صفحه 1:
صفحه 2:
صفحه 3:
از نقطه نظر |
ادراکات از موقعیت ها و ن
ن دیدگاه شرایط زندگی؛ دیگران و رویدادهای گذشته تعیین کننده مشکل نیستند بلکه نوع
يس وظيفه
شیوه تفکر است كه همواره انسان را به دردسر مى انداز:
و سپس تغییر تفکرات غلط و مضری که باعث اختلالات رفتارى و
درمانگر عبارت است از
عاطفی در مراجعان گشته اند
صفحه 4:
الیس از سه دیدگاه فیزیولوژیک, اجتماعی و روانشناختی به شخصیت مینگرد و در هر
یک از این سه بعد» نظرات خاصی ذربارة شخصیت اراته میدهد (کریسنی» ۱۹۷۳).
۱ مبنای فیزیولوژیکی:
الیس معتقد است که انسان ذاتاً تمایلات بیولوژیکی استثنایی و نیرومندی برای تفکر و
عمل به شیوه خاص دار که این شیوه ممکن است در جهت منطقی و غیرمنطقی
باشد. از جهت تفکر و عمل فرد را تابع محیط خانواده و فرهنگی میداند که فرد در
آن رشد مییابد. او انسان را از نظر بیولوژیکی, عمدتاً موجودی میداند که در جهت
تخریب نفس و ارتکاب امور بد گام برمیدارد. و آمادگی ذاتی شدیدی برای تفکر
غیرمنطقی و غیرعقلانی دارد.الیس انسان را موجودی میداند که Tb تمایل مفرطی
به سهلانگاری در تغییر رفتار خویش دارد.
صفحه 5:
تمبنای اجتماعی
الیس میپذیرد که انسان موجودی اجتماعی است و زندگی اجتماعی برای او لازم است. او معتقد
است که انسان باید در اجتماع مطابق انتظارات خود و دیگران رفتار کند و بیش از حد خودمدار
و خودبین نباشد. و زیاد بر سبقت جویی تأأکید نکند. به عقيدة او انسان باید تا حدی از آن
خصوصیتی بهرهمند باشد که آدلر آن را علاقةٌ اجتماعی و ارتباط با همنوع میداند. اما از طرف
دیگر, معتقد است که پافشاری بر نگرش دیگران نسبت به خود و جلوهدادن آن به صورت
نیازی مبرم. حالتی مرضی و مخرب نفس است. به نظر او اين که دیگران نسبت به ما نظرات
خوبی داشته باشند مطلوب است اما نباید ما هستی و وجود خود را در گرو نگرش مثبت
دیگران نسبت به خود بدانیم. به عقیدة الیس, بلوغ عاطفی و سلامت روانی ایجاد تعادل مطلوب
است میان اهمیت دادن و اهمیت افراطی دادن به داشتن روابط متقابل مناسب از جانب فرد
صفحه 6:
برای سادهتر کردن آنچه اليس به عنوان باورهاى غيرمنطقى از أن نام مى برد بايد بكوييم:
.١ من بايد كاملاً شايسته و كامل باشم وكرنه بىارزشم.
۲ دیگران بايد با من كاملاً خوب رفتار كنند وكرنه من بيجاردام.
۳. دنیا باید همواره باعث شادی من باشد وگرنه میمیرم.
درمانگر از مهارتهای خود به چالش طلبیدن این باورهای غیرمنطقی استفاده میکند و یا حتی برتر از آن سایر
اعضای گروه را به جالش اين باورها مى طلبد براى مثال مى برسدة
.١ آيا هيج مدركى براى اين باور وجود دارد؟
۲ آیا هیچ مدرکی علیه این باور وجود دارد؟
۳ گر ین بور را رها کنی بدترین اتفاق ممکن چه خواهد بود؟
> بهترین اتفاق چه خواهد بود؟
صفحه 7:
روش هاى عاطفى در درمان كروهى عقلانى - عاطفى
همانطور که مشاهده ده ز 1 [ز ز 1 1 1ز 1 1 0
روشهاى ششناختى, رفتارى و عاطفى است. برخى از تكنيكهاى عاطفى عبارتند از يذيرش بىقيد و شرط. تصور كردن عقلاتى-
عاطفن: اتتقادة از شوشی و خنده مرینهای مبرزه با شرم و یی نقض عقلتی- عاطفی.
