مبانی فهم حدیث (فهم ترکیبات)

مبانی فهم حدیث (فهم ترکیبات)

اسلاید 1: مبانی فهم حدیث جلسهٔ ششمفهم ترکیباتسید حمید حسینیwww.taalim.ir

اسلاید 2: آشنایی با :تأثیر دانش‌های ادبی در فهم حدیثضرورت شناخت ترکیبات اصطلاحی و معانی مجازیبرخی از معانی اصطلاحیشیوهٔ برداشت از معانی مجازیاهداف آموزشیجلسه ششمwww.taalim.ir

اسلاید 3: www.taalim.irاعرابمَن یُعْطِ بِالْیَدِ الْقَصیرَة یُعْطَ بِالیَدِ الطَّویلَةِاِعراباولین مرحله در فهم ترکیباتمراد از اِعراب در این جاحرکت‌ها و علامت‌هانقش کلمه در جملهفاعلفعلقیدصفت و ...نقش حرکاتظاهر کردن اِعرابمثال:در صورت آشنایی با اِعرابدانستن تفاوت میان یُعْطِ و یُعْطَ

اسلاید 4: www.taalim.irنمونه‌هاامام صادق :مَن أنصَفَ النّاسَ مِن نَفسِهِ، رضِیَ به حکماً لِغیرِهِ﴿هر کس با مردم انصاف ورزد، به داوریش رضایت می‌دهند﴾شاهد مثال:رُضِیَ (مجهول)هرکه با مردم انصاف ورزد، به حکم دیگری خشنود شود.می‌توان رَضِیَ (معلوم) خواند.تغییر معنااعراب

اسلاید 5: www.taalim.irاعرابنمونه‌هاامام کاظم :کَفیٰ بالمرء جَهْلاً أن یَرتَکِبَ مَا نهی عنهکَفٰی بِکَ جَهْلاً أنْ تَرکَبَ مَا نهیت عَنْهُنُهِیتَ عَنْهنَهَیتَ عَنْهنَهَیتُ عَنهنُهِیتُ عَنهدر نادانی تو همین بس که آنچه را که نهی شده‌ای، انجام دهی.که آنچه که نهی کرده‌ای، مرتکب شوی.که آنچه را که من از آن نهی کرده‌ام، انجام دهی.آنچه که من از آن نهی شده‌ام را تو انجام دهی.روایت دیگر

اسلاید 6: www.taalim.irبه کمکمَا نُهیتَ عَنْه. رسیدن به مقصود دیگر قرینه‌هاکَفیٰ بِالْمَرْءِ جَهْلاً أنْ ینْکِرَ عَلَی النّاسِ ما یأتِی مِثْلَهُ﴿ برای نادانی فرد همین بس که انکار کند بر مردم آنچه را خود انجام می‌دهد﴾مُویّددرست بودن مورد: مَا نَهَیْتَ عَنهدر صورت وجود چنین روایتی:کَفیٰ بِالمَرءِ جَهْلاً رُکُوبُ المَعٰاصِی﴿برای نادانی انسان همین بس که گناه را مرتکب شود﴾در روایت نخست، عبارت مورد نظر خوانده می‌شد:اعراب

اسلاید 7: www.taalim.irترکیبات اصطلاحیعلم صرف، لغت و نحو گاهی برای فهم معنای اولیهٔ برخی متون کافی نیست به دلیلترکیبات اصطلاحیواژه‌های چند جزئی که معنای آنها حاصل جمع اجزای آن نیستدستفروش دست + فروشبرخی از ترکیبات اصطلاحی به کار رفته در احادیث: أم الکتاب سوره فاتحهحتف أنفه مرگ طبیعیعقل عن الله دریافت معرفت از خداوندتزویج مقام ازدواج دائم جراب النورة سخن تقیه‌ای

اسلاید 8: www.taalim.irمجازهامَجازگذشتن از معنای حقیقی و در نظر گرفتن معنایی جایگزین (استعاره، کنایه و ...)در واقع نوعی اصطلاح که موجب فصاحت و زیبایی بیشتر کلام می‌شود.کثیرُ الرَّماد کنایه ازکسی که مهمان فراوان داردأسْرَعُکُنَّ لِحاقاً بي، أطْوَلُکُنَّ یَداًنمونه:سخن پیامبر به همسران خود: ﴿کسی از میان شما زودتر به من ملحق می‌شود، که دستش بلندتر است.﴾﴿هرکس با دست کوتاه (دنیایی‌اش) ببخشد، با دست بلند (اخروی) به او عطا شود.﴾کاربرد مشابه: حضرت علیمَنْ یُعْطِ بِالْیَدِ الْقَصِیرَةِ، یُعْطَ بِالْیَدِ الطَّوِیلَةِ

اسلاید 9: www.taalim.ir﴿دل‌های همۀ آدميان، ميان دو انگشت از انگشت‌های خدای رحمان است و آن‌ها را به هر سو که بخواهد می‏چرخاند﴾بی‌توجهی به معانی استعاره‌ای، کنایه و مجازی سببظاهرگرا شدن و پدید آمدن فرقه‌های حشویه و ظاهریهپافشاری برظاهر الفاظنمونۀ نخست:پيامبر اکرم :إنَّ قُلُوبَ بني آدَمَ کُلَّها بَيْنَ أصْبَعَيْنِ مِنْ‏ أصابِعِ الرَّحْمانِ، يَصْرِفُها کَيْفَ يَشاءُ﴿کنايه از آسانی چرخش و دگرگونی دل و در تحت قدرت خدا بودن است.﴾تفسیر سید مرتضی:کِنایَةٌ عَنْ تَيَسُّرِ تَصْرِيفِ الْقُلُوبِ وَتَقْليِبِها وَدُخُولِ ذلکَ تَحْتَ قُدْرَتِهِ؛«او در مشت من است» در فارسی.شبیه عبارتِ مجازها

اسلاید 10: www.taalim.irنمونۀ دوم:لا تَرفَعْ عَصٰاکَ عَنْ أهلِکَ﴿عصای خودت را از سر خانواده‌ات بر ندار!﴾(معنای ظاهری)(معنای مجازی) تنبیه و برخورد شدید با خانوادهاهتمام به تربیت خانوادهزمخشری در اساس البلاغهمجازهانکته مهم:ضرورت پرهیز از ظاهرگرایی و باطن‌گرایی افراطیاصل در سخن، استفاده از معنای حقیقی است و تنها در جایی که قرینه‌ای باشد، به سراغ معنای مجازی می‌رویم.