صفحه 1:
بهره وري
صفحه 2:
مقدمه
١ سرعت رشد منایع ماکی از آن است که ایران در مال گذر از اقتصاد نیمه صنعتی به اقتصاد صنعتی
است.توجه به توليد و بهره ورى ميتواند ضمن سرعت بفشیدن به رشد و توسعه صنعتی آنرا در مسیری
صمیح و اصولی هدایت کند.
۲ بهره وری برای اولین بار در سال ۱۷۶ میلادی توسط کوتیرنی مطرم شد و در سال ۱۸۸۳ LAIDPRE
بهره وری (! قدرت و توانایی تولید کردن بیان کرد. در سال ۱۹۰۰ ارلی بهره وری را ارتباط این بازده و وسایل
به کار رفته برای تولید این بازده عنوان کرد.
۳._بنابراین. می توان گفت درجه توسعه یافتگی صنایع به میزان قابل توجهی به بهره گیری مطلوب و بهیته
از منابع و امکانات تولید بستگی دارد. از این رو بهره وری و افزايش مستمر آن در شرکت ها از جایگاه
ویژه ای برخوردار است.
به اين ترتیب مشخص می شود که برای رشد و توسعه منایع می بایست به بهر وری و افزایش
مستمر آن در شرکت ها تممه و اهمیت ری داده شود. بررسی شرکت ها نشان می دهد
توجه به بهره وری در شرکت های مختلف به شکل های متفامتی صورت گرفته و می
صفحه 3:
كارايي
کارایی به مفهوم " درست انجام دادن کار " است. و هدف آن کاهش هزینه و مداقل استفاده از منابع
است.
کارآیی عبارتست از نسبت از بازده واقعی بدست آمده به بازده استاندارد یا نسبت کاری که انمام
ميشود به کاری که باید انجام شود.
از جمله مقیاس های بهره وری کارآیی است.
کارآیی به معنای کمترین زمان یاانرژی مصرفی برای بیشترین کاری هست که تابمال انجام شده است.
کارآیی سازمان عبارتست از مقدار منابعی که برای تولید یک واهد محصول به مصرف رسیده است و
میتوان برمسب نسبت مصرف به معصول مهاسبه کرد.
اکر سازمانی در مقایسه با سازمان دیگر بتواند به هدفی مشخص دست پیدا کند البته با صرف
کمتری منابع میگویند کار آیی بیشتری دارد.
صفحه 4:
كارايي از نظر
فردريك تیلور
تیلور عوامل زیر را موجب کارآیی بیشتر میداند:
تقسیم کار مبتنی بر تخصصی کردن وظیفه ها
کارکنان قدرتمندی که برای موقعیت های سفت استفدام شده اند
هماهنكى موثر ميان تمام وظيفه ها
اصول چهار کانه تیلور برای فرآیند سازماندهی عبارتند اله
۱- مدیریت باید علمی باشد. روش علمی جانشین روش تجربه و خطا گردیده وباید با مطالعه علمی
کار بهترین روش انجام کارا پیدا و به صورت دستورالعمل به کارکنان ابلاغ کرد.
«- انتخاب کارکنان باید اساس علمی داشته باشد و بااستفاده از روشها و فنون علمی افرادی برای
رانتغاب شوند که مهارت و توانائیهای لازم برای انمام موثر و موفقیت آمیز آن را داشته باشند.
۳- آموزش و تربیت کارکنان باید جنبه علمی داشته باشد.
(- روایط نزدیک و دوستانه و رومیه همکاری بین مدیریت و کارکنان و تقسیم کار و مسئولیت
ای میان مدیران وکارکنان به طوری که برنامه ریزی و کارهای فکری را مدیران و
ame Alas را کارکنان انجام دهند.
