شرایط ایران قبل از شروع جنگ

شرایط ایران قبل از شروع جنگ

اسلاید 1: فصل دوم”شرايط ايران ، قبل از شروع جنگ“

اسلاید 2: الف- اوضاع سياسي ايرانقبل از جنگ

اسلاید 3: ایران به محض پیروزی انقلاب اسلامی ، از نظر ساختار سیاسی در درون کشور در مرحله کنار گذاشتن نظام سابق و ایجاد نظام جدید قرار گرفت. بنابراین در مرحلة گذار و انتقال به سر می‌برد. خصوصیت مرحلة انتقال این است که اقتدار در درون کشور معمولاً کاهش پیدا می‌کندیعنی قدرت مرکزیت حکومت کم بوده و در عوض قدرت احزاب، گروه‌ها و جریانات سیاسی افزایش می یابد. این خاصیت دوران گذار است. برای هر حکومتی فرق نمی‌کند.درایران هم وقتی حکومت شاهنشاهی کنار گذاشته شد، مردم حکومت را در دست گرفتند.

اسلاید 4: بنابراین اگر بخواهیم ساختار حکومتی ایران را ارزیابی بکنیم، اینطور می‌توان گفت که ایران از نظر ساختاری در حال تدوین قانون اساسی بود.و قانون اساسی‌ای را تنظیم کرده که به خاطر نگرانی از استبداد رژیم گذشته و دیکتاتوری‌های قبل به گونه‌ای تنظیم شده بود که ساختار قدرت در ایران توزیع‌ شود. بین مجلس، بین رئیس‌جمهور، نخست وزیر، رهبری و...

اسلاید 5: پس ساختار حکومتی، ساختار بسیار پخشی است و تمرکز تقریباً به صورتی که آن طرف، در دشمن وجود داشته، اینجا وجود ندارد بنابراين مي‌توان گفت كه ساختار سياسي ايران، از قدرت كمتري نسبت به ساختار سياسي عراق براي اداره جنگ برخوردار بود

اسلاید 6: از طرفی پست نخست‌وزیری را داریم که ادارة هیأت وزیران را به عهده دارد، رئیس‌جمهور را داریم که تقریبا یک مقام تشریفاتی غیراجرایی است، رهبری را داریم که اختیار نیروهای مسلح را در اختیار دارد و بخشی از اختیارات دیگر را...

اسلاید 7: از نظر ساختار قوانین و مقررات، در ایران یک حکومت متمرکز و یک حکومتی که اختیار اداره کشور دست یک نفر باشد تقریباً در قانون اساسی اول وجود نداشته است. از نظر وضعیت سیاسی هم همة احزاب، گروه‌ها و نیز مردم احساس می‌کردند که آزادند و شرایط در درون کشور یک شرایط تثبیت‌شده‌ای نبود

اسلاید 8: به دليل ظهور آزادي‌ها در ايران، تمام‌ گروه‌هاي سياسي فعال شده و هريك به دنبال اهداف خود بودند.يكي از نشانه‌هاي بارز اوضاع سياسي ايران بعد از پيروزي انقلاب اسلامي حاكميت ليبرالهاست. تحقيقاً آغاز نخست‌وزيري مهندس بازرگان(16 بهمن 1357) تا سقوط بني‌صدر در تيرماه 1360 را مي‌توان دوران حاكميت ليبرالها ناميد.

اسلاید 9: نكته قابل توجه در مورد ليبرالها اين است كه سابقة مبارزاتي آنها عليه رژيم پهلوي نظير سياست كشورداري آنها در بعد از انقلاب بوده است، آنها نه‌تنها هيچگاه مبارز جدي نبودند، بلكه اساساً اعتقادي هم به سرنگوني رژيم پهلوي نداشنتد، با وجود اين بعد از پيروزي خود را متولي اصلي انقلاب قلمداد كرده و حتي امام(ره) را از چهره‌هاي مبارزي مي‌دانستند كه به آنها پيوسته است.

اسلاید 10: امّا روي كار آمدن مهندس بازرگان به عنوان نخست‌وزيري از سوي حضرت امام(ره) بر اساس تدبير خاصي صورت گرفته بود. زيرا امام راحل(ره) به خوبي مي‌دانست كه اگر بخواهد ليبرالها و هر مدعي ديگري مانند بني‌صدر را با علم به بي‌كفايتي آنها اصلاً وارد صحنه سياست نكند، براي هميشه مخلّ نظام جمهوري اسلامي خواهند بود و در شرايط نارس سياسي و فكري جامعه، انقلاب اسلامي را با مشكلات عمده‌اي مواجه مي‌ساختند.