پذیرش بیقید و شرط
به مرجعان پذیرش بیقی و تسرط داده مى تسود بدون توجه به رفتار آنها در بيرون و داخل جلسة درمان و درمانكر به اعضا م ىأموزد كه
جكونه به يذيرش خود بدون قيد و شرط برسند. اعضاى كروه معمولاً دجار اين ترس هستند كه آنجه انجام دادداند و يا أنجه
افستتد فاش شده وبه همين ذليل يس رائدة شوند. رهبر كروة مىتوائد به اعضا بياموزة كه با وجودی رفتر نها ممکن است
نادرست و با غیراخلاقیباشد اما نها هيج وقت افراد بىخود و بىارزشى نيسنند. اين بذيرش بىقيد و شرط فضای گروهی ایجاد
میکند که به اعضا اجازه میدهد که احساس کنند مورد پذیرش واقع شدهاند حتی اگر باورها و افکار آنهابه چالش طلبیده
شدهان. لیس به اعضای گروهمیآموزد که هیچگاهاحمق با بیارزش نیستند.آنها بیش از آچه فکر میکند ارزش دارند.
صفحه 8:
تصور كردن عقلانی- عاطفی
به مراجعان نشان داده میشود چگونه بدترین چیزهایی که میتوانند فکر
کنند را تصور کنند و سپس احساسات مثبت را جایگزین احساسات
مخرب سازند. از مراجعان خواسته میشود که خود را در موقعیت
خاصی که در آن احساسات آزاردهنده را تجربه کردند تصور کنند. سپس
روی آنها کار میشود تا آنها را به احساسات سالم تغییر دهند و سپس
رفتار خود در آن موقعیت را تغییر دهند. برای مثال درمانگر حتی مراجع
دارای مقاومت را میتواند تحریک کند خود را در موقعیتی تصور کنند که
همواره دچار شکست میشوند و مورد نقد قرار میگیرند و اين اتفاقات
در او احساس بیکفایتی ایجاد میکند. سپس این مراجعان تحریک
میشوند که احساسات خود را از بیارزش به افقسوس و ناامیدی تغییر
دهند. اعضا این تمرین را حداقل 30 روز پشت سرهم انجام میدهند تا
زمانیکه به خود بیاموزند که در مواقع شکست به جای احساس بدبختی
احساس تأسف و ناامیدی داشته باشند. اعضا است بدترین
ترسهای خود را تجسم کنند. كين در کرو آنها این ترسها را با اعضا در
wees oe و بیننری,پیدا,میکنند ,که
آنچه Lol 1 م
ee ers
صفحه 9:
استفاده از شوخی و خنده
بذله گویی مزایای شناختی و عاطقی, برای احساس در حال تغییر دارد. درکنار تکنیکهای گوناگونی که توسط
درمانگران عقلانی- عاطفی استفاده میشود بذله گویی و شوخی و خنده به عنوان معروفترین تکنیک در جلسات
شناخته شده است. الیس باور دارد که افراد خود را بسیار جدی میگيرند. یکی از تکنیکهای اصلی برای مبارزه
با اغراق این تفکر که منجر به مشکل در افراد میشود. درمان عقلائی- عاطفی از بذلهگوبی و شوخی و خنده
استفاده میکند. این تکنیک به اعضای گروه میآموزد نه به خود بلکه به باورهای خود تخریبگر بخندند. این
تکنیک به افراد نشان میدهد که سرسختی آنها تا چه حد مسخره هستند. با وجودی که شوخی و بذلهگویی
ردهنگام در گروه مشکل ایجاد میکند و زمانی که اعتماد به وجود آمد. اعضا پذیرش بیشتری برای لذت از
خندیدن به خود را دارند. یک مثال از تکنیک بذله گویی آن است که الیس از اعضای افراد گروه خواست تا
شعرهای فکاهی که توسط الیس در یک کتاب شعر چاپ شده بود را بخوانند. برخی از مراجعان دریافتند که
خواندن اين اشعار فكاهى در موقع افسردگی و اضطراب به آنها کمک میکند.