صفحه 5:
عوامل موثر در
كارايي
عوامل موثر بر بهره وری بر کارآیی نیز موئرست
عوامل موثر در بهره وری عبارتند از
عوامل درون سازمانی:
الف)عوامل سفت اغزاری-ماشین آلات تجهیزات ابزار مواد اولیه
ب)عوامل نرم افزاری-اطلاعات دستورالعمل ها نقشه ها و فرمول ها
ج)عوامل انسان افزاری یا مغز افزاری
|-نیروی انسانی
«-مديريت
برون سازمانی(که بر بهره ورى موثرند ولى بنكاه ها قادر به كنترل آن نيستند):
سیاست های دولت-محیط کار-دسترسی به منابع مالی-آب-برق و...
صفحه 6:
راههاي افزایش
كارايي
صفحه 7:
امو
ow
آموزش:
آموزش امروزه بهعنوان یکی از وظایف مهم سازمانها و مدیران ممسوب میشود. سازمانهای بزرگ
امروزه باتلاش برای افزایش کارایی هرچه بیشتر اقدام به تاسیس نهادهای دانشگاهی میکنند. با
آغاز انقلاب صنعتی که با استفاده از ماشین به جای نیروی انسانی. حجم تولید سازمانهای مختلف به
میزان بیسابقهای افزایش یافت. اهمیت تخصص و لزوم (عایت اصل تقسیم کار بیش از پیش
موردتوجه قرار گرفت.
در تعریف دیگری ارتباط بین آموزش و کارایی تمت عنوان بهرهوری مطرح میگردد. تان کاری
کارکنان یکی از عوامل موثر در بهرهوری کارکنان است. توان به معنای آمادگی کاری. دانش و مهارت
انجام کار است. دورههای فمن خدمت مدیران و کارکنان از سریعترین و مفیدترین اقدامات
رآهوزشی است که عهدهدار ارتقای سطح علمی کاربردی و کیفی آنان است.
مانهای آموزشی با جامعه و نهادهای آن در تعامل هستند و برای عقبنماندن از تفییر و
ی علمی و تکنولوژیک, دانش و اطلاعات مدیران و دیگر اعضای آنها باید به روز باشد
صفحه 8:
که nee ASO از پالشهای مداوم و مستمر روبرو شوند.
بهطور خلاصه چرخش شغلی روش متداولی است که مستلزم مرکت کارکنان از یک شغل به شغل
دیگر به منظور افزایش تجارب آنهاست. بسیاری از شرکتهای بزرگ علاقهمند هستند که کارکنانشان
قادر به انجام چند فعالیت باشند تا نیروی کار آنها دارای تمرک و تبادلپذیری بیشتری شود. همچنین
شرکت به کارکنانی نیازمند
شرکت به کارکتانی نیازمند است که تمایل دارند مقدار بیشتری از هوش و درایت. خلاقیت و انرژی را برای
راهاندازی شرکت دراختیار بگذارند. کارمند باید راغب باشد تا شغلش را برای یادگیری و مهارتهای جدید
عوض کند. در جابهجایی و کردش شغلی افراد مخصوصا اگر با ترفیع در مقام همراه باشد میتواند بر
رضایت شفلی و به تبع آن بر کارایی آنان تاثیر داشته باشد.
0
صفحه 9:
غنیسازی شغل بر این اصل استوار است که شغل باید غنی, با معنی و دارای افتیارات کافی
باشد. بهطوری که شاغلان بتوانند در آن شغل با استقلال کارکرده. بر کار خود کنترل داشته و
زمینه مساعدی برای رشد و خلاقیت داشته باشند.
در غنیسازی شغل با دادن اختیارات و مسئولیتهای بیشتر بدون آنکه وظایف را اضافه کنیم.
شغل را از بهت عمق توسعه میدهیم. در این صورت است. که کارکنان هر روز با اشتیاق بر
سر کار میآیند. آنها افزایش مسئولیت را بسیار ثمربخش میدانند. همچنین روشهای جدیدی
يديد میآورند تا کارها سریعتر با هزینه کمتر و کیفیت بالاتر انجام دهند.
