علائم سجاوندی یا نقطه گذاری

صفحه 1:
سور زبان فارسى ربا 

صفحه 2:
علائم سجاوندی یا نقطه گذاری 0 مقصود از نقطه گذاری سجاوندیبه کار بردن علامت هاونشانه هایی است که خواندن ودرنتیجه فهم درست مطالب راآسان وبه رفع پاره ای از ابهام ها کمک می کند. ‎٩‏ اين علامت ها درزبان فارسی سابقه ی چندانی ندارد ودراین یکی دو قرن اخیر به پیروی ازنوشته های مغرب زمین درزبان فارسی معمول شده است.در استفاده از این علائم ونشانه ها از افراط وتفريط بايد پرهیز کردویا توجه به ساختمان وجمله بندی زبان فارسی آنهارابه کار گرفت. ‎ 

صفحه 3:
نشانه های معمول ومتداول در زبان فارسی از این قرار است: متاب [ ] منقله (.) 0سفط فاصله (-) هويركول- كاما (») 0سخط ‎sua‏ )—( ©هنقطه ويركول ( ؛ ) 0سه نقظه ( ...) © دونقطه (:) 3 )/( ©كيومه يا علامت نقل قول ( « » ) جمایضاً () معلامت سزال (؟) 6 سار ( * ) جمعلامت تعجب (۱) ©برانتز يادوهلال ( ) 

صفحه 4:
0- نقطه (. ): نقطه علامت وقف وسكوت بزرك در خواندن رانشان مى دهدونشانه ى تمام شدن جمله است .موارد استفاده از نقطه به قرار زير است: © الف) دريايان جمله هاى خبرى يا انشايى مانند: © - سعدى از شاعران بزرك ايران است . © ب) يس از حرفى كه به شكل علائم اختصارى به كار رود. مانند: ۰ -سال هصق . م ۳۴.۲.۲ ‏پست وتلگراف وتلفن‎ - ٩ 

صفحه 5:
و و ه و و و و و و هو © ويركول -كاما(؛ ): موارد استفاده از ویرگول به قرار زیر است: الف) ميان عبارت هاياجمله هاى غيرستقلى كه در مجموع يك جمله كامل راتشكيل مى هد .۱ : - آن جا که آدمی است » هستی است وآن جا که هستی است » زندگی است. - هر که آن کندکه نباید » آن بیند که نشاید ب) آن جاکه کلمه يا عبارتی به عنوان توضیح؛ عطف بیان یابدل درضمن جمله یاعبارتی آورده شود.مانند: - شاهکارسعدی ۰ گلستان » درنثر مسجع کم نظیراست. ج)آن جا که درموردچندکلمه اسنادواحدی داده می شود.مانند: - مثنوی معنوی » شاهنامه » گلستان ودیوان حافظ ازمهمترین متون فارسی هسند. د) بين دوكلمه که احتمال می رود خواننده آن هاراباکسره ی اضافه بخواند.مانند: - انسان عاقل به چشم ۰ طمع درمال مردم نمی کند. ه) برای جداکردن اجزای مختلف نشانی اشخاص یامراجع وماخذ یک نوشته.مانند: -محمد غزالی؛ کیمیای سعادت» تصحیح حسین خدیو جمءانتشارات علمی فرهنگی؛جلد)».ص 6 

صفحه 6:
نقطمویرگول ( ؛ ): علامت وقف یادرنگی است بیشترازویرگول وکمتر از نقطه »که درموارد زیر به کار می رود. 0 الف) پرای جدا کردن عبارت های مختلف یک جمله طولانی که ظاه رآمستقل ولیکن درمعنی بایکدیگر مربوط می باشند.مانند: ۰ - مشک آن است که ببوید ؛ نه آن که عطاربگوید. ‎٩‏ ب) در جمله های توضیحی به جای کلمه هايى از نوع مثلاً با یعنی. مانند 9 - هل هزفردی در گرر نیت ارسستا) التا ‎apy DAN‏ © ج) هنكام برشمردن وتفكيك اجزاى مختلف وابسته به کلی . مانند: و يك حكم © - آثار مولانا عبارتند از: مثنوی معنوی ؛ کلیات شمس یادیوان شمس ؛ فيه مافيه و... 

