صفحه 1:
صفحه 2:
تعریف فصد:
فصد استفراغی است کلی که در آن اخلاط اربعه به
طریق تفریق اتصال معتدل عروق. در اثر نیشتر
خارج می گردند.
صفحه 3:
۱.فصد امری اختیاری است و در هر زمان و از هر رگ یا عضو
خاص و به هر مقدار که لازم باشد می توانند خارج نمایند.
یال ار سل ارت فایلا ات
۳.چون فصد قابل کنترل و اختیاری است به راحتی می توان آن
را قطع کرد.
صفحه 4:
چه کسانی شایسته خروج خون می یاشند؟
کسانیکه مبتلا به امراض دمویه باشند که در این صورت اخراج خون واجب و
ضروری است.
کسانیکه مستعد و آماده بروز امراض دمویه به دلیل کثرت و یا تغییر خون
باشند.
ات خون و تغییر آن فصد
کسانیکه از ترس ایجاد مرض و آفتی عظیم بدون
مى شوك
صفحه 5:
اندیکاسیون نسیی فصد :
" در غیر از ۲ گروه بالا در بقیه افراد اخراج خون ضروری
نیست مگر هنگام ایجاد بعضی از بیماریها از جمله صرع و
بت و اه ر ری وا ال رای رح
صفحه 6:
کنتراندبکاسیون فصد :
سوء مزاج سرد
| در سرزمینهای خیلی سرد
درد شدید
بعد از جماع
' بعداز حمام محلل
' افراد لاغر كم خون
' در سنين كهنسالى
" سن کمتر از چهارده سال
صفحه 7:
افراد چاق شحمی (متخلخل-پف آلود)
سفید پوستان و زرد پوستان کم خون
در بیماریهای مزمن و طول کشیده
در حالت سیری معده از غذا و يا روده ها از فضولات
کساننکه قم معده ذکی الحس و با ضعیف دارند و با افزایش
صفرا در فم معده دارند
در مسمومیتها یا گزش حیوانات سمی
صفحه 8:
صفحه 9:
اندیکاسیون لزوم فصد در مرحله انحطاط بیماری (وقتی که
بیماری رو به بهبود آست):
" ماده بیماری خون نباشد ولی با وجود این. غلبه خون نیز
وجود دارد به حدیکه ترس از ضرر باشد.
| ماده مرض خون باشد و با تطفیه و تسکین آن بیماری از
شدت افتد اما چون ماده مرض باقی است ترس از عود
مجدد وجود دارد.
صفحه 10:
* ماده غليظ و لزج باشد.
* ماده غليظ و سوداوى باشد.
* جهت استظهار خون (نمونه بردارى جهت تشخيص نوع و
رنك و قوام آن)
صفحه 11:
اندیکاسیون فصد ضیق :
هنگامی که هدف خروح ماده باشد در مریضی که غلبه دم
ندارد (قلیل الامتلاء)
در افراد لاغر و حامله
| کسانیکه عروق باریک دارند
' در فصل كرما
Oe CaM Stl |
جهت بند آوردن خونریزی در مریضی که خونریزی حاد
دارد (اماله ماده)
صفحه 12:
خصوصیات فصدی که هدف از آن بند آوردن
خوتریزی باشتد"
" در هر مرتبه تکرار, از دفعه قبل خون کمتری باید گرفته
شود.
| در اینگونه فصدها باید ابتدا خون کمی گرفته و چند ثانیه
خون را با انگشت بند آورده و سپس رها کرد
" این فصد باید بسیار تنگ باشد زیرا مقصود اماله ماده است
نه تنقيه ان.
صفحه 13:
احکام تثنیه فصد :
تثنیه فصد یعنی تکرار فصد از یک موضع. براى اين كار بايد
رگ را در طول و روی مفصل به صورت وسیع گشود تا
سركت مفصيل قانع ان الحنام ملحل فس شر نا نا ادن و حون اك
قرار باشد تكرار بعد از جند روز صورت بكيرد براى
جلوكيرى از بسته شدن ركء يارجه را با روغن زيتون و نمك
آغشته و تا نموده روی محل فصد می گذارند و می بندند تا
زخم جوش نخورد زیرا روغن زیتون مانع از به هم رسیدن
دو لبه زخم و نمک مانع عفونت می شود.
صفحه 14:
اندیکاسیون تأخیر در تثنیه فصد:
" وقتی بنیه مریض تحمل گرفتن خون یکباره را ندارد.
" ماده ای که باید خارج شود هنوز نضح کامل نیافته
Ey
" ماده ای که باید خارج گردد در اندام دوری باشد که
نتوان آن را فصد کرد.
" خون فاسد بسیار و خون صالح کم باشد.