0
صفحه 10:
توامند سازي
کارکنان
یک ممیط کار توانمند. محیطی است که در آن گرومهایی از انسانها با هم کار میکنند و در انجام
کارها با یکدیکر مشارکت دارند. اين روش با سازمان (قابتی یعتی جایی که هر کارمند در انجام
دادن کارها با دیگران به رقابت میپردازد. کاملاً تفاوت دارد.
علاوه بر این, باامساس مسئولیت کار میکنند و منافع سازمان (1 بر منافع خود ترمیح میدهند.
مدل مدیریت سنتی که در OT مدیر کنترل میکند و کارکنان تمت کنترل هستند دیگر کارآمد
نیست. بهمنظور ایجاد محیط کار توانمند نقش مدير در سازمان بایستی ا[چارچوب ذهنی
فرماندهی و کنترل به محیط حمایتی و مبتنی برمس مسئولیت تبدیل شود که در آن کلیه
کارکنان فرصت داشته باشند. به نموامسن همکاری کنند.
0
صفحه 11:
اثر
ل خیش S
* اثربخشى سازمان عبارت است از درجه یا میزانی که سازمان به هدفهاى
موردنظر خود نائل میآید. اثربخشی یک مفهوم کلی دارد. بهبیان سادهتر
اثربخشی را میتوان « انجام کارهای درست » نامید.
۴ اثر بخشی عبارتست از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده.
* به بیان دیکر اثربخشی نشان می دهد که تا چه میزان از تلاش انجام شده نتایج
مجرد نظر حاصل شده است. در حالیکه نحوه استفاده و بهره برداری از منابع برای
نیل به نتایم. مریوط به کارآیی می شود.
0
صفحه 12:
بهره
وري
* استفاده موثرتر از منابع اعم از نیروی کار. سرمایه. زمین, مواد. انرژی. ماشینآلات و ابزار,
تجهيزات و اطلاعات در فرآیند تولید کالاها و خدمات است.
۰ تولید اضافى كالا يا خدمتى الزاماً به معنی افزایش بهره وری نیسح
در واقع تولید عبارت از میزان بازده تولید شده (محصول یا خدمت) است در مالیکه بهره ورى
ماکی ا[ نسبت میان بازده تولید شده به منابع به کار رفته است.
0
صفحه 13:
تعاریف گوناگون از بهره
وري
* تعریف سازمان بین المللی کار از بهره وری:رابطه بین ستانده حاصل از یک
نظام تولیدی با داده های بکار رفته برای تولید آن
* تعریف سازمان همکاری اقتصادی اروپا از بهره وری:در جه استفاده موثر از هر
یک از عوامل تولید
* تعریف مرکز بهره وری ژآپن از بهره وری:یه مداکثر رساندن استفاده از منابع
نیروی انسانی تسهیلات وغیره به طریق عملی کاهش هزینه های تولید
کسترش بازارها افزایش اشتغال و کوشش باری مدیریت و افزایش دستمزد
ی واقعی و بهبود استانداردهای زندگی آنگونه که به نفع کارگران باشد.
سازمان ملی بهره وری ایران از بهره وری:تمانایی تولید ارزش یک
صفحه 14:
شاخص هاي بهره
وري
اخصهاى بهره ورى را مى توان به دو بخش كلى تقسيم كرد :
١ - شاخصهاى بهره ورى (كلى و جزيى )
شاخص كلى: نسبت خروجى به جمع كل وروديها (نيروى كارء هواء سرمايه»
۰(
شاخص جزیی: نسبت خروجی به هر یک از ورودیها
۲ - شاخص عملکرد: هر نوع رابطه میان عوامل موثر و اجزای عملکرد
بخشهای داخلی و فعالیتهای مختلف یک سازمان که به شکل نسبت بیان می شود .
- ویژگیها :
۱ - بتواند کل سیستم و همچنین زیر سیستم ها را ارزیابی کنند .