صفحه 7:
: ) : ( ‏دونقطه‎ <P ‏موارد استفاده از این علامت به شرح زیر است:‎ ‎(ll ©‏ پیش از نقل قول.مانند: 8 1 پیامبراکرم(ص)می فرمایند : طلب علم بر هرمسلمانی واجب ‏© ب) قبل ازتفصيل حكمى كه به اجمال به آن اشاره شده است.مانند: © - در آن سال تحولى بزرك در كشور روى داد : سلطنت سقوط كردوانقلاب بيروز شد. ‏ج) هنكام بر شمردن اجراى يك جيز.مانند: ‏- ماههاى فصل بهار عبارتنداز : فروردین»اردیبهشت»خرداد ‏د) هنگام معنی کردن کلمه ها.مانند: ‏- خیره : بیهوده»ء‌گستاخ زمره : گروه.جماعت ‎0 0 0 0 ‎ 

صفحه 8:
0 گیومه یا علامت نقل قول ( « » ): مورد کاربرد این علامت عبارتند از: © الف)اين علامت برای نشان دادن ابتدا وانتهای قول مستقیم کسی غیر از نویسنده است ..مانند؛ ‎٩‏ - سعدی می گوید : « همه کس راعقل خود به کمال نمایدوفرزندبه جمال.» ‎٩‏ نکته) هرگاه نقلی رادرضمن نقل قولی دیگربیاورند آنرادر میان نقل قول مفرد می آورند.مثال: ‏0 - گفت : « نشنیده ای که پیغمبراکرم فرموده است : " طلب العلم فریضه علی کل مسلم » ‏© ب) برای تاکیدکردن روی کلمه یااصطلاحی ویژه به کارمی رود.مانند: ‎٩‏ - کتاب «امثال الحکم» نوشته ی علامه «دهخدا»‌می باشد. ‎ 

صفحه 9:
2 علامت سزال (؟) : موارد استعمال این علامت به شرح زیر است: 0 الف) درپایان جمله های پرسشی مستقیم .مانند: © - كتاب مفاتيح الجنان ازجه كسى است؟ ب) برای نشان دادن شكه وترديدوياريشخند واستهزاءاين علامت راداخل پرانتز می گذارند .مانند؛ ‎٩‏ - تاریخ وفات سنایی غزنوی را 606 (؟) نوشته اند. ‎٩‏ ج) بعد از هرکلمه یاعبارتی که جای جمله استفهامی مستقیم رابگیرد.مانند: ‏0 - کدام رامی پسندی ؟ جنگ؟ يا صلح ؟ ‎ 

صفحه 10:
: )۱( ‏علامت تعجب‎ -P ‏این علامت درپایان جمله های تعجبی وجمله هایی که مبین یکی ازحالات شدید نفسانی‎ ‏وعاطفی مثل : تأکید»تحسین»تحقیر+تنفرءترحم»استهزاءحسرت,آرزوءدعاءدرد‌ندا و ...یه‎ کار می رود.مانند : ! ‏عجب آدم زرنگی است‎ - ٩ ! ‏دریغ است که ایران ويران شود‎ - ٩ ! ‏ای دوست‎ - ٩ 

صفحه 11:
© پرانتز یا دوهلال ( ): اين علامت برای نشان دادن عبارت های توضیحی به کار می رود.مانند: © - مجنون ولیلی (یکی ازمثنوی های هفت اورنگ جامی)به تقلیدازلیلی مجنون نظامی سروده شده است. ۰ نکته: از به کاربردن پرانتزهای متوالی جزدرفرمول های ریاضی باید خودداری کرد. 

صفحه 12:
۵ قلاب [ ] : قلاب درموارد زیر به کار مى رود. 0 الف) نوشتن الحاق های احتمالی درتصحیح متون كهن ازطرف مصحح. مانند: ‎٩‏ - عبودیت همه آفریده ها[را] سبب زمان است. ‏(التصفیه» ص,19) © ب ) در نمایشنامه هادستور های اجرایی در قلاب گذاشته می شود.مانند: ‎٩‏ - حسن با [ قیافه ای عصبانی ]:من حاضرم جانم را بر سر اين كار بكذارم.[دستتش رأ روی سینه اش می كذاردوآهى مى كشد.] ‎ 

صفحه 13:
0- خط فاصله ( - ): موارد استعمال خط فاصله به شرح زیر است. 00000000000 00000 3 لف) برای مجزا کردن جمله یا عبارت معترضه‌مانند: - بيامبر اكرم - صلى الله عليه وآله وسلم - می فرمایند... ‎at a‏ أودامتها در تناى سطرية جاى نم ريده ‎sally,‏ - ازپدرتان چه خبر؟ ج) به جاى « ازء تا » به بين تاريخ هاءاعدادوكلمه ها. مائند: - درسال تحصيلى ©©©1©©7-0به دانشكاه رفت. د) براى نشان دادن بيان ناشى از لكنت زبان .ماتقد: - م - م - من- ب- ب - براى هر نوع - ف- ف - فداكارى - < - ح- حاضرم. ه) براى جدا كردن هجاها در تقطيع هجايى ياجداكردن حروف يك كلمه,مائقد: - كلمه ى مسافرت شامل جهار هجاست: م - سا - ف - رَ و) براى بيوستن اجزاى يك کلمه دو جزئی مرکب.ماند: - فرهنگ ایرانی - اسلامى بسيارغني است. - بهره بردارى از خط لوله ى كازسرخس - نكا آغازد. 

صفحه 14:
0 خط ممتد (-) : ۱ برای برجسته کردن بعضی کلمه هایاعبارات زیر آن خط كشيده می شود(شبیه ردرلس()).مانند: - از علاقه مندان تقاضامی شود رس ساعت 6 صبح درسالن اداره حاضرباشند. 

صفحه 15:
0 سه نقظه ( ... ): مواردکاربرد آن به شرح زیراست: © الف) به جاى يك ياجندكلمه ی محذوف.مانند: © - فقرء بيكارى واعتياد ... ازعوامل فساد در جامعه است. ‎٩‏ ب) هنگام قطع مطلبی که بخشی از آن نقل شده است.چه دراول جمله وچه درآخرجمله.مانند: ‏- ... وحالامن با اطمینان کامل به شما می گویم با اعتماد به نفس وپشتکار درکنکورشرکت کنید .فقط کافی است که ... ‎ 

صفحه 16:
© مميّز (/): مميز درموارد زير به كار مى ريود: © الف) براى جداكردن تاريخ هاى هجرى وميلادى ياشمسى وقمرى وهمجنين جدا كردن روزوماه و سال.مانند: | ۰205 ‏ابن بطوطه سجهان گرد مغربی -درم)رجب‎ - ۰ wad al ye doth WOOP HOS © - فاز جدید کارخانه روز سه شنبه مورخ 00/0/1902 مورد بهره برداری قرارگرفت. ب) برای نشان دادن کلمه های معادل که تتهادرحرف یاحروفی از آنهاإبدال ياتخفيفى صورت گرفته است.مانند: © - زفان / زبان قلف / قفل اسفهسالار/ سپهسالار 

صفحه 17:
06 ايضاً (" ) : اين علامت به جاى كلمه هاى مث 7 3 ‎ent‏ ی عینآدر سطرهای متوالی وباحكمى واحدتكرار © - آقای محمد موسوی آموزگار پایه اول دبستان سعدی 0 ۰ یجان ما مام ۰ كمت 0 ۰ ابراهیم نجفی ۰ , دوم 7 ‎Li,‏ 

صفحه 18:
: )* ( ‏ستاره‎ IS ‏ستاره درموارد زیر به کار می رود:‎ ‎٩‏ الف) برای رجوع به زیر نویس .( وقتی اعداد برای منظور دیگری به کار برده شده است.) ‏0 ب) اغلب به جای عبارت : « به همین ماده رجوع شود» دردايرة المعارف هاوفرهنگ ها ‎٩‏ ج) برای ایجاد فاصله میان اشعاروبند هایاپاراگراف هایی که موضوعشان بایکدیگر متفاوت است. ‎٩‏ نکته: در شعر سنتی فارسی ازبه کاربردن نشانه های سجاوندی کمتر استفاده می شود فقط وقتی این نشانه ها به کارمی رودکه بدون آن هاخواندن شعر مشکل می شود . ‎ 

صفحه 19:
تهیه کننده: هی ریقف ای کنو ما ۵0 

عالئم سجاوندی یا نقطه گذاری ‏ ‏ مقصود از نقطه گذاری سجاوندی،به کار بردن عالمت هاونشانه هایی است که خواندن ودرنتیجه فهم درست مطالب راآسان وبه رفع پاره ای از ابهام ها کمک می کند. این عالمت ها درزبان فارسی سابقه ی چندانی ندارد ودراین یکی دو قرن اخیر به پیروی ازنوشته های مغرب زمین درزبان فارسی معمول شده است.در استفاده از این عالئم ونشانه ها از افراط وتفریط باید پرهیز کردوبا توجه به ساختمان وجمله بندی زبان فارسی آنهارابه کار گرفت. نشانه های معمول ومتداول در زبان فارسی از این قرار است: -9قالب [ ] -10خط فاصله ( ) - -11خط ممتد (— ) -12سه نقظه ( ) ... -13ممیّز ( ) / -14ایضا ً ( ) ″ -15ستاره ( ٭ ) -1نقطه ( ) . -2ویرگول -کاما ( ) ، -3نقطه ویرگول ( ؛ ) -4دونقطه ( ) : -5گیومه یا عالمت نقل قول ( « » ) -6عالمت سؤال ( ؟ ) -7عالمت تعجب ( ! ) -8پرانتز یادوهالل ( )  -1نقطه ( :) . نقطه عالمت وقف وسکوت بزرگ در خواندن رانشان می دهدونشانه ی تمام شدن جمله است .موارد استفاده از نقطه به قرار زیر است: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ الف) درپایان جمله های خبری یا انشایی مانند: سعدی از شاعران بزرگ ایران است .ب) پس از حرفی که به شکل عالئم اختصاری به کار رود .مانند: سال 345ق .م -پست وتلگراف وتلفن P.T.T  -2ویرگول -کاما( :) ، موارXد استفاده از ویرگول به قرار زیر است: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ الف) میان عبارت هایاجمله های غیرمستقلی که در مجموع یک جمله کامل راتشکیل می دهد.مانند: آن جا که آدمی است ،هستی است وآن جا که هستی است ،زندگی است. هر که آن کندکه نباید ،آن بیند که نشایدب) آن جاکه کلمه یا عبارتی به عنوان توضیح،عطف بیان یابدل درضمن جمله یاعبارتی دیگر آورده شود.مانند: شاهکارسعدی ،گلستان ،درنثر مسجع کم نظیراست.ج)آن جا که درموردچندکلمه ِاسنادواحدی داده می شود.مانند: مثنوی معنوی ،شاهنامه ،گلستان ودیوان حافظ ازمهمترین متون فارسی هستند.د) بین دوکلمه که احتمال می رود خواننده آن هاراباکسره ی اضافه بخواند.مانند: انسان عاقل به چشم ،طمع درمال مردم نمی کند.ﮬ ) برای جداکردن اجزای مختلف نشانی اشخاص یامراجع ومأخذ یک نوشته.مانند: محمد غزالی ،کیمیای سعادت ،تصحیح حسین خدیو جم،انتشارات علمیفرهنگی،جلد،1ص2  -3نقطه-ویرگول ( ؛ ): عالمت وقف یادرنگی است بیشترازویرگول وکمتر از نقطه ،که درموارد زیر به کار می رود. ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ الف) برای جدا کردن عبارت های مختلف یک جمله طوالنی که ظاهراًمستقل ولیکن درمعنی بایکدیگر مربوط می باشند.مانند: مشک آن است که ببوید ؛ نه آن که عطاربگوید.ب) در جمله های توضیحی به جای کلمه هایی از نوع مثالً با یعنی .مانند: عمل هرفردی در گرو نیت اوست ؛ ِا ّن َما االعما ُل باالنیّات.ج) هنگام برشمردن وتفکیک اجزای مختلف وابسته به یک حکم کلی .مانند: آثار موالنا عبارتند از :مثنوی معنوی ؛ کلیات شمس یادیوانشمس ؛ فیه مافیه و...  -4دونقطه ( : ) : موارد استفاده از این عالمت به شرح زیر است: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ الف) پیش از نقل قول.مانند: پیامبراکرم(ص)می فرمایند :طلب علم بر هرمسلمانی واجباست. ب) قبل ازتفصیل حکمی که به اجمال به آن اشاره شده است.مانند: در آن سال تحولی بزرگ در کشور روی داد :سلطنت سقوطکردوانقالب پیروز شد. ج) هنگام بر شمردن اجرای یک چیز.مانند: ماههای فصل بهار عبارتنداز :فروردین،اردیبهشت،خردادد) هنگام معنی کردن کلمه ها.مانند: زمره :گروه،جماعت -خیره :بیهوده،گستاخ  -5گیومه یا عالمت نقل قول ( « » ): مورد کاربرد این عالمت عبارتند از: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ الف)این عالمت برای نشان دادن ابتدا وانتهای قول مستقیم کسی غیر از نویسنده است ..مانند: سعدی می گوید « :همه کس راعقل خود به کمال نمایدوفرزندبهجمال». نکته) هرگاه نقلی رادرضمن نقل قولی دیگربیاورند آنرادر میان نقل قول مفرد می آورند.مثال: گفت « :نشنیده ای که پیغمبراکرم فرموده است ’ :طلب العلم فریضهعلی کل مسلم ‘». ب) برای تأکیدکردن روی کلمه یااصطالحی ویژه به کارمی رود.مانند: -کتاب «امثال الحکم» نوشته ی عالمه «دهخدا»می باشد.  -6عالمت سؤال ( ؟ ) : موارد استعمال این عالمت به شرح زیر است: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ الف) درپایان جمله های پرسشی مستقیم .مانند: کتاب مفاتیح الجنان ازچه کسی است؟ب) برای نشان دادن شک Xوتردیدویاریشخند واستهزاﺀاین عالمت راداخل پرانتز می گذارند .مانند: تاریخ وفات سنایی غزنوی را ( 525؟) نوشته اند.ج) بعد از هرکلمه یاعبارتی که جای جمله استفهامی مستقیم رابگیرد.مانند: -کدام رامی پسندی ؟ جنگ؟ یا صلح ؟  -7عالمت تعجب ( ! ) : این عالمت درپایان جمله های تعجبی وجمله هایی که مبین یکی ازحاالت شدید نفسانی وعاطفی مثل :تأکید،تحسین،تحقیر،تنفر،ترحم،استهزاﺀ،حسرت،آرزو،دعا،درد،ندا و...به کار می رود.مانند : ‏ ‏ ‏ عجب آدم زرنگی است ! دریغ است که ایران ویران شوXد ! -ای دوست !  -8پرانتز یا دوهالل ( ): این عالمت برای نشان دادن عبارت های توضیحی به کار می رود.مانند: ‏ ‏ مجنون ولیلی (یکی ازمثنوی های هفت اورنگ جامی)بهتقلیدازلیلی مجنون نظامی سروده شده است. نکته :از به کاربردن پرانتزهای متوالی جزدرفرمول های ریاضXی باید خودداری کرد.  -9قالب [ ] : قالب درموارد زیر Xبه کار Xمی رود. ‏ ‏ ‏ ‏ الف) نوXشتن الحاق های احتمالی درتصحیح متون کهن ازطرف مصحح .مانند: عبودیت همه آفریده ها[را] سبب زمان است.(التصفیه،ص)125X ب ) در نمایشنامه هادستور های اجرایی در قالب گذاشته می شود.مانند: حسن با [ قیافه ای عصبانی ]:من حاضرم جانم را برسر این کار بگذارم[.دستتش را روی سینه اش می گذاردوآهی می کشد].  -10خط فاصله ( :) - موارد استعمال خط فاصله به شرح زیر است. ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ الف) برای مجزا کردن جمله یا عبارت معترضه.مانند: پیامبر اکرم -صلی هللا علیه وآله وسلم – می فرمایند...:ب) درنمایشنامه هاوداستانها در ابتدای سطربه جای نام گوینده .مانند: سالم آقا . سالم علیکم . حال شما چطوراست؟X بد نیستم خداراشکر. ازپدرتان چه خبر؟ج) به جای « از ،تا ،به »بین تاریخ ها،اعدادوکلمه ها .مانند: درسال تحصیلی 1367-1368به دانشگاه رفت.د) برای نشان دادن بیان ناشی از لکنت زبان .مانند: ﻣ -ﻣ -من -ﺑ -ﺑ -برای هر نوع -ﻓ -ﻓ -فداکاری -ﺤ -ﺤ -حاضرم.ﮬ) برای جدا کردن هجاها در تقطیع هجایی یاجداکردن حروف یک کلمه.مانند: کلمه ی مسافرت شامل چهار هجاستُ :ﻣ – Xسا -ﻓِ – َرت .و) برای پیوستن اجزای یک کلمه دو جزئی مرکب.مانند: فرهنگ ایرانی – اسالمی بسیارغنی است. -بهره برداری از خط لوله ی گازسرخس – نکا آغازشد.  -11خط ممتد (: )- برای برجسته کردن بعضی کلمه هایاعبارات زیر آن خط کشیده می شود(شبیه uدر.)Wordمانند: ‏ از عالقه مندان تقاضامی شودرأس ساعت 8صبحدرسالن اداره حاضرباشند.  -12سه نقظه ( :) ... مواردکاربرد آن به شرح زیراست: ‏ ‏ ‏ ‏ الف) به جای یک یاچندکلمه ی محذوف.مانند: فقر ،بیکاری واعتیاد ...ازعوامل فساد در جامعه است.ب) هنگام قطع مطلبی که بخشی از آن نقل شده است.چه دراول جمله وچه درآخرجمله.مانند: ...وXحاالمن با اطمینان کامل به شما می گویم با اعتماد بهنفس وپشتکار درکنکورشرکت کنید .فقط کافی است که ...  -13ممیّز ( :) / ممیز درموارد زیر به کار می رXود: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ الف) برای جداکردن تاریخ های هجری ومیالدی یاشمسی وقمری وهمچنین جدا کردن روزوماه و سال.مانند: ابن بطوطه -جهان گرد مغربی –در17رجب/ 70325فوریه1304درطنجه متولد شد. فاز جدید کارخانه روز سه شنبه مورخ 26/6/1387موردبهره برداری قرارگرفت. ب) برای نشان دادن کلمه های معادل که تنهادرحرف یاحروفی از آنها ِابدال یاتخفیفی صورت گرفته است.مانند: اسفهساالر /سپهساالر قلف /قفل -زفان /زبان  -14ایضا ً ( : ) ″ این عالمت به جای کلمه های مشابهی که عیناًدر سطرهای متوالی وباحکمی واحدتکرار می شودبه کارمی رود.مانند: ‏ ‏ ‏ آقای محمد موXسوی آموزگار پایه اوXل دبستان سعدی ″حکمت ″ ″ ″ ″علی رجایی ″دوم ″حافظ ″ ″ -ابراهیم نجفی  -15ستاره ( ٭) : ستاره درموارد زیر به کار می رXود: ‏ ‏ ‏ ‏ الف) برای رجوع به زیر نویس (.وقتی اعداد برای منظور دیگری به کار برده شده است). ب) اغلب به جای عبارت « :به همین ماده رجوع شود» دردایرة المعارف هاوفرهنگ ها ج) برای ایجاد فاصله میان اشعاروبند هایاپاراگراف هایی که موضوعشان بایکدیگر متفاوت است. نکته :در شعر سنتی فارسی ازبه کاربردن نشانه های سجاوندی کمتر استفاده می شود فقط وقتی این نشانه ها به کارمی رودکه بدون آن هاخواندن شعر مشکل می شود . :تهیه کننده لطفی.م www.akhlaghenik.blogfa.com » « پیک آموزشی