صفحه 15:
انتخاب نوع برش در ورید:
| در ورید اگر برش روی مفصل باشد به دلیل حرکت مقصل؛
برش طولی دیرتر از برش مورب و برش مورب دیرتر از
عرضی التیام می یابد. اما اگر در محلی غیرمفصلی یا نزدیک
آن با شد برعکس است.
صفحه 16:
انتخاب نوع يرش در شريان:
اكر تثنيه فصد با فاصله زمان كوتاه منظور باشد برش عرضى و
اكر زمان طولانى تر ولى در همان روز باشد مورب و اكر به
دفعات و با فاصله بيشتر باشد برش طولى بهتر است زيرا برش
عرضى زودتر التيام يافته و بعد مورب و بعد طولى است و اين در
مورد برش روى شريان است زيرا اكثر الياف شريان در عرض ان
واقع است يس در برش طولى بدليل ياركى الياف بيشتر ديرتر
التيام مى يابد. همجنين شريان هنكام ضربان به صورت عرضى
كشاد مى شود و اين باعث بازشدن لبه هاى زخم و دير التيام
يافتن برش طولى مى شود.
صفحه 17:
اندیکاسیون فصد در شب :
۲ مجانین
| ۲. کسانیکه وسواس دارند.
صفحه 18:
زمان فصد:
فصد یا اختیاری است با اضطراری. فصد اضطراری در هر وقت که
احتیاج شد بدون تاخیر باید فصد کرد حتی در نیمه شب. اما بهترین زمان
فصد اختیاری» روزهای۱۵ تا ۲۷ ماه قمری هنگام ظهر یک ساعت بعد از
بهترین زمان فصد در زمستان روزی است که در آن باد و باران نباشد
(طوفان نباشد) و اگر ضرورت شدید وجود داشت روزی که در آن باد
جنوبی می وزد بهتر از باد شمالی است زيرا باد جنوبى به نسبت گرمتر
است و در فصل تابستان نیز بهترین زمان اعتدال هواست تا طبیعت بدن
آرام و بدون تشویش باشد و در صورت ضرورت در تابستان. باد
شمالی که باعث خنک و مرطوب شدن هوا می شود بهتر است.
صفحه 19:
صفحه 20:
سان
روزی که مرض در حرکت و ماده آن در ثوران (جوشش) باشد در آن
روز فصد و استفراغ ممنوع است.
در بیماریهای مزمن و دارای بحران محتاج به فصد. بايد سعی شود که
ال ل
ذن كنس كه شرا اسالة عات به قسين ES) (Ge Ey
زمستان, نشانه غلبه خون حادث شود ميتوان او را فصد كرد به شرط
آنکه خون کم بگيرند.
در موارد حبس طبیعت (یبوست و خشکی بدن) و قولنج غیرورمی
اجتناب از فصد لازم است ولی در قولنج ورمی جز فصد چاره و علاجی
نیست.
صفحه 21:
زنان حامله و حایض را حتی المقدور نباید فصد کرد مگر
ضرورت قوی وجود داشته باشد.
اندیکاسیون فصد در زنان حامله :
زوال آفت بالفعل یعنی وقتی بیماری جدی دمویه ایجاد شده باشد و
بدون فصد قابل درمان نباشد و اگر فصد ننمایند جان مادر در خطر
افتد.
جهت ایمنی مادر یا نوزاد از حدوث بیماریهای دمویه به شرط اينکه با
امتحان و تجربه یقین حاصل شده باشد اگر فصد انجام شود بعد از
زایمان مادر و جنین هر دو سالمتر خواهند بود.
صفحه 22:
۱ هر گاه علائم امتلاء ظاهر شود باید دید که امتلاء از خون است یا اخلاط
بلغمی نیمه حام.
در سوداوی مزاجان که سودا در مزاج ایشان غالب باشد باید ابتدا فصد
Mia plea es MT کرد
١ أفنكاة 1 ما تخل اه فارات فستی نار ی احلاط فاتی تطلوت با عفر
باشد باید دید که بیماری به علت افزایش کمیت است يا تغییر در کیفیت
So)
' هر كاه خون در بدن شخصى مايل به عضو خاصی باشد که سبب
بيمارى كردن و فصلد لارم باشد باید احران حون أندك اندك و به دفمات
صورت كيرد (تثنيه فصد)
هركاه خون در بدن به مقدار كم فاسد شود بايد فصد نمود اما با
خونگیری کم و بعد از آن با غذاهای لطیف و محمود تقویت نموده و
صبر کرده و دوباره همان فصد را باز کنند.
صفحه 23:
| هر گاه با وجود ضعف بدن به سبب تب و یا اخلاط يست
احتیاج به فصد شد بايد فصد تثنيه و به دفعات انجام شود تا
خروج ماده با مراعات قوت بدن باشد.
