیای قدیم ما به چهار نوع خط انديشه نگار بر می‌خوریم به شرح زير: 

صفحه 9:
#کتایی از انلیا حاوخاهادنع به خط و زیان گرخه #خط گرجی خط مخصوص زبان گرجی, زبان رسمی کشور گرجستان است و زبان گرجی را جزو ۱۴ زبانی قرار می دهد که دارای الفبا هستند. خط گرجی یکی از قدیمی ترین سیستم های نوشتاری جهان و در عین حال, الفبای کنونی گرجی مدرن ترین ‎bis shall‏ محسوب می شود. © قديمى ترين كتيبة كشف شده از زبان گرجی مربوط به قرن اول قبل از میلاد مسیح, یعنی حدود ۲.۰۰۰ سال پیش است. 

صفحه 10:
کتابی از ایلیا جاوجاوادزه به خط و زبان گرجی 

صفحه 11:
#چینی‌ها ابتدا با رسم اشکالی آغاز نگارش کردند, به علت _ تارسایی علامات عوجب شد که بعدها ترکیباتی بسازند وبا آن ترکیبات به بیان اندیشه‌های خود بپردازند. اين تركيبات كرجه تصويرکنندة اندیشه‌های آنان بود, ولی در انتقال مقاصد آنها کاملا موفق نبود. تا آنکه چینی‌ها با پدیدآوردن علاماتی که بیشتر تکیه بر اصوات می‌کرد, بنوعی خط صوت نگار دست يافتند. اين خط صوت نگار گرچه از حیث آنکه با زبان بستگی داشت و در مرحله‌ای جلوتراز خط قدیم بود, ولی از انجا که هر حرف مئتواتست نمايشكر اصوات مختلف جندى باشد ذاراى نقض بسيار بود. جينىها براى رهايى از اين نقص, یعنی نمایش معنی حقيقى هر علامت از علائمى انديشه نكّار بنام كليد استفاده كردند و هر كليد مبين يى نوع انديشه بود. دانشوران جينى بعدها بيك نوع خط تندنويسى دست يافتند كه نمونه خط زابنی شد. 

صفحه 12:
ده "226۶ | 2 ع انه ع و 5 اک ا ور لگ اا( ۱۱ 8 |66 اساء +" - 2618|[ إسلى دراگ - |۱۲ 9 ۰ - اب مود 

صفحه 13:
خط هیروگلیف مصری, در ادامه خط انديشه نگار, وارد عرصه نگارش شد. گستره انتشار آن بیشتر در مصر و در دست کاهنان بود. یونانیان اين نام را بدان بخشیدند که در ‎bly‏ يونانى به معتى «نوشته بشاند‌های مقس اشت: انیا این عط دا اععان آور یر از رمز و راز پنهانی کاهنان مصر می‌دانستند. # سابقه خط هیروگلیف را تا هزاره چهارم پیش از میلاد نیز می‌توان پیش برد. خط هیروگلیف را بر پاپیروس می‌نوشتند. پاپیروس از ساقه‌های فشرده نوعی نی بهمین نام به دست می‌آمد و از اجداد کاغذ است. به‌نظر می‌رسد ‎slgilj 52 papier s paper olalS‏ غربی از اين واژه گرفته شده‌اند. # مصریان نخستین مصرف کنندگان پاپیروس بودند و نوشت افزار آنها نیز نوعی قلم از نی بوذاکه آنرا در-مرکب شیاه پانقرمز قرو می‌پرژند این خظ معتولا اققی وا ‎Wy Cuil‏ جب نوشته مىشد وابه تدرت از جب به راشت و كاهى نيز از ‎ange as: Gul, a Vb‏ هي وكليف. خط انديشه نكار كامل نيست وإدرآن عتاصر صوتى و القياتى بيشتر وجود دارد: همجنين: تضويزانسان ها و حيوانات در اين خط احتمالا:مربوط به ]غاز خط است: # قدمیترین نمونه خط هیراتیک که یک متن پزشکی است. مربوط به ۱۶۰۰ قبل از میلاد مسیح # با پیدایش پابیرروس, خط هیروگلیف در مصر تحول می‌یابد و به سادگی می‌گراید و ‎suo) Sul un Los‏ باصلابت) از آن پدید آمد که با بهم ریختگی آن نوعی خط تندنویسی پنام عط ذموتاک با خط عامیانه از آن بوجود می‌آید. مرجله بعدی خظ. خطمیخی است: 

صفحه 14:
#خط میخی #خط میخی, اصلی انديشه نگار داش و در همه کشوز‌های آسبای غربی بكار می‌رفت. اکثر صاحبنظران خط و زبانهای باستانی بر اين باورند که منشاء بيذايش خط از غرب ایران بغتی جنوب بین‌اللهرین و سرزمین سومر بوده‌است و کهن‌ترین اقوامی که در بین‌التهرین خط ميخى را بكار برده‌اند, سومریان هستند. سومریان چون مصری‌ها و چینی‌ها, از نخستین اقوامی هستند که تمایل به ضبط گفتار و اندیشه‌هایشان داشتند. کاتبان سومری با ابداع خط میخی تصویری جامعه بشری را از دوران مجهول و تاریک ماقبل تاريخ وارد مرحله تاریخی کردند. آنها با ابداع خط میخی دوره‌ای را آغاز کردند که به:غتوان آغاز خط نویسی شهرت دارد. #*گرچه پیدایش خط و کتابت نخستین بار در نیمه دوم هزاره چهارم پیش از میلاد, در جنوب ‎ais‏ و توسط کاتبان و دبیران سومری محقق شد, اما گسترش و بکامل آن به آغاز هزاره سوم پیش از میلاد بزمی‌گردد. برخی حتی بر این نظرند كه خط هیروگلیف مصری, همزمان و برگرفته از خط تصویری سومری به وجود آمده‌است: 