صفحه 10:
تمرینهای مقابله با شیم
منطق نهفته شده در زیر تمرینهای مبارزه با شرم نشان میدهد که معمولاً اضطراب نتیجة شرم. احساس گناهه
خجالت و تحقیر خود است. هرچه افراد بیشتر با باورهای غیرمنطقی این احساسات به طور مستقیم روبرو شوند.
کمتر از نظر عاطفی آزرده میگردند. در درمان گروهی عقلانی- عاطفی, انواع خودافشایی» خطرپذیری و
تمرینهای مقابله با شرم معرفی میشوند. اعضای گروههای درمان عقلانی- عاطفی تشویق میشوند تا در
فعالیتهای مخاطرهآمیز به عنوان راهی یرای چالش ترسهای نروتیک خود شرکت کنند. تمرینهای مقابله با
شرم به مراجعان میآموزد که خود را بدون توجه به آنچه دیگران از شما تعبیر مکنند بپذیرید. این تمرینها پرای
افزایش پذیرش خود و مسئولیتپذیری بالفانه انجام میشود.
اعضای گروه اعتراف میکنند که بسیاری از کارها را از ترس آنچه دیگران برداشت میکنند انجام نمیدهند. در یک
موقعیت گروهی سایر اعضا ممکن است فشار درمانی را رد کرده و همچنین محیطی حمایتگر بهوجود آورند تا
اعضا رفتارهای مخاطرهآمیز را ادا در گروه و سپس در زندگی روزمره خود تجربه کنند.
صفحه 11:
اليس جند تمرين را كه ممكن است مراجعان در جمع اتجام دهند ارائه مى دهند:
بوشیدن لباسهای عجیب و غریب. پول قرض گرفتن از یک غريبه و فرياد زدن در ايستاقاد اتوبوس. اليس مى كويد اكر مراجعان اين تمرينها را
به صورت متناوب انجام داده و بر احساسات خود کار کنند ا احساس شرم و تحقیر نداشته بشند نگاهقدرت انجام مخاطره و کارهایی که
مى خواهند را بددست أوردداند. اليس اظهار میداد که بهتر است تمرینهای شناختی با ین تمرینهایی مبارزه با شرم ترکیب شود. در اینجا
جند نمونه از تمرين هاى مبارزه با شرم أمددائدة
- در يك بارك راه برويد وبا بلندترين صداى ممكن أواز بخواتيد.
- در يك أسانسور شلوغ, از افراد تسكر كنيد كه توانستهاند به درخواست شما پاسخ مثبت داده و در این جلسف مهم در اسانسور شرکت کنند.
- با حيوانات صحبت كنيد و تظاهر كنيد كه أنها نيز به شما ياسخ مىدهند.
- به يك موز طنانى ببنديد و أزاد در خيابان به دنبال خود بكشيد.
مجامع عمومی, رأس ساعت با صداى بلند زمان را با ذكر ثانيه اعلام كنيد.
- به داروخانه برويد و با صداى بلند به مستول داروخانه بكوبيد: من تعداد زيادى كاندوم مى خواهم. از أنجايى كه تعداد بسيار زيادى استفاده
مى كنم بايد به من تخفيف خاصى بدهيد (اين تمرين مورد علاقه لیس است).