' اكر در فصد خون زياد كرفته شود كرمى خون باقى مانده و
جون رطوبت كم شود صفرا به حركت آمده و اجزاى لطيف
خون به صفرا تبدیل می گردند و بعد از چنین فصدی زبان
خشک می شود.
صفحه 24:
در تب با التهاب شدید و در ابتدای تب غیرحاده و در ایام دور آنها باید از فصد
اجتناب کرد.
درحمی یوم و حمی سونوخس به دلیل امتلاء بدن از خون فصد جایز است ولی باید
خون کم گرفت.
در تب همراه با تشنج خشک یا مرطوب فصد جایز نیست مکر در غلبه خون.
در تبهایی که همراه با لرز قوی باشند فصد جایز نیست چون لرز دلیل بر عفونت
سرن مانند بلعم و سودا می باشند:
هر گاه در بیمار تبدار, فصد ضروری نباشد و مانعی نیز برای فصد مثل غلبه صفرا
و با بلفم وجود نداشته باشد بهتر است که فصد کنند و خون کمی بگیرند تا طبیعت
قوت گرفته و بتواند ماده مرض را دفع کند.
صفحه 25:
نكاتى كه بايد قبل و بعد از فصد به آن توجه شود:
0
حمام
خوردن و اشاميدن زياد
حركات نفسانى و بدنى شديد
خواب
ورزش
صفحه 26:
سائلى كه هنكام فصد يايد یاشد :
' انواع تيغ فصد به تعداد بيشتر از نياز
' ير يا جوبى كه براى قى آوردن باشد
دواءالمسى و اقراص المسك يا يادزقن معدنى
| يشم خركوش و دواءالصبر و کندر
صفحه 27:
عروق قابل فصب در مبر و كردن و حلق :
' عرق جبهه
فايده فصد آن: رفع سنكينى سر و جشم و سردرد مزمن و بيماريهاى سر است.
" عروق یافوخ
فایده فصد آن: برای بیماربهای شقبقه و قروح سر مفید است.
| عرق الصدغين
' عرق الماقين
فايده فصد آنه دفع سردرد و ورم مزمن ملتحمه.
' عروق خلف كوش
فایده فصد آن: در ابتدای بیماری کاتاراکت و قروح گوش و پشت سر مفيد است و مانع از رسيدن
بخارات معده به سر می شود.
صفحه 28:
" عروق وداجین
فایده فصد آند در ابتدای جذام» خناق» تنگی نفس و آسم گرم و گرفتگی صدا و پنومونی و سرگیجه
ای که منشاء آن اجتماع فضولات در وداجین باشد مفید است.
عرق ارنبه
فایده فصد آن: در درمان بیماریهای پوستی کلف و تیرگی پوست صورت و بینی, پولیپ و خارش
بینی موثر است.
| عرق تحت الخشاء
فایده فصد آن: درمان سیاهی رفتن چشم هنگام برخاستن از جا که به خاطر بخارات لطیف که در
سر وجود دارد می باشد مفید است.
صفحه 29:
" چهار رگ
فایده فصد آند در رفع بیماریهای کام و آفت دهان و لثه و ورم و ترک لب موثر است.
" عرق باطن ذقن
" عرق تحت لسان
1 فصد آن: در رفع لکنت زبان ناشی از کثرت خون و ورمهای حلق وآفت دهان و سلعه نافع
' عرق عنفقه
فایده فصد آند فصد آن رفع بوى بد دهان مى كند.
صفحه 30:
' عرق لبه
فايده فصد آنت در رفع امراض فم معده مفيد است.
' عرق المنخرين
فایده فصد آن- در استخراج رطوبت و خون از جشم مفيد است شايد در بيمارى اهوه نيز مفيد باشد.
صفحه 31:
عروق قایل فصد شکم :
" وریدی که بر کبد واقع است و فصد آن امراض كبد را رفع مى
کند.
وریدی که بر طحال واقع است و فصد آن امراض طحال را رفع
Ses
صفحه 32:
وربدهای قایل فصد در دبست :
" قیفال(سفالیک)
فایده فصد قیفال: فصد آن مخصوص اخراج خون از سر و گردن است و در بیماربهای منز و
چشم و حلق آن را می گشایند.
Jas! |
فایده فصد اکجل: فصد آن تنقیه کل بدن بوده و در همه بیماربهای فراگیر و غلبه خون آن را می
" باسلیق (بازیلیک)
فایده فصد باسلیق: اخراج خون از کبد و طحال و ریه و رانها و ساقها وپا و... می باشد و در
SS تنقيه كل بدن به جز سر و كردن مى باشد.
