غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان

غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان

اسلاید 1: پرسش از درس قبل : 1- پدر شعر فارسي ايران ........... نام داشت . 2-دوخاندان بزرگ ايراني عصر سامانيان را نام ببريد . 3- رابطه خليفه عباسي با يعقوب ليث صفار چگونه بود ؟ توضيح دهيد. 4- از چه زماني زبان و ادبيات فارسي رونق گرفت ؟ چرا ؟ 5- مشهور ترين فرمانرواي آل بويه چه نام داشت ؟ اقدامات او را نام ببريد .

اسلاید 2: درس : سيزدهم عنوان درس : غزنويان ، سلجوقيان وخوارزمشاهيان پديد آورنده : عبدالرحمن عنايتي نام مدرسه : شهيد مطهري متوسطه دوره اول استان گلستان ، شهرستان آق قلا

اسلاید 3: انتظار مي‌رود دانش‌آموزان با فراگيري درس و انجام فعاليت‌هاي آن بتوانند:عوامل و دلايل ظهور و سقوط سلسله‌هاي غزنويان، سلجوقيان و خوارزمشاهيان را بيان كنند.محدودة قلمرو سلسله‌هاي فوق را بر روي نقشه تشخيص دهند.نمودار خط زمان سلسله‌هاي مذكور را بازخواني كنند.اوضاع سياسي و اجتماعي و فرهنگي اروپا در دوران قرون وسطي را توضيح دهند.

اسلاید 4: دانش آموزان عزيز به نقشه هاونمودارهاي خط زمان زير توجه كنيد :

اسلاید 5:

اسلاید 6:

اسلاید 7:

اسلاید 8: از اواخر قرن چهارم تا اوایل قرن هفتم هجری، سه سلسله ترک تبار در ایران حکومت کردندكه عبارتند از : سلجوقيان غزنويان خوارزمشاهيان از سال 350تا583هجري قمري از سال 429تا590هجري قمري از سال491تا616هجري قمري

اسلاید 9: غزنویانغزنویان دودمانی تر ک تبار بودند که چون حکومت خود را ازشهر غزنین (غزنه)آغاز کردند به این نام مشهور شدند. هنگامی کهحکومت سامانیان به نهایت ضعف و ناتوانی رسید، محمود غزنوی که حاکم غزنه بود، خراسان را تصرف کرد. خلیفه عباسی نیز حکومت او را به رسمیت شناخت. سلطان محمود غزنوی به پشتوانه سپاه نیرومند خود در اغلب جنگ ها، پیروز ی هایی به دست آورد و قلمرو غزنویان را تا رِی در مرکز ایران گسترش داد.تصویر فردوسی در دربار سلطان محمود غزنوی که توسط سورنیانس نقاشی ازکشورارمنستان کشیده شده است.

اسلاید 10: سلطان محمود و فتوحات خارجي : سلطان محمود غزنوی چندین بار به هندوستان لشکرکشی کرد و به همین سبب در تاریخ شهرت یافت. اگر چه این لشکرکشی ها به بهانه رواج اسلام صورت می گرفت اما در اصل به طمع ثروت هنگفتی بود که در این کشور وجود داشت.وی در این لشکرکشی ها مناطقی از هندوستان را تصرف نمود و معبد سومَنات را خراب کرد. او اسیران زیادی را با خود به سرزمین های دیگر برد و ثروت ها و غنائم زیادی به دست آورد که بخشی را به خلیفه عباسی پیشکش کرد. سلطان محمود و معبد سومنات :

اسلاید 11: سلطان محمود غزنوی

اسلاید 12: ويژگي هاي حكومت غزنويان : قدرت و حکومت غزنویان بر نیروی نظامی استوار بود و آنها از محبوبیت و مقبولیتی که صفاریان و سامانیان و آل بویه در بين توده مردم داشتند ، بي بهره بودند . رابطه حکومت غزنویان با خلفای عباسی دوستانه بود و سلاطین غزنوی به ویژه سلطان محمود، خود را مطیع و تابعخلافت عباسی می دانستند.

اسلاید 13: بناهاي دوره غزنوي مناره یا میل ایاز، قسمتی از رباط ارسلان جاذب است و در محل سنگ بست در مسیر تربت جام به مشهد در استان خراسان رضوی قرار دارد. این بنا که از قدیمی ترین و مهم ترین آثار دوران غزنویان است به همت ارسلان جاذب والی و سپهسالار توس در زمان سلطان محمود غزنوی ساخته شده و پس از مرگ او -که در سال 419 یا 420 اتفاق افتاد- در این بنای ساده زیبا و باعظمت دفن شد .پرچم غزنویان

اسلاید 14: سلجوقیان نیز طایفه ای از ترکان بودند که پس از پذیرش اسلام به ماوراءالنهر مهاجرت کردند.یکی از نوادگان سلجوق (جدّ سلجوقیان) به نام طُغِرل پس از شکست سلطان مسعود غزنوی، در نیشابور بر تخت نشست. اقدامات طغرل : 1-اوپس از تسخیر مناطق مختلف ایران به بغداد رفت و نخست حکومت شیعه مذهب آل بویه را برانداخت . 2-خطری را که ازجانب خلافت فاطمی مصر متوجه خلافت عباسی بود، از میان برداشت . سلجوقیان خلیفه عباسی نیز به دلیل این اقدامات طغرل، به او لقب«سلطا ن رکن الدین » داد و حکومت او را بر ایران و عراق تأیید کرد.

اسلاید 15: 1-آلب ارسلان، برادرزاده و جانشین طُغِرل ،با راهنمایی وزير ايراني اش خواجه نظام الملک،رقیبان داخلی را سرکوب كرد و بر قدرت و استحکام حکومت سلجوقی افزود . 2- به ارمنستان و گرجستان لشکرکشی کرد. 3- در جنگ مَلازگِرد در سال 463 ق رومیان را شکست سختی دادو امپراتور روم شرقی را به اسارت گرفت. در نتیجه پیروزی هاي آلب ارسلان ، بخش های وسیعی از آسیای صغیر به تصرف سپاهیان سلجوقی درآمد . اقدامات آلب ارسلان آلپ ارسلان در نبرد ملازگرد به طرز فاجعه‌باری سپاه روم شرقی را به فرماندهی امپراتور رومانوس چهارم شکست داد و وی را اسیر کرد. در این نگاره آلپ ارسلان با نهادن پای خود بر گردن امپراتور رومانوس او را تحقیر می‌کند.

اسلاید 16: ملکشاه، پسر آلب ارسلان، از دیگر پادشاهان مشهور سلجوقی بود. وی مناطقی از ماوراءالنهر و شام را فتح کرد و حکومت سلجوقیان در دوره او به اوج قدرت رسید. به طوری که در آن دوره، محدوده جغرافیایی ایران با زمان ساسانیان برابری می کرد و از ماوراء النهر در شرق تا دریای مدیترانه در غرب گسترش یافته بود. در زمان ملكشاه پايتخت سلجوقيان شهر اصفهان بود . پس از مرگ ملکشاه، شاهزادگان و فرماندهان نظامی برای رسیدن به تاج و تخت به جان یکدیگر افتادند و این اختلافات تا سقوط سلجوقیان، ادامه پیدا کرد. اقدامات ملكشاه

اسلاید 17: خوارزم، ناحیه ای حاصلخیز و آباد در جنوب دریاچه خوارزم (آرال) بود و از عهد باستان به شاهان آنجا، خوارزمشاه می گفتند. خوارزمشاهیان، نخست دست نشانده سلجوقیان بودند اما وقتی حکومت سلجوقی ضعیف شد، آنها از فرمانبری سرپیچی کردند و سرانجام یکی از فرمانروایان خوارزم آخرین سلطان سلجوقی را شکست داد و بر بخش های زیادی از ایران چیره شد. چراپایه های حکومت خوارزمشاهیان چندان محکم نبود ؟1- از یک سو، خلیفه عباسی فرمانروایی آنها را به رسمیت نمی شناخت 2-آن ها تسلطی بر فرمانروایان محلی نداشتند. در چنین شرایطی بود که چنگیزخان مغول به ایران هجوم آورد و حکومت خوارزمشاهی نتوانست در برابر حمله آنها ایستادگی کند و روزگار پررنجی برای ایرانیان آغاز گردید.خوارزمشاهيان

اسلاید 18:

اسلاید 19: اروپا، قرون وسطا و جنگ های صلیبیزمانی که سلسله های غزنویان، سلجوقیان وخوارزمشاهیان در ایران حکومت می کردند، مقارن با «قرون وسطا » در اروپا بو ده است. از این دوره در تاریخ اروپا که حدوداً قرن های ششم تا پانزدهم میلادی را شامل می شود، به قرون وسطا يا «عصر تاريكي » یاد می کنند. ويژگي هاي قرون وسطا :1-در قرون وسطا، بیشتر جمعیت اروپا را روستانشینان تشکیل می دادند و مالکیت زمین های کشاورزی در دست زمینداران بزرگ بود که به آنها فئودال می گفتند. 2-اربابان یا فئودا ل ها در قلعه ها سکونت داشتند و بر محدوده املاک خود فرمان می راندند. دهقانان باید بر روی زمین کار می کردند و قسمت اعظم دسترنج خود را به اربابان می دادند. 3-در قرون وسطا، شهر و شهرنشینی و تجارت رونق چندانی در اروپا نداشت.4-از دیگر ویژگی های مهم این دوره، نفوذ و سلطه کلیسا بر همه جنبه های زندگیمردم بود. کلیسا از نظام فئودالی حمایت می کرد. فئودا لها و پادشاهان نیز تابع کلیسا بودند. به علاوه روحانیون مسیحی به رهبری پاپ قدرت بسیار داشتند.

اسلاید 20: 5-روحانيون مسيحي بر مراکز آموزشی و فعّالیت های علمی نیز نظارت می کردند و دانشمندان و اندیشمندان نمی توانستند افکار و نظرات علمی خود را آزادانه بیان کنند. 6-در این دوره فقر، گرسنگی و قحطی و بیمار یهای هولناک چون طاعون و جذام نیز رواج داشت. در چنین شرایطی بود که «جنگ های صلیبی » میان مسیحیان ومسلمانان درگرفت. این جنگ ها را اَشراف و فئودال ها با حمایت و دستور کلیسا و به بهانه های مذهبی آغاز کردند.

اسلاید 21: با پیروزی در نبرد ملازگرد، مرزهای سلجوقیان به قسطنطنیه (استانبول امروزی)نزدیک تر شده بود. اروپاییان از پیشروی بیشتر ترکان سلجوقی بیمناک شدند. فئودال ها نیز تمایل داشتند با روانه کردن انبوه فقیران و بیکاران به سرزمین های دیگر و غارت اموال آنها،مشکلات اقتصادی قلمرو خود را کاهش بدهند.جنگ های صلیبی حدود دویست سال طول کشید. سپاهیان صلیبی به سرزمین های مسلمانان هجوم می آوردند و آنها را می کشتند و همه چیز را غارت می کردند.سرانجام جنگ های صلیبی با پیروزی سیاسی و نظامی مسلمانان و شکست اروپاییان به پایان رسید. اگرچه در این جنگ ها خرابی های زیادی در سرزمین های مسلمانان به وجود آمد اما این جنگ ها موجب شد که اروپاییان با پیشرفت های علمی و تمدنی مسلمانان آشنا بشوند، آثار علمی مسلمانان را به زبان لاتین ترجمه کنند، کتا ب ها و دانش مسلمانان را به اروپا منتقل نمایند و از آنها برای پیشرفت خود بهره فراوان بگیرند.اثر تذهیبی متعلق به قرن ۱۵ام که پاپ اوربان دوم را در حال موعظه جمعیت برای بازپس‌گیری سرزمین‌های مقدس نشان‌می‌دهد. سفر جنگجویان صلیبی

اسلاید 22:

اسلاید 23: ارزشيابي پاياني : 1-سلطان محمود غزنوي مناطقي از هند را تصرف نمود ومعبد .......... را خراب كرد . 2-خليفه عباسي به دليل اقدامات طغرل به او لقب .................. دادو حكومت او بر ايران وعراق را تاييد كرد . 3-رابطه حكومت غزنويان با خلفاي عباسي چگونه بود ؟ 4-جنگ ملازگرد بين چه كساني اتفاق افتاد ؟ نتيجه اين جنگ چه شد ؟ 5- چرا پايه هاي حكومت خوارزمشاهيان محكم واستوار نبود ؟

اسلاید 24: تكليف جلسه بعد : 1-چرا در بین سه سلسله ترک تبار، سلجوقیان اهمیت بیشتری در تاریخ ایران داشتند؟ 2-چرا گردشگرانی که به ترکیه می روند، در این کشور آثار و بناهایی از دوره سلجوقیان مشاهده می کنند؟ 3-به دانشنامه شبکه رشد (شبکه اینترنتی ملی مدارس)مراجعه کرده و روی یکی از این سه عنوان جانمایی شده در سایت، کلیک کنید، مطالبی را جمع آوری کنید و در کلاس بخوانید: «سیر تاریخی جنگ های صلیبی » ؛« جنگ های صلیبی » ؛« دستاورد جنگ های صلیبی»

اسلاید 25: با سپاس از توجه شما خسته نباشيد خدا نگهدار