ب
سم
ا لل
ه
ا
ل
ر
حم
ن لا
ر
ح
ی
م
درمان عقالنی-عاطفی آلبرت
الیس
دیدگاه شناختی -رفتاری
از نقطه نظر این دیدگاه شرایط زندگی ،دیگران و رویدادهای گذشته تعیین کننده مشکل نیستند بلکه نوع
ادراکات از موقعیت ها و نیز شیوه تفکر است که همواره انسان را به دردسر می اندازد .پس وظیفه
درمانگر عبارت است از تشخیص و سپس تغییر تفکرات غلط و مضری که باعث اختالالت رفتاری و
عاطفی در مراجعان گشته اند
نظریة شخصیت
الیس از سه دیدگاه فیزیولوژیک ،اجتماعی و روانشناختی به شخصیت مینگرد و در هر
یک از این سه بعد ،نظرات خاصی دربارة شخصیت ارائه میدهد (کریسنی.)1973 ،
.1مبنای فیزیولوژیکی:
الیس معتقد است که انسان ذات ًا تمایالت بیولوژیکی استثنایی و نیرومندی برای تفکر و
عمل به شیوه خاص دارد ،که این شیوه ممکن است در جهت منطقی و غیرمنطقی
باشد .از جهت تفکر و عمل فرد را تابع محیط خانواده و فرهنگی میداند که فرد در
آن رشد مییابد .او انسان را از نظر بیولوژیکی ،عمدتاً موجودی میداند که در جهت
تخریب نفس و ارتکاب امور بد گام برمیدارد .و آمادگی ذاتی شدیدی برای تفکر
غیرمنطقی و غیرعقالنی دارد .الیس انسان را موجودی میداند که ذات ًا تمایل مفرطی
به سهلانگاری در تغییر رفتار خویش دارد.
:مبنای Lاجتماعی
الیس میپذیرد که انسان موجودی اجتماعی است و زندگی اجتماعی برای او الزم است .او معتقد
است که انسان باید در اجتماع مطابق انتظارات خود و دیگران رفتار کند و بیش از حد خودمدار
و خودبین نباشد ،و زیاد بر سبقت جویی تLأکید نکند .به عقیدة او انسان باید تا حدی از آن
خصوصیتی بهرهمند باشد که آدلر آن را عالقة اجتماعی و ارتباط با همنوع میداند .اما از طرف
دیگر ،معتقد است که پافشاری Lبر نگرش دیگران نسبت به خود و جلوهدادن آن به صورت
نیازی Lمبرم ،حالتی مرضی و مخرب نفس است .به نظر او ،این که دیگران نسبت به ما نظرات
خوبی داشته باشند مطلوب است ،اما نباید ما هستی و وجود خود را در گرو نگرش مثبت
دیگران نسبت به خود بدانیم .به عقیدة الیس ،بلوغ عاطفی و سالمت روانی ایجاد تعادل مطلوب
است میان اهمیت دادن و اهمیت افراطی دادن به داشتن روابط متقابل مناسب از جانب فرد
برای سادهتر کردن آنچه الیس به عنوان باورهای غیرمنطقی از آن نام میبرد باید بگوییم:
.1من باید کام ً
ال شایسته و کامل باشم وگرنه بیارزشم.
.2دیگران باید با من کام ً
ال خوب رفتار کنند وگرنه من بیچارهام.
.3دنیا باید همواره باعث شادی من باشد وگرنه میمیرم.
درمانگر از مهارتهای خود به چالش طلبیدن این باورهای غیرمنطقی استفاده میکند و یا حتی برتر از آن سایر
اعضای گروه را به چالش این باورها میطلبد برای مثال میپرسد:
.1آیا هیچ مدرکی برای این باور وجود دارد؟
.2آیا هیچ مدرکی علیه این باور وجود دارد؟
. 3اگر این باور را رها کنی بدترین اتفاق ممکن چه خواهد بود؟
.4بهترین اتفاق چه خواهد بود؟
روشهای عاطفی در درمان گروهی عقالنی -عاطفی
همانطور که مشاهده شد ،درمان عقالنی -عاطفی تقریباً همواره رویکردی چند مدلی است که به تغییر خصوصیات افراد با استفاده از
روشهای شناختی ،رفتاری و عاطفی است .برخی از تکنیکهای عاطفی عبارتند از پذیرش بیقید و شرط ،تصور کردن عقالنی-
عاطفی ،استفاده از شوخی و خنده ،تمرینهای مبارزه با شرم و ایفای نقش عقالنی -عاطفی.
