فرهنگ در حسابداری

فرهنگ در حسابداری

اسلاید 1: عنوان : فرهنگ در حسابداری

اسلاید 2: مقدمه در سال های اخیرگرایش شدیدی به استفاده از تئوری های رفتاری در تحقیقات حسابداری به وجود آمده است. بدون شک چنین مطالعاتی باعث غنای رشته حسابداری شده و آن را از یک رشته خشک و کاملا فنی (تکنیکی ) خارج می سازد . این امر انجام تحقیقات گسترده در زمینه های مختلف ، از بررسی عوامل شناختی که بر تهیه صورت های مالی اثر می گذارند تا توجه به نقش سیاسی- اجتماعی حسابداری در سازمان ها و جوامع را موجب شده است . به گونه ای که تا کنو­ن مطالعات تطبیقی جالبی در عرصه حسابداری و عوامل محیطی تاثیر گذار بر آن در جهان صورت گرفته است که همگی آنها موید تقابل و تعامل حسابداری و محیط بر یکدیگرند،نتایج این تحقیقات نشان می دهد که توسعه و تکامل حسابداری تحت تاثیر عوامل محیطی مختلفی قرار دارد که یکی از مهمترین این عوامل فرهنگ می باشد.

اسلاید 3: فرهنگ در اغلب اوقات به عنوان یکی از مهمترین و پرقدرت ترین عامل محیطی محسوب می شود که بر سیستم حسابداری کشور موثراست. به طور کلي در جوامع انساني بين منابع انساني و غيرانساني واکنشهاي متقابل و تعاملاتي به وجود مي آيد. حال با توجه به اينکه فرهنگ بر منابع انساني تأثير مي گذارد و حسابداري نيز يک فعاليت اجتماعي است که پيوند دهنده و در برگيرنده منابع انساني و غيرانساني مي باشد، مي توان ادعا کرد که فرهنگ بر حسابداري و رويه ها، روشها و استانداردهاي آن تأثيرگذار است.

اسلاید 4: تعریف فرهنگ‌هر چند به ‌نظر می‌رسد که همه برداشت یکسانی از معنی فرهنگ دارند و درباره فرهنگ مفاهیمی نظیر عقاید، ارزشها و باورها به ذهن خطور می‌کند. اما، معنی فرهنگ چیست؟در علم مردم‌شناسی تعریف های بسیاری از فرهنگ بیان شده است.

اسلاید 5: اسمیرسیچ ، دیدگاهها و تعریف های مختلف در مورد فرهنگ را در پنج  شکل زیر خلا‌صه کرده است: 1- فرهنگ وسیله‌ای برای براورده ساختن هر چه بهتر نیازهای حیاتی و روانی بشر است. 2- فرهنگ به مثابه مکانیسم توافقی کنترل‌کننده‌ای است که هر یک از افراد جامعه را به‌ساختارهای اجتماعی پیوند می‌دهد. 3- فرهنگ، سیستمی از ادراکات مشترک است. 4- فرهنگ، سیستمی از نمادها و مفاهیم مشترک است. 5- فرهنگ، تجسمی از زیرساخت (ضمیر) ناخودآگاه تفکر انسان هاست.

اسلاید 6: فرهنگ عبارت اسـت از مجموعـه اي از ارزشهـا، باورها، درك و استنباط و شيوه هاي تفكر يا انديشـيدن كه اعضاي سازمان در آنها وجوه مشترك دارند وهمان چيزي است كـه بـه عنـوان يـك پديـده ي درسـت بـه اعضاي تازه وارد آمـوزش داده مـي شـود. هدف فرهنگ اين است كه به اعضاي سازمان احساس هويت بدهد و در آنان نسبت بـه باورهـا و ارزشهـاي بـاور نكردنـي تعهد ايجاد كند. ارزشهـاي سـنتي موجـب تقويـت و ثبات هر چه بيشتر سازمان مي گردند و باعث مي شـوند تـا افـراد تـازه وارد بـه علـت وجـودي فعاليـتهـا و رويدادهاي پي ببرنـد و آنهـا را درك كننـد (اسـتانلي ديريس۱۳۸۶). فرهنگ سازماني شامل شيوه رفتار افراد، نوع لباس پوشيدن، نشـانه هـا و علائم، جشنها و ... مـي گـردد كـه اعضـاي سـازمان آنهـا را رعايـت مـي نماينـد. ايـن پديـده هـا نشانه هايي هستند مبنـي بـر ارزشهـاي ژرفـي كـه در اعماق افكار اعضاي سازمان وجود دارنـد.