اسلاید 11: بدين ترتيب امام(ره) تصميم گرفت كه ليبرالها را وارد صحنه كند تا امتحان خود را پس داده و براي هميشه طومار آنها در هم پيچيده شود، و از نظر ايشان بهترين زمان همان شرايط اوليه انقلاب بود

اسلاید 12: مهندس بازرگان و همفكرانش در سياست خارجي معتقد به عادي‌سازي روابط با امريكا، و در سياست داخلي معتقد به جذب تمام گروهها و دستجات سياسي بودند، گروههايي كه از نظر ماهيت با حكومت اسلامي خصوصاً حكومتي كه در رأس آن ولي فقيه عادل و جامع‌الشرايط باشد، مخالف بودند. به همين دليل با ليبرالها در مقابل نيروهاي انقلابي و پيرو خط امام(ره) وحدت تاكتيكي برقرار كردند.

اسلاید 13: از سوي ديگر دولت امريكا ضمن مثبت ارزيابي كردن روند تحولات داخلي ايران سعي مي‌كرد با حمايت از ليبرالها، سياست داخلي ايران را در جهت اهداف مورد نظر خود هدايت كند. به همين دليل با دخالت در اغتشاشات مناطق مرزي، نظير كردستان و گنبد و... ضمن مشغول كردن نيروهاي حزب الله و پيرو خط امام(ره) درصدد تثبيت موقعيت ليبرالها در مسند امور برآمد.

اسلاید 14: گروههاي چپ و راست نيز از اين موقعيت استفاده كرده و با حضور در مراكز مختلف از جمله كارخانه‌ها و دانشگاه‌ها تلاش گسترده‌‌اي را آغاز كردند و قصد داشتند با بهره‌برداري از اوضاع، در مصادر حساس نفوذ كرده و سرانجام رشتة امور را به دست گيرند

اسلاید 15: ايجاد جو ناآرام سياسي و فشارهاي رواني از سوي گروهكها و تفرقه‌افكني در صفوف ملت با تحريك عوامل خارجي در سايه حاكميت ليبرالها، وضعيتي را به وجود آورد كه براي نيروهاي مؤمن و حتي خود حضرت امام(ره) قابل تحمل نبود. سرانجام دانشجويان خط امام(ره) در 13 آبان سال 1358 سفارت آمريكا را در تهران اشغال كردند و موجب سقوط دولت موقت شدند

اسلاید 16: اگرچه اشغال سفارت امريكا توسط دانشجويان پيرو خط امام و افشاي اهداف توسعه‌طلبانه امريكا و پرده برداشتن از ارتباط بعضي از سران دولت موقت موجب سقوط دولت مهندس بازرگان شد، اما حكومت ليبراليسم با انتخاب بني‌صدر به عنوان رئيس جمهور همچنان به حيات خود ادامه داده و با سياست حذف نيروهاي انقلابي از تمام صحنه‌ها، اطمينان امريكا و گروهكهاي وابسته به او در داخل را بيشتر از دولت موقت به خود جلب نمود.

اسلاید 17: بنی‌صدر که سر کار آمد ساختار سیاسی درون نظام شکاف عمیقی برداشت، جریان طرفدار رئیس‌جمهور با جریان طرفدار خط امام به وجود آمد، که بعدها منجر به حذف بنی‌صدر در بين جنگ شد. بنابراین ساختار سیاسی در درون کشور ایران، یک ساختار شکننده و غیرمنسجمی در قبل از جنگ ارزیابی می‌شود.

اسلاید 18: در مجموع عوامل فشار بر عليه خط امام و نيروهاي وفادار به اين خط را مي‌توان در موارد زير خلاصه كرد: الف) فشار سياسي امريكا به منظور آزاد كردن جاسوسان خود در سفارت امريكا، كه با حفظ موقعيت سياسي ليبرالها همراه بوده است. در اين مورد مي‌توان قطع ارسال تجهيزات نظامي و تجاري و توقف واردات امريكا به ايران توسط كارتر رئيس جمهور موقت امريكا، لغو پروازهاي امريكا به ايران و صدور رواديد براي ايرانيان و توقيف دارائيهاي ايران در بانكهاي امريكا را نام برد.

