صفحه 1:
مقدمه
مرکبات یکی از محصولات درختی دنیا محسوب می شود , مرکبات منبع بزرگی برای تأمين ویتامین و
انرژی بشر میباشد.
از لذیذ ترین میوه ها محسوب میشود ثاژه و پا آپ دار آنها بقدار خیلی زیاد در دنیا مصرف میشود. از
پوست آن اسانس میگيرند همچنین پوست و گل آن در تهیه مرباجات بکار میرود. نگهداری آنها در طول
زمستان و حتی بهار نسبتاً آسان است همین امر باعث ميشود که امروزه در تقاط مرکبات خیز دنیا
مصرف تازه میوه آنا ٩-۸ ماه در طول سال امکان پذیر است و در نقاطی که برای نگهداری میوه بهتر
مجهزند در تمام سال تازه آن مصرف میشود .
* تشمال.ایران مهمیزتن مر کزپولید مرکبات ایزان سیباشد و هت gl roll old pleel ظحه
تولید میشود.
* با وجود قدمت این زراعت هنوز کاشت و نگهداری باغات مرکبات بطریق سنتی انجام میشود و اکثر
باغداران اطلاعات لازم نسبت به پرورش اين درخت ندارند -
در آمریکا باغی که ۱۵ تن محصول در هکتار تولید نمايند, جزو باغهای بد محسوب میشوند ولی باغهایی
که از سی تن به بالا محصول داشته باشند جزو باغهای اقتصادی و خوب به حساب میایند. در صورتیکة
دز شعال باغهاین که پیت تن تحصول چاشت باهند چرو باغهای جوب و باغهاین که ores تحصول
داشته باشند جزو باغهای متوسط بشمار میروند.
صفحه 2:
وضعیت گل و لقاح
۰ _گلهای مر کباتبر حسب گونه ممکن است به سه نوع کامل » نر و ماده وجود داشته باشد . تعداد گلهای نر به شرایط محیطی و رقم
در زمان تشکیل گل » کمود مود غذابی و پالاغرهکلهای آخر فصل وز افزایش گلهای
فر مى كردت پر چم ها در مقايسه با مادكى كمتر در طول نمو از بين مى رو آن دارای ۱۳-۶ برچه بیضوی و متصل به
خامه خيلى باريك و كاهى متورم و بهن بوده كه منتهى به كلاله كروى ميشود . سطح كلاله بوشيده از موهاى ضخيم است و با فرا
رسیدن زمان لقاح مواد چسبنده ای ترشح مینماید که به اتصال دانه گرده در سطح کلاله کمک کرده و جوانه زدن آنرا موجب
ميشود . بساك برجم ها در مرحله بلوع به رنک زره روشن است و چنانچه بساك كرده ناقص و غير فعال داشته باشد كرم با سفيد
رنك خواهد بود.
تخكيل ل في مناطق يمه كميدي به لحا بزعا زمستان يك لوبت فيال و وز ره ات اه لول رسال ويا
به عبارت ديكر جندين نوبت ميباشد . در مناطق نيمه كرمسيرى كل انكيزى در اواخر دى ماه صورت ميكرد . لكن عواملى مثل
بيمارى» بارندكى » آبيارى سنكين بعد از خشكى » سبب به كل نشستن بى موقع درخت ميشود . tiled Bae كيدا باشب
نوع کونه متفاوت بوده و خودکشن » خودکشن - دگرگشن » يا پانتوکارپ میباشد .
لیمو ترش عموماً خودگشن » لیمو شیرین خودکشن و پارتنوکارپ » پرتقال بر حسب رقم دگرگشن و پارتنوکارپ بوده و نارنگی ها
اکثراً دگر کشن گزارش شده است .
صفحه 3:
عوامل موّثر در دگرگشنی
۰ وجود ارقام گرده دهنده قوی در افزایش درصد دگرکشنی موّثر میباشد . تشکیل میو ه در برخی از ارقام مرکبات از جنبه ژنتیکی
ی كشن گرده دهنده میوه پارتنوگارپ بوجود نمی آید.
ان لوف در ماما مثل زنبور و دمای زمان گرده افشانی حاز اهمیت است . فقدان زنبور وبا پایین بودن دما که موجب کاهش
اليت زنبور ها میشود مانع دگر گشنی مشود و در بعضی مواقع منجر به سال آوری شود.
