روانشناسی محیطی در طراحی شهری

صفحه 1:
الله آلرحمن ار 

صفحه 2:
4 DD tes ‏روانشناسی محیطی در طراحی شهری‎ ‏نمونه موردی شهر ارومیه‎ استاد مربوطه: دکتر مصیب زاده تهیه کنندگان: محمد محمدنژاد / معصوم رنجبری / امیر شیخی / حسین شجاع زاده 

صفحه 3:
طرح مساله طراحی شهری باید یر ن باشد که فضاهای شهری را بدانگونه طراحی کند که چنده‌نظوره و یا چند عملکردی و در مقابل رفتارهای آدمی متعطف و پاسخگو باشد. افرون سازی "قابیتهای محیطبی" در انطباق با براورده سازی "نیازهای جمعی " ‎gs‏ طلبد که نحوه "رفتارهای انسانی" و رابطه اسان و رفتارهایش در "محیط کالیدی" مورد برررسی قرار گیرد که بدون این کنکاش "روانشنات امکان "طراحی فضای شهر" یا هر‌گونه "مداخله " در ساختار شهری ناممکن می شود. ی" شهروندی و تلاش در ایجاد و بستر سازی "تعاملات اجتماعی" و "مراودات بر‌این اساس بهره گیرری از "علوم رفتاری" در "طبراعی شهرری" درخصوص ارتباط رفتار انسان و محیط کالیدی مهم می نماید تا بتوان به ایجاد بستری کالبدی رای "عرصبه تعاملات اجتماعی " ناييل شد كه شكل كيررى "سرمايه اجتماعي " و "مشارکتهای جمعی " در ‎glad‏ شهری برای یک زندگی مطلوب و افزایش ندگی شهرروندی" را فراهم آورد. 

صفحه 4:
روانشناسي محيطي در شهرسازي 0 طراحان شهرری در خلق فضاهای شهر » نیازمند شناخت روانشناسانه از رفتارهای انسان شهری هستند تا با تدقیق در نحوه تعامل این رفتارها و محیط کالبدی ۰ بتوانند در ایجاد محیطی کارامد و مناسب برای زندگی جمعی در ساختار شهرری موفق باشند. این امر بالاخص در فضاهای شهرری که عرصه تعاملات اجتماعی و مرآودات شهروندی است . خود بيشت مى تمايائد 0 ماين اساس ضروری بنظسمی رسد تا با بمررسی روان شناسانه محیط های مصنوع شهری . امكان مداخلاتي را در روند طراحی این فضاها فراهم داد سس با به نیازهای شهرروندان و در عین حال ‎Reece‏ ار 0 _ این ام از آن جهت دارای اهمیت می شود که با نگا هی به ساختار شهری امرروزمی توان دریافت که نوخ و چگونگی بکار" ری شهر و خاصه فضاهای شهری بوسیله شهروندان ‎Rates ys ol Oy EL‏ ارد أ فس روي اسن ‎By Asis‏ آیتتییی شهروندی ار ‎Pee PEE SAS See‏ نرولی دارد. _ از سویی دیگر "روانشناسی محیطی نیز به برزرسی روانشناسانه فضاها و محیط شهری با امل رفتارهای آدمی و محیط کالبدی می پرردازد تادر شناخت . امکان طراحی مناسب با نیازهای عملکردی و منطبق با مکانیسمهای رفتاری شهروندان . فراهم شود. 

صفحه 5:
عبان ابن رويكرد در شهرسازي پاتريك گدس 21 1854-1932 Patric Geddes ‏لالع لاناة را از نیت زر تن 5أ ج44‎ 

صفحه 6:
2 1ن ابن رويكرد در شهرسازي مارسل پوئت ‎Devel Poor‏ 1866-1950 مارسل پوئت قبل از هر چیز تاریخ نگار و استاد تاریخ پاریس در کتابخانه اين شهربود.شیوه حیات گرایانه اش در مورد شهراو را بدان سمت رهنمون شدکه شهرسازي را بر مبناي يك پژوهش جامعه شناسانه و يك بررسي 

صفحه 7:
مدعیان این رویکرد در شهرسازي لوئيس مامفورد ‎OvoPord‏ ‏متولد 1895 لوئیس مامفورد در ایالات متحده متولد شد و در دانشگاه کلمبیا دروس خود را به رسانيد.وي مورخ تمدن بشري و متخصص عصر ماشین بوده و مرید پاتريك گدس مي باشد. وي مانند گدس شهر را مکان حساس شهر ما مي داند.او براي مساله شهرسازي همه ابعاد فرهنگي و تاريخي اش را منظور مي دآردو از اينكه مساله را تنها در چارچوب فني ببندد اجتناب مي ورزد. 