اسلاید 19: ب) تشديد بحرانها و ناآرامي هاي مرزي در استان كردستان. ج) طرح حمله نظامي در واقعة طبس به بهانه آزاد ساختن گروگانهاي امريكايي در ايران. د) درخواست امريكا از كشورهاي عضو بازار مشترك اروپا مبني بر تحريم اقتصادي ايران و موافقت آنها.

اسلاید 20: هـ) ايجاد جو شديد تبليغاتي و جنگ رواني عليه نيروهاي مؤمن و انقلابي با تحريك گروهكهاي داخلي خصوصاً سازمان منافقين. و) بالاخره محور قرار دادن بني‌صدر رئيس جمهور وقت در اجراي اهداف داخلي و ايجاد وحدت تاكتيكي بين همة گروههاي مخالف تحت نظر بني‌صدر و استفاده از موقعيت و امكانات تبليغاتي رئيس جمهور در راستاي تحقق آن.

اسلاید 21: سرانجام با اين فشارها نتوانستند نيروهاي مكتبي را از صحنه‌هاي مختلف انقلاب حذف و حاكميت ولايت فقيه را تضعيف كنند و بر اساس تحليل‌هاي محاسبه‌شده ايجاد يك غائله‌ مرزي و درگير شدن با رژيم عراق را براي شكست نيروهاي مكتبي مؤثر ديدند، از اين رو تفسير نادرست از مفهوم صدور انقلاب كه تحريك دولت‌هاي مرتجع منطقه خصوصاً رژيم عراق، عليه انقلاب اسلامي را به همراه داشت، را براي شروع مناسب دانستند.

اسلاید 22: امريكا با مثبت ارزيابي كردن اين استراتژي علاوه بر تبليغات بين‌المللي و منطقه‌اي، سياست تبليغاتي داخلي ايران را نيز در جهت تحريك رژيم عراق هدايت مي‌كرد. و در آن سو رژيم عراق را وادار به ارسال گزارش تحريكات داخلي ليبرالها به مجامع بين‌المللي مي‌كرد تا حمله سراسري آنها را در آينده موجه جلوه دهد. براي نمونه وزارت خارجه عراق در تاريخ 16 مه 1980 بيانيه اي به دبير كل سازمان وحدت آفريقا نوشت و ، جمهوري اسلامي را به تمايلات كشورگشايي متهم كرد.

اسلاید 23: متأسفانه بعضي از شخصيتهاي سياسي و نظامي وقت هم در مورد مالكيت ارضي تيسفون و بصره و ديگر اراضي عراق سخن گفته و يا مصاحبه كردند و اگرچه بعضاً نيت سوئي نداشته و بيشتر به خاطر بزرگ جلوه دادن توان نظامي ارتش ايران بوده است، اما در مجموع اين گونه تليغات خوشايند ليبرالها در راستاي سياست تحريك عراق بوده است.

اسلاید 24: ، اين بار نيز امام (ره)تلقي نادرست و مغرضانه دشمن در مورد صدور انقلاب را به خوبي دريافته و براي آگاه كردن اذهان آحاد ملت فرمودند: اين معني غلط را از صدور انقلاب برداشت نكنند كه ما مي‌خواهيم كشورگشايي كنيم. ما همة كشورهاي مسلمين را از خودمان مي‌دانيم. همة كشورها بايد در محل خودشان باشند... معني صدور انقلاب ما اين است كه همه ملتها بيدار شوند و خودشان را از اين گرفتاري كه دارند و تحت سلطه‌اي كه هستند و از اين كه همه مخازن آنها دارد به باد مي‌رود و خودشان به نحو فقر زندگي مي‌كنند، نجات دهند... ما مي‌خواهيم اين چيزي كه در ايران واقع شد، اين بيداري و اينكه خودشان را از ابرقدرتها فاصله دادند و دست آنها را از مخازن خود كوتاه كردند، اين در همه ملتها و در همة دولت‌ها واقع بشود، آرزوي ما اين است.

اسلاید 25: بني‌صدر از يكسو هيچ‌گونه برنامه‌ريزي عملياتي براي دفع تجاوز دشمن كه بخش اعظمي از خاك كشورمان را در غرب و جنوب تحت اشغال خود داشت، نمي‌كرد و اصلاً اعتقادي به مقابله با آنها به خاطر هدف مذكور نداشت و از سوي ديگر علت ناتواني و عدم برنامه‌ريزي عملياتي كوتاه‌مدت و درازمدت را مزاحمت و كارشكني گروه اقليتي (نيروهاي مكتبي) در داخل مي‌دانست و همه ناكامي در حفظ مرزها و عقب‌نشيني‌ها را به خرج نيروهاي مكتبي تجزيه و تحليل مي‌كرد.

