مزاج شناسی

صفحه 1:


صفحه 2:


صفحه 3:


صفحه 4:
ioe ۳۳ " امور طبیعیه اموری هستند که به وجود آمدن و تعادل انسان به آنها بستگی دارد و شامل هفت جزء است eH Ble) +e 

صفحه 5:
که ضد یکدیگرند. 0 مزاج وجود دارد: +تری» خشکی »گرم وخشک وسردوتر ۰سردوخشک معتدل 

صفحه 6:
Or ‏مر‎ مزاج در لغت به معنی در هم آمیختن است و در علب سنتی مفهوم کیفیت یکسان و جدیدی است که در نتیجه ی در هم آمیختن ارکان با یکدیکر و فعل و انفعال آنها به وجود می آید " از دیدگاه طب سنتی هر جسم مرکبی از ترکیب چهار رکن تشکیل شده و آنچه این اجسام را از هم متفاوت می کند. اختلاف مقدار این عناصر در آنهاست * مزاج در كل به 0 مزاج اصلی(ذاتی) تقسیم می شوند که ممکن است بر حسب شرایط محیطی و خاص مثل فصل + من » جنسیت و مکان زندگی تحت تاثیر قرار بگیرند(مزاج اکتسابی) 7 اگر بدن انسان از مقادیر متناسب خاک آب ؛ هوا و آتش عنصری ترکیب شده باشد مزاج معتدل به وجود می آید و اگر یک یا دو رکن برتری داشته باشند. مزاج های دیگر به وجود می آید * مزاج یا مفرد است یا مرکب ۳ متظور از مزاج مفرد اين است كه تنها يك كيفيت مشترك بين دو ركن غلبه بيدا كرده و در نتیجه نوع مزاج بر اساس خواص آن کیفیت مشخص می شود ‎e‏ 

صفحه 7:
22727 أت عنصرى هوای عنصری . آتش عنصری لاس ‎al‏ 5 گرم * * تر * 2 3 * 7 خشى 0 گرم و خشک(صفراوی) 2 گرم و تر (دموی) 0 سرد و تر(بلغمى) سرد و خشک(سوداوی) .الواع مزاج غير معتدل ؛ ستاره نشان دهنده ى فزایش عنصری خاص است 

صفحه 8:


صفحه 9:


صفحه 10:


صفحه 11:
rr as ‏یی را عي يت هستند حین انعقاد نطفه از يدر و مادر كسب‎ . ‏مى كند. هر جه ميزان اين حرارت و رطوبت بيشتر باشد طول عمر آن شخص بيشتر خواهد‎ ‏بود.دوران حيات بر اين اساس به جهار مرحله اصلى تقسيم مى شود:‎ ‏تخست مرحله رشد که از بدو ترلد تا 060 سالگی است. در اين مرحله بدن پیوسته در حال رشد است و ميزان حرارت و.‎ ‏رطویت آن بالاست.در این مرحله اختلال رشد به علت به هم خوردن تعادل حرارت و رطوبت است.‎ ‏.بين 900 تا 6:0 سالكى مرحله ى جوائى است كه على أن رطوبت غريزى به آرامى از دست مى رود و مزاج به سمت‎ ‏گرمی و خشکی می رود.. در اين مرحله فرد مستعد بی خوابی و اضطراب است.‎ ‏تا 060 سالگی را دوران جاافتادگی می گوبند که در آن قرای بدن به تدریج تحلیل می‎ POD ‏مرحله ی میاتسالی یعنی از‎ ‏روند. در اين دوره حرارت غریزی افت می کند و مزاج به سمت سردی و خشکی می رود. انسان در اين دوران مستعد.‎ ‏بیماری های سوداوی مانند بواسیر» واریس و افسردگی می شود.‎ ‏مرحله ی پیری با ظهور ضعف شدید در قوا همراه است و از 260 سالگی آغاز می شود. مزاج اين افراد سرد و تر‎ ‏است,البته بيشتر حكما معتقدند كه در سن كهولت مزاج فرد متغير و تابع شرايط محيط و رزيم غذايى است.‎ جافتادكى 0 تا 60 سرد و تر سرد و خشک جدول ©- مزاج افراد در سنین مختلف 