صفحه 8:
7 مدعيان اين رويكرد در شهرسازي لئونارد دوهل لیس ت۱۳ متولد 1926 روان پزشك.عضوه‌انستيتوي ملي سلامت بتاساد»و استادیار روانشنا هاي آمريكايي مربوط به از خودبيگانگي ذهني و 2 پرداخت.در این جريان است كه او بها عنوان قهرمان روانشناسي محيطي چهره مي نماید.بدین معني ‎oe‏ ۱ از نظر توا اي ان در هکس آفتن رفتار انساني در يك پژوهش گرد هم مي آورند تن ی اب باه 

صفحه 9:
مدعیان اين رویکرد در شهرسازي کوین لینج ‎Caml‏ ‏متولد 1918 کوین لینچ استاد برنامه ريزي شهري در ام. اوت آموزش دیده آ در وا دارد.با / و بصري .اصول ادراك علمي : شهر را مورد پژوهش قرار مي دهد .و عوامل پایدار آن را بیرون مي کشد.عواملي که مي باید در هر گونه پیشنهاد ساماندهي ملحوظ 

صفحه 10:
مدعیان این رویکرد . در شهرسازي جين جيكوب وال مدل ن جيكوب منقد معماري و شهرسازي بوده بزرك آمريكا »(25.)1961 بلافاصله به صورت عيبي جاب شد.تاثيري جشمكير در ايالت متحده داشت. این 2 ترین كتابهايي است که تاکنون در مورد شهر نوشته شده است.پژوهشي تحسین بر انگیز در مورد عوملی که زندگي و روح شهر را خلق مي کنند» 

صفحه 11:
ماهیت روانشناسی محيطىة روانشناسی محیطی را زیر شاخه ای از علوم رفتاری می داند که به بررسی رفتارهای آدمی در محیط های انسان ساز در ساختارهای شهرری می پرردازد و دارای تعملی میان انسان شناسی شهرری" ۰ " جامعه شداسى" و حتى" علوم سياسي" و "اقتصباد" است. به اين ذكته نيز مى توان اشاره كرد كه برخى از يزوهشكران شهرى ؛ مطالعه آدمسى ومكائيسههاى رفتارى رادر "نحي طرف ر"(/[580 ‎and Behavior‏ 1811808120686)موردارزيابي قراردادهءائد ‎.(Rapoport,1977)‏ رشته آع, علاوه بر اين بررسى روانشناسانه جكودكى و نوعبکارگیری فضاهای شهری بوسیلهکاربرن و شهرونداندارای عناوین دیگری منند "ارباط انسان_ محیط":"جامعه شناسی محيطى" و "بوم شناسى انساني" نين مى باشد كد در تا نی عناص محوری "اسان" و "محیط" و "مکنیسهایرفتاری" دید ی شود. روانشناسی محیطی را کنکاشی روانشناختی در رفتار آدمی می‌داند که معطوف به زندگی در محيط كالبدى شهرى باشد و نوع : مییزان و چگونگی بکار گیری فضاهای شهری را بوسيله شهروندان مورد ارزيايى قرار دهد. 