۲ - قابل درک بوده و از نظر محاسباتی ساده باشند .
ات غير قابل كنترل» مستقل باشند .
الود نیت بات
۴ - سیستم اندازه گیری باید عملی و قابل کار برد باشد .
صفحه 15:
عوامل موثر بر
بهره وري
عوامل مؤثر در بهره ورى را مى توان به جند دسته تقسيم نمو .
١ - عوامل مربوط به نيروى انسانى (مقدار نيروى انسانى. متخصص آموزش. حقوق و مزايا
(a
- عوامل مریوط به مدیریت (تخصص, روابط مدیریت با کارکنان
» - عوامل وابسته به دولت (قوانین و مقررات, سیاستهاء ...) ۱
۴ - امکانانت و تسهیلات (تجهیزات. ماشین آلات. زمین و سافتمان. تأسیسات. ...)
۵ - تکنولوژی (نوع فرایندهاء محصولات. دانش فنی say ..۰)
3
۷ - عوامل محیطی (بازار محصولات. جاذبه های محیطی, عوامل زیست ممیطی, ...)
۷ - مواد و انرثى (مواد اوليه. مواد مصرفی, انرژی )
صفحه 16:
عوامل موثر در
افزايش بهره وري
شیوه های کوناگون برای افزايش بهره وری مجود دارد که به برفی از این شیوه ها اشاره می شود +
۱ - «فدایت مصرف کننده (پاسخگویی نسبت ay درخواست های مصرف کننده و توانایی برآورد
ساختن خواستارها و نیازهای آنان ) 1
۲ - بکارگیری نیروی انسانی (بکارگیری توانایی های بالقوه افراد که منتهی به مشارکت آنان می
شود و امکان ادامه بهبود را فراهم می کند )
۲ - کیفیت کالاها و خدمات (کیفیت محصولات بر اساس اندازه های عینی از طرف سازمان مورد
توجه می باشد )
۴ - رهبری (تا چه اندازه مدیران برای مفظ کیفیت موجود از نظام عینی استفاده می کنند )
۵ - برنامه ریزی راهبردی (برنامه ریزی سازمان برای حفظ کیفیت کالاها و خدماتب
صفحه 17:
رابطه کارآيي با بهره
وري و اثر بخشي
در غالب موارد واژه های بهرهوری, کارآیی و اثر بخشی بطور نابجا بکار گرفته شده یا با هم
اشتباه میشوند.
بهیود کارآیی. ارتقای بهرهوری را تضمین نمیکند. افراد غالبا فکر میکنند. اگر کارآیی بهبود
یابد. بهرهوری بیشتر خواهد شد. کارآیی شرط لازم بهرهوری است؛ اما شرط کافی نیست. در
واقع برای بهرهور بودن, هم اثربخشی و هم کارآیی لازم است. کارآیی نسبت محصول
واقعى(ياخدمات ارائه شده) به محصول مورد انتظار استه در هالیکه اثربخشی. درجه تحقق
هدفها در سازمان است و بهرهوری مجموع کارآیی و اثر بخشی را مورد نظر دارد.
0
صفحه 18:
رابطه کارايي با بهره وریا
و اثر بخشي
* بهرهری. حاصل جمع برداری کارایی و اثربخشی است که نشان میدهد یک
سازمان به چه صورت منابع خودرا در راستای دستیابی به اهداف به کار
میگیرد.
به اين ترتيب. بهردورى را مىتوان به صورت "انجام درست كار درست"
تعريف كرد.
بهره ورى - كارايى + اثربخشى
0
صفحه 19:
كارآيي ،اثر بخشي و
بهره وري
مقدمه
.1سرعت رشد صنايع حاكي از آن است كه ايران در حال گذر از اقتصاد نيمه صنعتي به اقتصاد صنعتي
است.توجه به توليد و بهره وري ميتواند ضمن سرعت بخشيدن به رشد و توسعه صنعتي آنرا در مسيري
صحيح و اصولي هدايت كند.