صفحه 12:


صفحه 13:


صفحه 14:
et eh ‎٠‏ فصول مختلف هم روى بدن تأثير مى كذارند و تغيبراتى ايجاد مى كنفد. .فل بهار كرم و تر است. در اين فصل لفرادى كه مزاج كرم و تر دارند(دموى) خصوصاً أكر در سن رشد هم باشند » مشكلات بيشترى خواهند داشت. فصل تابستان كرم و خشك است؛ بنابراين علايم كرمى و خشكى (صفراوى) که در سن جوانی هم هد تشديد مى شود. فصل باييز سرد و خشك است. اين فصل اوج بروز بيمارى هاى بوستى مانند اكزما و ترك لبهاست و بيمارى هاى فكرى شيوع بيشترى. ‎ay‏ می کند. سل زمستان سرد و ثر و زمينه ساز تشديد يا بروز بيمارى هاى بلغمى است. ‎ 

صفحه 15:


صفحه 16:


صفحه 17:
تابستان ۱- دارای مزاج گرم و خشک ۴۲- موافق سن پیری ۳- میل حرارت به بیرون بدن - زمینه ساز بیماری هایی چون تب و ... 

صفحه 18:
تدابیر تابستان ۱- در معرض باد شمال قرار گرفتن ۲- تبرید مناسب بر حسب منطقه سکونت ۳- اجتناب از پیاده روی در آفتاب 5- كم كردن اغذيه و اشربه ۵- استفاده از غذاهای سریع الهضم مانند جوجه بزغاله - استفاده از شربت های با مزاج سرد ۷- استفاده از میوه‌های با مزاج سرد 

صفحه 19:


صفحه 20:
تدابیر پائیز ۱- محفوظ ماندن از باد بویژه باد شمال ۲- استفاده از غذاهای با مزاج گرم مانند گوشت بره مرغ. ۳- استفاده بیشتر از شیرینی‌جات طبیعی > استفاده از میوه‌هایی چون: خربزه به. سیب. ۵- پرهیز از اغذیه مجفف 

صفحه 21:


صفحه 22:
۱-استفاده بیشتر از آفتاب ۲-غذای معتدل و غلیظ ۲-پرهیز از اغذیه سرد و تر -اجتناب از فصد.حجامت.قی و مسهل اام بسن از سایر فصول -افزايشس يوسش بدن /ا-ساير تدابير كرم و خشىك 

صفحه 23:
تزاج اعضاا اعضاى مختلف بدن انسان از نظر تركيب نسبی ارکان با هم متفاوتند. علت اين تفاوت در وظیفه و عملکردی است كه بر عهده ى آنهاست. قلب كرم ترين و خشك ترين عضو است زيرا قلب تنها عضو همواره در حال حركت ولازمه ى حركت زياد حرارت و خشكى زياد است. كبد كرم ترين و ترترين عضو است زيرا مهم ترين عامل رشد و تغذیه ی بدن است. استخوان سرد است و غلبه ی خاک عنصری باعث سخت بودن و ثبات می شود. چربی سرد و تر است و افرادی که کم فعالیت می کنند دچار تجمع چربی و پدیده ی چاقی می شوند. مغز هم سرد و تر آفریده شده است تا به علت ورود اطلاعات فراوان دچار غلبه ی خشکی و گرمی نشود. پرستبه ره پوست دست و انگشانمعل ترن عضو جدول 0: تفاوت مزاج های, مختلف بدن انسان 