اسلاید 26: به عنوان نمونه ايشان در سخنراني 14 اسفند 59 گفت: در داخل كشور كساني هستند كه موافق پيروزي ما در اين جنگ نيستند و پيروزي ما را خطرناك‌تر از پيروزي دشمن مي‌دانند، اينها كه نمي‌آيند به طور علني بگويند ما با پيروزي نيروهاي مسلح مخالفيم، آنها عمده كوشش خود را صرف تضعيف رئيس جمهور و شكستن روحيه نيروهاي مسلح ما كرده‌اند و هر روز يك دروغ را مي‌سازند و مي‌روند از تريبونهايي كه دارند، در ميان مردم شايع مي‌كنند.

اسلاید 27: از نظر بني‌صدر جنگ ايران و عراق را بايد جنگ تصفية حساب با نيروهاي خط امام ناميد، ايشان دقيقاً با دستاويز قرار دادن مسائل جبهه، حركت نيروهاي مكتبي را كه با سياست هدايت‌شدة او از سوي امريكا مخالفت مي‌كردند، به عنوان تضعيف نيروهاي مسلح قلمداد مي‌كرد،‌ و خلاصه اينكه شكست نيروهاي انقلابي و مكتبي و در نهايت حذف خط ولايت فقيه براي بني‌صدر از دفع تجاوز بيگانه مهم‌تر بود.

اسلاید 28: تبليغات شديد او و هوادارانش با استفاده از موقعيت رياست جمهوري عليه نيروهاي وفادار به انقلاب و امام راحل(ره) و ممانعت از حضور نيروهاي مردمي در جبهه‌ها و عدم تجهيز سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و... دلائل روشني هستند كه نشان مي‌دهد بني‌صدر قبل از هر چيزي مي‌خواست با استفاده از حربة جنگ تكليف خود را با نيروهاي مكتبي در داخل روشن كند

اسلاید 29: بني صدر با ظاهر شدن در صفحة تلويزيون با لباس رزم و يا مصاحبه در جبهه‌ها مي‌خواست به مردم بفهماند كه رئيس جمهور شما به فكر جنگ است، منتهي اگر پيشرفتي نيست، به خاطر مشكلاتي است كه نيروهاي مخالف رئيس جمهور ايجاد مي‌كنند و با اين عوام‌فريبي قصد داشت مردم را عليه نيروهاي مخلص انقلاب بشوراند

اسلاید 30: . بني‌صدر در سخراني مفتضحانه خود در 14اسفند1359 از اين نيت باطني خود پرده برمي‌دارد:مطمئنم که مردم امروز ما و نه تاريخ،‌ کساني را که به هر بهانه روحيه نيروهاي مسلح را تضعيف مي‌کنند، نخواهند بخشيد... نيرويي که در جبهه است، درصورتي‌که وسايل و ابزار خود را کافي نبيند، روحيه‌اش پايين مي‌آيد، درصورتي‌که جوي را پشت سر خود مي‌بيند که جو تحقير و بهانه‌جويي باشد، جو شايعه‌سازي باشد، تضعيف مي‌شود و اين خيلي تضعيف‌کننده است

اسلاید 31: نيروهاي مکتبي هم در مقابل شيطنت ليبرال‌ها و گروهک‌هاي وابسته، بيکار ننشسته و با افشاي اهداف پنهان آن‌ها، اذهان مردم را روشن مي‌ساختند، به‌طوري‌که حضرت حجت‌الاسلام‌والمسلمين هاشمي‌رفسنجاني در پاسخ به اتهامات بني‌صدر گفت: من آماده‌ام تا دلايل خود را مبني بر عدم توافق صددرصد با آقاي بني‌صدر اعلام کنم و بگويم که چرا ما نمي‌توانيم به‌طور همه‌جانبه با ايشان مثل آقاي رجايي موافق باشيم، خلاصه همان‌قدرکه ايشان از حکومت مکتبي‌ها وحشت مي‌کنند، ما هم به همان اندازه از حکومت ليبرال‌ها وحشت داريم و نمي‌توانيم بعد از انقلاب تحمل بکنيم که يک ليبراليسم بر کشور حکومت بکند که انقلاب به‌کلي نابود بشود که هيچ روح اسلام و روح رهبر و روح شهدا با آن موافق نيست....

اسلاید 32: در نتيجه ساختار سياسي ايران قبل از جنگ را ميتوان به طور خلاصه اينطور توصيف كرد: ساختار سياسي ايران، از قدرت كمتري نسبت به ساختار سياسي عراق براي اداره جنگ برخوردار بودساختار حكومتي وسياسي ايران ساختاري پخش و غير متمركز بود و قدرت بين احزاب و گروههاي سياسي توزيع شد ه بودهمة احزاب، گروه‌ها و نیز مردم احساس می‌کردند که آزادند و شرایط در درون کشور یک شرایط تثبیت‌شده‌ای نبود به دليل ظهور آزادي‌ها در ايران، تمام‌ گروه‌هاي سياسي فعال شده و هريك به دنبال اهداف خود بودند

اسلاید 33:

اسلاید 34: ب- اوضاع اقتصادي ايران قبل از جنگ

اسلاید 35: ترسیم تصویری از آنچه در هشت سال دفاع مقدس بر ایران گذشت هنوز هم تکمیل نشده است آنقدر این تصویر جای بحث و تحلیل دارد و به اندازه ای ناگفته از آن باقی مانده است که در بیست و چهارمين سالگرد اتمام جنگ تحمیلی سرشار از نکاتی هستیم که نشنیده ایم ، نخوانده ایم و مشاهده نکرده ایم.یکی از مهم ترین زوایای جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به آنچه به لحاظ اقتصادی ایران تجربه کرد مربوط مي شود.

اسلاید 36: جنگ تحمیلی در شرایطی متولد شد که اقتصاد ایران تا پیش از پیروزی انقلاب اتکا بر درآمد های نفتی را به شکل گسترده تجربه کرده بود و در آستانه کاهش وابستگی به نفت برای ایجاد تحول در اقتصاد قرار داشت. جنگ موجب شد بخشی از بودجه کشور به امور دفاعی تخصیص یافته و بخش زیادی از سرمایه های انسانی و سایر منابع در امور جنگ اختصاص یابد.

اسلاید 37: در نتيجه درآمدهای نفتی که در آغاز انقلاب به خاطر کاهش قابل توجه و برنامه ریزی شده صدور نفت کاهش یافته بود، مجدداً نقش موثر و عمده ای را در اقتصاد ایران ایفا مي كرد.آنچه واضح است و باید پذیرفت این واقعیت است که وضعیت اقتصادی ایران در دوره های مختلف به شدت تحت تاثیر تکانه های نفتی بوده است.

اسلاید 38: رکود اقتصادی که از نیمه سال 1356 شروع شده بود با پیروزی انقلاب اسلامی تا سال 1360 به حیات خود ادامه داد از سویی دیگر تداوم تحریم اقتصادی ایران توسط آمریکا و هم پیمانان غربی که به دنبال تسخیر سفارت آمریکا در تهران ایجاد شده بود بلوکه کردن ذخایر ارزی کشور در بانک های آمریکایی و بالاخره آغاز جنگ تحمیلی از جمله عوامل اصلی به وجود آمدن رکود اقتصادی بود که تا سال 1360 ادامه داشت و فعالیت های اقتصادی به ویژه در بخش صنعت را تحت تاثیر قرار داد.

اسلاید 39: از طرف ديگر در سال هاي قبل از انقلاب به دليل اعتصابات انجام گرفته در بخشهاي اقتصادي بويژه در شركت نفت كه اقتصاد ايران به فروش آن بستگي داشت، عملاً اقتصاد كشور فلج شده بود. اگرچه بعد از پيروزي انقلاب ، به فرمان امام (ره) كارگران و كارمنداني كه اعتصاب كرده بودند فعاليت خود را از نو آغاز كردند اما به دليل عدم انسجام سياسي در داخل و تحريك گروهكهاي وابسته، حركت اقتصادي شكل مناسبي نداشت.

اسلاید 40: در مجموع كليه ي مشكلات اقتصادي را قبل از شروع تجاوز رژيم عراق به ايران مي‌توان به شرح زير خلاصه كرد: الف) معلق ماندن قراردادهاي اقتصادي با كشورهاي غربي كه عمدتاً در زمان رژيم پهلوي منعقد شده بود ب) تخريب سازماندهي مراكز اقتصادي و توليدي به دليل فرار كارشناسان فني به خارج از كشور

اسلاید 41: مشكلات اقتصاديج) مشكل فروش نفت و توطئه دشمنان خارجي در بازارهاي نفتي و ايجاد تزلزل در قيمت پايه‌اي نفت در سازمان اوپكد) فقدان سيستمي تعريف‌شده كه بتواند الگوهاي ارائه شده از سوي امام راحل(ره) را در قالب برنامه‌هاي اجرايي جامه عمل بپوشاند و دورنماي روشني از چهرة اقتصاد ايران را ترسيم نمايد

اسلاید 42: مشكلات اقتصادي هـ) بلوكه شدن دارائي‌هاي ايران در بانكهاي امريكا و تحريم اقتصادي ايران. و) حركت كند چرخهاي اقتصادي به دليل عدم امكان تهيه و خريد لوازم يدكي كارخانجات و اغتشاش گروهكها در محيط‌هاي كارگري. ز) عدم پيش‌بيني راه‌حل‌هاي اقتصادي متناسب با استراتژي عدم وابستگي به شرق و غرب با حفظ سياست و مبارزات دائمي با امريكا

اسلاید 43: مشكلات اقتصادي علاوه بر دلايل مذكور، تمايل ليبرالها به برقراري رابطه با امريكا بويژه در بعد اقتصادي، فرصت برنامه‌ريزي و تدوين الگوهاي اقتصادي بر مبناي رهنمودهاي حضرت امام (ره) را از نيروهاي مكتبي سلب كرده بود، و در مجموع دورنماي استقلال اقتصادي را خدشه‌پذير جلوه مي‌داد.

اسلاید 44: مشكلات اقتصادي در نتيجه مشكلات اقتصادي ايران در سالهاي 58 و 59 قبل از جنگ كمتر از مشكلات سياسي نبود و اين يكي از نكات اميدوار كننده براي دشمنان بود.

اسلاید 45:

اسلاید 46: ج - اوضاع نظامي ايران قبل جنگ

اسلاید 47: ارتش جمهوري اسلامي ايران بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در 22 بهمن سال 57 دچار تحولات عمده‌اي گرديد. زيرا ساختار ارتش متناسب با منافع شاه و اولويت‌هاي سياسي امريكا در منطقه بوده است و با آن ساختار نمي‌توانست در خدمت اهداف انقلاب اسلامي قرار گيرد. در دوران رژيم شاهنشاهي تجهيز و توسعه ارتش ايران در دستور كار ارتش آمريكا قرار گرفت

اسلاید 48: ساختار، سازماندهي، آموزش و تجهيز اين ارتش و محل استقرار پايگاه‌هاي هوايي و دريايي و يگان‌هاي زميني براساس برنامه و نظر ارتش آمريكا تعيين مي‌شد. تمام آيين‌نامه‌هاي نظامي و كتاب‌هاي آموزشي و متون مرجع نظامي، ترجمه شده آيين‌نامه‌ها و كتاب‌هاي ارتش ايالات متحده بود. ارتش ايران با 50 هزار مستشار آمريكايي كه مسئوليت‌هاي ستادي، فكري و فني را در سطوح مختلف برعهده داشتند، اداره مي شد.

اسلاید 49: در واقع مغز و قواي فكري و فني ارتش ايران در اختيار آمريكا و هيكل و اندام آن در اختيار رژيم شاهنشاهي قرار داشت.همچنين ماموريت‌هاي اصلي و اساسي اين ارتش را آمريكا تعيين مي‌كرد.3 مأموریت در زمان شاه برای ارتش ایران تعیین شده بود:  

اسلاید 50: اولین مأموریت کانت ایمن بود؛ یعنی سد نفوذ. یعنی ارتش ایران وظیفه داشت در مقابل شوروی یک حصاری را ایجاد کند و مانع توسعه و نفوذ شوروی به داخل ایران و منطقه بشودمأموریت دوم ارتش شاه، بر اساس حفاظت و امنیت تأمین جریان انرژی از خلیج فارس به مناطق صنعتي تنظیم شده بود بنابراین اگر نگاه کنید پایگاه‌های هوایی ارتش ایران همه در کنار خلیج فارس گسترش پیدا کردند.

اسلاید 51: مأموریت سوم حفاظت از رژیم‌های طرفدار امریکا در خاورمیانه در برابر نفوذ کمونیست بود. بر همین اساس وقتی که عمان از سوی چریک‌های کمونیستی که از سوی یمن تحریک می‌شدند در ظفار حکومتش مورد حمله قرار گرفت ،ارتش ایران در سال1353 به ظفار اعزام شد و در مأموریتی حفاظت از رژیم پادشاهی عمان در برابر چریک‌های آن زمان که کمونیست بودند را انجام داد. عمانی‌ها هم در این دوران از ایرانی‌ها خاطرة خوشی دارند

اسلاید 52: با مشخص شدن علائم پيروزي انقلاب اسلامي و فرار شاه در تاريخ 26 دي ماه 1357 از كشور، آمريكا تمام ارتباطات خود را با ارتش ايران قطع و تلاش كرد تا توان نظامي ارتش در داخل كشور، بي‌خاصيت شود بنابراين تحريم تسليحاتي ايران آغاز و ادامه ارسال سلاح به ايران متوقف شد. از جمله اينكه قرارداد خريد 300 فروند هواپيماي ‌‌16‌F از دولت آمريكا، از سوي دولت بختيار و قبل از پيروزي انقلاب اسلامي لغو شد.‌

اسلاید 53: نيروي تازه ي سپاه نيز در آن دوران توانسته بود با جذب حدود 30هزار از جوانان مومن، خلاءهاي انتظامي و امنيتي كشور را پر كند، ولي داراي سازمان‌دهي نظامي نبود و تجهيزات و جنگ‌افزارهاي نيمه‌سنگين وسنگين از قبيل تانك، توپ، هواپيما، بالگرد، موشك، نفربر و ... را در اختيار نداشت.‌

اسلاید 54: همچنين از روزهاي آغاز پيروزي انقلاب اسلامي رژيم بعثي عراق، حزب دموكرات و كومله را در كردستان و شمال غرب ايران و جريان خلق عرب را در خوزستان فعال كرد به گونه‌اي كه آنها توانستند برخي از پادگان‌هاي ارتش را در مهاباد و سنندج غارت كرده و سلاح‌هاي آن را در اختيار بگيرند و ناامني‌هاي فراواني را در استان‌هاي غربي كشور ايجاد كنند و لذا بخشي از توان سپاه و ارتش درگير مسائل امنيت در اين منطقه شد.

اسلاید 55: بنابراين اگرچه در كنار ارتش، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي هم شكل گرفت درگيري هاي مرزي در استانهاي كردستان، خوزستان، سيستان و بلوچستان در كنار شورشهاي آذربايجان و تركمن‌صحرا موجب گرديد كه سپاه به شدت با بحرانهاي داخلي درگير باشد و فرصت لازم را براي گسترش سازمان نظامي خود نيابد.

اسلاید 56: در هر حال توان دفاعي كشور در حدي نبوده است كه بتواند با هجومي سراسري در مرزهاي غربي و جنوبي كشور مقابله كند و اين واقعيتي بود كه از چشم محافل بين‌المللي و منطقه‌اي به دور نماند و تماماً چهرة نامطلوبي از وضعيت نظامي و دفاعي ايران ترسيم مي‌كردند تصميم‌‌گيرندگان حمله عراق به ايران در تجزيه و تحليل خود از اوضاع ايران، ضعف بنية دفاعي كشور ايران را به نقطة اميد صدام براي حمله و پيروزي سه روزه مبدّل كرده بودند.

اسلاید 57: تصور صدام از : مساعد بودن محيط بين‌الملل ضعف ‌هاي قدرت نظامي ايران توانايي‌هاي ماشين هاي جنگي ارتش بعثي اطمينان از پيروزي موجب شد تا صدام يك جنگ ويران‌گر و خونين را آغاز كند تا ظرف چند هفته به اهداف طرح‌ريزي شده خود برسد.

اسلاید 58: اين مطلبي است كه سران رژيم عراق قبل از حمله با صراحت آن را ابراز مي‌كردند، به عنوان نمونه، طارق عزيز وزير امور خارجه عراق سه ماه قبل از حمله طي تحليلي از اوضاع ايران مي‌نويسد: ”امروز ارتش ايران از هم پاشيده شده است“

اسلاید 59: در اين راستا حضرت امام خميني(ره) ضمن تأكيد بر حفظ انسجام ارتش، فرصت لازم را در اختيار اين نيرو قرار داد تا ساختار جديد خود را بر مبناي معيارهاي ارتش مكتبي توسعه دهد. به علاوه اين مأموريت مهم با مشكلات جانبي ديگري هم مواجه بود كه عمده‌ترين آنها عبارتند از:

اسلاید 60: الف) خروج كارشناسان نظامي و فرار فرماندهان نظامي به خارج از كشور كه عمدة فنون و تخصص‌هاي نظامي را در اختيار داشتند. ب) كاهش نيروهاي ارتش توسط دولت بازرگان، به طوري كه در تاريخ 9/2/58 اعلام داشت كه ايران به ارتش 50 هزار نفري نيازي ندارد و تعداد ارتشيان كاهش خواهد يافت. مشكلات نظامي

اسلاید 61: ج) اقدام مشكوك دولت بازرگان در زمينه لغو قراردادهاي نظامي، از قبيل لغو قرارداد خريد شش فروند زيردريايي از آلمان و لغو قراردادهاي نظامي امريكا، كه در مجموع كاهش توان نظامي و عدم امكان توسعة طرحهاي ساختاري ارتش هدف آن بوده است. د) دولت موقت خدمت سربازي را از دو‌سال به يك سال كاهش و اجازه داد كه اعضاي ثابت ارتش به يگان‌هاي شهرهاي خود منتقل شوند، بنابراين افراد از حوزه تخصصي خود جدا و به واحدهايي بدون توجه به تخصص خويش، ملحق شدند. بر اين اساس به ساختار و سازمان ارتش يك لطمه اساسي وارد شد.‌مشكلات نظامي

اسلاید 62: هـ) شعار انحلال ارتش از سوي گروهكهاي مخالف هماهنگ با سياست كاهش توان دفاعي ارتش از سوي ليبرالها و) کودتای نوژه، کودتایی بود که چندی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، توسّط تنی چند از افسران ارتش رژیم شاهنشاهی ایران و با تمرکز افسران نیروی هوایی برای بازگرداندن شاپور بختیار و حذف امام خمینی(ره) و نابودی نظام نوپای جمهوری اسلامی، طرح ریزی کرده بودند.مشكلات نظامي

اسلاید 63: كودتاي نوژه در ۱۸ تیر ماه ۱۳۵۹ با دستگیری و کشته‌شدن تعدادی از عوامل آن فاش شد. پایگاه هوایی شهيد نوژه در همدان مرکز فرماندهی آن و هدف اول کودتا حمله هوایی به منزل امام خمینی(ره) در تهران و از بین بردن وی و سپس حمله به برج مراقبت فرودگاه مهرآباد ذکر می‌شود. فرار تعدادي از عناصر ارتشي كودتا در تيرماه 1359پس از افشا به خارج از كشور بويژه عراق، اطلاعات ارزشمندي از توان دفاعي ايران را در اختيار مسئولان عراق قرار داد. مشكلات نظامي

اسلاید 64: پس ميتوان نتيجه گرفت اوضاع نظامي ايران در سالهاي 58 و 59 به مراتب بدتر از اوضاع سياسي و اقتصادي بوده است. دشمنان انقلاب اسلامي خصوصا امريكا با اطلاع دقيق از ماهيت ارتش ايران، بر اين باور بودند كه در رويارويي با مشكلات نظامي، كارايي لازم را نخواهد داشت. از اين رو در ارزيابي خود ارتش ايران را ضربه‌پذير مي‌دانستند، و اين خود در ايجاد انگيزه جهت تجاوز مرزي به ايران مؤثر بوده است.

اسلاید 65: عدم باور ايران به آغاز چنين جنگي گسترده و در واقع غافلگير شدن كشور در برابر تهاجم دشمن نيز به ارتش بعثي در موفقيت‌ روزهاي اول جنگ كمك كرد. به نظر مي‌رسد تحليل، ارزيابي و تصورات رژيم بعثي عراق، براي تصميم به آغاز جنگ تا حد زيادي صحيح بوده است.

اسلاید 66: ولي آنچه ناديده گرفته شده بود، توانايي اسلام و رهبري امام خميني(ره) در بارور كردن ظرفيت‌هاي ملت ايران براي تشكيل قدرت جديد و ناكام گذاشتن دشمن از رسيدن به اهداف خود بود.‌

اسلاید 67: تهيه كنندگان:داود بهشتيامير طيوريزير نظر: دكتر ميريدانشجويان بهداشت عمومي ترم 4

اسلاید 68: با تشكر فراوان از صبر و حوصله شما