.2بهره وري براي اولين بار در سال 1766ميالدي توسط كوتيرني مطرح شد و در سال LITTRE 1883
بهره وري را قدرت و توانايي توليد كردن بيان كرد .در سال 1900ارلي بهره وري را ارتباط اين بازده و وسايل
به كار رفته براي توليد اين بازده عنوان كرد.
.3بنابراين ،مي توان گفت درجه توسعه يافتگي صنايع به ميزان قابل توجهي به بهره گيري مطلوب و بهينه
از منابع و امكانات توليد بستگي دارد .از اين رو بهره وري و افزايش مستمر آن در شركت ها از جايگاه
ويژه اي برخوردار است.
به اين ترتيب مشخص مي شود كه براي رشد و Pتوسعه صنايع مي بايست به بهر وري و افزايش
.4
كه
گيرد.
مستمر آن در شركت ها توجه و اهمPيت بيشتري داده شود .بررسي شركت ها نشان مي دهد
توجه به بهره وري در شركت هاي مختلف به شكل هاي متفاوPتي صورت گرفته و مي
كارآيي
کارایی به مفهوم ” درست انجام دادن کار ” است ،و هدف آن کاهش هزینه و حداقل استفاده از منابع
است.
كارآيي عبارتست از نسبت از بازده واقعي بدست آمده به بازده استاندارد يا نسبت كاري كه انجام
ميشود به كاري كه بايد انجام شود.
از جمله مقياس هاي بهره وري كارآيي است.
كارآيي به معناي كمترين زمان ياانرژي مصرفي براي بيشترين كاري هست كه تابحال انجام شده است.
كارآيي سازمان عبارتست از مقدار منابعي كه براي توليد يك واحد محصول به مصرف رسيده است و
ميتوان برحسب نسبت مصرف به محصول محاسبه كرد.
اكر سازماني در مقايسه با سازمان ديگر بتواند به هدفي مشخص دست پيدا كند البته با صرف
مقدار كمتري منابع ميگويند كار آيي بيشتري دارد.
كارآيي از نظر
فردريك تيلور
•
•
•
•
تيلور عوامل زير را موجب كارآيي بيشتر ميداند:
تقسيم كار مبتني بر تخصصي كردن وظيفه ها
كاركنان قدرتمندي كه براي موقعيت هاي سخت استخدام شده اند
هماهنگي موثر ميان تمام وظيفه ها
•
•
اصول چهار گانه تيلور براي فرآيند سازماندهي عبارتند از:
-1مدیریت باید علمی باشد .روش علمی جانشین روش تجربه و خطا گردیده وباید با مطالعه علمی
کار بهترین روش انجام کاررا پیدا و به صورت دستورالعمل به کارکنان ابالغ کرد.
-2انتخاب کارکنان باید اساس علمی داشته باشد و بااستفاده از روشها و فنون علمی افرادی برای
کارانتخاب شوند که مهارت و توانائیهای الزم برای انجام مؤثر و موفقیت آمیز آن را داشته باشند.
-3آموزش و تربیت کارکنان باید جنبه علمی داشته باشد.
-4روابط نزدیک و دوستانه و روحیه همکاری بین مدیریت و کارکنان و تقسیم کار و مسئولیت
به طور مساوی میان مدیران وکارکنان به طوری که برنامه ریزی و کارهای فکری را مدیران و
کارهای جسمی را کارکنان انجام دهند.
عوامل موثر در
كارآيي
عوامل موثر بر بهره وري بر كارآيي نيز موثرست
عوامل موثر در بهره وري عبارتند از:
عوامل درون سازماني:
الف)عوامل سخت افزاري=ماشين آالت تجهيزات ابزار مواد اوليه
ب)عوامل نرم افزاري=اطالعات دستورالعمل ها نقشه ها و فرمول ها
ج)عوامل انسان افزاري يا مغز افزاري
-1نيروي انساني
-2مديريت
عوامل برون سازماني(كه بر بهره وري موثرند ولي بنگاه ها قادر به كنترل آن نيستند):
سياست هاي دولت-محيط كار-دسترسي به منابع مالي-آب-برق و...