صفحه 12:
* واث.ه محيط داراى كاربستهاى كوناكونى است كه امكان رسيدن به معنايى واحد را ذاممكن ودشوار مى كند , بدائكونه كه جف رافيدانان . روانشناسان و محققين علوم ناگونی را براى لن ذكرمى كندد , وهمجنين بسيارى از بزوهشها بين محيط "كالبدى" : "اجتماعي" . "روانشناطتى" و "رفتاري" * محيط كالبدى شامل مكانهاى زمينى و جف رافيايى . محيط اجتماعى شامل نهادهاى متشكل از اراد و كروههاء و محيط رفتارى مجموعه عواملى است كه فرد با آن واکنش نشان مى دهد. تكته اساسى اين تقسیم بندیها را می تون در تما ميان جهان "واقعى”؛ حقيقى يا عينى در اطراف انسان . و جهان "يديدارشناختى" دانست كه خودآكاه يا ناخودآگاه» اگوهایرفتاری مردم را يد واكنشن وامی دار در هر صورت در اين نتار محیط روانشناختی شهری که نوع و چگونگی میزان کاربری فضا را ین می کند » موردارزیابی و تدقیق قرار می گیرد. دک این نکته نین لام بنظس می رسد که محیط کالبدی شهرری .اساس شکل گیرری محیطهای رفتاری یا روانشناختی می باشد که خود آگاه و ناخود آگاه : در الگوهای رفتاری شهروندان و واكنشهاى روانى ايشان نسبت به محیط طراحی شده + 

صفحه 13:
ادراک محیطی ادراک محیطی ( 36160601010 )۰ فرایندی است که انسان داده ها و انگاشتهای نهنی لازم را از محیط پیررامون دریافت می کند. بررامده از فرهنگ و ارزشهای ساختاری حاکم بر تتیجه پرهمکنش " ادراک حسی" ( 5956 همچدین ادراک را مي تران فرایددی هدفنند داخست که مررطی آن رد به دزیافت ارسالات محیطی هی اخت" انسان از محیط همراه است ( 967 1 6185617 ]۱[ ) و بس این جوامع بشرری می باشد. اد راک محیطی پا *: ‎(perception‏ ath» (Recognition "costs 

صفحه 14:
فضاى شهری: *نضاهای شهری" می توان بخشی از فضباي با وعمومی شهرزی دانست كذ به نوعی قبلور ماهیت زندگی اجتماعوامی باشند . ب اين اس فضاهی شهری .عرص تال ال انس مى باشند كه داستان زندكى جمعى در آنا كشود مى شود . فضایی که همه رد ی تاد در آن حضور بابد وبه ضاليت بير دازئد. فرانسيس تيبالدز (1147) فضاى شهرى را بخشى اذ بافت شهرى مى داند كه عموم مردم به آن دسترسى فير زيكى و بصرى دارند." کر و سایرین"(۱۹۹۲) نیز آن را بست مشت ركى براى فداليتهاى كا ركردى و مراسم مردمی مى دانند. بر ین اساس وظایف فضاهای عمومی )2000 ‎LWolfgang Christ,‏ توان چنین بیان کرد: ال - ابنراری در جهت ارتباطات اجتماعی. ب- مكانى رای رویارویی شهرروندی اپ - مدیرریت و هماهنگ سازی شهرروندی. 

صفحه 15:
انواع فضاي شهري و تعریف فضاهاي شهري به پنج دسته اصلي تقسیم مي شوند که مي توان آنها را عرصه تعاملات شهروندي بحساب آورد. و تعيين فضاى شهرى مفصلى براى اتصال دو مكان و نه تيخه اى براى تذكيكق كه ورود به فضاى جديد را ممكن مى الى كنا رترين فضاى شهرى در رايندهاى اد ارتباط و اتصال نقاط شهرى و در رگيرندهپیشترین حیات جمعی در میان دیگر فضاهای شهری. تواحی همجوار با رودخانه و دریا گه بستر تعاملات ویزه خویش است. يستى و بلندى زمين هماه با توپوگرافی که طراحی هوشمندانه آن را تبدیل به فضای شهرری میکند. کی و گرههای پر رنگ در تصاویم نهنیشهروننن. we GIs میدان ساحل و کناره 3 

صفحه 16:
فضباهای شهرری و زندگی اجتماعی: طراحی شهرری باید بر آلن باشد که تمام ارتباط های رفتاری و اجتماعی را که مرتبط با محیط شهرری است » تعرریف کند و بیشترین تطابق را میا رفتارهای مناسب اجتماعی یا تعاملات و مراودات جمعی فراهم کند . و حتی از طریق طراحی محیط شهری از ارتکاب جرائم شهرری ۰ در هر صورت طراحی فضبای شهرری بایستی حس آرامش را بپرروراند و موجب رونق ارتباط های شهرروندی شود. 