اسلاید 7: ويژگي هاي فرهنگي به روشهـاي گونـاگون متجلي مي گردند، ولي اصولاً دوره تكاملي مي پيمايند و سرانجام بـه صـورت مجموعـه اي از فعاليـت هـايي در مي آيند كه در روابط اجتماعي رعايت مي شـوند. بـراي تفسير فرهنگ مـي تـوان از ايـن الگوهـا اسـتفاده كـرد )استانلي ديريس ۱۳۸۶). هوفستد از اولين نويسندگاني است که به مطالعه در مورد اهميت فرهنگ در مديريت پرداخـت. تعريـف او از فرهنگ چنين است: «رفتارهـاي اکتسـابي کـه بـدان طريق مي توان اعضاي گروهي را از گروه ديگر متمـايز کرد»(هوفستد ۱۹۸۰)

اسلاید 8: بررسی روابط تئوریک بین ارزشهای فرهنگی و ارزشهای حسابداری (مدل گری) عموماً محتواي گزارشات مالي بسـتگي بـه تـاريخ، آداب، رسوم و به طور کلي فرهنگ هر منطقه دارد و از آنها متأثر مي باشد. به همين دليل است که در برخي از کشورها، گزارشگري مالي در راستاي منافع گـروه هـاي خاصي نظير اعتباردهندگان يا دسـتگاه هـاي دولتـي و... تهيه مي شوند.

اسلاید 9: گری (1988Gray ) با تلفیق ارزشهای فرهنگی مطرح شده از سوی هوفستد و تعیین چهار بعد ارزشی حسابداری ، مدلی را برای بررسی تاثیر فرهنگ بر سیستم های حسابداری ارائه داد که مورد استقبال محققان قرار گرفت .هر چند چندین سال از ارائه این مدل می‌گذرد، با این‌حال هنوز از آن به عنوان الگویی برای انجام تحقیقات در سطح بین‌المللی استفاده می‌شود، و حتی مدل های جدیدی نیز با الهام از مدل‌گری  هوفستد برای تفسیر تاثیر فرهنگ بر توسعه و تغییر حسابداری در کشورهای مختلف جهان ارائه شده است(Choi 2001) و (1998Verma) و (1997Verma ِ Gray) .

اسلاید 10: مدل گری ( gray) در حقیقت بسط مدل هوفستد در رابطه با الگوهای فرهنگی می باشد که در آن ارزش ها و عملکردهای حسابداری به عنوان یک زیرمجموعه به ارزش های اجتماعی و پیامدهای نهادی اضافه شده اند. او معتقد است چون ارزشهای حسابداری زیر مجموعه ای از ارزش های اجتماعی هستند بنابراین می توان آنها را بمانند ماکتی از ارزشهای وسیع تر اجتماعی دانست به عبارت دیگر مدل گری ( gray) رابطه بین ارزشهای فرهنگی و عملکرد های حسابداری را نشان می دهد . گري معتقـد اسـت کـه تفـاوت روشهاي حسابداري در بين کشـورها؛ تنهـا ناشـي از تفاوت هاي موجود در سطوح خـرد و کـلان اقتصـادي نمي باشد بلکه، همچنين متأثر از يک متغير عـام و مهـم دیگری به نام ارزش فرهنگی است.

اسلاید 11:  ابعاد ارزشهای حسابداری از دیدگاه‌گری(Gray)حرفه‌گرایی یکنواختیمحافظه‌کاری پنهان کاری

اسلاید 12: حرفه‌گرایی در برابر کنترل قانونیبازتاب نوعی رجحان برای اعمال قضاوت حرفه‌ای و تدوین مقررات به‌وسیله خود حرفه به جای رعایت الزامات قانونی و اعمال کنترل بر حرفه توسط دولت است.از ویژگی های بارز جوامع حرفه گرا ،تمایل به اعمال قضاوت حرفه ای و اعمال کنترل توسط خود حرفه (نه قانون) می باشد . با بررسی محتوای گزارشات مالی شرکت ها و روند تدوین استانداردهای حسابداری می توان میزان حرفه گرایی حسابداری را در یک جامعه مشخص کرد . در دنیایی از اطلاعات ناهمگون، تصور بر این است که مدیران به اطلاعات کلیدی دسترسی دارند که عموم از ان بی اطلاع اند. بنابراین همواره این شک و ظن وجود دارد که اطلاعات منتشره توسط مدیران شرکت ها نیازمند اتخاذ یک گواهی رسمی از سوی اعضاء حرفه ای (خبره )مستقل در رابطه با قابل اتکا بودن صورت های مالی می باشند.