صفحه 15:
# سومریان, کهن‌ترین ساکنان شناخته شده جنوب بین‌النهرین - قومی متمدن و پیشرفته بودند. آنان از نژاد سامی نبودند و با عنوان ساکنان غیرسامی بین‌النهرین از ايشان ياد می‌کنند. برخی این احتمال را می‌دهند که از کنار دریا به این منطقه مهاجرت کرده باشنند. زدپای آن‌ها از اواعز هزاره چهارم پیش از میلاد دز میان‌رودان دیده می‌شود, , تقسیم ساعت به ۶۰ دقیقه و دقیقه به ۶۰ انیهء مسائل هندسی و اوزان. میراث‌های گرانبهایی هستند که این قوم برای آشوری‌ها و بابلی‌ها بر جای گذاشتند. سومری‌ها چون پیوندی با همسایگانشان نداشتند از میان رفتند يا جذب اقوام سامی شدن © خط میخی و خط هیروگلیف علاوه بر تفاوت‌های ظاهری, در ابزار و ‎ae‏ نیز با هم تفاوت داشتند. خط هیروگلیف با قلم نی و مرکب بر روی پاپیروس نگاشته می‌شد, درحالی که برای نوشتن خطوط میخی نیاز به لوحه‌های گلی نرمی بود که با قلم چوبی برآن می‌نگاشتند و سپس لوحه را می‌پختند. اولین یافته‌های نگارشی بشر که به صورت الواح گللن برجای بانده متعلق به تمدن‌هاي بین‌اللهرین است, * همزمان با پیشرفت خط سعی دیگری نز بعمل آمد و آن توسعه محل و مواد نوشتن بود. قبل از پیدایی کاغذ از سنگ و فلزات استفاده می‌کردند و غیر از سنگ و فلزات از پوست:درختان و حانوران نیز استفاده می‌شد. دلی گرآنی قیمت این دو پوست موحي شد که در مصرف آن اقتصاد بورزند و نتیجه این صرفه‌جویی اقتصادی, یکی فشردگی در نوشتن بود و دیگر استفاده از عللئم اختصاری و همچنین تراش پوست و استفاده مجدد از آن بود: 

صفحه 16:
6 خط مبخ, ابلامی, از خط میخی سومری نخستین خط میخی ابلامی منشعب می‌شود که برای نگارش زیان ابلامی به کار من‌رود که جزو زيانهاى منفرداست. :در واقع کمن بعد از پیدایش خط میخی تصویری سومری و بابلی, ساکنان منطقه شمالی دشت خوز ستان, و کوهپایه‌های زا نوع دیگری از خط میخی تصویری را بکار بردند که به خط ماقبل, عبلامه, (پروتوعیلامی )مشهور شد. پروفسور «والتر هینتس> می‌نویسد: #در ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد وقتی که سومری‌ها خط تصویری را به عنوان بهترین وسیله براى مكاتبات خود اختزاع كردئد لين ابداع به سزعت به همسايكان عيلامى آنها رسید. صرفنظر از اختلاف در جزئیات, تردید نباید کرد که خط تصویری عیلامی بر مبنای سرمشق سومری تدوین شده‌است. این خط به سرعت گسترش یافت و تقریاً همزمان در شمال شرق کاشان (میان تهران و اصفهان) و در شرق دور و جنوب د رکرمان ظاهر شد. # خط میخی اکدی خط میتی اکدی, (بابلی) نیز از شاخه‌های خط سومری است. خط ميك نه هار مان بان که در سره یی روا بای رآشیای ی میان‌رودان شمالی و در میان هیتی‌ها, هوری‌ها, اورارتورها, لولوبی‌ها و کاسی‌ها وغیره. ی خط میخی کتییه‌های فارسی باستان دوره هخامنشی از روی خط میخی بایلی و ایلامی درست ثلنذه‌افت که تشیت به آلها علالم تیاده تر و کمتری دارد. خط میخی زبان فارسی را می‌توانيم صورت تکامل یاقته خطوط مبخی دیگر بدانیم که حروف هجایی در آن هستند (یعنی مصوت به همراه صامت). بهمین دلیل بسیاری آن را بسیار نزدیک به خطوط هجایی می‌دانند. لین خط از چپ به راست نوشته می‌شد. 

صفحه 17:
خط کوقی از سریانی پدید آمده‌است و به خط کتابت اولیه قرآن مشهور است. این شبهه که در زمان کنایت وحی» خطی پنام کوفی وجود نداشته؛ چندان بی دلیل نیست, چراکه خط کوفی در ابتداء به خط حبره مشهور بود و بعدها که مسلمانان کوفه را در زمان عمر خلیفه دوم, نزدیک شهر حبره و انبار پنا نمودند, اين خط نام کوفی گرفت. در روایتی از اين عباس نقل شده‌است که: «مردم انبار از مردم حیره خط آموخته‌اند, و یکی از آنها خط را به عبدالله بن جدعان و او به هزع نن اميه ادوكته واكك عجاري قرشلل از این رام بدید آیدم > *عریها در سفرهای بازرگنی که شام می‌رفتند خط نبطی را از مردم حوران و خط حیری (کوفی) را از عراق آورده‌اند و همانطور که تورات به خط «سطرنجیلی» تحریر می‌یافت. آنها نیز قرآن را با خط کوفی نوشتند. در خط کوفی و خط سطرنجیلی چنین رسم است که اگر الف ممدود در وسط کلمه واقع می‌شد, در از قلم می‌افتاد. چنانکه در اوایل اسلام, مخصوصاً در تحریر قرآن اين قاعده کاملاً مراعات می‌شد و بجای «کتاب» می‌نوشتند «کتب», يا بجای «طالمین». «طلمین» می‌نوشتند. 