٠ كلها معمولاً بين ساعات ؟صبح نا بعد از ظهر و بویژه در ظهر آماده كرده افشانى مى باشد . كلها بس از باز شدن هرگز بسته نشده
و كلبركها جند روز بعد از لقاح جروكيده شده و ريزش مى كتند. برجم ها چند ساعات پس | ان كامل شكو فه هاى كرده
خود را آزاد مى ذ ٠ أزمايشات متعدد بزو هشكران ضرورت بروار بر را برای گرده افشانی تأیید می نماید . با قرار دادن
كلهاى نارنكى در قفس با زنبور و بى زنبور مشاهده شد كه ميوه از كلهابى كه زنبور آثرا بازديد تموده به دست آعده اث -
براى لقاح مصنوعى , كلهاى اوليه كه نسبتاً بزركتر از كلهاى مراحل بعدی همان درخت میباشد » انتخاب مى شود . پرچم ها »
كلبركهاء و كاسبركها قبل باز شدن طبيعى حذف مى شوند و تا زمان رسيدن كلاله, كل مورد نظر در لقاح داخل كيسه بارجه اى يا
کاغذی قرار داده می شود . پرچم gall ole اکر ۴۳-۱۷ ساعت در دما ااق قرار کیرد شكوفا ميشودا . نكهدارى كرده ها در
انبارخشک و در ظرف سربسته و در دمای ۴درجه سانتیگراد یا کمتر به مدت ۵ هفته ثابل نگهداری می باشد . در صورت ضرورت به
lag طو لأثى ثرء كتترل رطويت و انتخاب دماهاى يابين مناسب خواهد بود . بس از لقاح مصنوعى » کل بايد از بازديد
حشرات بويزه زنبور عسل ؛ بوسیله سر پوشهاي پارچه ای نازک و با پاکتهای كاغذى محفوظ بماند. يى درخت سالم از م رکب
تعدات كثبرى كل توقيد مى كند كه اكر همه tpl ميوه تبديل مود از جيت فيزيكى ؛ درخت تحمل تكهدارى أنها را تخراهد داشت
صفحه 4:
اصلاح مرکبات و روشهای متداول
۴ روش جنسی
* الف) تلاقی بین واریته
٠ ب) تلاقى بين كونه
٠ ج) تلاقى بين جنسى
٠د) تلاقى مركب
-٠ روش غير جنسى
* ابن روشها شامل تهب ays lalla کشت یافت , جهش و saw
صفحه 5:
گونه ها و ارقام مرکبات
صفحه 6:
Citrus sinensis
پرتقال
پر ل بعد از سيب دومين ميوهاى است كه در جهان مورد استفاده عموم قرار می گیرد. این گیاه بومی شمال شرقی
هند و نواحی مرکزی چین بوده است و شکل عمومی درختان آنها بزرگ و عمودی با شاخه های افقی است . پرتقال
از لحاظ مقاومت به سر ت به گونه های دیگر متوسط بوده و با داشتن ارقام متعدد » در مناطق زيادي از دنیا
پراکنده شده است . از طرف دیگر بر حسب مشخصات میوه و شکل شاخ و برگ و همچنین صفات کمی از ثبیل مقاومت
و حساسیت ؛ میزان محصول و غیره » ارقام اين گونه در کشور ما وجود دارد. ارقام پرتقال بر حسب مشخصات
ظاهری » تركيبات شيمياى به چهار دسته تقصيم مى برتقال كرد » يرتقال نافدارء برتقال رذكدانه دار (خوني) و
پر ل غير أسيدى تقسيم مى شونك. از بين جهار كروه امبرده شده ب ال كرد اهميت تجارى بيشترى دارد. و سطح
کشت قابل ملاحضه ای را در جهان به خود أختصاص داده است تقال نافدار در مرتبه دوم اهمیت قرار دارد . در
حالی که پرتقال خونی ففط درشرایط آب و هوای مدبترانه ای کشت میشود.