پذیرش بیقید و شرط
به مراجعان پذیرش بیقید و شرط داده میشود بدون توجه به رفتار آنها در بیرون و داخل جلسة درمان و درمانگر به اعضا میآموزد که
چگونه به پذیرش خود بدون قید و شرط برسند .اعضای گروه معموالً دچار این ترس هستند که آنچه انجام دادهاند و یا آنچه
هستند فاش شده و به همین دلیل پس رانده شوند .رهبر گروه میتواند به اعضا بیاموزد که با وجودی رفتار آنها ممکن است
نادرست و یا غیراخالقی باشد اما آنها هیچ وقت افراد بیخود و بیارزشی نیستند .این پذیرش بیقید و شرط فضای گروهی ایجاد
میکند که به اعضا اجازه میدهد که احساس کنند مورد پذیرش واقع شدهاند حتی اگر باورها و افکار آنها به چالش طلبیده
شدهاند .الیس به اعضای گروه میآموزد که هیچگاه احمق یا بیارزش نیستند .آنها بیش از آنچه فکر میکنند ارزش دارند.
تصور کردن عقالنی -عاطفی
به مراجعان نشان داده میشود چگونه بدترین چیزهایی که میتوانند فکر
کنند را تصور کنند و سپس احساسات مثبت را جایگزین احساسات
مخرب سازند .از مراجعان خواسته میشود که خود را در موقعیت
خاصی که در آن احساسات آزاردهنده را تجربه کردند تصور کنند ،سپس
روی آنها کار میشود تا آنها را به احساسات سالم تغییر دهند و سپس
رفتار خود در آن موقعیت را تغییر دهند .برای مثال درمانگر حتی مراجع
دارای مقاومت را میتواند تحریک کند خود را در موقعیتی تصور کنند که
همواره دچار شکست میشوند و مورد نقد قرار میگیرند و این اتفاقات
در او احساس بیکفایتی ایجاد میکند .سپس ،این مراجعان تحریک
میشوند که احساسات خود را از بیارزش به افسوس و ناامیدی تغییر
دهند .اعضا این تمرین را حداقل 30روز پشت سرهم انجام میدهند تا
زمانیکه به خود بیاموزند که در مواقع شکست به جای احساس بدبختی
احساس تأسف و ناامیدی داشته باشند .اعضا ممکن است بدترین
ترسهای خود را تجسم کنند .در گروه ،آنها این ترسها را با اعضا در
میان میگذارند و بینش عاطفی بیشتری پیدا میکنند که چگونه این
ترسها بیشتر آنچه میگویند و انجام میدهند را تحت تأثیر قرار
میدهند و میآموزند که چگونه به طریق دیگری به این ترسها پاسخ
دهند.