اسلاید 13: حسابرسان حرفه ای به ارائه خدمات مورد نیاز مدیران جهت افزایش قابلیت اتکاء گزارشات مالی می پردازند. آنها به واسطه دو عامل می توانند این کار را انجام دهند:1. شهرت حسابرسان به عنوان افراد خبره و متخصص در رشته حسابداری باعث اعتماد عموم نسبت به اظهار نظر آنها می شود. بنابر این « اعتماد عمومی» از مهمترین جنبه های حرفه گرایی حسابرسان به شمار می رود . یک حسابرس باید در ارتباط با صاحب کار خود دارای استقلال حرفه ای ( واقعی و ظاهری ) باشد بدین ترتیب، حسابرسان دولتی ( حقیقی یا حقوقی ) که برای حسابرسی گزارشات مالی شرکت های دولتی انتخاب می شوند را نمی توان مستقل تلقی کرد ، و در صحت اظهار نظر آنها جای شک و تردید است. زیرا حسابرس و مدیریت شرکت مورد رسیدگی هر دو کارمندان دولت هستند.در واقع ، کارفرما و حسابرس یکی ( دولت ) می باشد. به همین دلیل اگر زمانی بین منافع عمومی و منافع دولت در شرکت تضاد بوجود آید ، این احتمال وجود دارد که حسابرسان دولتی نتوانند استقلال حرفه ای خود را حفظ کنند.

اسلاید 14: 2. اظهار نظر حسابرسان معیاری است برای تشخیص میزان قابلیت اتکاء صورت های مالی یک شرکت.از سوی دیگر در جوامعی که حسابداری به عنوان یک حرفه جایگاه خود را پیدا کرده است ، استانداردهای حسابداری همانند راهنمایی جهت تهیه گزارشات مالی ( به روش حرفه ای ) و مبنایی برای اظهار نظر حسابرسان محسوب می شوند.از این رو نبود استانداردهای حسابداری و حسابرسی در یک جامعه نشانه نبود حرفه گرایی در آن جامعه است . البته ، اگر دوباره به مفهوم حرفه گرایی دقت کنیم متوجه می شویم که وجود استانداردهای حسابداری نیز به تنهایی نمی تواند نشانه حرفه گرایی در یک جامعه باشد. بلکه نحوه تدوین این استانداردها شرط است . در جوامعی که دولت نظارت و نفوذ زیادی در فرایند تدوین استانداردها دارد، میزان حرفه گرایی بسیار ناچیز می باشد ، که این امر نشانه ضعف خود کنترلی حرفه در آن جوامع است. در مقابل ، عدم مداخله دولت در فرایند استانداردگذاری مبین درجه بالای حرفه گرایی می باشد .

اسلاید 15: یکنواختی در برابر انعطاف‌پذیری بازتاب نوعی رجحان برای استفاده از روشهای حسابداری یکسان بین شرکتها در سالهای متوالی به جای انعطاف‌پذیری و به‌کارگیری رویه‌ها و روشهای متفاوت، برحسب شرایط و مقتضیات شرکت هاست.یکنواختی در حسابداری به دو مفهوم است:به کارگیری روش های حسابداری یکسان توسط یک شرکت در طی زمانبکارگیری رویه های حسابداری مشابه شرکت های مختلف در طی یک دوره زمانی ( به منظور افزایش قابلیت مقایسه )با بررسی رویه های حسابداری بکارگرفته شده توسط شرکت ها در طی زمان می توان میزان یکنواختی موجود در گزارشات مالی را اندازه گیری نمود .شرکت هایی که هیچگونه تغییر حسابداری نداشته اند، دارای ثبات رویه بالایی می باشند .

اسلاید 16: محافظه‌کاری در برابر خوش بینیبازتاب نوعی رجحان برای انتخاب محتاطانه در برخورد با بی‌اطمینانی ناشی از رویدادهای آینده به جای رویکردی خوشبینانه و متکی بر آزادی عمل و قبول خطر است.صورت های مالی بخش اصلی فرآیند گزارشگری مالی را تشکیل می دهد (کمیته ی فنی سازمان حسابرسی، (،1381ص481). هدف صورت های مالی، ارائه ی اطلاعاتی تلخیص و طبقه بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورت های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد (همان، ص 487) هدف های گزارشگری مالی و مبانی حسابداری ایجاب می کند، اطلاعاتی که گزارشگری مالی فراهم می آورد از ویژگی های معینی برخوردار باشد (مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی( ،1385ص 49) در مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران از این ویژگی ها با عنوان خصوصیات کیفی یاد شده است. یکی از این خصوصیات ، محافظه کاری است که از آن با عنوان احتیاط یاد شده است.

اسلاید 17: محافظه کاری یکی از ویژگی های برجسته ی گـــزارشگری مالی است که در سال های اخـــیر به خاطر رســـوایی های مالی (در شرکت هایی مانند انرون 6و وردکام ،)7توجه بیشتری را به خود جلب کرده است و برخی مطالعات اخیر مانند واتز، 2003؛ رویچوداری و واتز، 2005و لافوند و واتز، 2006به طور ویژه بر محافظه کاری تمرکز کرده اند. هرچند بسیاری از حسابــداران بر وجود محافظه کاری در تنظـــیم صورت های مالی توافق دارند، تعریفی جامع و مانع از آن ارائه نشده است.