ارقام پرتقال بر حسب شرایط رسیدن به سه گروه زودرس» میان رس » و دير رس طبقه بندی میشوند. در مناطق نیمه
گرمسیر ارقام زود رس بیشتر مورد استفاده قرار می گیرندو دوره رسیدن میوه آنها بين ٩-۶ ماه بوده در حالی که
دوره رسیده ارقام میان رس ۱۳-٩ ماه وارقام دبر رس بیش از ۱۲ ماه از زمان شکوفا شدن گلها میباشد . همچنین
ارقام برتقال برحسب تعداد بذر آنها نیز دسته بندی می شوند
صفحه 7:
Washington navel
* این رقم امروزه بطور کسترده در اک کشور هاي مرکبات خبز مورد بهره برداری قرار دارد. پرتقال ناول در اوایل زمستان رسیده
و خوش خوراكىٍ آن عوجي بازار پسندی خوب آن می شود . منشأ این رقم » پرتقال باهیا بوده که از یک شاخه انتخاب شده آن در
از . تعداد 11 درخت آن به كشور آمريكا اننقال داده شد كه 2 درخت د فلوریدا و ۶ درخت در
رفتند . مجددا در ۷ تعداد ۱۲ درخت ازهمان درختان ۵ در برزیا “a
.وم لنها سه درخت در كاليفرنيا زنده ماند که منشاً درختان فعلی واشنکتن تاول را از آنها
گزارش کرده اند Ie, ی و ری مه ن میوه آن به حدود 7۲۰۰ا ۵۰۰ کرم می رسد و داراي
پوست کلفت می باشد . رقمی است زود رس و بهترین پایه برای آن ترویر سیترنج می باشد. ارقام مهم و معروفی از آن مثل فراست
ناول » پارنت ناول » و تاسون ناول در شمال ae وجود دارد . اين ازقام زود رس بوده و نسبت به سرمای سالهای ۳۲ و ۵۰
مقاومت نشان داده اند . تاسون در شمال معروف میباشد . درختان آنها پا کوتاه » بسیار پر محصول و میین آنها
خاصیت انباری خوبی دارند . میوه دارای ب eee teres coat pda تاو هه وی وه
کوچک می باشد .
صفحه 8:
پرتقال لبنانی
۰ موطن پرتقال یافا فلسطین است که این پرتقال در سال ۱۸۴۴ در اثر جهش پرتقال بلادی بدست آمده است . برخی از
پزوهشکران مركبات geil Se یافا را دو رقم جدا دانسته و معتقدند برگهای پرتقال شاموتی از حیث ظاهری با
باثا متفاوت می باشد و درختان آن تمایل به رشد عمودی دارند . اين رقم در بين سالهای ۱۳۰۹ ۱۳۱۳ وارد ایران شد و
فقط در شمال ايران کشت گردید ۰ تولیدی در ایران به خوبی فلسطین ؛ لبنان » مصر ؛ مراکش نمیباشد . از
آنجاییکه در شمال ایران نور و دمای کافی نمی کردد موه لين كباه داراى بوست كلفت » كوشت خيلى كوجى و
بسیار خوش عطرو طعم است . رقم یافا خاصیت سال آوری داشته و از آن دو نوع درشت و پوست کلفت و کوچک و تخم
مرغی در شمال وجود دارد .
صفحه 9:
پرتقال خونی
پرتقال خونی که دارای رنگدانه صورتی و قرمز مي باشد منشأً مدیترنه ای داشته و در مناطقی نظیر ایتالیا» اسپانیا»
مراکش» الجزبره » نونس پرورش می یابد . رنگدانه آنتوسیا نين در گوشت » آب و پوست در ادامه رشد میوه گشترش
می یابد . وجود این رنگدأنه ها با طعم » مزه مطبوع و نیز ذائقه پسندی بالای آن مورد توجه مردم خیلی از کشورها
است شرایط مورد نز برای کسترشی رنکدانه ها در پوست و کوشت بخسان تیست لکن قدر میم است که مزا"
معینی گرما برای رنگ کیری مناسب نیاز دارد . در منأطق مرطوب توسعه رنگدانه ها در گوشت کمتر بوده ولی در
مناطق گرمسیری و خشک رنگ خونی » بهتر ظاهر می شود . در شرایط خنک رنگ پوست میوه قرمزتر می گردد.
مقدار توسعه رن به رقم بستگی دارد و یا تا حدودی پایه مورد استفاده نیز مور می باشد. تنوع ارقام خونی زیاد
بوده و از بين آنها چهار رقم معرفى مى شوند.
صفحه 10:
نارنگی
۱- نارنگی ساتسموما ۲- رقم کینگ ۰ ۳-نارنگی پونکن ۴- نارنگی محلی ایران
۵- نارنگی کلمانتین . ۶- نارنگی دنسی ۷- نارنگی اتابکی ۰ ۸- نارنگی کلوپاترا
نارنگی های دیگر وجود دارند كه از دو ركيريهاى ديكر به وجود مى آيند.