راههاي افزايش
كارآيي
آموزش
چرخش
شغلي
افزايش
كارآيي
غني
سازي
شغل
تواناسازي
كاركنان
آموز
ش
آموزش:
آموزش امروزه بهعنوان يكي از وظايف مهم سازمانها و مديران محسوب ميشود .سازمانهاي بزر
گ
ي ميكنند .با
امروزه باتالش براي افزايش كارايي هرچه بيشتر اقدام به تاسيس نهادهاي دانشگاه
ف به
ي كه با استفاده از ماشين به جاي نيروي انساني ،حجم توليد سازمانهاي مختل
آغاز انقالب صنعت
م رعايت اصل تقسيم كار بيش از پيش
ش يافت ،اهميت تخصص و لزو
ميزان بيسابقهاي افزاي
موردتوجه قرار گرفت.
ن كار
ي
ي تحت عنوان بهرهوري مطرح ميگردد .توا
ف ديگري ارتباط بين آموزش و كاراي
در تعري
ش و مهارت
ي كاري ،دان
ي از عوامل موثر در بهرهوري كاركنان است .توان به معناي آمادگ
كاركنان يك
ن از سريعترين و مفيدترين اقدامات
م كار است .دورههاي ضمن خدمت مديران و كاركنا
انجا
ي آنان است.
ي كاربردي و كيف
ي است كه عهدهدار ارتقاي سطح علم
آموزش
سازمانهاي آموزشي با جامعه و نهادهاي آن در تعامل هستند و براي عقبنماندن از تغيير و
ت مديران و ديگر اعضاي آنها بايد به روز باشد
تحوالت علمي و تكنولوژيك ،دانش و اطالعا
چرخش
شغلي
م و مستمر روبرو شوند.
ي با مجموعهاي از چالشهاي مداو
كه آنها بايست
ك شغل به شغل
ي است كه مستلزم حركت كاركنان از ي
بهطور خالصه چرخش شغلي روش متداول
ديگر به منظور افزايش تجارب آنهاست .بسياري از شركتهاي بزرگ عالقهمند هستند كه كاركنانشان
ت باشند تا نيروي كار آنها داراي تحرك و تبادلپذيري بيشتري شود .همچنين
م چند فعالي
قادر به انجا
شركت به كاركناني نيازمند
شركت به كاركناني نيازمند است كه تمايل دارند مقدار بيشتري از هوش و درايت ،خالقيت و انرژي را برا
ي
راهاندازي شركت دراختيار بگذارند .كارمند بايد راغب باشد تا شغلش را براي يادگيري و مهارتهاي جديد
م همراه باشد ميتواند بر
عوض كند .درجابهجايي و گردش شغلي افراد مخصوص ًا اگر با ترفيع در مقا
ن تاثير داشته باشد.
ي آنا
ن بر كاراي
ي و به تبع آ
رضايت شغل
غني سازي
شغلي
•
•
ل بايد غني ،با معني و داراي اختيارات كافي
ل استPوار است كه شغ
ل بر اين اص
غنيسازي شغ
باشد .بهطPوري كه شاغالن بتوانند در آن شغل با استPقالل كاركرده ،بر كار خود كنترل داشته و
زمينه مساعدي براي رشد و خالقيت داشت Pه باشند.
ت و مسئوليتهاي بيشتPر بدون آنكه وظايف را اضافه كPنيم،
ل با دادن اختيارا
در غنيسازي شغ
ن صورت است Pكه كاركنان هر روز با اشتياق بر
ق توسعه ميدهيم .در اي
شغل را از جهت عم
ن روشهاي جديدي
سر كار ميآيند .آنها افزايش مسئوليت را بسيار ثمربخش ميدانند .همچني
م دهند.