استفاده از شوخی و خنده
بذل هگویی مزایای شناختی و عاطفی ،برای احساس در حال تغییر دارد .درکنار تکنیکهای گوناگونی که توسط
درمانگران عقالنی -عاطفی استفاده میشود ،بذلهگویی و شوخی و خنده به عنوان معروفترین تکنیک در جلسات
شناخته شده است .الیس باور دارد که افراد خود را بسیار جدی میگیرند .یکی از تکنیکهای اصلی برای مبارزه
با اغراق این تفکر که منجر به مشکل در افراد میشود ،درمان عقالنی -عاطفی از بذلهگویی و شوخی و خنده
استفاده میکند .این تکنیک به اعضای گروه میآموزد نه به خود بلکه به باورهای خود تخریبگر بخندند .این
تکنیک به افراد نشان میدهد که سرسختی آنها تا چه حد مسخره هستند .با وجودیکه شوخی و بذلهگویی
زودهنگام در گروه مشکل ایجاد میکند و زمانی که اعتماد به وجود آمد ،اعضا پذیرش بیشتری برای لذت از
ک بذلهگویی آن است که الیس از اعضای افراد گروه خواست تا
خندیدن به خود را دارند .یک مثال از تکنی
شعرهای فکاهی که توسط الیس در یک کتاب شعر چاپ شده بود را بخوانند .برخی از مراجعان دریافتند که
خواندن این اشعار فکاهی در موقع افسردگی و اضطراب به آنها کمک میکند.
تمرینهای مقابله با شرLم
منطق نهفته شده در زیر تمرینهای مبارزه با شرم نشان میدهد که معمو ًال اضطراب نتیجة شرم ،احساس گناه،
خجالت و تحقیر خود است .هرچه افراد بیشتر با باورهای غیرمنطقی این احساسات به طور مستقیم روبرو شوند،
کمتر از نظر عاطفی آزرده میگردند .در درمان گروهی عقالنی -عاطفی ،انواع خودافشایی ،خطرپذیری و
تمرینهای مقابله با شرم معرفی میشوند .اعضای گروههای درمان عقالنی -عاطفی تشویق میشوند تا در
فعالیتهای مخاطرهآمیز به عنوان راهی برای چالش ترسهای نروتیک خود شرکت کنند .تمرینهای مقابله با
شرم به مراجعان میآموزد که خود را بدون توجه به آنچه دیگران از شما تعبیر میکنند بپذیرید .این تمرینها برای
افزایش پذیرش خود و مسئولیتپذیری بالغانه انجام میشود.
اعضای گروه اعتراف میکنند که بسیاری از کارها را از ترس آنچه دیگران برداشت میکنند انجام نمیدهند .در یک
موقعیت گروهی سایر اعضا ممکن است فشار درمانی را رد کرده و همچنین محیطی حمایتگر بهوجود آورند تا
اعضا رفتارهای مخاطرهآمیز را ابتدا در گروه و سپس در زندگی روزمره خود تجربه کنند.
الیس چند تمرین را که ممکن است مراجعان در جمع انجام دهند ارائه میدهند:
پوشیدن لباسهای عجیب و غریب ،پول قرض گرفتن از یک غریبه و فریاد زدن در ایستگاه اتوبوس .الیس Lمیگوید اگر مراجعان این تمرینها را
به صورت متناوب انجام داده و بر احساسات خود کار کنند تا احساس شLرم و تحقیر نداشته باشLند آنگاه قدرت انجام مخاطره و کارهایی که
میخواهند را بهدسLت آوردهاند .الیس اظهار میدارد که بهتر است تمرینهای شناختی با این تمرینهایی مبارزه با شرم ترکیب شود .در اینجا
چند نمونه از تمرینهای مبارزه با شرم آمدهاند:
در یک پارک راه بروید و با بلندترین صدای ممکن آواز بخوانید. در یک آسانسور شلوغ ،از افراد تشکر کنید که توانستهاند به درخواست شما پاسخ مثبت داده و در این جلسة Lمهم در آسانسور شرکت کنند. با حیوانات صحبت کنید و تظاهر کنید که آنها نیز به Lشما پاسخ میدهند. به یک موز طنانی ببندید و آزاد در خیابان به دنبال خود بکشید. در مجامع عمومی ،رأس ساعت با صدای بلند زمان را با ذکر ثانیه اعالم کنید. به داروخانه بروید و با صدای بلند به مسئول داروخانه بگویید :من تعداد زیادی کاندوم میخواهم .از آنجایی که تعداد بسیار زیادی استفادهمیکنم باید به من تخفیف خاصی بدهید (این تمرین مورد عالقه Lالیس است)