صفحه 17:
اهداق اجتماعی در طبراحی فضباهای ‎CAP‏ ‏تتوية راههای رای خی بعري ‎(sil pee geet‏ احساس تعلق خاطر به فضاهای شهرری و شکل گیرری آرامش درونی و آسایش بیرونی. نقش تسهیل کننده و نه بازدارنده در فعالیتهای اجتماعی شهرروندی و هدایت در مسیر مطلوب و بهنجار ‎Paden SSeS ae eg ales‏ پاسخگویی به تما مروههای اجتماعی و خاصه گرروههای آسیب پذیر و برآبری اجتماعی_فضایی. آیجاد تجربه هاى بيادماتدني و ار زشمنه و بالگ 

صفحه 18:
طبراحی شهری و روانشناسی محیطی: طراحی شهری را پلی بین معماری و بر‌نامه ریزی شهری مي دانند که محور اصلی توجه آن به محیط کالبدی شهر است 1979 ,۰1۷ 806۳)) با كسيد كلب معط تکار اد [909 ول ۹ 91۳/2) ب رای سال طرراشى هر ابه عوامل اراك معیط هه ی ‎BOSS oop sha‏ این میان درک بصری عناص ثابت محيط شهرى و عناص متحرک می تواند کارساز باشد. دسته ای از این عناصم ثابت را نی انسان و نحوء رفتار های آدمی در محیطهای انسان ساز تشکیل می دهد. آنچه طراحی شهرری را از دیگس رشته هاي شهر‌سازی متماییر می کند . التنات به شکل کالبدی فضاهای شهری آست و از همین روست که اساس طراحی شهری را ساماندهی توده و فضا و ایجاد محیط مطبوع می دانند (سعیدنیا؛ ۱۳۸۳) ب اين اساس توجه به نحوه رفتارهاى انسان در محیط شهرری از آن رو مهم می نماید که بدون شناخت و تدقیق در مکانیسم های رفتاری نمى توان امكان ظهور فضاى شهرى مطلوب و مناسب برراى زن دك را ضراهم كررد ‎٠‏ جمراكه در عمل اككى قررار است فضبايى در ساختار شهمرى ببراى ممردم طبراحی شود .بای با رفتارها و نحوه کنشهای اجتماعی آنها منطبق باشد. رفتارهایانسان نیز بررامده از ارزشها و ضرهنكهاى آدمى است ( بحمرينى 150/84 ) ودر واقع فرهنك وساختارهاى اجتماعى است كه الكوهاى رفتارى را بوجود اد 

صفحه 19:
‎Guid Jel»‏ روانشناسی محیطی در فرایند طبراحی شهی: ‏3 از انجا كه هم كونه مداخله در ساختار شهبي جه در حوزء طراحى و جه در حوزء برناهه رهزي ؛ مستطز) شناخت مساله و نوح و ميزان متغيرهاى درونى یا نارای بيرونى معطوف به مساله است . می بایست از طریق نگاهی همه جانبه و در عین حال انعطاف پذیر » به تعیین اهداف طراحی و محدودیتهای طراحی آینده پرداخت. ‎ ‎ ‏* .در این مرحله میبایست با شناخت و تحلیل اجزای مساله شهر در رابطه با كل . تاحد امکان به کشف روابط درونی پرداخت تا در بستر تحلیل و تجزيه مساله . علاوه بر بسط دهي مساله و بازنمایی عناصر و متفیرهای موجود : بتوان در بستر تتکیک و شناخت درونی به ريشه یابی و تدوین دستورالسلهایاجرایی و راهبردى معطوف به حل مساله ‏پرداخت. 

صفحه 20:
روشهاي گرداوري و آمایش اطلاعات: sub sau. ‏در راستا 1 اطلاعا | ایند | با نیازها‎ , ۶ ۱ ee ye ae NT oe Steere tel ant ees ee ee eae ‏ار می دود‎ الف_شیوه هاي مداخله گر در گرداوري و آمایش : ‎eH ae‏ ای برس ما تسف ال وود مه ‎ae‏ و و تحقيقهاي تجزني مثالي كلاسيك از رويكرد هده مدا بشمار مي رود که از طریق ور سطه اي , صورت مي ل شهروتدان مني داتفد دن رد ابشإن تحقيق مي شود » شايد و محتملا بكار كدري فضا شهری زا باه ‎Gece lee‏ آساس بهت بنظر مي رسد که يرا برخورداری از یج درست و واقعي تر از شیوم ۵ ‎oe,‏ وس ‎Seas elk cont‏ کر ‎ee‏ ‏ه هاي گرداوري ‎a Saupe‏ و اهداف پرووه اجي در جوزه 0 ‎aa Sue ee 7‏ متفاوت و متمايز مي شود. ای خر ان گر در گرداوری وآنایش: * شیوه‌های غیر مداخله گر به گونه ای از روشها اطلاق می شود که شهرروندان و کاربران فضايى از انجام تحقيق آكاهي ندا رند . و بطور طبیعی تس به چگونگی کاریسی حویش از ‎aa old? gle‏ اين شيوه را می توان در فراهم سازی اطلاعات در مواردی مانند چگون استفاده از وضع موجود محيطء تمايل مردم به رفتارهای خاص . وعدم سا زگاری الگوهای رفتاری و محیط کالبدی مورد استفاده قررار داد.(لنگ ۰ ۰۱۳۷۸ ص 51). 

صفحه 21:
شناخت گرروههای ذی: هر گونه طراحی و مداخله در ساختار شهرری دارای گیروههای ذي ننعی است که در راستای کارامدی و موشری نتایج» انتظار می رود تا ایند "تصمیم سازی" در انطباق با تارها و خواستهی اسان مماهنگ شود اه عمومي. مي مي تون دریافت که ت ها ای تس کت ار آسیب پذیر اجتماعی . مانند معلولین و کودکان و سالخوردگان باید در عطف توجه قرار گیررند و فضاهایی هماهتگ با نیازهای رفتاری و کارکردی آنها طرراحی شود. اجتماعی در ساختار شهرری: در این بخش بنظر می رسد که می بایستی از طریق زیر اقدم بهبهره گیرری از نظریات گرروههای اجتماعی در ساختار شهمری پرداخت تا در فرايند طراحى یا مداحلات بازسازی و بهسازی شهر . مورد استفاده قرار كيردة طبراحی و تکمیل پررسشنامه از شهرروندان در نحوء و چگونگی بکارگیرری فضاهای شهرى. طراحی و تکمیل پرسشنامه عمیق از شهروندان در ساختار شهس. برپایی جلسات حفبوری از تمایددگان گرروههای نی تفع اجتماعی. توجه به نیازها و الگوهای رفتاری اقشار آسیب پذیر اجتماعیء ‎AE OLAS DN gS eke‏ در مراحل طلرح ریزی و نامه ریی شهری. 

صفحه 22:
‎gM gol‏ رفاری: ‏* طراحى الكوهاى رفتارى را فرايند تطبيق محيط با لگوهای رفتاری شهروندان . شامل تغييرات محيط كالبدى شهرى براى باسغ به تفییس فعاليتها يا سليقه زيباشناختى منطبق با علايق ايشان؛ مى دانند كه براى ايجاد سا زكارى بين نحوه رفتارهاى شهروندى و محيط كالبدى مورد استفاده دارد. ‏این امس بس این نکته اشاره دارد ‎co AS‏ بایست در بستر نگاهی انعطاف پذیر و پاسخگو به نیازهای شهروندان ‎Pe Egat ata saree‏ این نکته نییز ضروری است که فرهنگ حاکم بر جامعه است که الگوهای رفتاری را بوجود می آورد و سپس الگوهای رفتاری تعیین کننده و بیان کننده چگونگی استفاده مردم از فضاها می شوند( پحرینی ۰۱۳۷۸۰ ص۲). ‎ 

صفحه 23:
مرحله طراحي: * پس از شناخت » ارزیابی و تحلیل محيط و نیازهای رفتاري گروههای ذی تفع اجتماعی ۰ در راستای طراحی محیط شهری متناسب با الگوهای رفتاری سالم شهروندی ۰ می توان مرحله طبراحی را در نظس گُرفت. این مرحله را کوش ‎slag al ls‏ حلهايقبل از جرا میدانتد(ننگه ۱۳۷۸ ص 16) که در رویکردی تحلیلی که په تیه وتخلیل وارزیابی و گرینش نیز می پردازد. قصد دارد ‎Sind gM gal cts SUB‏ اهنا طراحى را در زمینه هر مملكن كيف * در راستاى طراحي منطبق با الگوهای رفتاری سالم شهروندی ؛ اهداف را بیشینه انطباق با نیازهای رفتاری انسان می دانند كه مي طلبد جدای از رویه طراحی در رويكرد ان جد به كل يا از كل به جر ء طراح شهری به این کته توجه كثد كه بايد فضابي را طبراحى كند كه مورد استفادء تام كروه هى اجتماعى و زمينه ار فعالیتهای مناسب اجتماعی باشد » نه این که بر اساس سللایق صرف شخصی . محیط را طراحی کند. امد نشانكر اين نكته نيز هست كه شهرساز تمارتدو جامعه در توليدو.طراحي فضاي شهري بشمار مى رودا ‎ss i Gy dig cS SUG) oes Gln ek CL ls‏ را سا ای 

صفحه 24:
نتیجه گیری: * طراعی شهری هی بایستی بهایجاد فضاهانی دز ساخار شهرری همت گمازد که امکانتاملات اجماعی و مراودات شهرزوندي را در راستلی همبستگي و اعساس ق به یط قراهم ‎aS‏ اين مهم تنها از طمرق ادراک و شناخت رفتارهای آدمی در محیط مصنوح و برررسی مکانیسمهای رفتاری شهروندان. در عررصه شهس ممکن می شود. آشنایی طراحان شهری با دانشهایی همچون "علوم رفتاری" و روانشناسی محيطى" مى تواند اين امكان را براى طراحان فراهم کند تا منطبق بر نیاز و فرهنگ استفاده كنندكان , فضاها را طراحی كنند و بس ین اساس شرایط لزع براى زندگیمطلوب بررای کاربران شهری از فضاها فراهم فضاهاى شهرى نيز مكان و عرصه تعاملات اجتماعی است که مي تواندد در شکل گیمری همبستگی اجتماعی مشا کت جمعی و شکل گیری سرمایه اجتماعی ۰ شی تمايند . بس اين اساس التزام كاريست رؤانشناسى محيطى در طراحى فضاهاى شهرى و حاصه فضاهای عمومی » خود را بيش از بيش مى ثماياند. Lal gull 9 ‏بدي‎ طراحي شهرى در راسای فا آفینی ناب و کارمد شهری ایسآ باشد که ذكاء به نحوه كاربري نفضا و نوع رفتارهاى شهروندى كه "نكاز + 2 4 اى خاص را بوجود مى آورد. آمکان عررضه فضاهایی منطبق با نیاز های شهرروندی و هماهنگ با مکانیسمهای رفتاری سالم و مناسب اجتماعی رآ ممکن گرداند. 

صفحه 25:
ماخذ و منایع: ۱ _سعید نیا . احمد(۱۳۸۳)"کتاب سبز شهرداری ۱_شهرسازی" تهران انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور ۲_لنگ . جان(۱۳۸۱) "آفرینش نظریه معماری "۰ ترجمه علیرضا عینی فر ۰ تهران انتشارات دانشگاه تهران ۳ _سعید نيا ء احمد((۱۳۸۳) "کتاب سبز شهرداری ۱۲_طراحی فضا و مبلمان شهری شهرسازی"؛ تهران انتشارات سازمان شهرداریها و دمیاریهای کشور. ۴_بحرینی » حسین(۱۳۷۸) "تحلیل فضاهای شهری" تهران » انتشارلت دانشگاه تهران 

صفحه 26:
پایان