پديد ميآورند تا كارها سريعتر با هزينه كمتر و كيفيت Pباالتر انجا
توامند سازي
كاركنان
•
ن گروههايي از انسانها با هم كار ميكنند و در انجام
ط كار توانمند ،محيطي است كه در آ
ك محي
ي
ي يعني جايي كه هر كارمند در انجام
ش با سازمان رقابت
ت دارند .اين رو
كارها با يكديگر مشارك
دادن كارها با ديگران به رقابت ميپردازد ،كام ًال تفاوت دارد.
•
ت كار ميكنند و منافع سازمان را بر منافع خود ترجيح ميدهند.
س مسئولي
عالوه بر اين ،بااحسا
ل ميكند و كاركنان تحت كنترل هستند ديگر كارآمد
ن مدير كنتر
مدل مديريت سنتي كه در آ
ي
ب ذهن
ي ازچارچو
ن بايست
ط كار توانمند ،نقش مدير در سازما
نيست .بهمنظور ايجاد محي
ن كليه
ل شود كه در آ
ت تبدي
ي برحس مسئولي
ط حمايتي و مبتن
ل به محي
فرماندهي و كنتر
ن همكاري كنند.
ت داشته باشند ،به نحواحس
كاركنان فرص
اثر
بخشي
ي سازمان عبارت است از درجه يا ميزاني كه سازمان به هدفها
ي
• اثربخش
موردنظر خود نائل ميآيد .اثربخشي يك مفهوم كلي دارد .بهبيان سادهتر
ن « انجام كارهاي درست » ناميد.
ي را ميتوا
اثربخش
• اثر بخشی عبارتست از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده.
• به بیان دیگر اثربخشی نشان می دهد که تا چه میزان از تالش انجام شده نتایج
مورد نظر حاصل شده است .در حالیکه نحوه استفاده و بهره برداری از منابع برای
نیل به نتایج ،مربوط به کارآیی می شود.
بهره
وري
•
استفاده موثرتر از منابع اعم از نيPروي كار ،سرمايه ،زمين ،مواد ،انرژي ،ماشينآالت و ابزار،
تجهيزات و اطالعات در فرآيند توليد كاالها و خدمات است.P
•
توليد اضافي كاال يا خدمتي الزام ًا به معني افزايش بهره وري نيست.P
•
در واقع توليد عبارت از ميزان بازده توليد شده (محصول يا خدمت) است در حاليكه بهره وري
حاكي از نسبت ميان بازده توليد شده به منابع به كار رفته است.P
تعاريف گوناگون از بهره
وري
•
•
•
•
تعريف سازمان بين المللي كار از بهره وري:رابطه بين ستانده حاصل Pاز يك
نظام توليدي با داده هاي بكار رفته براي توليد آن
تعريف سازمان همكاري اقتصادي اروپا از بهره وري:در جه استفاده موثر از هر
يك از عوامل توليد
تعريف مركز بهره وري ژاپن از بهره وري:به حداكثر رساندن استفاده از منابع
نيروي انساني تسهيالت وغيره به طريق عملي كاهش هزينه هاي توليد
گسترش بازارها افزايش اشتغال و كوشش باري مديريت و افزايش دستمزد
هاي واقعي و بهبود استانداردهاي زندگي آنگونه كه به نفع كارگران باشد.
تعريف سازمان ملي بهره وري ايران از بهره وري:توانايي توليد ارزش يك
سيستم
شاخص هاي بهره
وري
اخصهای بهره وری را می توان به دو بخش کلی تقسیم کرد :
– ۱شاخصهای بهره وری (کلی و جزیی )
شاخص کلی :نسبت خروجی به جمع کل ورودیها (نیروی کار ،هوا ،سرمایه،
…)
شاخص جزیی :نسبت خروجی به هر یک از ورودیها
– ۲شاخص عملکرد :هر نوع رابطه میان عوامل مؤثر و اجزای عملکرد
بخشهای داخلی و فعالیتهای مختلف یک سازمان که به شکل نسبت بیان می شود .
ویژگیها : – ۱بتواند کل سیستم و همچنین زیر سیستم ها را ارزیابی کنند .
– ۲قابل درک بوده و از نظر محاسباتی ساده باشند .
– ۳نسبت به تغییرات غیر قابل کنترل ،مستقل باشند .
– ۴سیستم اندازه گیری باید عملی و قابل کار برد باشد .
عوامل موثر بر
بهره وري
عوامل مؤثر در بهره وری را می توان به چند دسته تقسیم نمود :
– ۱عوامل مربوط به نیروی انسانی (مقدار نیروی انسانی ،متخصص آموزش ،حقوق و مزایا
…)
– ۲عوامل مربوط به مدیریت (تخصص ،روابط مدیریت با کارکنان)… ،
– ۳عوامل وابسته به دولت (قوانین و مقررات ،سیاستها)… ،
– ۴امکانانت Pو تسهیالت (تجهیزات ،ماشین آالت ،زمین و ساختمان ،تأسیسات) … ،
– ۵تکنولوژی (نوع فرایندها ،کیفیت محصوالت ،دانش فنی طرح) … ،
– ۶عوامل محیطی (بازار محصوالت ،جاذبه های محیطی ،عوامل زیست محیطی) … ،
– ۷مواد و انرژی (مواد اولیه ،مواد مصرفی ،انرژی )
عوامل موثر در
افزايش بهره وري
شیوه های گوناگون برای افزایش بهره وری وجود دارد که به برخی از این شیوه ها اشاره می شود .
– ۱رضایت مصرف کننده (پاسخگویی نسبت به درخواست های مصرف کننده و توانایی برآورد
ساختن خواستارها و نیازهای آنان )
– ۲بکارگیری نیروی انسانی (بکارگیری توانایی های بالقوه افراد که منتهی به مشارکت آنان می
شود و امکان ادامه بهبود را فراهم می کند )
– ۳کیفیت کاالها و خدمات (کیفیت محصوالت بر اساس اندازه های عینی از طرف سازمان مورد
توجه می باشد )
– ۴رهبری (تا چه اندازه مدیران برای حفظ کیفیت موجود از نظام عینی استفاده می کنند )
– ۵برنامه ریزی راهبردی (برنامه ریزی سازمان برای حفظ کیفیت کاالها و خدماتب
رابطه كارآيي با بهره
وري و اثر بخشي
•
در غالب موارد واژه های بهرهوری ،كارآیی و اثر بخشی بطور نابجا بكار گرفته شده یا با هم
اشتباه میشوند.
• بهبود كارآیی ،ارتقای بهرهوری را تضمین نمیكند .افراد غالبا فكر میكنند ،اگر كارآیی بهبود
یابد ،بهرهوری بیشتر خواهد شد .كPارآیی شرط الزم بهرهوری است؛ اما شرط كافی نیست .Pدر
واقع برای بهرهور بودن ،هم اثربخشی و هم كارآیی الزم است .كارآیی نسبت محصول
واقعی(یاخدمات ارائه شده) به محصول مورد انتظار است ،Pدر حالیكه اثربخشی ،درجه تحقق
هدفها در سازمان است و بهرهوری مجموع كارآیی و اثر بخشی را مورد نظر دارد.
رابطه كارآيي با بهره وري
و اثر بخشي
• بهرهوری ،حاصل جمع برداری کارایی و اثربخشی است که نشان میدهد یک
سازمان به چه صورت منابع خودرا در راستای دستیابی به اهداف به کار
میگیرد.
درست کار درست"
ِ
به این ترتیب ،بهرهوری را میتوان به صورت "انجام
تعریف کرد .
• بهره وری = کارایی +اثربخشی
شکر از توجه شما عزیزان