صفحه 24:
تشانه‌های اختصاصی اعضاء كيفيت غالب گرمی نشانه‌های بالینی تغییر مزاج دماغ سرخی رو و چشم رشد سریع موهای سر در دوره نوزادی طاسی سر در پیری سردرد در اثر آفتاب و غذا و نوشیدنی‌های گرم خواب سبك زيرك ولى متغير در رأى (از رأىها و عزیمت‌ها زود بگردد) صافى موهاى سر و بدون شكستكى رنگ رو مايل به زردى و سفيدى مشکل پیدا کردن با هوای سرد و غذا و نوشیدنی سردی‌بخش شیوع بیشتر زکام و نزله ترشحات دمافی زیاد باریک بودن رگهای چشم (سرخی در چشم دیده نمی‌شود) خواب کامل و سنگین 

صفحه 25:
تشاته‌های ۷ختصاصی اعضا عدم وجود ترشحات از دماغ تیز و قوی بودن حواس پنجگانه خواب کم مجعد بودن موهای سر و طاسی سریع مطالب علمى را به كندى ياد گرفته اما در صورت یاد گرفتن خوب نگه می‌دارد کندی حواس پنجگانه ترشحات بسیار زیاد دماغی خواب سنگین و زیاد مطالب علمی را به کندی یاد گرفته و زود هم فراموش می‌کند تغيير سريع رأى موها دير رشد مىكند و ديرتر نيز طاس مىشود 

صفحه 26:
نشانههای بالينى تغيير مزاج ‎CD Re‏ ‎ie Gee‏ توليد صفراى زياد كرمى خون و دما اتوليد زياد سودا در مباتسالى موهای زید بر روی شکم (مخصوصا سمت راست» تتكى و باريكى وريدها كمى رطويت داخل وريدها سودی خون و انامه عدم وچود مو در شکمر لت و کمی خون صلایت وریدها خشکی بدن وریدهای نوم تری زياد خون Naa 

صفحه 27:
كيفيت غالب نشانه‌های بالینی تغییر مزاج قلب اتنفس و نبض عظيم. سريع و متواتر شجاعت گرمی تشاط در کار و عدم کسالت. شتاب زدگی و زود خشمی در صورت سينه بهن" و حاوى موهلى زياد تنفس و نبض صغير و متفاوت 55 كسالت در انجام كارها. سینه بدون مو eres شخص آرام بوده ولى اكر خشمكين شود به آسانى آرام نمى كيرد لجبازی تبض ترم از هرکری سریعً متیر شدهه زود خشمگین و زود نیز برطرف می‌شود. 

صفحه 28:
نشانه‌های بالینی تغيير مزاج معده هضم خوب غذا فساد غنای سریع الهضم و ایجاد سردرد ترش شدن غذا در معده و ایجاد آروغ ترش تمایل به غذاهای سرد و بدتر شدن با آن تشنكى بسيار' تمایل به غذاهای خشک و بدتر شدن با مصرف زياد آنها تشنكى كم تمايل به چیزهای تر 

صفحه 29:
کیفیت غالب نشانه‌های بالینی تغییر مزاج چشم حرکت سریع چشم گرمی مشخص بودن رگهای چشم سرخی چشم سردی عکس علائم گرمی چشم کوچکی چشم خشکی چشم و عدم اشک و ترشحات کمتر بودن درد چشم نازکی رگ‌های چشم بزرگی چشم تری ترشحات زياد اشک معتدل لاحب 

صفحه 30:
1 ۲ ۳ ‏في‎ ‎۵ ‏ع‎ ‎۷ ‎A ‎A نشانه‌های کلی مزاج ملمس وشت و جربى (هيكل يا سحنه) مو رنك بدن خواب و بيدارى جكونكى افعال صادر شده از بدن كيفيت مواد دفعى بدن حالات نفسانى بزركى و كوجكى اعضاء '. جكونكى تأثيريذيرى از كيفيات جهاركانه 

صفحه 31:
‎.١‏ مَلمّس: كيفيتى كه طبيب هنكام لمس بدن شخص معاینه شونده حس می‌کند. اين نشانه یکی از مهمترین ابزار تشخیص میزان گرمی و سردی و همچنین رطوبت و خشکی بدن است. ملمس می‌تواند مربوط به محل ضایعه یا عضو بیمار و ‏یا مربوط به وضعیت کلی بدن باشد. احساس نرمی هنگام لمس دلیل بر رطوبت. احساس سفتی دلیل بر خشکی مزاج. احساس حرارت هنگام لمس نشانه گرمی و احساس سرما دلیل سردی مزاج است. برای تشخیص صحیح از طریق ملمس, پزشک و بیمار باید شرایط خاص داشته باشند. ‎ 

صفحه 32:
۲ هیکل: اندازه کلی بدن می‌باشد. هیکل‌ها دو نوعند: الف: هیکل‌های مینیاتوری یا لاغر که شامل مزاج‌های گرم‌وخشک و سردوخشک می‌باشند زیرا خشکی مانع رشد می‌شود. ب: هیکل‌های درشت و حجم‌دار که بعضی با غلبهٌ چربی ‏ بر بدن همراه هستند که اينها معمولاً داراى مزاج سرد و تر هستند و برخی عضلاتی" می‌باشند که این افراد معمولاً دارای مزاج گرم و تر هستند زیرا از شرایط لازم برای رشد. رطوبت و حرارت است و فردی که مزاج گرم و تر دارد درشت هیکل می‌شود. به‌عبارت دیگر. می‌توان گفت که زیادی گوشت و چربی دلالت بر رطوبت و کمی آنها دلالت بر یبوست و خشکی می‌کند. 

صفحه 33:
۴ مو: سرعت رشد مو نشانة خشکی است" و اگر اين سرعت خیلی زیاد باشد نشانه توأم بودن حرارت و خشکی است. زیادی مو بر حرارت دلالت می‌کند و رطوبت باعث کاهش سرعت رشد مو و تنکی و نازکی آن می‌شود. به طور کلی زیادی, ضخامت. مجعد بودن و سیاهی مو بر گرمی و خشکی مزاج دلالت دارد و بر عکس آنها کمی؛ نازکی صافی و سفیدی مو بر برودت و رطوبت مزاج دلالت می 

صفحه 34:
۴. رنگ بدن: رنگ بدن علامت بسیار خوبی برای تشخیص مزاج است به شرطی که دقت کافی در تشخیص رنگ‌ها مبذول شود. رنگ سفید (شبیه به رنگ مهتاب) نشانه غلبة بلغم است. رنگ سرخ دلیل غلبه دم یا گرمی مزاج است. رنگ زرد (رنگ آفتابی) نشانه غلبة صفرا یا گرمی مزاج و یا کم خونی می‌باشد. رنك تيره يا كمودت جهره نشانه غلبة سودا و یا کم خونی می‌باشد. رنك سرخ و سفيد در فرد معتدل ديده مىشود. بايد توجه داشت كه رنك بدن حالت مطلق ندارد و تحت تأثير عوامل محیطی" و مواردى مثل بيمارى اعضاى مختلف بدن تغيير می‌کند. 

صفحه 35:
۵. خواب و بیداری: اعتدال در خواب و بیداری نشانه اعتدال مزاج خصوصاً اعتدال در مفز است. رطوبت و برودت باعث پر خوابی می‌شود. به همین علت افراد با مزاج ترء به خواب بیشتری نیاز دارند. خشکی و حرارت موجب بیداری (کم‌خوابی) است. نکته: در حالت مزاج عارضی و سوءمزاج. صفراوی‌ها بیشترین مشکلات خواب را دارند؛ هم دیر خوابشان می‌برد و هم زود از خواب می‌پرند. سوداوی‌ها نیز در درجه بعد دچار مشکل خواب هستند. این‌گونه افراد. در خواب رفتن مشکل دارند و معمولاً خوابشان سبک می‌باشد. در اشخاص کم خواب مثل افراد صفراوی و سوداوی, بسته به شرایط می‌توان از مرطبات مانند کاهوء دوغ بی‌چربی» آب انارء آب ليمو شيرين. ماءالشعیر و خاکشی استفاده کرد. 

صفحه 36:
۶. چگونگی افعال صادر شده از بدن: صحيح و كامل بودن افعال دليل بر كمال صحت بدن است و ايجاد مرضء مستلزم غير طبيعى بودن افعال است. افزايش سرعت افعال نشانة حرارت مزاج است. به‌عنوان مثال سرعت رشد بدن و سرعت رویش مو و دندان دليل حرارت هستند و همجنين توأم بودن افعال با اضطراب و تشويش هم بر حرارت مزاج دلالت مىكنند ولى بر عكس؛ هركاه ضعف و سستى و كندى در افعال ديده شود نشانه سردى مزاج است. 

صفحه 37:
۷ کیفیت مواد دفعی از بدن: اجابت مزاج طبیعی آن است که به ازای هر بار مصرف غذاء یک بار دفع انجام شود. حرارت و خشکی موجب کاهش اجابت مزاج می‌شوند بنابراین معمولاً در افراد صفراوی یبوست دیده می‌شود. گرمی مزاج و غلب صفرا یا خون باعث می‌شود مواد دفعی شامل ادراره مدفوع. منی و عرق, دارای بوی تند و پر رنگ باشند و عکس این نشانه‌ها بر سردی مزاج 

صفحه 38:
‎A‏ حالات نفسانی: قدرت و بلندی صداء سرعت و پیوستگی کلام. زود عصبانی شدن و سرعت حرکت. ‎MUG‏ حرارت مزاج هستند. افراد گرم و خشک که حرارت زیادی ‏دارند. معمولاً تتدخو بوده و زود عصبانی می‌شوند. اين افراد بىقرارء تند و تيزه 9 فعال هستند و نیز حافظة خوبی داشته و از قدرت تجزیه و تحليل بالابى برخوردارند. صاحبان مزاج سرد و خشک در اوج ثبات بوده و کارها را به آرامی و بدون عجله انجام می‌دهند. اين افراد معمولاً درون‌گرا بوده و کمتر با دیگران می‌جوشند و مستعد افسردگی هستند. اشخاص سرد و تر حافظه خوبی ندارند. خواب‌آلود. صبور و خونسرد هستند. افراد گرم و تر شجاع. جسور و خونگرم هستند و به خوبی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند. 

صفحه 39:
حکم آن یاری کند وقت علاج يا حكيم آرد جدا يا در كنار با بسودن می توان درکش کنی رستنی» جنبیدنی یا در مکان از مزاج مفرد آن را آیتی سردی از خاک است و طبع آب راست از تری پرسی در ابر است و در آب در جهان باشد مر او را انتلاف جمع آيد تا نباشد در تضاد وصف آن با رکن غالب شد به دست جمع چار لست از برای امتحان هست قانون یا تراز و امتحان گر یکی خارج شود از اختیار بل تساوی نیست دیگر برقرار یا که خاک و آب آید در ميان هر چه ما گفتیم باشد اصطلاح من نياوردم در اينجا تازه واج بعد از اين كويم تو را علم مزاج 0 خشکی و گرمی و سردی و تری یافت می گردد در ارکان و زمان اسطقن را هست حد و خایتی قوه ی گرمی در آتش یا هواست قوه ی خشکی در آتش یا تراب این عناصر را که باشد اختلاف فرق دارد تا نباشد اتحاد غير عنصر دان مركب هر جه هست معتدل كان هست قانون و نشان در هم آمیزد به یک میزان در آن اين تعادل مى نماند برقرار نی كه تن خالى بكردد زين جهار طبع غالب را تو با زآتش بدان یا بگیرد طبع نسبت از رياح چون رساندم قول خود تا نه مزاج 

صفحه 40:
بر در بیان رنگ ها - رنگ پوست طبع سرد و تر مر او را همرهی است گر بدن را تازگی وفربهی است لاجرم طبعش به خشکی رو نمود استخوانی ظاهر و لاغر چو بود پس بدان »گرمی به او انباز شد گر عروق او درشت و باز شد طبع سردى كيردش اندر ميان ور به ظاهر شد عروقش ضد آن معتدل باشد طبیعت بی مقال جون كه ظاهر شد ميان اين دو حال مزاج مكان ها بهر تأثيرى كه دارد هر مكان رنك را مبناى سنجش تو ندان بس سيه كردد جلود مردمان گرم باشد جون ديار زنكيان روشن و باريك باشد همزمان سرد اسلاو است و جلد مردمان مى شوى از هر مزاجى باخبر هفت اقليم ار كه آرى در نظر رنگ را بر طبع » تو پیرو شمار معتدل باشد جو اقليم جهار تیره و مات است اگر ۰ سودایی است زرد گندمگون بُّد. صفرایی است گر سفید عاجی است از بلغم است آدمی را سرخی از فرط دم است اعتدال شخص گرد برقرار چون سفید و سرخ آمد در کنار رنگ موی سر در سیه مو طبع گرم آید يديد سرد باشد طبع فرد مو سپید سرد ناقص را تو در بوری بجو نسبتاً گرم لست طبع سرخ مو معتدل باشد مزاج آدمی بوری و سرخی کند چون همدمی 

صفحه 41:
نیست راهی چون از آن یابم خروج از زمان كويم من از قدر و بروج در بهاران نوبت جوش دم است در زمستان چیرگی با بلغم است موسم پاییز تن سودایی است فصل تابستان بدن صفرایی است چون که با مصداق آن گردد قیاس درک می گردد مزاجش با حواس خشکی و گرمی از آن یابد ظهور هر چه باشد تلخ وشیرین » تند و شور هست اگر گس یا که دبش و قابض است خشک و سرد است آنچه ترش و حامض است طبع آن را معتدل ده اختصاص آیکی شد یا نبودش طعم خاص سرد و تر در خوش گوار بی مَرْست هر چه چربی دارد آن گرم و ترست مزاج سنين هر وجودی» کاآدمی ما را مثال مختلف در مزاجش اختلاف آید به سال در حرارت هر دو را یکسان بدان گرمی کودک بود همچون جوان طبع کودک را تری گر سیره است ليك خشكى در جوانى جيره لست وقت پیری مثل آن یا بدتر است در میاتسالی چو سردی برتر است طبع پیران خام وبس متغیر است بر مزاج هر دو خشکی مهتر است مزاج جنسيت در مؤنث سرد و تر یابد ظهور طبع خشك و كرم باشد در ذكور 

صفحه 42:
اخلاط خلط رطوبتی روان بدن است وجایگاه طبیعی آن دررگهاواندامهای میان تهی مانند کبد وطحال وکلیه وکیسه صفرا خلط از غذا بوجود می آید چهار نوع خلط موجود است صفرا - گرم وخشک - آتش دم - گرم‌وتر - هوا پلغم - سردوتر - آب سودا - سردوخشک - خاک ۲ هضم اول : از زمان خورده شدن غذا تا تشکلیل کیلوس هضم دوم : هضم کبدی ۴ هضم سوم: هضم درون رگها ۴ هضم جهارم: هضمى كد در اندامها انجام می شود 

صفحه 43:


صفحه 44:
سودا: خون است وباعث غليظ وسنكين شدن خون مى شود نيه اندام هايى كه غذاى آن سودا است مائنداستخولن قوام دلدن به خون واندمها مب شدن سر معده وتحریک اشتها جایگاه سودا ءطحال می باشد 

صفحه 45:


صفحه 46:
سوداوی: اندام لاغر بینلی خشک به شیرینی وگرمی تمایل بیشتری دارد 

صفحه 47:


صفحه 48:


صفحه 49:
بعل ماق ی گم يب اس شوری در دهان صبح احساس گرستگی دارند و خوراک زیاد نمی توانند ب غذا دیر هضم میشود و دچار نفخ می شوندیبوست زیاددیده می شود 

صفحه 50:


صفحه 51:


صفحه 52:
سودا: رنگ پوست تیره و سبزه رو رنگ لبها تیره 

صفحه 53:


صفحه 54: