صفحه 1:
صفحه 2:
کاسنی»
نمونه ای از ارتباط منطقى بين طب سنتى
ایران
و علم روز
زین العابدین بشیری صدر و شیدا حافظی
G ۶] (۰
صفحه 3:
مقدمه
فاصله بین طب سنتی ایران در( ۰ ۰ ۰ ۲
فکر و انديشه در ایران گذشته و پزشکی امروز
آنقدر زیاد است که بعضی عکس العمل های
منفی در مورد طب سنتی کاملا طبیعی به نظر
ی
در هر صورت راه برخورد منطقی با یک مساله علمی
در مورد آن تفکر کرد۰ ۶( عا ۳
.پس از دیگری تا رسیدن به پاسخ» آزمایش شود
صفحه 4:
ناگفته نماند که بعضی از پزشکان عاشق ایران گذشته
و حال تلاش های غیرقابل توصیف جهت وصل
تاريخ علمى گذشته و امروز مبذول کرده اند و مى
کته آنيا هک IE fC
انسانی از شناخت بهتر شخصیت جند عد ی ٩3
(مادی و معنوی) می گذرد
كروه دیگری که در این ۳9
مجدد یافته های گذشته با علم روز نقش ایفا می
sass داروسازها می باه ۱۱۱۳ ۱۳ ملا وق که
هر ترکیب شیمیایی که وا ۰ ۳ ۱
فعل و انفعالات خاص خودش را بدتبال خواهد
داشت خواه غذا باشد با را ۳
دارویی یا تر کیب طبیعی استخراج شده ‘i یک
كياه دروي ۱۲
صفحه 5:
معدمه...
داروسازان مى دانند كه برخلاف آنجه كه در دو قرن اخير جا افتاده است. بهترین اثر
ارد
دارویی همیشه در اثر ترکیبات سنتز شده و خالص نیست بلکه در بسیاری از
یک عصاره خام ( حاوی چندین ترکیب گیاهی) اثرات بسیار ملایم تر و مفید ت
عاك
در اين مقاله یکی از كياهان دارو Pe Oe
کاسنی مورد بررسی قرار می گیرد. ابتدا کاربرد این گیاه در طب سنتی. سپس در
پزشکی امروز بررسی می شود. در پایان تلاش های صورت گرفته برای استاندارد
سازی این گیاه در داخل ele ag yg ده که در ان تكقيق اه
.گزارش می شود
صفحه 6:
صفحه 7:
صفحه 8:
کاسنی در متون طب سنتی
* رساله الهندبا حكيم ابوعلى سينا
(۳۷۰ هجری قمرى)
اين رساله به زبان عربی نوشته شده. و در
آن به خواص. فواید و موارد استعمال
کاسنی پرداحنه ۱۳۹۵
صفحه 9:
کاسنیسر متونطببسنتی..
در شاهنامه حکیم فردوسی (قرن ۴هجری قمری) در مورد کاسنی ۹
جنين آمده استة ١
د
به نزديك خاتون شد آن جاره كر 20 تبه دید بیمار او راجکر 9 ۳
۳ 5 >
بفرمود تا آب نار آورند همان تره جویبار آورند ae ۷
کجا تره کاسنی خواندش تبش خواست کز قلب بنشاندش
به فرمان يزدان جو شد هفت روز ۰۰ شد به آن دخت چون ماه گیتیفروز 6 i
صفحه 10:
کاسنی در متون طب سنتی
* محمود بن محمد چغمینی (قرن ۸
هجری قمری) در کتاب «قانونچه در
طب» در مورد نحوه کاربرد و فواید
کاسنی می نویسد:
-در درد کبد اگر با سرخی رنگ و امتلا
بدن همرا باشد. علاجش زدن رگ
باسلیق, دادن شیره کاسنی با سکنجبین
بزوری» مالیدن صندل سفید با گلاب و
کافور به ناحیه کبد و نوشاندن جو آب و
سکنجبین و خوراندن نان با آبغوره است.
صفحه 11:
کاسنودر متونطبسنتی...
- در بیماری های برقان و استسقاهم کا ۰ ۳
به نام خرداد برزین در زمان
- جنانكه از خداينامك بر می آید یکی از پزشکان
خسرو پرویزربیش از هزار سال ببش) له 7 0012 1 000000
سختی مبتلا شده ود 0
ایرانی تشخیص داد که تپش قلب در آثر بیماری کبد است و با تجویز کاسنی تا هفت
روز در درمان موفق گشت.
- مترجم این کتاب دکت مس ی مر در وش کان نی کفته کف مت دای
گیاه مخصوصا ريشه و برگ آن مصرف طبی نارد. برگ آن مقوی, مقوی معده. مدر
ملین و تصفیه کننده خون در ادرار. خبز اعضا و تب ها تجویز می شده است. شیر
ریشه کاسنی مخلوط با شاهتره استعمال می شده است.
صفحه 12:
نی در متون «
... کاسنی در
تاليف
مخزن الادويه ع
a قرن ۱۳ هجرء
Re a a
قمری) در مورد کا :
bap 1 ۰
= ۳
ace eS ۱ [
۹ و ف
35
رود
صفحه 13:
كاسنودر متونطبسنتی..
خواص: مفتح. مسکن حدت صفرا و خون و تشنگی, ماليدن 1
خواه به تنهایی و یا با سرکه و صندل جهت صداع گرم صفراوی مفید است.
آن جهت تفتیح سده کبد و طحال و استسقای حار و تفتیح سدد احشا و عروق و
تقویت جگر تسکین حرارت خون و غثبان مستعمل و هرچه تلخ تر باشد تاثیر آن در
رقع سدد و امراش ۶ ۱
eles
آشامیدن
- سید اسماعیل جرجانی در ذخیره خوارزمشاهی (قرن شش هجری قمری ) برای
درمان استسقا اشاره دارد به نسخه ای که منسوب به طبيب مشهور ايرانى محمد بن
زکریای رازی است در این نسخه آمده است برای درمان استسقاً از ریوند چینی»
عصاره غافث. تخم کاسنی. تخم کرفس و هفت برک هر یک به مقدار معین» شربت
درست کرده و هرهفته به بیمار بدهند.
صفحه 14:
کاربرد امروز
مصارف امروزی کاسنی بیشتر بر ريشه و ماده موثره
اینولین متمرکز است. اینولین موجود باعث تکثیر.
افزایش فلور روده ی بدون بهم زدن اکوسیستم
فردی می شود ان ۳۱۳۳۰۱ ۰ میلادی
توسط آ ژانس ایمنی بهداشت مواد غذایی کشور
فرانسه(۸۳55۸) به تایید رسیده 1 2
مطالعات اخیر بر روی ماده موثره ایئولین اثرات
کاهش چربی خون و ضد مسمومیت کبدی نیز
صفحه 15:
فرمول اینولین
* ماده موثره اینولین یک پلیمر
قندى است كه واحدهاى آن أز
فروكتوز تشكيل مى شود و در
انتهاى هر زنجيره اينولين يك
واحد کلوت ۰ ۳۱
ragga
صفحه 16:
کایبردلمروز...
* با توجه به مجموعه تحقیقاتی که در
طب سنتی و طب جدید امروزه انجام
گرفته است مي توان خواص زیر را برا
اين گیاه بیان کرد:
تمام قسمت های کاسنی مخصوصاً
ریشه و برگ آن, محرک صفرا است و
به عمل هضم کمک می کند و اثر آن
در نارسایی های کبدی, قولنج های
کبدی و ناراحتی های صفراوی بارز
یشه و برگ ها
يرقان (زردی) و انسداد مجاری
صفراوی مفید است.
صفحه 17:
* اگر آب پخته کاسنی ۱ ۳
كنيد بهترین داروی تب های طولانی و
مناوم ۱
* استفاده از عرق کاسنی برای کلسترول
خون. خارشهای پوستی, طراوت و
شادابی پوست و جوش صورت توصیه می
شود. از دم کرده برگهلی تازه کلسنی و يا
جوشانده برگهای خشک و یا دم کردن
گلهای کاسنی نیز می توان استفاده کرد
عرق کاسنی که از گیاه تازه کاسنی
گرفته شده باشد برای خنکی به کار می
روه
صفحه 18:
۶ لمرور oS
*؟ ريشه كاسنى برای تمام اعضای داخلی
بدن مانند قلب» جگر و معده مفید
است. ريشه بو داده کاسنی با قهوه
معده را تقویت میکند.
۲ از داروهای ساخته شده از کاسنی
می توان به:
- اطریفل شرکت حکیم مومن تبریزی
General Tonic - شرکنهینه لیرلن
۳۰ Cl ols فى
صفحه 19:
۳
مواد و روش ها
یکی از دستاوردهای طب جدید برای طب ۹
سنتی استاندارد کردن داروست در ۳
١ ee exits) cela, lat, ¢
گیاه. فراورده و عصاره انجام می شود.
” در اين مقاله سعى شده است برای
استاندارد كردن فراورده هاى ريشه
كاسنى روشى بيشنهاد شود. 5 ۳
A ,
صفحه 20:
مواد و روشها .
- در فارماکوپه گیاهی ایران برای تعیین مقدار قند اینولین ریشه کاسنی ازهیدرولیز
استفاده شده 1<
در اين آزمايش دو روش هيدروليز قليايى و اسيدى بكار برده شده است.
ريشه كاسنى به كار رفته در اين آزمايش از نوع خودرو است و از
منطقه آذربايجان غربى تهيه شده است.
صفحه 21:
نتيجه ازمايش
جدول درصد اينولين در ريشه كاسنى
۷
میانگیر
انحراف استاندارد
محدوده درصد اینولین در ريشه
كاسنى با درصد اطمینان
2-۹۴۳۱
۴
عم
۴
۹۰۳۵
۲۰۴۳
۰۷۳۸
۱۸۳۸
HEF ۶
9-۴
۰۶۱۴۴ 2 ۴
OP = % اينولين soy
* انحراف استاندارد بصورت درصدی
صفحه 22:
گیاه کاسنی دارای yey) co ls oly
وجود داشته است.
این آگاهی امروزه به مثابه پاره ای از فرهنگ ایرانی درآمده و مردم ما رویکرد
مثبتی نسبت ay این گیاه دارند. معمولا آغلب عطاری ها محصولات این گیاه را
بصورت عرقیات و ترکیب ۷ ۲ ۱ ۱ "" <<
برده و عرضه می کنند و از گیاهان پر فروش عطاری هاست.
علاوه بر ارزش های درمانی کاسنی به مثابه پاره ای از طب سنتی ایران دارای ارزش
نمادین می باشد.
صفحه 23:
* ارزش فرمتگی امتیاز خاص كات
* آنجه كه در طى اين بزوهش حاصل as
است. جراكه مقدار زياد اينولين در كاسنى موجب مدر بودن آن مى شود و از
طريق دفع كليوى و صفرا سموم بدن را دفع مى كند.
۰ موس كر ا |
یی دارد. منتهی بررسی بالینی همزمان مواد موثره مختلف کاری بسیار پیچیده
صفحه 24:
* از آنجاییکه هیدرولیز اسیدی موجب شکسته شدن کامل تر اینولین می شود و
مقادیر اینولین بدست آمده در این روش در ار ۱ ۱9۱ ۱۳۲
دارد. (افزايش بیش از ۲برابری درصد اینولین) بنابراین توصیه می شود در روش
استاندارد كردن اين كياه از هیدرولیز اسیدی استفاده شود که با مقادیر ایتولین
گزارش شده در سایر منابع علمی نیز همخوانی دارد.
اين تحقیق اهمیت ریشه کاستی در درمان بیماری های کبدی و صفراوی به خوبی
نشان می دهد. با توجه به اهمیت کبد در تصفیه بدن از سموم و کمبود داروهای
کبدی در کشور به نظر می رسد زمینه کاری برای تهیه فراورده های متعدد از این
گیاه با ارزش موجود می باشد.
صفحه 25:
به نام خدا
کاسنی،
نمونه ای از ارتباط منطقی بین طب سنتی
ایران
و علم روز
زین العابدین بشیری صدر و شیدا حافظی
مقدمه
فاصله بین طب سنتی ایران در زمان های درخشش
فکر و اندیشه در ایران گذشته و پزشکی امروز
آنقدر زیاد است که بعضی عکس العمل های
منفی در مورد طب سنتی کامال طبیعی به نظر
.می رسد
در هر صورت راه برخورد منطقی با یک مساله علمی
نفی آن نیست بلکه عقل سلیم حکم می کند که
در مورد آن تفکر کرده و راه های حل آن ،یکی
.پس از دیگری تا رسیدن به پاسخ ،آزمایش شود
.
...مقدمه
ناگفته نماند که بعضی از پزشکان عاشق ایران گذشته
و حال تالش های غیر قابل توصیف جهت وصل
تاریخ علمی گذشته و امروز مبذول کرده اند و می
کنند .آنها معتقدند که راه درمان بیماری های
انسانی از شناخت بهتر شخصیت چند بعدی افراد
(.مادی و معنوی) می گذرد
گروه دیگری که در این تالش عظیم ،برای پیوست
مجدد یافته های گذشته با علم روز نقش ایفا می
کنند ،داروسازها می باشند .آنها کامال واقفند که
هر ترکیب شیمیایی که وارد بدن انسان می شود
فعل و انفعاالت خاص خودش را بدنبال خواهد
داشت خواه غذا باشد یا دارویی ساخت کارخانه
دارویی یا ترکیب طبیعی استخراج شده از یک
.گیاه دارویی باشد
م قدم ه...
داروسازان می دانند که برخالف آنچه که در دو قرن اخیر جا افتاده است ،بهترین اثر
دارویی همیشه در اثر ترکیبات سنتز شده و خالص نیست بلکه در بسیاری از موارد
یک عصاره خام ( حاوی چندین ترکیب گیاهی) اثرات بسیار مالیم تر و مفید تر نشان
.می دهد
در این مقاله یکی از گیاهان دارویی شناخته شده در طب سنتی و طب جدید به نام
کاسنی مورد بررسی قرار می گیرد .ابتدا کاربرد این گیاه در طب سنتی ،سپس در
پزشکی امروز بررسی می شود .در پایان تالش های صورت گرفته برای استاندارد
سازی این گیاه در داخل کشور و نکته های جدید که در این تحقیق بدست آمده
.گزارش می شود
کاسنی چیست؟
کاسنی چیست؟
کاسنی در متون طب سنتی
• رساله الهندبا حکیم ابوعلی سینا
( 370هجری قمری)
این رساله به زبان عربی نوشته شده ،و در
آن به خواص ،فواید و موارد استعمال
کاسنی پرداخته شده است.
ک^^اس^نید^ر م^تونط^بس^^نتی...
• در شاهنامه حکیم فردوسی (قرن 4هجری قمری) در مورد کاسنی
چنین آمده است:
به نزديك خاتون شد آن چاره گر
بفرمود تا آب نار آورند
كجا تره كاسني خواندش
به فرمان يزدان چو شد هفت روز
تبه ديد بيمار او را جگر
همان تره جويبار آورند
تپش خواست كز قلب بنشاندش
شد به آن دخت چون ماه گيتي فروز
کاسنی در متون طب سنتی
• محمود بن محمد چغمینی (قرن 8
هجری قمری) در کتاب «قانونچه در
طب» در مورد نحوه کاربرد و فواید
کاسنی می نویسد:
در درد کبد اگر با سرخي رنگ و امتالبدن همرا باشد .عالجش زدن رگ
باسلیق ،دادن شيره كاسني با سكنجبين
بزوري ،ماليدن صندل سفيد با گالب و
كافور به ناحيه كبد و نوشاندن جو آب و
سكنجبين و خوراندن نان با آبغوره است.
ک اس نیدر م تونط بس نتی...
در بیماری های یرقان و استسقا هم کاسنی توصیه شده است. چنانكه از خداينامك بر مي آيد يكي از پزشكان ايراني به نام خرداد برزين در زمانخسرو پرويز(بیش از هزار سال پیش) به چين رفت اتفاقا دختر ملكه چين به بيماري
سختي مبتال شده بود كه پزشكان چين از شناسايي آن درمانده بودند .اين پزشك
ايراني تشخيص داد كه تپش قلب در اثر بيماري كبد است و با تجويز كاسني تا هفت
روز در درمان موفق گشت.
مترجم این کتاب دکتر محمد تقی میر در توضیح کاسنی گفته اند كليه قسمت هايگياه ،مخصوصا ریشه و برگ آن مصرف طبي دارد .برگ آن مقوي ،مقوي معده ،مدر،
ملين و تصفيه كننده خون در ادرار ،خيز اعضا و تب ها تجويز مي شده است .شير
ريشه كاسني مخلوط با شاهتره استعمال مي شده است.
...کاسنی در متون طب سنتی
• در كتاب مخزن االدويه تالیف محمد
حسین شیرازی(قرن 13هجری
قمری) در مورد كاسني اينگونه آمده
است:
«كاسني كه به عربي آن را هندباگويند نباتي است كه دراكثر بالد مي
رويد .و دو نوع بري و بستاني دارد.
ک اس نیدر م تونط بس نتی...
خواص :مفتح ،مسكن حدت صفرا و خون و تشنگي ،ماليدن آب برگ آن به پيشانيخواه به تنهايي و يا با سركه و صندل جهت صداع گرم صفراوي مفيد است .آشاميدن
آن جهت تفتيح سده كبد و طحالو استسقاي حار و تفتيح سدد احشا و عروق و
تقويت جگر تسكين حرارت خون و غثيان مستعمل و هرچه تلخ تر باشد تاثير آن در
رفع سدد و امراض كبد بيشتر است.
سید اسماعیل جرجانی در ذخیره خوارزمشاهی (قرن شش هجری قمری ) برایدرمان استسقا اشاره دارد به نسخه ای که منسوب به طبیب مشهور ایرانی محمد بن
زکریای رازی است در این نسخه آمده است برای درمان استسقا از ریوند چینی،
عصاره غافث ،تخم کاسنی ،تخم کرفس و هفت برک هر یک به مقدار معین ،شربت
درست کرده و هرهفته به بیمار بدهند.
کاربرد امروز
• مصارف امروزی کاسنی بیشتر بر ریشه و ماده موثره
اینولین متمرکز است .اینولین موجود باعث تکثیر
افزایش فلور روده ی بدون بهم زدن اکوسیستم
فردی می شود این اثر در سال 2000میالدی
توسط آژانس ایمنی بهداشت مواد غذایی کشور
فرانسه( )AFSSAبه تایید رسیده است.
• مطالعات اخیر بر روی ماده موثره اینولین اثرات
کاهش چربی خون و ضد مسمومیت کبدی نیز
نشان می هد.
فرمول اینولین
• ماده موثره اینولین یک پلیمر
قندی است که واحدهای آن از
فروکتوز تشکیل می شود و در
انتهای هر زنجیره اینولین یک
واحد گلوکز وجود دارد.
ک اربرد امروز...
• با توجه به مجموعه تحقیقاتی که در
طب سنتی و طب جدید امروزه انجام
گرفته است می توان خواص زیر را برا
این گیاه بیان کرد:
• تمام قسمت هاي كاسني مخصوصاً
ريشه و برگ آن ،محرك صفرا است و
به عمل هضم كمك مي كند و اثر آن
در نارسايي هاي كبدي ،قولنج هاي
كبدي و ناراحتي هاي صفراوي بارز
است.
• ريشه و برگ هاي آن ،در بهبود تب ها،
يرقان (زردي) و انسداد مجاري
صفراوي مفيد است.
ک اربرد امروز ...
• اگر آب پخته كاسني را با سكنجبين ميل
كنيد بهترين داروي تب هاي طوالني و
مداوم است.
• استفاده از عرق كاسني براي كلسترول
خون ،خارشهاي پوستي ،طراوت و
شادابي پوست و جوش صورت توصيه مي
شود .از دم كرده برگها^ي تازه كا^سني و يا
جوشانده برگهاي خشك و يا دم كردن
گلهاي کاسني نيز مي توان استفاده كرد.
• عرق كاسني كه از گياه تازه كاسني
گرفته شده باشد براي خنكي به كار مي
رود.
ک^^ار^برد ا^مروز ...
• ريشه كاسني براي تمام اعضاي داخلي
بدن مانند قلب ،جگر و معده مفيد
است .ريشه بو داده كاسني با قهوه
معده را تقويت ميكند.
از داروهای ساخته شده از کاسنی
می توان به:
اطریفل شرکت حکیم مومن تبریزی - General Tonicش^^رک^تد^ی^نه ا^یرا^ن
می توان اشاره کرد.
مواد و روش ها
یکی از دستاوردهای طب جدید برای طب
سنتی استاندارد کردن داروست .در این
رابطه کارهای آزمایشگاهی زیادی روی
گیاه ،فراورده و عصاره انجام می شود.
در این مقاله سعی شده است برای
استاندارد کردن فراورده های ریشه
کاسنی روشی پیشنهاد شود.
.
م^واد و رو^شها ...
در فارماکوپه گیاهی ایران برای تعیین مقدار قند اینولین ریشه کاسنی ازهيدرولیزقلیایی استفاده شده است.
-
در این آزمایش دو روش هيدرولیز قلیایی و اسیدی بکار برده شده است.
ریشه کاسنی به کار رفته در این آزمایش از نوع خودرو است و ازمنطقه آذربایجان غربي تهیه شده است.
نتيجه آزمايش
جدول درصد اینولین در ریشه کاسنی
1
55/44
2
00/54
3
55/44
4
90/45
5
20/43
6
07/38
7
18/38
میانگین
µ=44 /06
انحراف استاندارد
σ= 98/4
محدوده درصد اینولین در ریشه
کاسنی با درصد اطمینان
%90
()t =943/1
* 06/44 ± 31/8%
Cدرصد اینولین27 =%
٭ انحراف استاندارد بصورت درصدی
نتیجه
• گیاه کاسنی دارای خواص بسیاری است و همواره نسبت به این خواص نوعی آگاهی
وجود داشته است.
• این آگاهی امروزه به مثابه پاره ای از فرهنگ ایرانی درآمده و مردم ما رویکرد
مثبتی نسبت به این گیاه دارند .معموال اغلب عطاری ها محصوالت این گیاه را
بصورت عرقیات و ترکیب با گیاهان دیگر بصورت پودر یا کپسول برای درمان بکار
برده و عرضه می کنند و از گیاهان پر فروش عطاری هاست.
• عالوه بر ارزش های درمانی کاسنی به مثابه پاره ای از طب سنتی ایران دارای ارزش
نمادین می باشد.
...نتیجه
• ارزش فرهنگی امتیاز خاص طب سنتی است که آن را از طب جدید جدا می سازد.
• آنچه که در طی این پژوهش حاصل شد اثبات علمی استفاده های این گیاه در طب
سنتی است .چراکه مقدار زیاد اینولین در کاسنی موجب مدر بودن آن می شود و از
طریق دفع کلیوی و صفرا سموم بدن را دفع می کند.
• البته در ريشه كاسني مواد موثره ديگري وجود دارد كه در اثر دارويي اين گياه سهم
بسزايي دارد .منتهي بررسي باليني همزمان مواد موثره مختلف كاري بسيار پيچيده
است.
ن تيجه...
• از آنجاییکه هيدروليز اسیدی موجب شکسته شدن كامل تر اینولین می شود و
مقادیر اینولین بدست آمده در این روش درصد باالتری نسبت به هيدروليز قليايي
دارد( ،افزایش بیش از 3برابری درصد اینولین) بنابراین توصيه مي شود در روش
استاندارد كردن اين گياه از هیدرولیز اسیدی استفاده شود كه با مقادیر اينولين
گزارش شده در ساير منابع علمی نيز همخوانی دارد.
• اين تحقيق اهميت ريشه كاسني در درمان بيماري هاي كبدي و صفراوي به خوبي
نشان مي دهد .با توجه به اهميت كبد در تصفيه بدن از سموم و كمبود داروهاي
كبدي در كشور به نظر مي رسد زمينه كاري براي تهيه فراورده هاي متعدد از اين
گياه با ارزش موجود مي باشد.
پایان