صفحه 33:
| ۲
حبل الذراع
فایده فصد آن: شیخ الرئیس و قدمای دیگر آن را از قیفال و فصد آن را نیز در حکم فصد قیفال
دانسته اند و صاحب ذخیره و بعضی از متأخرین آن را از باسلیق و قصد آن را نیز در حکم فصد با سلیق
مى دانند و بعضى از اطباء نيز به اين عقيده اند ركى كه وجود یا عدم وجود آن مورد اختلاف است
فصد کردن آن چه ضرورتی دارد.
1 ابطی
1 اسیلم
فایده فصد اسیلم: فصد اسیلم راست برای دردهای کبد و ریه و دیافراگم راست و فصد اسیلم چپ
برای بیماریهای قلب و ریه و دیافراگم چپ و طحال مفید است به شرطیکه منشاء این دردها از
اشن كه ور قاين مورت فلي الل Tee ga een
صفحه 34:
3 قادل ة
| وريد صافن
فايده فصد آن: استفراغ خون از اعضاء زير كبد بوده و باعث كشيده شدن ماده از بالاتنه به
يائين مى شود و به همين دليل در امراض دمويه مغز آنرا مفيد دانسته اند.
عروق خلف عرقوب
عرق النساء
فايده فصد آن: در بيمارى سياتيك ( بيمارى عرق النساء) مفيدتر از فصد صافن و در بقيه
بيماريهاى مشابه صافن است.
| مابض
فایده فصد ّن: فصد آن مثل فصد صافن بوده پلی در ادرار طمث ( هیپرمنوره) و دردهای
مقعد و بواسیر مفیدتر از صافن بوده همچنین جهت درد احشا و کمر و رمد سودمند است. در
امراض سوداوی و امراضی که در اثر حرکت مواد به سوی سر ایجاد شده اند مفید می باشد.
صفحه 35:
دلائل عدم انجام فصد شریان:
" شریان ضربان و جهندگی دارند پس احتمال عدم التیام و
خونریزی وجود دارد.
بیماریهایی که محتاج به فصد شریان باشند کمتر روی می دهند.
شريان دير التيام مى يابد پس ممکن است پوست روی لن ترمیم
یافته و خون به زیر جلد رفته و باعث ابورسما شود.
" در شریان روح بیشتر از خون وجود دارد پس ضعف در اثر
خروج خون شریانی بیشتر است.
| به دليل اتصال پیشتر شریان با لب روج حيواني در أن بيشدر
وه وا انا حلمقا فان بيشتر است.
صفحه 36:
Fy
.
شر
2
يانهاى يشت كوش
شريانهاى بنا كوش
صفحه 37:
شربانهای قابل فصد در دست:
" در پشت دست راست بین انگشت سیابه و اشاره شریانی
واقع است که قصد آن جهت دردهای Gade کبد و
دیافراگم بسیار عجیب الاثر می باشد.
" شریانی مایلتر از شریان اول که به سوی کف دست میل
مى کند؛
صفحه 38:
" پوست بالای شریان را به صورت طولی شکافته تا شریان ظاهر
گردد و با صناره از زیر شریان رفته و آن را بالا کشیده و از دو
طرف شریان, به فاصله سه انگشت با نخ ابریشمی محکمی می بندند
و از وسط. آن را با قیچی تیزی بریده و داروهای بند آورنده خون بر
آن می پاشند.
صفحه 39:
CGM ا
در سل مثل بتر» پوست را بریده و شریان را پیدا می کنند و می بینند که
نازک است يا کلفت؟ اگر نازک بود با صناره آن را برداشته و از دو طرف
به اندازه سه انگشت بسته قطع نمایند. سپس داروهای بند آورنده خون
مثل پشم خرگوش و دواءالکندر بر آن بپاشند و با مرهم های التیام بخش
۱
ols
جراحت را بیندند. اگر شریان کلفت بود اول آن را فصد کرده و خون
بگیرند. سپس دو طرف آن را با نخ ابریشم به فاصله سه انگشت بسته و
از وسط قطع نمایند و زود داروهای بندآورنده خون بر آن بپاشند. بعضی
ل را مختص به این دانسته اند که شریان را با سلاله منقطع نمایند.
صفحه 40:
فصد:
رساله ای در طریقه فصد و اوقات آن- مبشر بن فاتک. ابو الوفا
کتاب فصد - ابو ماهر موسی بن یوسف بن سیار (طبیب ایرانی
عصر ال بویه)
مقاله در فصد - ابن یوسف بن سیار شیرازی مکنی به ابوماهر
کتاب فصد و حجامت 7 یوحنا بن ماسویه مکنی به ابو زکریا
کتاب الفصد - چالینوس
کتاب الفصد - قسطا
فی الفصد - اثر محمد بن زکریای رازی
صفحه 41:
