صفحه 1:
به نام خدا موضوع تحقیق:صادق هدایت کرداورنده فرید عامدی بور استاد محترم:دکتر چهرقانی

صفحه 2:
‎s 3‏ اول:پیشتاز«پوچگرایی» و«سرگردانی ‏ا ا ا م 0 ‎OS Ble al cee soll‏ ا لوس الا ااا لد للف سيم ‎ee)‏ 00 ‎pore ne =‏ مر 2000 مانتدسايزبرادران وخواهراتش دراغوش عمه ها و دايه هايزرى شد.هفت.هشت ساله بود ار ااا ‎Bis eer‏ ‎ee‏ و ‎EE) aU be‏ ‎Hers‏ 00 ا ‎ener‏ ا ‎ON‏ اا أذ ذا ‎ae‏ ا ذا داورتحصیان خود رورها ها زاره فیا کرد ۲ ‏- صادق هدایت درسال 1304 شمسی تحصیلات متوسطه را به پایان برد.تأحبزپنج ساله ‎iPr enr eee emans Min rey er tcl le pert‏ 0 مدعیان)دانش اموز فوق العاده ای نبود.و درکار درس ومشق,پشتکار و کوشایی نداشت.

صفحه 3:
بخش دوم :بورس تحصیلی بى حاصل «صادق»جوانءيس ازاخذدييلم متوسطه بايدواردبازار كار مى شدءامارقتن به دنبال كسب ‎es FOr Pear ree TOR NSIC er fol PaO ry Prete Pe ry‏ 232111011 بادیگران.به کاردعوت می شد.ازاین روتلاش خانواده برای تهیه مقدمات این امراغازگردید.پدرواعضای پرتفوذخاندان هدایت به تکاپوافتادندوبه رایزنی وارایه تظریرداختند.وپس از اعمال تفوذفراوان وبه اصطلاح ‎Sita rer een pea ircccae PRON NEN mes Rta Dry TN‏ 7 ‎Peer hes out oares les tapeeorege es evn purcaes rears eng‏ اورادرشمارقبول شدگان اين ازمون قراردادند.به اين ترتیب صادق هدایت به عنوان دانشجوی pen Ewes ref eres Cesena el oe Wry gute eres pre On r مهندسى راه وساختمان دركشوربلزيك ثبت نام كرد.امااوكه ازتظرتحصيلى بايه اى قوى نداشت.ودوران دبيرستان ومرحله امتحانات اعزام دانشجورابه مدداعمال نفوذ خانواده سبرى كرده بود.ازدروس دانشگاهی سردرنمی اوردو کاری جزولگردی وتلف کردن سهمیه ارزی وپولی که از محل ‎peeve enc goieeorarerr en Vegnereg | Pep nes tye Pe Ne ooene epearen‏ 1۱ Fe ven ee Capes eee DDO Svea ry ene ne or sea ep r05 ees eh Trego ‏كردند.بااخراج صادق ازداتشكده»بارديكرماشين قدرث واعمال نفوذ خاندان هدايت به كارافتاد.تمام نيروهاى‎ ‏خانواده بسيح كرديدوامدورقت هاى هدفدارشروع شد.بدروعموهاوديكرافرادقاميل هريك توصيه نامه به‎ ‏دست,ازخانه این «وکیل»به دقترکاران«وزیر» می رفتند تاسرانجام ویس اززدویندهای فراوان, وضعیت‎ ‏نابسامان تحصيلى فرزنددردانه خاندان هدايت رااصلاح كردندوبامدد دوستان واشنايانى كه درسطوح يالاى‎ Popes weve perro ear ene bea el revel yea er nemNrT Ion NIN Cory ntsteertccs [0 vapeur Beg Foe Pepe nes es Deira Ime Perr Scone INS ‏پاریس فزستادند:‎

صفحه 4:
‎Po Lee)‏ سوم:باز گشت به ‏* براساس ضوابط وزارت معارف ان روزگاروبه موجب برنامه تحصیلی ا ا ا ا ار ا ا ا ل ا 1 كاك 1 لا لس | ل كلك اودراين ايام هم مطلما ‎ .‏ إنيلت درنس وقدريت وكات وتشيلاك نیست,وبه قول ونسان مونتی این سالهارابه سیروگشت میگذراند. ‏+ اودراین شهردل ۲ خرکی بازیشی بنته پورویه جای تاش دیراد تحصیل تعام زا ‎pets (ry,‏ ا ل کر را ‎FG TE le RUDE Okra a See ena AES‏ اثان مى برداخت واقعيت آين است كه روحية ملال ‎SUN So eons‏ ‎ee Gaus Aye sais eee ear‏ ‎Se ele ee cn eas‏ ‎oe Ree errs aU cer IEtE Ea Leet 000 cca‏

صفحه 5:
Ferrey Sc mews eee cra ol SCO r EN | per eee 0]: Open ‏ا‎ ‏کوشدتاا زامتبازات دانشجویان اعزامی به خارج از کشوربرخوردارشود.‎ 10 0245 JLo guyk slp orSiuls 21295 uy olSaus culan Gale © ۱ ۱ ۱ ‏زا‎ h ye een reir hehal Eee pecgewre been Bier Caton eee anes econ tee ee Scarmeey tc) br| vases) Beals | Wee capes ron pecmre (on bere reve ker) eel cn rere ‏واقعیت است.‎ * تبراتجام که صادق قدایت که تتواسته بودارسفرک نک خود مدرک وعنوان وه قول ‎tonieyn Min) iea| PvReeer eee ony‏ | ‎Rete Wear beper Cao) Pca eter ees ee ee erence] Np Tar ey Sule Loe)‏ ابران به كاراشتغال ورزد.اودر تاريخ10 ابان 1309 شمسى با حقوق ماهانه بيست تومان ‎cara] eet y‏ ال 0 باك ملى ايران درمى ايد خودش درنامه اى به يكى ازدوستانش دزياره وضعيت كارو وظاذفش دریانک طلی آیران ام 0101 ا ا ا ا 0[ است.بايدهمه خودرامشغول بكنند.اكرجه كارى هم نداشته باشند.لابد برايت توشته ام كه 0 اا 0000 ‎yy Cremer rc greeny‏ ا 00 بعدازظهر و انوقت هفته ای سه شب هم المانی ها درس می دهندویکی ترجمه می کند که ا 0 خارج می شوم,سرم گیج ومنگ است...»

صفحه 6:
بخش چهارم:سفر به 7 ‎nS SeTG PST area oe gee eeeay | Po Len OEP)‏ ا اش ,به نام‌«شین پرتو‌انجام گرفت.شین پرتو درباره چگونگی انجام این سفرمی گوید:«وقتی خواستم بم ‎Pant‏ ا ۱ ‎Fess Pee Peg vant co vr ever res reese al gr SPORE FP‏ پذیرفت.یا هم به بمیلی رفتیم.به او جا ومکان دادم.ماشین تحریرقراضه ای به آودادم تاسرش گرم شودوه‌بوف ‎renee cee re Rae liege‏ 7 وكارجفتك بنويسد.حالا شما...درياره اش مقاله وكتاب مى نويسيد.كه جه بشود؟ادبيات كه اين مزخرفات نيست.»(1) ‎Even rey pester we reer re ye IN rN Pe yin eA eeu ern ‏مباني اسلامى درايران,حركنى اغازكرده يودومى كوشيدتاكذشته دوروياستانى ايران واديمقايل دوز» اسلامى اين‎ Fee ‏اا‎ ‎00 ‏اناا‎ [1 10 ‏طرازاول يريم بودتد.يه«صادق»بيشتهادمى كنتدتابراى جبران عقب ماندكى درتحصيلات داتشكاهى وبراى اينكه‎ ‏21ص‎ yossnevenees Fea er muon vac orem nes Koncan as LY SPgt ona a veae raven ‏سفر به هندوستان را مفتنم شمرده وبا بهره گیری لز حضوریرتشتیان دراین سرزمین,زبانهای پاستانی‎ ‎Feeney eye se Jens Dr tare PM PRES on Taos vee PEN ped Ip eA ‏گرفته شودو یاه برای ترقیات بعدی او هموارگردد.اين پیشنهاد.صادق هدایت رادرانديشه‎ ‎9 Ome pegrereme NTE RNR NMIM Paes ‏خودرآبازرتشنی های ایرانی تبارهندگسترش داد,وسرانجام تصمیم گرفت نانزد«بهرام گورانکلساریا»به اموختن زبان بهلوى ببردازد.يكى. ازييشنهادكنندكان«محمودعنايت»برادر«صادق»بود.وى دردفاع ازنظريات خودمى و 0 ‎

صفحه 7:
‎eet ye eMrer este Me] or] Reon a Cavs ES Pose ROe OCS ey‏ 1 راازننات ‎Pel gen eceeib earvenee decline vay oy ie perearcey ie, peree py tr alter me sere ri‏ اه هرن ور ن وبرای مقامات مهم وزارت معارف ووزارت خارجه وديكراركانهاى مسئول فرستادودوستان وروزنامه ‏رابراى تيليغات ييشتردراين مورديسيع كرد.سقرهندوستان براق هدايت,درواقع فرصت مغتنمى ا الج ری ا ال ا فرصت بودكه هدايت داستائهاى«علويه خانم»و«بوف كور»راكه پیشترنوشته بود.به صورت پلی کپی انتشاردادوزيران نوشت:«طبع وفروش درايران ممنوع».(4)البته وى اين عبارت را به قصدايجادكنجكاوى ‎Rewer‏ ل ا ا ل ا ا ۱ وتوصیه وفادارنماندوبرای هریک ازدوستانش,چندین جلدازاین اثررامجانی ارسال داشت وتعدادی رآهم دراختياررمضاتى صاحب انتشارات ابن سيتاقراردادتا بين علاقه مندان توزيع كند.محمودعنايت,برادربزركق ‎var erirvgeire ry rer orca Purr wrannec ge! pews i'r nerit 91‏ 00 ‏عده اى اين سفرهدايت به هندوستان رامرتبط باعلاقه وفعاليتهاى سيتمايى اومى دائندواعتقاددارتدكه اوبه 0 ‎ie (O] ec med cnr)‏ ما ۱ ‎PeCererrorsarr orc geen veinayc gered poten aac aere sae pee on NG Nery‏ ‎INO Ee ere ee PCs‏ | ‎mcg (tices / BON)‏ | ‎Berl eS O spereao EV peace votraey Pn ory Ire oeee pb eee Suu ovr tr eae Pen ver‏ ‎Por Teast vn eco lve cae J veo Peare Urge Ved Feo DOF Cora SP‏ موضوع دزشمارشایعات باقی می ماند,زیراهیج اثری ازهدایت درزمینه سینما وجودندارد.باری پس ازچندماه اقامت درهندوستان,«غم غريت»و«يادياروديار»يه سراغ صادق امد!واوبى توجه يه برنامه هاواهدافى كه براى اين سفر معين كرده بودءوبى اعتنا به اميدهايى كه خانواده ودوستان اويه اين سفريسته بودتد.همه ‎ES PS ‏ما ا‎ en ram ESL al Perepr rere yCa IS byte a ‏رابه دیدوبازدیدگذراندودرتاریخ22 ابان ماه همین سال باردیگربه استخدام بانک ملی ایران درامدوبه عنوان‎ ‏کارمنده«دایره ارز»مشغول به کارشد.‎ ‎

صفحه 8:
بخش ينجم: خروج ازايران ا 0 بدى داشت خانوادة اش اورائرات معايته به نزد يزشئ مف بزندودكترتقى رضوى وى را ميثلا به يى بيمارى حادروانى معرفى مى كندوشوراى عالى يزشكى كشورهم براين تشخيص صحت ف لداردوسر اجام يراى افستدان فى مارروانى كدرلامه صادر كريد عد اف ار فواداران” هدایت می کوشند تامسئله ‎Pee er‏ ا م2000 اوبراين عقيده اندكه وى دراين ابام.واقعآدجارناراحتى هاى شديدروانى بوده وخانواده اش اورا بيه 0 هزارفرانكى كه بليس در خانه وى بيداكردوتوسط سفارت ايران به رحمت الله مقدم مراغه اى تحویل داده شد,باقیمانده پولی بودكه صادق هدايت براى هزيته درمان باخودبردة بود. ‎٠"‏ درسال 1329 شوهرخواهفرهدايت,يعنى سيهيد رزم آوأ به مقام نخست وزيرى ايران مي ‏رسد ‎Re] PROevar meso eieC st gives Econo NtT NPN Fos pies Ire vere Pr‏ ‎Fever NCTC Per Panes POM Pere VEIN TEN DOP Fes Pp aN RU TEN Pear‏ ‎PA Pe Pees ora ec ta atl boas cys: Oe Pres - ts PPO SS vUT EPgrE NT‏ اسلام بنام شهید خلیل طهماسبی کشته شد.صادق هم سرانجام درتاريخ 19 فروردین 1330 دریکی ازاپارتمانهای مون پلیه پاریس خودکشی می کند.(1)بین ترور سپهبدرزم اراوخودکشی صادق هدايت تنها 33روز فاصله است.

صفحه 9:
بخش ششم : 0 ۳ ومسئولیت و ال رغم ادعای اگاهی ودانش وفرهیختگی, کمترین توجهی به سرتوشت مردم وطبقات فرودست جامعه که بی رحمانه ازسوی قدرتهای استعماری استنمارمی شدندوبخاطردرخواست ابتدایی تزین حقوق انسانی, اسیرضرب وشتم نیروهای حکومتی بودندودرسیاهچاله های قرون وسطایی جا تنهادرانديشه كسب منتاقع مادى.ولذايذانى برأى خوديودند. براى هدايت.تتهابرخوردارى ازلذايذ انى وزودكذرزندكى مطرح بود.همين كه اسباب ووسايل خوشكذرانى براى او مهياباشد.همه جيزخوب وعادى.وهمه كارجهان يروفق, ‎ae‏ 1 BUS ‏کر‎ es Pc Ee Pn Fit noe ۱ Jl 3 ‏كه غم هدايت ازجه نوع غمى استد.اين نويسنده اشزاف‎ ee 0 ‏ا‎ Pere Dee SN OPP CPI و ستتى واعتقادى مردم اين سرزمين دست به كارمى شودودراين رأه به هيج جيزرحم نمى كتد 0 Pe ‏ااا‎ ne pret tO | serie elfen) Fea pelt ven america hosesey هاى قراوانى ازسمباشى هاى او عليه دين وخدابرخوردمى كنيد:<...ولى هيجوقت نه مسجدونه صداى اذان ‎a neeern eres‏ و 7 ROP ‏و‎ Ppa ن می دادند نداشتند و

صفحه 10:
0 ore PP RC) Irv Pere) Foor Pl lv MnP Pet FD Pe | Mon ca meni erea pele] ‏واساس خلقت است وبه جرأت می توان ادعا کردکه اين اثرا زکتاب«ایات‎ Forel Pa Or) BRE SON aPC INES Dea Canrr rene retire | PA Peet el | eee " وکاملاهمگام باماشین حکومتی رضاخان عمل می کند.انتظارداردتااین خوش خدمتی جبران کمبودو ا ا ۱ ‎C BEY EEO‏ ا لا 1۱ ‎Pperierer‏ ا ل 011000 1 هدايت اشاره كرده اندومتذكرشده اند كه او كينه وخصومتى ريشه داربااسلام داشت.صادق چوبیک درتازه ترین نوشته خود درباره هدایت.می گوید:«تا 00 PVC coer Ne pte Pe strate Emon CHC EOS ICS] INDICE Sr nv car via ‏کاری های دیگربوده است.من هدایت راازسال 1315 شمسی شناختم که تازه‎ ‏ازهندوستان برگشته بود,اودشمن‎ " شماره يك دين اسلام بودواعتقادداشت كه تمام بدبختى هاازرهكذرحمله اعراب ودین اسلام برما وارد - شده است.اودرحقیقت یک ملحدتمام عباربودوعلاقه شخصی من به اوبیشترناشی ‎oer e| Pe ey) more bars Ue ein Poca emreer eemare S|‏ | بادوران نوجوانی وبلوغ فکری هدایت بود

صفحه 11:
7 ‏ااا ل اما‎ BB rr Peeve ss | Pee even | Fee vs ‏ا ا‎ 1111111 00 ا مام ‎Bay‏ ‏ونابودى مى رفت وجاى خودرا به يى طيقه سرمايه دارجديدو نوكيسه مى داد.اكرهدايت 10 يا 15 ‎negrON JOS corey Caren rs resem Werpy murray NN‏ اا ۱ هدایت,به مقام وموقعیت مهمی دست می یافت ومثل پدرش هدایت قلی خان اعتضادالملک که سالها حاکم شهرهای مختلف ایران‌بومشیر و مشاور وزراء ونخست وزیران ومدیرکل اداراته وسازمانهای بزرگ ‎fers)‏ ل ا ا ا ۱[ ‎Evaa Sele oe tart Pet egy etic e AP eo oe re SNC Serene ry voe ty es‏ 0[ ‎Berane ven Reger es Perel havea Perel raven Pear etgre‏ (۱ Pls vey oy oa acer POCO CGT SPN Pees era Sr omereree 00 fv RENE Va Hse rear perc PMOe oltre Wun ‏ا‎ NE red ‏سرانجام ازياتك ملى استعفامى كندو به سوداى كسب درامدبيشتريه اداره كل تجارت مى رود و به‎ ‏استخدام ان تشكيلات درمى ايد.امابس. ازجندماه كاردراين اداره معلوم مى شودكه اداره تجارت بودجه‎ ‏واعتبارلازم براى يرداخث حقوق ماهيانه وى رادراختيارتدارد.به همين سيب باز بيكارى به سراغ او مى‎ 50 ‏ااا‎ Pecos see ‏بارس>بودءاورابه عتوان مترجم زان فرانسه به اين سازمان مى بردوصادق هدايت مدتى را به عنوان‎ ‏مترجم درخبرگزاری پارس می گذراند.اوازطریق کاردرخبرگزاری پارس آندک مبلغی پس انداز می‎ ۱7 0 Rega oee Ita Ene Fe uern regeyine Mr eareaul Nec ate Peers Berwin Paes steerer va nee a ‏درمیایدوبه همراه همفکر ودوستش محمد مقدم به سمت‎ 1 11 1 te pages ra ‏محمدمقدم( که بیش از100 اتاق داشت)ساکن می شوند.امابزودی وبه دلیل مسائل ایدئولوژیکی بین این‎ ‏دو اختلافه مى افتدواز هم جدا مى شود‎

صفحه 12:
| Ser mete چا لا 0 را و ‎Preis Peace oC tre‏ 1۳ ‎eee eon cee erp e ra‏ ۱ ‎Tppresteeator| fen ea pron Fs ic eesvey i pvece rar rc Wirrate peer san nprrvay Peano Pra‏ بيش روى خوانتده مى كذارد:دروتمايه اغلب اشعاز خيام.اشعارخراباتى است اشعارى كه مخاطب را به عرصه«دم غنیمت دان»می کشاندوبه اين وادی می برد که هرچه هست در ‎Pore yr torre naces es In eee urate ener fet es rip Ree ev sen eee‏ جزوه خيام رايك عتصرخدانشتاس واوماتيست و«دهرى»معرفى مى تمايد.اودرائرديكرخودبه نام«انسان وحيوان»ازمراجع ارويايى استفاده فراوان مى ‎Fray Pree err sen cay oem cornea ee Piney‏ 1 ا ‎eee elo er | eer‏ ۳ نويسدودركاهتامه «ايرانشهر»جاب مى كند.اودراين مقاله به ظرح«كيش يرستش مرك)مى پردازد.(1) ' كتاب«فوايدكياهخوارى»رادربروكسل وشهرهاى كان وياريس مى نويسدودرسال 1306 ان را ی انا رل ای وا " هدایت همچنین نمایشنامه تاربخی«پروین دختر ساسان»رادرزمستان 1306 020-00

صفحه 13:
" درمی اوردویس ازان به نوشتن داستانهای تک ۱9| اثارمحصول سالهاى 1307 و1308 هستند. ا ا ۱3 اودرياريس نوشته شدءبه قول بسیاری ازکارشناسان. ا ا ا 0[ ا ل ا لت كت ن کتاب 1 اورده مى شودكه 13 باردست به خودكشى مى زندودراخرين بارموفق می شود به زندگی خودخاتمه دهد.دراین کتاب به سرنوشت, شديداتاخته شده وهدايت خودراموجودمجبوروموهوم دست سرنوشت مى داند.درفاصله سالهاى 1309 تا 1351 اين اثار از وى به ‎E arcee by‏ ا ا

صفحه 14:
«بروین دخترساسان»(1309).اصفهان نصف جهان(1311)وغ وغ ساهاب(1313),ترانه های 1 les معروف ترين اثرهدايت«بوف كور»تام دارد كه درسال 1315 نكارش انرا اغاز ودرهندوستان ا ا 19 یگرانار سک و هدایت درفاصله سالهای 1310 تا1320 می توان به‌«ابجی خانم»داودگوژیشت,چنگال, لاله گرداب, گجسته د: ا 71 بوست,دوزوان كرج:اخوين لبخندءوداش اكل»رانام برد. ‎His] ver rita ars Peeearcrnc Bel retired Bess cP Sereew Vr pp ON IV NP‏ 00ص ‎ey Peper cay ee rat Mann eee Fy eecet ome car nin Soytl hOEr iC INes Ean‏ نبودءاين داستان درسال 1323 نوشته شدويه صورت باورقى درمجله سخن به جاب رسيد.اين رمان نمادى تركيبى ازيخش اعظم جيزهايى است كه درحوزه سياسى وحوزه هاى كسترده تر اجتماعى ‎000 eae yee eer ‏هدايت در قصه«ولنكارى»كه قطعه كوتاه طنز تمثيلى است به جريان مهدويت وظهور حضرت مهدى(عج) ‏مى بردازدوتاانجا بيش مى رودكه يك دجال سواربرخرى مى ايدوادعاى مهدويت مى كند.هدايت دراين ‎ayy nena‏ 000 ‏اودرقاصله سالهاى 1320 تا1325 كه هنوز نيروى برداختن به كارهاى جدى راداشت واعتياد اورا به ‎coneriree PCRS Ac) oe)‏ 500111100001111 ‏کندو«یادگارجاماسب»رابه پایان می رساند ورساله ای درباره‌«ویس ورامین» فخرالدین اسعدگرگانی 000 ‏درفاصله سالهای24و1325 توسط رمان«محاکمه» بااثار«فرانتس کافکا» اشنامی شود.تحت تأثیراین ‎FDC tae‏ ذخ 1۱ ‎(7 epee ope barec ey Ppeere. rs aevar ee per emi tes car ane pI ‎ ‎Berea errr ye (rl or 7 ep ee EG ‎ ‎ ‎

صفحه 15:
بخش هشتم:علل وانكيزه هاى ‎ee‏ درباره خودکشی صادق هدایت وعلل وانگیزه های اووحرف وسخن های بسیارزده شده ومقالات ومطالب ميارى اتتشار يافته است.عالمانه ترين تحليل دراين موردرا استادشهيدمرتضى مظطهرى آرائه كرده ودلايل رويكرد ‎noe eeeetn pes Eee i gr Pe omen‏ 20000 زادگی ورقاه وتتعم بیش ازحد وعدم درک درست ازهستی وزندگی راازمهمترین عوامل موئردراین امرمعرقى مى كندومى تويسد:«...صادق هدايت جراخودكشى كرد؟يكى ازعلل خودكشى اواين بود كه ‎Ontos pore tars ee eee Ore ron crea [rarer Pen even rne eT‏ 00 ‎[Pe TPeyeies re sie ie CarPe nein reve Fre vary carey rcoommees] eepesrr Inna eae tug rgeNT‏ اشنابود. کئیف ترین لذتها بودوازان نوع لذتها دیگرچیزجالبی باقی نمانده بودکه هستی وزندگی ارزش 0000 ‏ا‎ Alte pyr 9 er iam ‏«تيارازشت مى بينندءغيرازاين راهى ندارند.تازيروردكى. انها جتين ايجاب مى كند.انها تمى تؤانتدطعم مطبوع‎ ‏مواهب الهی رااحساس کنند...»(1)‎ 1 ‏کر‎ Fee ere ta cake er IP renner] ‏مى كذارندبايد بدائند كه اين«حساسيت»جه توع حساسيتى است؟حساسيت انها حساسيت ذوق وادراك‎ ‏ليست بيه ابن معنى نيست كه قهم لطيف ترى دارتدوجيزهايى رادرك مى كنتد كه ديكران ذرى تمي‎ 00 1 ger Seve es Ire Meares Sn I NSN ieee ee Poee [Pog ROM erticg ‏هازودرنج وكم مقاومت اتد.جنين ادمهايى بايد هم خودكشى كنتد...»(2)‎ 100 ‏ا ا اا‎ FUP ‏خاى سيرده شد.‎

به نام خدا موضوع تحقیق:صادق هدایت گردآورنده:فرید حامدی پور استاد محترم:دکتر چهرقانی بخش اول:پیشتاز«پوچگرایی»و«سرگردانی ‏ ‏ ‏ ‏ صادق هدایت در بهمن ماه 1281دریک خانواده اشرافی ومرتبط با دربار قاجاریه دنیاامد.نسبت اوبه رضاقلی خان هدایت نویسنده روزگار ناصرالدین شاه و مؤلف«مجمع الفصحا»می رسید. صادق پس ازدو برادروخواهر به دنیاامده بود وبه همین سبب«عزیزکرده»خانواده بود.وی مانندسایربرادران وخواهرانش دراغوش عمه ها و دایه هابزرگ شد.هفت،هشت ساله بود که به اتفاق دوست وهمبازی اش خسروهدایت(که پسردایی اوبود)ومنوچهرهدایت(که پسرعمویش بود)به مدرسه رفت.این سه نفرتا کالس سوم دبیرستان با هم بودند. «صادق»کودکی بسیارتنبل ونسبت به اموردرسی خودبی توجه بود و هرروز بر دامنه این بی توجهی می افزود،تاجایی که درکالس سوم دبیرستان سه سال پشت سرهم مردودشد.تمهیدات واعمال نفوذ خانواده وهمچنین تغییرمحل تحصیل اوازدبیرستان علمیه به دارالفنون وسن لویی تأثیری دراین امرنکرد،واوهمچنان بی توجه به درس ومشق وامورتحصیلی خود،روزها وشبها راسپری می کرد. صادق هدایت درسال 1304شمسی تحصیالت متوسطه را به پایان برد.تأخیرپنج ساله اووعقب افتادگی اش ازهمساالن،دلیل محکمی براین نکته است که او(برخالف ادعای مدعیان)دانش اموز فوق العاده ای نبود،و درکار درس ومشق،پشتکار و کوشایی نداشت. بخش دوم:بورس تحصیلی بی حاصل ‏ «صادق»جوان،پس ازاخذدیپلم متوسطه بایدواردبازار کار می شد،امارفتن به دنبال کسب وکارمعمولی،دورازشؤنات خاندان اشرافی«هدایت»بود.بایدتمهیداتی اندیشیده می شدتااوباوضعیتی متفاوت بادیگران،به کاردعوت می شد.ازاین روتالش خانواده برای تهیه مقدمات این امراغازگردید.پدرواعضای پرنفوذخاندان هدایت به تکاپوافتادندوبه رایزنی وارایه نظرپرداختند،وپس از اعمال نفوذفراوان وبه اصطالح رایج امروز«،پارتی بازی»،صادق هدایت رادرکنکوراعزام دانشجوبه خارج از کشورشرکت دادندوسرانجام همان عواملی که نام اورادراین امتحان ثبت کردند،موجبات موفقیت اورافراهم اوردند،ونام اورادرشمارقبول شدگان این ازمون قراردادند.به این ترتیب صادق هدایت به عنوان دانشجوی بورسیه،درمیان نخستین گروه دانشجویان اعزامی به خارج از کشور،راهی اروپاشدودرم درسه عالی مهندسی راه وساختمان درکشوربلژیک ثبت نام کرد.امااوکه ازنظرتحصیلی پایه ای قوی نداشت،ودوران دبیرستان ومرحله امتحانات اعزام دانشجورابه مدداعمال نفوذ خانواده سپری کرده بود،ازدروس دانشگاهی سردرنمی اوردو کاری جزولگردی وتلف کردن سهمیه ارزی وپولی که از محل مالیات مردم زحمتکش ایران برای اوارسال می شد،نداشت.وضعیت تحصیلی اودربلژیک انچنان اسفباربودکه مسؤالن اموراموزش عالی بلژیک تاب نیاوردندوسرانجام اورا ازاین مدرسه عالی اخراج کردند.بااخراج صادق ازدانشکده،باردیگرماشین قدرت واعمال نفوذ خاندان هدایت به کارافتاد.تمام نیروهای خانواده بسیج گردیدوامدورفت های هدفدارشروع شد.پدروعموهاودیگرافرادفامیل هریک توصیه نامه به دست،ازخانه این «وکیل»به دفترکاران«وزیر»می رفتند تاسرانجام وپس اززدوبندهای فراوان،وضعیت نابسامان تحصیلی فرزنددردانه خاندان هدایت رااصالح کردندوبامدد دوستان واشنایانی که درسطوح باالی حکومت بودند،باردیگرنام اورادر فهرست دیگری ازدانشجویان اعزامی به خارج ازکشورقراردادندو وی رابه همراه گروه دیگری ازدانشجویان ایرانی که برای اموختن معماری عازم فرانسه بودندازبلژیک به پاریس فزستادند. بخش سوم:بازگشت به ایران ‏ ‏ براساس ضوابط وزارت معارف ان روزگاروبه موجب برنامه تحصیلی دانشگاههای فرانسه،هردانشجو باید حداکثر چهارسال در ان کشور اقامت می کردوتحصیالت خودرا درطی این مدت به پایان می رساند.اماصادق هدایت این ضوابط را هم رعایت نمی کندودوره اقامتش درفرانسه بیشتر ازاینهاطول می کشد.اودراین ایام هم مطلقآ دراندیشه درس ومدرسه وکتاب وتحصیالت نیست،وبه قول ونسان مونتی این سالهارابه سیروگشت میگذراند. اودراین شهردل به دخترکی پاریسی بسته بودوبه جای تالش درراه تحصیل،تمام اوقات خودرابااین دخترک سپری می کردویابادوستان همفکرخود دنبال ابتذال و رفتارهای غیراخالقی می رفت.صادق هدایت دراین ایام از اقامت خوددرفرانسه،جذب افکار و اوهام نیهلیستی(پوچ گرایانه)که در ان ایام برخی محافل وگروههای جوان فرانسه را فراگرفته بود،شده بود وبه تقلید کورکورانه از انان می پرداخت.واقعیت این است که روحیه مالل ودلزدگی از همان ابتدادرذهن وروح اوجاری بود.وی دراردیبهشت ماه 1307باانداختن خودبه رودخانه«مارن»خودکشی کرد.اما ازبدحادثه برروی قایقی فروافتاد که دختروپسری در ان سرگرم مغازله بودند،وبدین ترتیب نجات یافت.  ‏ ‏ ‏ صادق هدایت درسال 1309شمسی ودراوج دیکتاتوری رضا شاه به ایران باز می گرددومی کوشدتاازامتیازات دانشجویان اعزامی به خارج از کشوربرخوردارشود. صادق هدایت هیچگاه درس خودرادردانشکده های پاریس دنبال نکرده است.اوپس ازچهارسال حیف ومیل بودجه دولتی وارزارسالی ازاین کشور،بی نتیجه وبی حاصل ودست از پا درازتر به ایران بازمی گردد.ادعای اینکه هدایت تحصیالت عالیه را در فرانسه گذرانده بود،ادعایی واهی است.حتی ادعای گذراندن دوره تحصیلی مدرسه TRAVUXنیز دور از واقعیت است. سرانجام که صادق هدایت که نتوانسته بودازسفرفرنگ خودمدرک وعنوان وبه قول برادرش«تیتر »خاصی به ارغوان بیاورد،درتالش برای بدست اوردن مقامات باال،ناکام ونامراد می شود و پس ازسعی بسیار مجبور می شود تا به عنوان کارمندساده در بانک ملی ایران به کاراشتغال ورزد.اودر تاریخ 10ابان 1309 شمسی با حقوق ماهانه بیست تومان به عنوان کارمند اداره محاسبات و پس ازان بعنوان متصدی ارسال مراسالت به استخدام بانک ملی ایران درمی اید.خودش درنامه ای به یکی ازدوستانش درباره وضعیت کار و وظایفش دربانک ملی ایران،می نویسد: «االن که این کاغذ را می نویسم 50تاچشم به من نگاه می کند.چون این کاربرخالف قانون است.بایدهمه خودرامشغول بکنند،اگرچه کاری هم نداشته باشند.البد برایت نوشته ام که مدت دوماه ونیم است که واردبانک ملی ایران شده ام تا که شاید دری به تخته بخورد و پولی به جیب بزنم.ولی هنوز دشت نکرده ام.اینجا یا مثل سگ یا مثل تو،هرروزازگرده مان بارمی کشند...به طوری که ادم را ازهرچه کار است بیزارمی کنند.صبح از ساعت 8تا شش بعدازظهر و انوقت هفته ای سه شب هم المانی ها درس می دهندویکی ترجمه می کند که ان هم شبیه من است.وکارمان ده بریک وبیست بر دوهمین قدربدان که وقتی ازاین محل خارج می شوم،سرم گیج ومنگ است»... بخش چهارم:سفر به هندوستان ‏ ‏ «صادق هدایت»دراین زمان تصمیم می کیرد تا به هندوستان برود.این سفربه همت یکی از دوستان خانوادگی اش ،به نام«شین پرتو»انجام گرفت.شین پرتو درباره چگونگی انجام این سفرمی گوید«:وقتی خواستم به محل مأموریت خود(سفارت ایران درهند)بروم ازمن کمک خواستندتاالاقل برای مدتی ازشرش خالص شوند.من باصادق دوست بودم وبا خانواده اش هم روابطی داشتم.به اوپیشنهادکردم بامن به هندبیاید.باخوشحالی پذیرفت.با هم به بمبئی رفتیم.به او جا ومکان دادم.ماشین تحریرقراضه ای به اودادم تاسرش گرم شودو«بوف کور»،ان اثرمنحط رابتواند پلی کپی کند.من بودم که دست صادق،این پسرلوس وننرراگرفتم تاهندراببیند وکارجفنگ بنویسد.حاال شما...درباره اش مقاله وکتاب می نویسید،که چه بشود؟ادبیات که این مزخرفات نیست)1(». به هرصورت صادق هدایت درروزسوم دسامبرواردشهربمبئی می شود.مدتی بودکه رژیم پهلوی برای تضعیف مبانی اسالمی درایران،حرکتی اغازکرده بودومی کوشیدتاگذشته دوروباستانی ایران رادرمقابل دوره اسالمی این سرزمین قراردهدوباتبلیغات پیرامون مجدوعظمت ایران باستان،اسالم واعراب رامایه عقب ماندگی وبدبختی ایران وایرانی معرفی کند.بزرگان خاندان هدایت که همگی درشمارمردان سیاست وازکارگزاران طرازاول رژیم بودند،به«صادق»پیشنهادمی کنندتابرای جبران عقب ماندگی درتحصیالت دانشگاهی وبرای اینکه بتواند برای خود،جا ومکان ویژه ای درتشکیالت دولتی دست وپاکند به این موج وجریان تبلیغی بپیوندد،وفرصت سفر به هندوستان را مغتنم شمرده،وبا بهره گیری از حضورزرتشتیان دراین سرزمین،زبانهای باستانی ایران،نظیرزبانهای پهلوی واوستایی رابیاموزدتادربازگشت به ایران به عنوان کارشناس دراین عرصه به خدمت گرفته شودو راه برای ترقیات بعدی او هموارگردد.این پیشنهاد،صادق هدایت رادراندیشه فروبردواوراوادارکردتابه صورت جدی دراین زمینه مشغول کارشود.با همین هدف بودکه اوروابط خودرابازرتشتی های ایرانی تبارهندگسترش داد،وسرانجام تصمیم گرفت تانزد«بهرام گورانکلساریا»به اموختن زبان پهلوی بپردازد.یکی ازپیشنهادکنندگان«محمودعنایت»برادر«صادق»بود.وی دردفاع ازنظریات خودمی گفت:من اصرارداشتم هدایت حتمآدریک رشته ای تیتر بگیردومتخصص شود.  ‏ پس ازگذشت مدت زمانی کوتاه باکمک استادان هندی ودوستان زرتشتی،کارنامه اردشیربابکان رااززبان پهلوی ترجمه کردوانتشارداد وبرای اینکه خودرابه رژیم بشناساند،چندین جلدازاین کتاب رابه تهران وبرای مقامات مهم وزارت معارف ووزارت خارجه ودیگرارگانهای مسئول فرستادودوستان وروزنامه نگارش رابرای تبلیغات بیشتردراین موردبسیج کرد.سفرهندوستان برای هدایت،درواقع فرصت مغتنمی بود،زیرا«شین پرتو»تمام امکانات انتشاراتی سفارت ایران رادراختیاراوگذاشته بود.بابهره گیری ازاین فرصت بودکه هدایت داستانهای«علویه خانم»و«بوف کور»راکه پیشترنوشته بود،به صورت پلی کپی انتشاردادوزیران نوشت«:طبع وفروش درایران ممنوع»)4(.البته وی این عبارت را به قصدایجادکنجکاوی وتحریک وتحریص هموطنانش برپشت جلد«بوف کور»چاپ کرده بود.زیراخودش به هیچ وجه به این عبارت وتوصیه وفادارنماندوبرای هریک ازدوستانش،چندین جلدازاین اثررامجانی ارسال داشت وتعدادی راهم دراختیاررمضانی صاحب انتشارات ابن سیناقراردادتا بین عالقه مندان توزیع کند.محمودعنایت،برادربزرگ صادق می گوید«:حدود20تا15 نسخه پلی کپی شده بوف کورتوسط پست به دست من رسید)5(»... عده ای این سفرهدایت به هندوستان رامرتبط باعالقه وفعالیتهای سینمایی اومی دانندواعتقاددارندکه اوبه مقوله سینما هم بی توجه نبوده است،جباروزیری درنامه ای به عبدالحسین سپنتا(سازنده اولین فیلم سینمایی ایران)می نویسد«:دوروزقبل درشهربانی کل بودم،فریدون هدایت رادیدم.جوانی باریک اندام بااوبودبه نام صادق هدایت وبرای گرفتن گذرنامه مراجعه کرده بود.اومی گفت:ازهندوستان یکی ازکمپانیهای فیلمبرداری فارسی اورابرای نوشتن دیالوگ های فارسی استخدام کرده ودرصددحرکت است.اوازذکرنام کمپانی خودداری کرد)6(»...غیرازاین مورد،درچندجای دیگرهم به این مسئله که هدایت به قصدکارسینمایی به هندوستان رفته اشاراتی شده است.امامعلوم نیست که خودهدایت چنین قصدی داشته یادوستانش این برنامه رابرای اوتدارک دیده ومی خواستنداورابه عرصه سینما بکشانند.به هرحال این موضوع درشمارشایعات باقی می ماند،زیراهیچ اثری ازهدایت درزمینه سینما وجودندارد.باری پس ازچندماه اقامت درهندوستان«،غم غربت»و«یادیارودیار»به سراغ صادق امد!واوبی توجه به برنامه هاواهدافی که برای این سفر معین کرده بود،وبی اعتنا به امیدهایی که خانواده ودوستان اوبه این سفربسته بودند،همه چیزرارها کردودرشهریورماه 1316 شمسی به ایران بازگشت.هدایت پس ازبازگشت به ایران ،مدت دوماه رابه دیدوبازدیدگذراندودرتاریخ 22ابان ماه همین سال باردیگربه استخدام بانک ملی ایران درامدوبه عنوان کارمند«دایره ارز»مشغول به کارشد. بخش پنجم:خروج ازایران ‏ ‏ ‏ ‏ اندکی بعدهدایت تصمیم به خروج ازایران می گیرد.به گفته دوستان هدایت،صادق وضع روحی بدی داشت.خانواده اش اورابرای معاینه به نزد پزشک می برندودکترتقی رضوی وی را مبتال به یک بیماری حادروانی معرفی می کندوشورای عالی پزشکی کشورهم براین تشخیص صحت می گذاردوسرانجام برای اوبعنوان یک بیمارروانی گذرنامه صادرمیگردد.عده ای از هواداران هدایت می کوشند تامسئله «بیماری روانی»اورابهانه ای برای خارج شدن ازکشورقلمدادنمایند،امانزدیکان وافرادفامیل اوبراین عقیده اندکه وی دراین ایام،واقعآدچارناراحتی های شدیدروانی بوده وخانواده اش اورا به قصددرمان به خارج می فرستندومبالغی برای هزینه درمان دراختیارش می گذارند.مبلغ یکصدوده هزارفرانکی که پلیس در خانه وی پیداکردوتوسط سفارت ایران به رحمت الله مقدم مراغه ای تحویل داده شد،باقیمانده پولی بودکه صادق هدایت برای هزینه درمان باخودبرده بود. درسال 1329شوهرخواهرهدایت،یعنی سپهبد رزم ارا به مقام نخست وزیری ایران می رسد، واین انتصاب،غنچه امیدی رادردل صادق هدایت شکوفا می کندکه بزودی گره بخت واقبالش گشوده خواهد شدواو هم مثل پدرواجدادوبرادرانش عهده دارمسئولیتهای مهم خواهدشد.امابخت باصادق همراه نبودوسپهبدرزم ارادرروز 16اسفند 1329براثرگلوله یکی ازاعضای فدائیان اسالم بنام شهید خلیل طهماسبی کشته شد.صادق هم سرانجام درتاریخ 19فروردین 1330دریکی ازاپارتمانهای مون پلیه پاریس خودکشی می کند)1(.بین ترور سپهبدرزم اراوخودکشی صادق هدایت تنها 33روز فاصله است. بخش ششم:هدایت تعهد ومسئولیت اجتماعی ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ «صادق هدایت»نمونه کامل وتمام عیار روشنفکران وابسته درروزگارپهلوی است.جماعتی که به رغم ادعای اگاهی ودانش وفرهیختگی،کمترین توجهی به سرنوشت مردم وطبقات فرودست جامعه که بی رحمانه ازسوی قدرتهای استعماری استثمارمی شدندوبخاطردرخواست ابتدایی ترین حقوق انسانی، اسیرضرب وشتم نیروهای حکومتی بودندودرسیاهچاله های قرون وسطایی جان می دادند،نداشتند،و تنهادراندیشه کسب منافع مادی،ولذایذانی برای خودبودند. برای هدایت،تنهابرخورداری ازلذایذ انی وزودگذرزندگی مطرح بود.همین که اسباب ووسایل خوشگذرانی برای او مهیاباشد،همه چیزخوب وعادی،وهمه کارجهان بروفق مراداست«:امروزرفتم به یکی از کافه های خیابان الله زاروبه یادتأترهای اوانگارداروپاکمی مزقون گوش کردم»()1 می بینید که غم هدایت ازچه نوع غمی است.این نویسنده اشزاف زاده از کمبودسازوضرب ومزقون درزندگی اش گله دارد.اودراشفته بازار بعدازجنگ جهانی اول،وقتی که جریان«تجددطلبی»دستورکاردولتهاست،به صورت پنهانی باحکومت همصدامی شودوبرای تخریب بنیانهای سنتی واعتقادی مردم این سرزمین دست به کارمی شودودراین راه به هیچ چیزرحم نمی کند حتی دین وائین مردم وهمه چیزرابازیچه قرارمیدهد.کتاب«علویه خانم»راکه محصول همان سالهاست ازنظربگذرانید.اوگروهی از زوار امام هشتم شیعیان رانشانه می گیردوانهارابه عنوان مشت نمونه خروار، مرکزتمام تباهی ها وانحرافات وابتذاالت اخالقی معرفی می کند.ویا اگر«بوف کور»راازنظربگذرانیدبه نمونه های فراوانی ازسمپاشی های او علیه دین وخدابرخوردمی کنید...«:ولی هیچوقت نه مسجدونه صدای اذان ونه وضو«اخ وتف»انداختن ودوالوراست شدن درمقابل یک قادرمتعال وصاحب اختیارمطلق که بایدتنها بازبان عربی بااواختالط کرد،درمن تأثیری نداشته است)2(».  ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ از جمله اثارضداسالمی هدایت بایداز«افسانه افرینش»نام برد.این اثرکه یک نمایشنامه(خیمه شب بازی)درسه پرده است مملو ازتوهین به خداوندوفرشتگان واساس خلقت است وبه جرأت می توان ادعا کردکه این اثرازکتاب«ایات شیطانی»سلمان رشدی چیزی کم ندارد.هدایت که عنصری ضداسالم است وکامآلهمگام باماشین حکومتی رضاخان عمل می کند،انتظارداردتااین خوش خدمتی جبران کمبودو «مدرک تحصیلی»اورابنمایدو زعمای حکومت اورادرمسیررشدوترقی قراردهند. تالش اودرفراگیری زبانهای اوستایی وپهلوی وتالش وهمکاری اش برای ترجمه متون پهلوی،درراه وصول به همین هدف وباانگیزه کمک به«اسالم زدایی» وخوشامدرژیم انجام می پذیرد.اشنایان ودوستان هدایت گهگاه وبه صورت پراکنده به این خصلت هدایت اشاره کرده اندومتذکرشده اند که او کینه وخصومتی ریشه داربااسالم داشت.صادق چوبیک درتازه ترین نوشته خود درباره هدایت،می گوید«:تا به حال هرچه درباره زندگی هدایت نوشته شده ،ازترس حکومت،خانواده ویا مالحظه کاری های دیگربوده است.من هدایت راازسال 1315شمسی شناختم که تازه ازهندوستان برگشته بود،اودشمن شماره یک دین اسالم بودواعتقادداشت که تمام بدبختی هاازرهگذرحمله اعراب ودین اسالم برما وارد شده است.اودرحقیقت یک ملحدتمام عیاربودوعالقه شخصی من به اوبیشترناشی ازهمین عداوتی بود که اوبادین اسالم داشت)3(»...دوران دیکتاتوری رضاخان مقارن بادوران نوجوانی وبلوغ فکری هدایت بود  ‏ ‏ ‏ ‏ هدایت درهمین زمان،یعنی 1309شمسی و 1930میالدی نخستین اثر ضداسالمی خود بانام«البعثت االسالمیه فی البالد االفرنجیه»راانتشارداد. این نوشته ازداستانهای به اصطالح طنز امیز صادق هدایت است که به صورت سه گزارش روزنامه ای نوشته شده وانگونه که ازنامش بر می اید،اسالم ومسلمانان را به سخره گرفته است. صادق هدایت شخصی وابسته به طبقه اشرافی بود،طبقه ای که درتحوالت جدیدایران،روبه اضمحالل ونابودی می رفت وجای خودرا به یک طبقه سرمایه دارجدیدو نوکیسه می داد.اگرهدایت 10یا 15سال پیش به سن کاررسیده بودوداوطلب کاردردستگاه دولت می شد،بی شک به اعتبارنفوذخاندان هدایت،به مقام وموقعیت مهمی دست می یافت ومثل پدرش هدایت قلی خان اعتضادالملک که سالها حاکم شهرهای مختلف ایران،ومشیر و مشاور وزراء ونخست وزیران ومدیرکل ادارات وسازمانهای بزرگ بود،اوهم شغل ابرومند وپولسازی درحاشیه دربارپیدا می کرد.امادیگروضع کامآلدگرگون شده بودخاندان قاجاربه حضیض ذلت سقوط کرده بودودرباریان وافرادوابسته به این سلسله نیزدربه درودرمانده شده وراههای هرگونه اعمال نفوذویا به قول خودشان«مداخل»بررویشان بسته شده بود. این وضعیت به هیچ وجه باب میل صادق هدایت نبود.اوازاینکه ناچاربودبرای ماهی بیست تومان حقوق،روزی چندین ساعت بیگاری کند،به سختی ناراحت وافسرده بود.صادق به دلیل همین کمبود حقوق سرانجام ازبانک ملی استعفامی کندو به سودای کسب درامدبیشتربه اداره کل تجارت می رود و به استخدام ان تشکیالت درمی اید.اماپس ازچندماه کاردراین اداره معلوم می شودکه اداره تجارت بودجه واعتبارالزم برای پرداخت حقوق ماهیانه وی رادراختیارندارد.به همین سبب باز بیکاری به سراغ او می اید. دراین زمان یکی از اشنایانش به نام محمد مقدم که بعنوان مترجم زبان انگلیسی دراستخدام«اژانس پارس»بود،اورابه عنوان مترجم زبان فرانسه به این سازمان می بردوصادق هدایت مدتی را به عنوان مترجم درخبرگزاری پارس می گذراند.اوازطریق کاردرخبرگزاری پارس اندک مبلغی پس انداز می کندوزمانی که درمی یابدچندصدتومانی درحساب پس اندازخوددارد،باردیگررگ اشرافی اوبه جنبش درمیایدوبه همراه همفکر ودوستش محمد مقدم به سمت اراک می روند تا به زعم خود«تارک دنیا»شوند و تا اخر عمرمانند فقیرترین روستاییان،باحداقل امکانات زندگی کنند !.انها دراراک درخانه یکی ازبستگان محمدمقدم(که بیش از 100اتاق داشت)ساکن می شوند،امابزودی وبه دلیل مسائل ایدئولوژیکی بین این دو اختالف می افتدواز هم جدا می شوند بخش هفتم:هدایت واثارش ‏ ‏ ‏ ‏ هدایت ازسال 1302شمسی ودرزمانی که هنوزمشغول تحصیالت دبیرستانی بود،به نویسندگی رو می کند،ودوجزوه«رباعیات خیام»و«انسان وحیوان»رامی نویسد،هردوی این اثارشناختی ازتصورات وحاالت روانی او به دست می دهد.اودرجزوه رباعیات خیام پس از تفسیری بسیارکوتاه ومختصری ازمحتوای اغلب رباعیات،این نتیجه را پیش روی خواننده می گذارد:درونمایه اغلب اشعار خیام،اشعارخراباتی است اشعاری که مخاطب را به عرصه«دم غنیمت دان»می کشاندوبه این وادی می برد که هرچه هست در همین لحظه است.ازاین لحظه استفاده کن ومنتظر لحظات بعدی مباش.هدایت دراین جزوه خیام رایک عنصرخدانشناس واومانیست و«دهری»معرفی می نماید.اودراثردیگرخودبه نام«انسان وحیوان»ازمراجع اروپایی استفاده فراوان می بردوشاهد مثالهایی از«پاسکال»«،دکارت»و«شوپنهاور»نقل می کند. هدایت پس ازسفربه اروپادرسال ، 1305مقاله کوتاه«درباره مرگ»رامی نویسدودرگاهنامه«ایرانشهر»چاپ می کند.اودراین مقاله به طرح«کیش پرستش مرگ)می پردازد)1(. کتاب«فوایدگیاهخواری»رادربروکسل وشهرهای گان وپاریس می نویسدودرسال 1306ان رادرروزنامه ایرانشهر وسپس درسال 1309درتهران انتشارمی دهد)2(. هدایت همچنین نمایشنامه تاریخی«پروین دختر ساسان»رادرزمستان 1306 ودرفرانسه به رشته تحریر  ‏ ‏ ‏ درمی اوردوپس ازان به نوشتن داستانهای کوتاه«مادلن»«،زنده بگور»و«اسیرفرانسوی»می پردازد.این اثارمحصول سالهای 1307و 1308هستند. «زنده به گور»که یک سال پس ازخودکشی اول اودرپاریس نوشته شد،به قول بسیاری ازکارشناسان، دورنمایه زندگی خوداوست.این کتاب داستان مرگ وخودکشی وتجربه مکرراین عمل است.دراین کتاب مرگ صریحآتحلیل می شودواز یک اتریشی سخن به میان اورده می شودکه 13باردست به خودکشی می زندودراخرین بارموفق می شود به زندگی خودخاتمه دهد.دراین کتاب به سرنوشت،شدیدآتاخته شده وهدایت خودراموجودمجبوروموهوم دست سرنوشت می داند.درفاصله سالهای 1309تا 1351این اثار از وی به دست چاپ سپرده می شود:  ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ «پروین دخترساسان»(،)1309اصفهان نصف جهان(،)1311وغ وغ ساهاب(،)1313ترانه های خیام(،)1313علویه خانم(،)1312سایه روشن(.)1312 معروف ترین اثرهدایت«بوف کور»نام دارد که درسال 1315نگارش انرا اغاز ودرهندوستان تکمیل کردوبه صورت پلی کپی انتشارداد.سبک نگارش بوف کور سبک«جریان سیال ذهنی»است.این سبک دربرخی ازداستانهای اودیده می شودودر«سه قطره خون»بیشتر ازهمه به چشم می اید.ازدیگراثار هدایت درفاصله سالهای 1310تا 1320می توان به«ابجی خانم،داودگوژپشت،چنگال،الله،گرداب،گجسته دژ،طلب امرزش،مرده خورها،عروسک پشت پرده،س.گ.ل ل ل ،شب های ورامین،بن بست،تاریکخانه،تخت ابونصر،اتش پرست،دوژوان کرج،اخرین لبخند،وداش اکل»رانام برد. صادق هدایت دراوایل دهه « 1320حاجی اقا»و«فردا»راکه محصول اوضاع سیاسی ان ایام است،می نگارد«،حاجی اقا»درهمان زمان به عنوان نقد«بورژوازی»ایران مطرح شد،امادرواقع نقدبورژوازی ایران نبود،این داستان درسال 1323نوشته شدوبه صورت پاورقی درمجله سخن به چاپ رسید.این رمان نمادی ترکیبی ازبخش اعظم چیزهایی است که درحوزه سیاسی وحوزه های گسترده تر اجتماعی وفرهنگی،موردانزجارونفرت هدایت بوده اند. هدایت در قصه«ولنگاری»که قطعه کوتاه طنز تمثیلی است به جریان مهدویت وظهور حضرت مهدی(عج) می پردازدوتاانجا پیش می رودکه یک دجال سواربرخری می ایدوادعای مهدویت می کند.هدایت دراین اثراعتقادات مردم را به سخره می گیرد. اودرفاصله سالهای 1320تا 1325که هنوز نیروی پرداختن به کارهای جدی راداشت واعتیاد اورا به اضمحالل کامل نکشانده بود،یک رساله جغرافیایی به نام«شهرستانهای ایران»راترجمه می کندو«یادگارجاماسب»رابه پایان می رساند ورساله ای درباره«ویس ورامین»فخرالدین اسعدگرگانی تهیه می کند. درفاصله سالهای24و 1325توسط رمان«محاکمه»بااثار«فرانتس کافکا»اشنامی شود.تحت تأثیراین اثر «پیام کافکا»رامی نویسد.بسیاری ازکارشناسان ادبی،پیام کافکاراوصیتنامه صادق هدایت می دانند.او قبل ازانتشار پیام کافکا داستان طنزامیزی به نام«توپ مرواری»به چاپ رسانده بود)4(. بخش هشتم:علل وانگیزه های خودکشی ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ درباره خودکشی صادق هدایت وعلل وانگیزه های او،حرف وسخن های بسیارزده شده ومقاالت ومطالب بسیاری انتشار یافته است.عالمانه ترین تحلیل دراین موردرا استادشهیدمرتضی مطهری ارائه کرده ودالیل رویکرد هدایت به«پوچ گرایی»و«نیهلیسم»رابرشمرده است.استادمطهری،اشراف زادگی ورفاه وتنعم بیش ازحد وعدم درک درست ازهستی وزندگی راازمهمترین عوامل مؤثردراین امرمعرفی می کندومی نویسد...«:صادق هدایت چراخودکشی کرد؟یکی ازعلل خودکشی اواین بود که اشراف زاده بود.اوپول توجیبی بیش ازحدکفایت داشت،اما فکر صحیح ومنظم نداشت.اوازموهبت ایمان بی بهره بود،جهان رامانندخودبوالهوس وگزافه کاروابله می دانست.لذت هایی که اومی شناخت وباانها اشنابود،کثیف ترین لذتها بودوازان نوع لذتها دیگرچیزجالبی باقی نمانده بودکه هستی وزندگی ارزش انتظارانها راداشته باشد.اودیگرنمی توانست ازجهان لذت ببرد...امثال هدایت اگرازدنیاشکایت می کنندو دنیارازشت می بینند،غیرازاین راهی ندارند.نازپروردگی انها چنین ایجاب می کند.انها نمی توانندطعم مطبوع مواهب الهی رااحساس کنند)1(»... شهیدمطهری سپس به نقدوبرسی نظرات کسانی که خودکشی صادق هدایت راناشی ازطبع لطیف وحساسیت هنرمندانه اومی گذارند،می پردازدومی نویسد...«:کسانی که خودکشی را به حساب حساسیت می گذارندباید بدانند که این«حساسیت»چه نوع حساسیتی است؟حساسیت انها حساسیت ذوق وادراک نیست.به این معنی نیست که فهم لطیف تری دارندوچیزهایی رادرک می کنند که دیگران درک نمی کنند،حساسیت انها به این معنی است که درمقابل زیبایی های جهان،بی احساس وکرخ ودرمقابل سختی هازودرنج وکم مقاومت اند.چنین ادمهایی باید هم خودکشی کنند)2(»... صادق هدایت به هنگام مرگ 48سال داشت.جسداو در روز 27فروردین درگورستان«پرالشز»پاریس به خاک سپرده شد.

51,000 تومان