صفحه 18:
> 1 1 1 wy ‘lags, oy et a Ul ‏نموته‌ای از خط کوفی قرن ۷ام,‎ ‏سوره اعراقف‎ ۶ ات 

صفحه 19:
: Arasie ld. desman ds fond L toch Zo voh dog boa هك الشعد فاح فاد للد ل ل سد ‎k ts phbhs nm‏ + 86 سالل ‎ch‏ كد اك د la ge the dz alee er 4, نمونه‌اک از الغبای خط کوفی برگرقته از صفحه ۴ از کتاب ها ‎Fry's Pantographia‏ 

صفحه 20:
#خط فارسی #اگرچه برخی معتقدند که خط حبری, (کوفی) که بنیان خط عربی را می‌سازد, برگرفته و آموخته دبپران عرپی است که در مراکز دیوانی شاهان ساسانی در شهرهای انبار و حیره مشغول بكار بوده‌اند و اين اثرگذاری حتی در دوران پس از اسلام نیز بچشم می‌خورد. توسط ایرانیانی چون هرمزان سردار مشهور ایرانی, که پس از شکست و اسارت, به مدینه اعزام گردید, جزو مسلمانان سرشناس شد و حتی در زمره مشاوران عمر خلیفه دوم دراقده يودو نا مردى ينام جقينة كه آز مسيحيان خيره بود.و بعديله برده شد ثا درآنها خط و کتابت به مردم بیاموزد. با اینحال اما به‌نظر بسیاری, پس از اسلام, تاریخ خط فارسی امروزی همان تاريخ خط عربی است. #اما درباره تاریخ خط فارسی در تذگره مرت الخیال آمذهاستت: انواع خطوط فارسى, ثلث. » نسخء ریحان, توقیع, محثق و رقاع است و خط هفتم تعلیق, که از رقاع و توقیع پدید آده‌است: نویسنده پس از آن می‌آورد: «گویید که از متقدمین, خواجه تاج سلعان این خطها را خوب می‌نوشت و خط هشتم که نستعلیق باشد مبر علی نبریزی, در زمان امیر تیمور صاحبقران از نسخ و تعلیق استتباط نمود>>. خط فارسی در حال حاضر اقلامی دارد از جمله: اجازت, تعلیق, توقیع. ثلت» حلی, جلی دنذانن. ‎alles‏ راغ (رقعق). ربخانی. ستیلن, سیافت, شحری, نستعليق.. شکستو, شکسته نستعلیق و کوفی يا نسخ ,خط معلی , خط سبحار, نیز توسط هنرمند تبریزی ابداع و بنیانگذاری گردیده است که قابلیت های خوبی را برای خط فارسی اراثه داده است. 

صفحه 21:
یک تابلوک خوشنویسی موسوم به گلزار اثر حسن زرین قلم. حاوی شا خطوط ثلث. نسخ. نستعلیق» شکسته و كوقى؛ 1 قسمتی از شکسته نستعلیق بصورت برعکس و به کمک اینه خوشتویسی شده‌است. 

صفحه 22:
‎Elgil®‏ خط امروزی ‏#امروز انواع اصلی خطوط عبارتند از: چینی, عربی (خط جمیع ملل مسلمان جز ترکیه), هندی, یونانی, روسی, آلمانی, لاتين (خط لاتین بوسیله آمریکائیها و استرالیائیها نیز اخذ شده‌است). 

صفحه 23:
#خط در ایران پس از حمله اعراب و آمدن اسلام به ابران, فرهنگ ايران در دو 492 پیش از اسلام و پس از اسلام بررسی می‌گردد. به‌همین ترتیب مبحث‌خط نیز دو بخش می‌شود؛ بخشی از آن مربوط به خطوط پیش از اسلام در ایران و بخش دیگر مربوط به خط پس از اسلام اس 

صفحه 24:
#خط ایلامی #دبيرة ایلامی, از ۲۹۰۰ سال پیش از میلاد به شکل‌های نیاایلامی, ایلامی باستان و میخی ایلامی دگرش یافت. دبيرة میخی ایلامی,دسره‌ای مخی است كه از ۲۵۰۰ یدم. تا ۲۷ میلادی به کار می‌رفته‌است. این ذبیزه از دسرة مبخم, اکدی, بدست آمده‌است. دبيرة میخی ایلامی از ۱۳۰ نشانه ماخ دو انس كد اين تعد اد يار كم زر أ دركر بسر طشات عفن امت #خط دو ایران هخامنشی خط میخی هخامنشی به احتمال زیاد توسط داریوش بزرگ ایجاد شده‌است. این توع خظ میخی که متشکل از ۵۰ علامت اشت. آخرین نوع حطظ میخی‌است که ابداع شده‌است (در سدةْ ششم از میلاد). اين خط برای نوشتن کتیبه‌های هخامنشی به کار رفته‌است. خط میخی هخامنشی خطی نیمه الفبایی نیمه هجایی است به علاوة ۸ علامت (اندیشه‌نگاشت) که ‎Sly,‏ لغات بز استناده حثل سای کشور و آهورامزدا بت ‎Oil goo lS‏ خط از ساده‌ترین خطوط میخی است. تنها خط میخی اوگاریتی است که از آن ساده ثر است و صدادر صد الغبایی استه این خط همکنون در استاندارد يوتيكد (۴:۱) پذیرفته شده و بازه‌ای به آن اختصاض داده شده‌است 

صفحه 25:
#خط در دوره ساسانیان و اشکانیان #اين دبیره‌ها گرچه اصل و ریشه‌ای یکسان و شیاهت‌هایی با هم دارند, تفاوتشان به حدی‌است که جداگانه از آنها یاد شود. خود واه پهلویبرگفته از پهلو است که خود صورتی از واه پرثوه (که صورت باستانی واه پارت است) می‌باشد. #خط پهلوی اشکانی: نام یک دستة کلی از دسره‌های, است که برای نوشتن زبان(های) فارسی مبانه (شامل پهلوی اشکانی) به کار می‌رفته‌اند. تمام اين خطها ريشه در خط ارامی دارند و مانند آرامی از راست به چپ نوشته می‌شده‌اند. خط رسمی دوران ساسانی, خط پهلوی بوده‌است. اين خط از ویرایش خط پارتی, ایجاد شده‌است. 

صفحه 26:
@ خط فارسی پس:از اسلام 6ایزانیان دز شده‌های بعستین اسلامن به خطهای مانوی و پهلوی می‌بوشتد. در همين حال ایرانیان مسلمان نظیر بزید فارسی تلاش کردند شیوه نوشتن قرآن را که به خط نبطی بود و در آن ابهامات زیادی بود بهبود پخشند. در خط سربانی حروف بدون نقطه نوشته ‏ می‌شدند و مصوت‌های کوتاه و برخی مصوت‌هاي بلند مانند «۱» نوشته نمی‌شد. از آن رو كه قرآن به زیان عربی بود. عرب‌ها در خواندن آن مشکلی نداشتند. ولی ‎lal al‏ نمى توانستند أن را يخوانند؛ ازاين رو ايرانيان با ذوق و سلیقه خود و با نیم نگاهی به خط بهلوى و خط اوستابى, نقش مهمى را در تكامل خط نوشتارى قرآن و در واقع خط عربى بازى كردند 6 تر خلاف تصور عسباری, منتى نر اين ‎plo des AL sae wind be Sul ales‏ كرفتهاند. خط فارسى بعد از اسلام نوع تكامل يافته از خط در زمان اشكانيان و ساسانيان ‎slg: aoe‏ و اؤشتا بود. اين خط كه-در سده هاى بيش وارد عرتستان شدة بود ويا زيان عربى تطبيق داده شده بود يك بار ديكر توائست در ايران يس از اسلام وارد شود. علاوه بر اين ايرانيان يس از اسلام در تكامل اين خط و در تبديل أن به هنر خوشنويسى نقش عمده‌ای داشته‌اند. اینجاد بقطه :و اعراب:دز خط عربی راابه‌فزدی بنام ایواسعد دولی الفارس و در قرن اول هجری نسبت داده می‌شود که بیشتر برای جلوگیری از اشتباه خواندن قرآن توسط غیر عرب‌زبانان ازجمله ایرانیان انجام شد. ایرانیان بر اسامن بازهای زبانی خود الضاق فارسی را پدید آوردند. از سده سوم هجرى به علت زواج نامه‌نگاری‌های دیوانی, کم‌کم خطهای مانده. و پهلوی, جای خود را به الفبای ثارسی دادند. 

صفحه 27:
#از شواهد بر ريشه فارسی الفبای کنونی موسوم به عربی, می توان به تشابه عجیب خط اوستای و کوفی نام برد. با توجه به این که در زمان صدر اسلام در زبان عربی از نقطه استفاده نمی شد. علاوه بر اين می توان به اين موضوع اشاره کرد که پیدایش خط نیاز به بستری از تمدن دارد. و این در شرایط پیش از اسلام عربستان که به گفته ای در سراسر شبه جزیره عربی در حدود پانزده نفر سواد داشتند نمی توانست میسر باشد. اين در حالیست که این خط در اعیرائتوری ایران در زمان اشکانیان و ساسانیان در حدود هزار سال فرصت تکامل داشته. 

صفحه 28:


خط و نوشتار نام و نام خانوادگی آنچه که در این پاور پوینت خواهید خواند: صفحه عنوان 5 خط چیست 6 تاریخ خط 7 خط تصویری خط اندیشه نگارش خط واژه‌نگار 8 خط آوانگار خط الفبایی 9 خط گرجی 11:12 خط چینی 13 خط هیروگلیف مصری 14 خط میخی. 20 خط فارسی.. 22 انواع خط امروزی 23 خط در ایران 24 خط ایالمی .خط در ایران هخامنشی.  oخط چیست oدبیره و یا خَط هنر یا وسیله‌ای برای ثبت و نوشتن ذهنیات و تفکرات با استفاده از عالئمی است که به چشم آشنا باشد و دیده شود .جاحظ می‌گوید :خط زبان دست است و حافظ افکار و آثار.در واقPع ،بشر از زمانی که خواست آنچه را می‌اندیشPد نقش کند ،در حقیقت قدم به دنیای خط و نگارش نهاد. تاریخ خط در قدیم یک سلسله و عالیمی وجود داشت که تا حدی به حفظ خاطره‌ها و اموری که باید حفظ شوند ،کمک می‌کرد ،نظیر: چوب‌خط‌های کوچک آلمانیهای قدیم و یا ریسمانهای گره‌خورده ٔ مردمان پرو از زمان اینکاها و یا گردن بندهای صدفی قوم ایروکوا به نام وامپون و باالخره چوب‌خط‌های استرالیایی‌ها.  خط تصویری خط تصویری به انگلیسی) ) Pictogram :مرحله دوم از مراحل اساسPی خط است در این مرحله برای اظهار یک فکر ،صورت آنرا می‌کشیدند ،مثال ً برای نوشتن یک حیوان ،شکل آنرا می‌کشیدند .شPاید احتیاج به حفظ خاطره‌ها و ثبت اندیشه‌ها ،نخستین محرک پیدایش خط در بین اقوام ابتدایی بوده‌است .چراکه انسان اولیه برای حفظ اموری که می‌خواست سالهای دراز باقی بمPاند ،ابتدا به رسم شکل و صور آنها پرداخت و تصویرهای واقعی را برای ارتباط کتبی ترسیم کردو از این تصویرنگاری ،خط تصویری آغاز شد .تعداد فراوان تصویرها وعدم امکان نقش کردن مسائل عاطفی ،کمPبودهای این روش نگارش بود. خط اندیشه نگارش روش تصویرنگاری در ابتدا به رسم صورت اشیاء می‌پرداخت ،اما بعدها کمPکم تصPویرها شکل ساده تر و نمPادین تری به خود گرفتند و برای مفاهیم عاطفی نیز ،عالئمPی قراردادی وضع شد. بدین ترتیب ،بشر توانست با تصویر اشیایی شبیه به اندیشه‌ها ،به نمایش اندیشه نیز اقدام کند، مثال نقش دو پا نشانه راه رفتن وچشم اشک آلود نشانه اندوهگینی بود .این طریق نمPایش اندیشه ،در تاریخ خطوط ،خط اندیشه نگار نام دارد. خط واژه‌نگار نارسایی روش اندیشه‌نگاری موجب شد که در کار نگارش طریق دیگری پیش آید که بستگی بیشتر با زبان داشته باشد ،یعنی بستگی با اصواتی که چون گوش آنها را شPنید ،معانی Pآنها را درک کند .در این روش ،واژه‌ها با عالیمی نمPایش Pداده می‌شوند که ربطی با اصوات مزبور نداشتند ،ولی در عوض این ویژگی را داشتند که وقتی چشم آنها را می‌دید ،زبان الفاظی را قرین این عالمات کند. خط آوانگار ‏با بکار بستن عالیمی که شکل واژه‌های آن جناس لفظی با ه هجایی کشانیده واژه‌های بیانگر معانی آنها دارد ،خط به مرحل ٔ شد .در این مرحله ،هر هجا با عالمتی ویژه همراه است. ‏خط الفبایی ‏با پیشرفت نمایش Pهجایی خط کم‌کم روش الفبایی خط بوجود ه هجاها و نمایش مجزای هر یک از آمد .در روش سیالبی ،با تجزی ٔ آنها ،مطلب شکل تحریری به خود می‌گیرد. ‏در دنیای قدیم ما به چهار نوع خط اندیشه نگار بر می‌خوریم به شرح زیر: خط گرجی ‏کتابی از ایلیا چاوچاوادزه به خط و زبان گرجی ‏خط گرجی خط مخصوص زبان گرجی ،زبان رسمی کشور گرجستان است و زبان گرجی را جزو ۱۴زبانی قرار می دهد که دارای الفبا هستند. خط گرجی یکی از قدیمی ترین سیستم های نوشتاری جهان و در عین حال ،الفبای کنونی گرجی مدرن ترین الفبای دنیا محسوب می شود. ه کشف شده از زبان گرجی مربوط به قرن ‏قدیمی ترین کتیب ٔ اول قبل از میالد مسیح ،یعنی حدود ۲،۰۰۰سال پیش است. خط چینی ‏چینی‌ها ابتدا با رسم اشکالی آغاز نگارش کردند ،به علت نارسایی عالمات موجب شد که بعدها ترکیباتی بسازند و با آن ترکیبات به بیان اندیشه‌های خود بپردازند .این ترکیبات گرچه تصویرکننده ٔ اندیشه‌های آنان بود ،ولی در انتقال مقاصد آنها کامال موفق نبود .تا آنکه چینی‌ها با پدیدآوردن عالماتی که بیشتر تکیه بر اصوات می‌کرد ،بنوعی خط صوت نگار دست یافتند .این خط صوت نگار گرچه از حیث آنکه با زبان بستگی داشت و در مرحله‌ای جلوتراز خط قدیم بود ،ولی از آنجا که هر حرف می‌توانست نمایشگر اصوات مختلف چندی باشد دارای نقص بسیار بود .چینی‌ها برای رهایی از این نقص ،یعنی نمایش Pمعنی حقیقی هر عالمت از عالئمی اندیشه نگار بنام کلید استفاده کردند و هر کلید مبین یک نوع اندیشه بود .دانشوران چینی بعدها بیک نوع خط تندنویسی دست یافتند که نمونه خط ژاپنی شد. خط هیروگلیف مصری ،در ادامه خط اندیشه نگار ،وارد عرصه نگارش شد .گستره انتشار آن بیشتر در مصر و در دست کاهنان بود .یونانیان این نام را بدان بخشیدند که در زبان یونانی به معنی «نوشته نشانه‌های مقدس» است ،آنها ،این خط را اعجاب آور و پر از رمز و راز پنهانی کاهنان مصر می‌دانستند. سابقه خط هیروگلیف را تا هزاره چهارم پیش از میالد نیز می‌توان پیش برد .خط هیروگلیف را بر پاپیروس می‌نوشتند .پاپیروس از ساقه‌های فشرده نوعی نی بهمین نام به دست می‌آمد و از اجداد کاغذ است ،به‌نظر می‌رسد کلمات paperو papierدر زبانهای غربی از این واژه گرفته شده‌اند. مصریان نخستین مصرف کنندگان پاپیروس بودند و نوشت افزار آنها نیز نوعی قلم از نی بود که آن را در مرکب سیاه یا قرمز فرو می‌بردند .این خط معموال ً افقی و از راست به چپ نوشته می‌شد و به ندرت از چپ به راست و گاهی نیز از باال به پایین نوشته می‌شد. هیروگلیف ،خط اندیشه نگار کامل نیست و درآن عناصر صوتی و الفبائی بیشتر وجود دارد .همچنین تصویرانسان‌ها و حیوانات در این خط احتماال مربوط به آغاز خط است. قدمیترین نمونه خط هیراتیک که یک متن پزشکی است .مربوط به ۱۶۰۰قبل از میالد مسیح با پیدایش پاپیروس ،خط هیروگلیف در مصر تحول می‌یابد و به سادگی می‌گراید و خط هیراتیک (دینی ،باصالبت) از آن پدید آمد که با بهم ریختگی آن نوعی خط تندنویسی بنام خط دموتیک یا خط عامیانه از آن بوجود می‌آید .مرحله بعدی خط ،خط میخی است. خط میخی ‏خط میخی ،اصلی اندیشه نگار داشت Pو در همه کشورهای آسPیای غربی بکار می‌رفت .Pاکثر صاحبنظران Pخط Pو زبانهای باستانی بر این باورند که منشاء پیدایش Pخط از غرب ایران یعنی جنوب بین‌النهرین و سرزمین سومر بوده‌اسPت و کهن‌ترین اقوامی که در بین‌النهرین خط میخی را بکار برده‌اند ،سومریان هPستند .سومریان چون مصری‌ها و چینی‌ها ،از نخستین اقوامی هستند که تمایل به ضبط Pگفتار و اندیشه‌هایشPان داشتند .کاتبان سومری با ابداع خط میخی تصویری جامعه بشری را از دوران مجهول و تاریک ماقبل تاریخ وارد مرحله تاریخی کردند .آنها با ابداع خط میخی دوره‌ای را آغاز کردند که به عنوان آغاز خط نویسی شهرت دارد. ‏گرچه پیدایش Pخط و کتابت نخستین بار در نیمه دوم هزاره چهارم پیش Pاز میالد ،در جنوب بین‌النهرین و توسط Pکاتبان و دبیران سومری محقPق شد، اما گسترش و تکامل آن به آغPاز هزاره سوم پیش Pاز میالد برمی‌گردد. برخی حتی بر این نظرند که خط Pهیروگلیف Pمصری ،همزمان و برگرفته از خط تصویری سومری به وجود آمده‌است.P  سومریان ،کPهن‌Pترین PساکPنان شناخته شده جنوب Pبین‌النهرین -قومی متمدن و پیشPرفته بPودند .آنان از نژاد سامی نبودنPد و بPا عنوان ساکنان غیرسامی بین‌النهرین Pاز ایشPان یاد می‌کPنند .برخی این اPحتمال را می‌دهند که از کنار دریا به این Pمنطقه مهاجرت کPرده باشند .Pرد پای آن‌ها از اواخر هزاره چهارم پیش از میالد در میان‌رودان دیده می‌شود. علم نجوم ،تPقسیم ساعت به ۶۰دقیقه و دقیقه به ۶۰ثانیه ،مسPائل هندسی و اوزان، میراث‌های گPرانبهایی هسPتند که این Pقوم برای Pآشوری‌ها و بابلی‌ها بر جای گPذاشتند. سومری‌ها چون پیوندی با همسایگانPشPان نداشتند از میان رفتند یا جذب PاPقوام سامی شدن خط میخی و خط Pهیروگلیف عالوه بPر تفاوت‌هPای Pظاهری ،در ابزار و نحوه نوشتن Pنیز با هم تفاوت داشتند .خط هیروگPلیف با قلم نی و مرکب بر روی PپPاپیروس Pنگاشته می‌شد، درحالی که برای نوشتن Pخطوط میخی نیاز به لوحه‌های گلی نPرمی بود که بPا قلم چوبی برآن می‌نگاشتند و سپس لوحه را می‌پختند .Pاولین Pیافته‌های نگارشی بPشر کPه به صPورت الواح گلین برجای مانده متعلق به تمدن‌های Pبین‌Pالنهرین Pاست. همزمان با پیشPرفت خط سعی دیگری نیز بعمل آمد و آن توسعه محل و مواد نوشتنP بود .قبل از پیدایی کاغذ از سنگ و فلزات Pاستفاده می‌کردند و غیر از سنگ و فلزات Pاز پPوست درختان و جانوران نیز استفاده می‌شد ،ولی گرانی قیمت این دو پوست موجب شد که در مصرف آPن اقتصPاد بورزند و نتیجه اPین PصPرفه‌جویی اقتصادی ،یکی فشPردگPی در نوشتن Pبود و دیگر استفاده از عالئPم اختصاری Pو همچنین Pتراش Pپوست و استفاده مجدد از آن بود.  خط میخی ایالمی از خط میخی سومری نخسPتین Pخط میخی ایالمی منشPعب می‌شود کPه بPرای نگارش Pزبان ایالمی به کار می‌رود که جزو زبان‌های منفرداست .در واقع کPمی بعد از پیداPیش خط میخی تصویری سومری و بابلی ،ساکPنان منطقه شمالی دشت خوزستان و کوهپایه‌های زاگرس نوع دیگری از خط Pمیخی تصویری را بکار بردند که به خط ماقبل عیالمی (پروتوعیالمی )مشPهور شد .پروفسPور «PواPلتر هینتس» Pمی‌نویسPد: در ۳۰۰۰سال قبل Pاز میالد وقتی کPه سومری‌ها خط Pتصویری را به عنوان بهتریPن وسیله برای مکاتبات خود اPختراع کردند اPین Pابداع به سرعت به همسPایPگان عیالمی آنها رسید. صPرفنظر از اختالف در جزئیات ،Pتردید نباید کرد که خط تصویری عیالمی بر مبنایP سرمشPق سPومری تPدوین Pشده‌است .این خط Pبه سرعت گسPترش Pیافت و تقریبا ً همزمان در شمال شرق کاشان (میان تهران و اصPفهان) و در شرق دور و جنوب در کرمان ظاهر شPد. خط میخی اکدیخط میخی اکدی (بابلی) نیز از شاخه‌های خPط سومری است .خطP میخی نه تنها در میان‌رودان که درگسPتره وسیعی رواج یافت .در آسیای صPغیر و میان‌رودان شمالی و در میان هیتی‌هPا ،هوری‌ها ،اورارتPورها ،لولوبی‌ها و کPاسی‌ها وغیره. خط میخی هخامنشی خط Pمیخی کتیبه‌های فارسی باستان دوره هخامنشی از روی خط میخی بابلی و ایالمی درست شده‌است که نسPبت به آنها عالئم ساده تر و کمتریP دارد .خط میخی زبان فارسی را می‌توانیم صورت تکامل یافته خطوط میخی دیگر بدانیم که حروف هجایی در آن هسPتند (یعنی مصوت به همراه صامت) .بهمین دلیل بسPیاری آن را بسPیار نزدیک به خطوط هجایی می‌دانند .ایPن خط Pاز چپ به راست نوشته می‌شد. خط کوفی از سریانی پدید آمده‌است و به خط کتابت اولیه قرآن مشهور است .این شبهه که در زمان کتابت وحی ،خطی بنام کوفی وجود نداشته ،چندان بی دلیل نیست ،چراکه خط کوفی در ابتداء به خط حیری مشهور بود و بعدها که مسلمانان کوفه را در زمان عمر خلیفه دوم، نزدیک شهر حیره و انبار بنا نمودند ،این خط نام کوفی گرفت .در روایتی از ابن عباس نقل شده‌است که« :مردم انبار از مردم حیره خط آموخته‌اند ،و یکی از آنها خط را به عبدالله بن جدعان و او به حرب Pبن امیه آموخته و خط حجازی قریشیان از این راه پدید آمده». ‏عربها در سفرهای بازرگانی که بشام می‌رفتند خط نبطی را از مردم حوران و خط حیری (کوفی) را از عراق آورده‌اند و همانطور که تورات به خط «سطرنجیلی» تحریر می‌یافت ،آنها نیز قرآن را با خط کوفی نوشتند .در خط کوفی و خط سطرنجیلی چنین رسم است که اگر الف ممدود در وسط کلمه واقع می‌شد ،در کتابت از قلم می‌افتاد .چنانکه در اوایل اسالم ،مخصوصا ً در تحریر قرآن این قاعده کامال ً مراعات می‌شد و بجای «کِتاب» می‌نوشتند «کِتب» ،یا بجای «ظالمین»، «ظلمین» می‌نوشتند.  خط فارسی اگرچه برخی معتقدند که خط حیری (کوفی) که بنیان خط عربی را می‌سازد ،برگرفته و آموخته دبیران عربی است که در مراکز دیوانی شاهان ساسانی در شهرهای انبار و حیره مشغول بکار بوده‌اند و این اثرگذاری حتی در دوران پس از اسالم نیز بچشم می‌خورد. توسط ایرانیانی چون هرمزان سردار مشهور ایرانی ،که پس از شکست و اسارت ،به مدینه اعزام گردید ،جزو مسلمانان سرشناس شد و حتی در زمره مشاوران عمر خلیفه دوم درآمده بود.و یا مردی بنام جفینة که از مسیحیان حیره بود و بمدینه برده شد تا درآنجا خط و کتابت به مردم بیاموزد .با اینحال اما به‌نظر بسیاری ،پس از اسالم ،تاریخ خط فارسی امروزی همان تاریخ خط عربی است. اما درباره تاریخ خط فارسی در تذکره مرآت الخیال آمده‌است :انواع خطوط فارسی ،ثلث ،نسخ ،ریحان ،توقیع ،محقق و رقاع است و خط هفتم تعلیق ،که از رقاع و توقیع پدید آمده‌است .نویسنده پس از آن می‌آورد« :گویند که از متقدمین ،خواجه تاج سلمان این خطها را خوب می‌نوشت و خط هشتم که نستعلیق باشد میر علی تبریزی در زمان امیر تیمور صاحبقران از نسخ و تعلیق استنباط نمود>>. خط فارسی در حال حاضر اقالمی دارد از جمله :اجازت ،تعلیق ،توقیع ،ثلث ،جلی، جلی دیوانی ،دیوانی ،رقاع (رقعه) ،ریحانی ،سنبلی،سیاقت ،شجری ،نستعلیق ،شکسته، شکسته نستعلیق و کوفی یا نسخ ،خط معلی ،خط سبحان نیز توسط هنرمند تبریزی سبحان مهرداد محمدپور ابداع و بنیانگذاری گردیده است که قابلیت های خوبی را برای خط فارسی ارائه داده است. انواع خط امروزی امروز انواع اصلی خطوط عبارتند از :چینی ،عربی (خط جمیع ملل مسلمان جز ترکیه) ،هندی ،یونانی ،روسی ،آلمانی ،التین (خط التین بوسیله آمریکائیها و استرالیائیها نیز اخذ شده‌است). خط در ایران پس از حمله اعراب و آمدن اسالم به ایران ،فرهنگ ایران در دو دوره ٔ پیش از اسالم و پس Pاز اسالم بررسی می‌گردد .به‌همین ترتیب مبحثخط نیز دو بخش Pمی‌شود؛ بخشی از آن مربوط به خطوط پیش Pاز اسالم در ایران و بخش دیگر مربوط به خط پس از اسالم است.  خط ایالمی ‏دبیره ٔ ایالمی ،از ۲۹۰۰سال پیش Pاز میالد به شکل‌های نیاایالمPی ،ایالمی باسPتان و میخPی ایالمی دگرش Pیافت .Pدبیره ٔ میخی ایالمی،دبیره‌ای میخی است Pکه از ۲۵۰۰پ.Pم .Pتا ۳۳۱میالدی به کار می‌رفته‌اسPت .این دبیره از دبیرهٔ میخی اکدی بدست PآمPده‌اسPت .دبیره ٔ میخی Pایالمی از ۱۳۰نشانه سPاخته شPده‌اسPت ،Pکه این تعداد بسیار کم‌تر از دیگر دبیره‌های میخی اسPت. خط در ایران هخامنشی خPط میخی PهخPامنشی Pبه احتمال Pزیاد توسPط داریوش Pبزرگ ایجاد شPده‌است.P این نوع خPط میخی که متشکل از ۵۰عالمت است .Pآخرین نوع خطP میخی‌است Pکه ابداع شPده‌اسPت (در سPده‌ ٔ ششم پیش از میالد) .این خط برای نوPشتن کتیبه‌های هخامنشی به کار رفته‌است .PخPط میخی Pهخامنشی خطی نیمه الفبایی نیمه هجایی است Pبه عPالوه ٔ ۸عPالمت( Pاندیشه‌نگاشت) که برای لغات پر استفاده مثل PشPاه ،کشPور و اهورامزدا به کار مPی‌روند .این خط Pاز ساده‌ترین خطوPط میخی است .Pتنها خط Pمیخی اوگاریتی اسPت Pکه از آن ساده تر است Pو صد در صPد الفبایی است .Pاین خط PهمکنوPن در استاندارد یونیکد ( )۴٫۱پذیرفته شده و بازه‌ای به آن اختصPاص داده شPده‌اسPت.P خط در دوره ساسانیان و اشکانیان ‏این دبیره‌ها گرچه اصل و ریشه‌ای یکسان و شباهت‌هایی با هم دارند ،تفاوتشان به حدی‌است که جداگانه از آنها یاد شود .خود واژه ٔ پهلویبرگفته از پهلو است که خود صورتی از واژه ٔ پرثوه (که صورت باستانی واژه ٔ پارت است) می‌باشد. ه کلی از دبیره‌هایی است که ‏خط پهلوی اشکانی :نام یک دست ٔ برای نوشتن زبان(های) فارسی میانه (شامل پهلوی اشکانی) به کار می‌رفته‌اند .تمام این خطها ریشه در خط آرامی دارند و مانند آرامی از راست به چپ نوشته می‌شده‌اند .خط رسمی دوران ساسانی ،خط پهلوی بوده‌است .این خط از ویرایش خط پارتی ایجاد شده‌است.  خط فارسی پس از اسالم ایرانیان در سده‌های نخستین اسالمی به خط‌های مانوی و پهلوی می‌نوشتند .در همین حال ایرانیان مسلمان نظیر یزید فارسی تالش کردند شیوه نوشتن قرآن را که به خط نبطی بود و در آن ابهامات زیادی بود بهبود بخشند .در خط سریانی حروف بدون نقطه نوشته می‌شدند و مصوت‌های کوتاه و برخی مصوت‌های بلند مانند «ا» نوشته نمی‌شد .از آن رو که قرآن به زبان عربی بود ،عرب‌ها در خواندن آن مشکلی نداشتند ،ولی ایرانیان نمی‌توانستند آن را بخوانند؛ ازاین‌رو ایرانیان با ذوق و سلیقه خود و با نیم نگاهی به خط پهلوی و خط اوستایی ،نقش مهمی را در تکامل خط نوشتاری قرآن و در واقع خط عربی بازی کردندP. بر خالف تصور بسیاری ،مبنی بر این که ایرانیان خط کنونی خود را از عرب‌ها وام گرفته‌اند ،خط فارسی بعد از اسالم نوع تکامل یافته از خط در زمان اشکانیان و ساسانیان یعنی پهلوی و اوستا بود .این خط که در سده های پیش وارد عربستان شده بود و با زبان عربی تطبیق داده شده بود ،یک بار دیگر توانست در ایران پس از اسالم وارد شود .عالوه بر این ایرانیان پس از اسالم در تکامل این خط و در تبدیل آن به هنر خوشنویسی نقش عمده‌ای داشته‌اند .ایجاد نقطه و اِعراب در خط عربی را به‌فردی بنام ابواسعد دؤلی الفارس و در قرن اول هجری نسبت داده می‌شود که بیشتر برای جلوگیری از اشتباه خواندن قرآن توسط غیر عرب‌زبانان ازجمله ایرانیان انجام شد .ایرانیان بر اساس نیازهای زبانی خود الفبای فارسی را پدید آوردند P.از سده سوم هجری به علت رواج نامه‌نگاری‌های دیوانی ،کم‌کم خط‌های مانوی و پهلوی ،جای خود را به الفبای فارسی دادند.  از شواهد بر ریشه فارسی الفبای کنونی موسوم به عربی ،می توان به تشابه عجیب خط اوستای و کوفی نام برد .با توجه به این که در زمان صدر اسالم در زبان عربی از نقطه استفاده نمی شد .عالوه بر این می توان به این موضوع اشاره کرد که پیدایش خط نیاز به بستری از تمدن دارد .و این در شرایط پیش از اسالم عربستان که به گفته ای در سراسر شبه جزیره عربی در حدود پانزده نفر سواد داشتند نمی توانست میسر باشد .این در حالیست که این خط در امپراتوری ایران در زمان اشکانیان و ساسانیان در حدود هزار سال فرصت تکامل داشته.