معرفی و اجرای سدهای بتنی

صفحه 1:


صفحه 2:
اصول سد سازی تعریف سد هر مانعی که در مسیر جریان آب قرار گیرد و باعث شود تا ارتفاع آب در بالادست آن افزایش یافته: مقداری آب ذخیره گردد. هسد» نامیده می‌شود. پس «سد» عبارت است سازه‌ای که در عرض رودخانه جهت ذخیره و افزایش ارتفاع آب ساخته می‌شود. هدف از ساخت سد ساخت سد می‌تواند به منظور یک هدف خاص (سدهای تک‌منظوره) و یا ترکیبی از چند هدف (سدهای چند منظوره) ساخته شود. مز يعد تفسيويتدى مدقا اؤاساخت سید عن‌تواند عبارت باشد آ ۱- ذخیره آب. ۲- افزایش ارتفاع آب و تولید انرژی و ۳- کنترل سیلاب: در یک تقسیم‌بندی گسترده‌تر. هدف از ساخت را یک یا چند مورد از موارد زیر تشکیل می‌دهد: ۱- کشاورزی (تأمین آب مورد نیاز کشاورزی؛ احیاء اراضی موات و نیمه موات) ۲ - تأمین آب شرب و بهداشتی مردم ۳ - مصارف صنعتی و رفع نیازهای مربوط ۴ - کنترل سیلاب و تنظیم جریان رودخانهها و سیلاب ۵ - نیروگاه‌های برق - آبی ۶ - افزایش ارتفاع جهت انحراف آب ۷ - کشتیانی و حمل و نقل ۸ - حفظ محیطزیست حیوانات وحشی 

صفحه 3:
انواع سدها سدها را مي‌توان براساس معیارهای مختلف تقسیم‌بندی نمود. از جمله این معیارهاعبارتند از ۱- نوع استفاده و بهره‌داری ۲- طراحی هیدرولیکی ۳- مصالح بدنه. ۴- سختی ۵- رفتار سازه‌ای انواع سدها براساس نوع بهره‌برداری * در این نوع تقسیم‌بندی, می‌توان انواع سدهای زیر نام برد: سدهای مخزنی (ذخیره‌ای): * آب را در موسم‌های بارانی و در ززمان‌های پرآبی رودخانه که آب مازاد بر مصرف در آن جاری است ذخیره کرده تا در طول سال به تناسب افزايش مصرف و نیاز مورد استفاده قرار گیرد. اين نوع از سد. معمول‌ترین و رایجترینانواع نها بوده. خود می‌تواند بر حسب هدف از ذخیره نظیر, تأمین آب کشاورزی یا صنعت و شرب. پرورش ماهی و حفظ محیط زیست جیوانات وحشی» تولید برق آبی و ... طبقه‌بندی می‌گردد. سدهای انحرافی: * در این حالت با ایجاد سد و افزایش ارتفاع. امكان انحراف آب از يك مسير فعال به كانال یا مسیر غیرفعال موردنظر را فراهم می‌نمایند. ‎legac‏ برای توسعه کشاورزی و تأمین مصارف شهری و صنعتی به کار میپروند. سرریزها از جمله این گروه هستند. 

صفحه 4:
oil gine ‏در این حالت با یج ند افزیش ارتفا اکان حرف آب زب مسیر فا به کال با مسیر یرغال مورذنظر را فاهم مي‌نماین‎ © ‏اعتوما براي توسعه كهاورري امین مصارف شهري دعبي بيه كار مويزولد: سزريزها از جمله اين كزوهتهنستفة.‎ * سدهاي تأخيري * اين نوع سدها براي کنترل سیلاب و ایجاد تأخبر و تعویق در جریان ساخته مي‌شوند. لا با ذخيرة مقداري از سیلاب. مقدار دبي اوج سيلاب تقلیل و زمان رسیدن آن به نقطه موردنظر را افزایش مي‌دهند. * سدهاي تأخيري معمولا داراري ارتفاع و حجم ذخیره کم بوده که آب محبوس شده در بالادست آن‌ها از سازه‌اي خاص و یا نشست از داخل فونداسیون و بدنه سد به پایین‌دست منتقل شده. منطقه پایین‌دست از صدمات احتمالي سیلاب در امان مي‌ماند. ۱ سدهاي موقتي * سدهاي موقتي یا 23۳05 08۲6۲ در حقیقت عبارتند از يك حصار موقت در اطراف محوطة کارگاهي تا با جلوگيري از ورود آب و سيلاب‌هاي محتمل به محوطه کارگاه. بتاند محيطي خشك براي اجراي عملیات سدسازي را فراهم آورند * معمولا این نوع سدها تحت عنواز ) و جهت انحراف آب به داخل تونل (یا کانال تعيب بند فراز يقد منظور جلوكيري از يركشت آب به سمت كز ‎ple‏ 1 دودخت ل 1-1 * در مواقعي که در جریان رودخانه ۰ ,۸ 7 ترمحوطه کارگاه و یا به وسیله يك فرازیند و ل متعزيف اب شکل ۱-۱: موتعیت تقریی سدهای موقى ‎CE I‏ 

صفحه 5:
ات 

صفحه 6:


صفحه 7:


صفحه 8:
سدها براسا هيد سدها را مي‌توان به «سدهاي آبریز» و «سدهاي غیرآبویز» تقسيم‌بندي نمود: سدهای آبر که در اين صورت اجازه داده مي‌شود تا آب از روي تاج سد عبور نماید.اینچنین سدها بايستي از مصالحي ساخته شوند که در اثر عبور جریان آب شسته ‎oats‏ بتواند پايداري سد را حفظ نمایند نظیر بتن؛ مصالح بنايي. فولاد و چوب. در اکثریت سدهاي وزني» قسمتي از ظول تاج به صورت آبریز (سرریز سد)بقیه به صورت غير آبریز عمل مي‌نماید. * _ گاهي نیز در سدهاي کوتاه تمام طول تاج سد در حالت آبریز عمل مي‌کند. سدهاي غیر آبریز: يك سد غیرآبریز به گونه‌اي طراحي مي‌گردد که آب از روي تاج آن عبور ننماید و در این صورت مي‌توان هر مصالحي نظیر بتن. مصالح بنايي. خاك. سنگ‌ریزه و چوب (الوار) را در ساخت آن به کار برد در این حالت نیز برخي از سدها (نظیر اکثریت سدهاي وزني) به گونه‌اي ساخته مي‌شوند که قسمتي از آن‌ها غیرآبریز و مابقي آبریزباشد. * _ گاه طراحي سد به گونه‌اي انجام مي‌پذیرد که تا طفيان‌هاي خاصي از رودخانه. فقط سرریز سد عمل نمايد و براي طفیان بالاتر سرریز و سد (تاج سد) توأماً آب را از روي تاج خود عبور دهند نظیر برخي از سدهاي قوسي. 

صفحه 9:
انواع سدها پراسا مصالح بد در اين حالت که يكي از رایج‌ترین انواع مهم تقسيم‌بندي مي‌باشد. انواع سدهاي زیر معرفي مي‌شوند: 1- سدهاي خاكي * که از خاك ساخته شده‌اند. 2- سدهاي سنگي (سنگريزه‌اي): که مصالح تشکیل‌دهندة بدنه آن‌ها؛ سنگ‌هاي درشت‌دانه هستند. 3- سدهاي بتني: در این نوع: یدنه جید أذيتى ويا بسن سلف ساشته هده آینت: 4- سدهاي با مصالح بنا * که از مصالحبنايي نظیر سنگ و ملات ماسه سیمان و كاه روية بتني براي ساخت سد استفاده ميشود. 5 سدهاي چوبي (لواري) و فولادي: * که به ندرت و براي ارتفاع‌هاي محدود با استفاده از مصالح چوب (لوار) و یا فولاد ساخته مي‌شوند. 6- سدهاي لاستيکي: * سدهاي با ارتفاع كم (نا حدود 6 متر) هستند كه اخيراً و به صورت محدود مورد استفاده قرار گرفته‌اد. * سد لاستيكي از ورقه لاستيكي با مقاومت كششي بالا ساخته شده كه دميده شدن هوا ويا وارد كردن لَب ‎ol Bb a‏ , متورم شده و به صورت مانعي جلو آب قرار مي كيرد و هر كاه سيال مذكور از داخل دو لايه لاستيکي خارج گردد.به صورت يك کفپوش در بستر رودخاه قرار ميگیرد (شکل 0-1. 

صفحه 10:
سدهاي لاستيکي له مای عبور سیال ‎[ps eS lee‏ (an) (ب) شکل 7۱ شمایی ایک سد لامتیکی اف - در حالت خولید, پ ‎pe‏ حالت عمل 

صفحه 11:


صفحه 12:
انواع سدها براساس سختي در اين حالت. سدها به دو گروه «سخت» و «غیرسخت» تقسیم مي‌شوند: 1-سدهاي سخت: بدنه اين سدها کاملاً سخت بوده. تفییر شکل آن‌ها در مقابل فشار آب و سایر نيروهاي وارده بر سد بسیار کم سدهاي سخت از مصالحي نظیر بتن, مصالح بنايي. فولاد و الوار ساخته مي‌شو: 2-سدهاي غیرسخت: این سدها در مقایسه یا سدهاي سخت از تغیبر شکل پذيري بيشتري در آثر نيروهاي وارده برخوردارند نظیر سدهاي خاكي و سنگ‌ريزهاي. انواع سدها براساس رفتار سازه‌اي تقسيم بندي حاضر. مهمترین و معمولترین تقسيم‌بندي سدهاست که در این حالت انواع سدها عبارتند از 1- سدهاي خاكي : که مقاومت برشي خاك. ايستايي آن را در مقابل نيروهاي وارده تأمین مي‌نماید. عموما براي جلوكير: هسته‌هاي غیرفابل نفوذ یا نیمه‌نفوذپذیر نظیر هسته‌هاي رسي در دأخل بدنه سد استفاده مي 2- سدهاي سنگ‌ريزه‌اي: که مشایه سدهاي خاكي است با این تفاوت که ابعاد دانه‌ها یه مراتب درشت‌تر و به صورت سنگ مي‌باشد. با توجه به هدف از ساخت سد. مي‌تواند در داخل بدنه يا روي وجه بالادست داراي يك پوسته مقاوم در مقابل نفوذ آب باشد و یا نباشد. ات زب از 

صفحه 13:
3- سدهاي وزني : كه وزن بدنه سد تعادل آن را در مقابل مجموعة نيروهاي وارده حفظ مينمايد 4- سدهاي پایه‌دار: که بارهاي وارده بر سد توسط يك پوسته به پایه‌ها و از آنجا به پي و زمین منتقل مي‌گردد. 5- سدهاي قوسي: که نيروهاي وارده بر سد توسط يك بدنه انحناء‌دار به فونداسیون و سپس به سنگ زمین (کف و جناحین) منتقل مي‌گردد. 6- سدهاي فولادي: ۱ که از يك قاب فولادي و يك صفحة فولادي روي وجه بالادست آن تشکیل شده است. نوع سدها مي‌توانند در شكل‌هاي گوناگون سازه‌اي ساخته شوند. 7-سدهاي چوبي (الواري): که نظير سدهاي فولادي از يك قالب چوبي و يك صفحة ساخته شده از لوار تشکیل شدهاند. براي انتقال نيروهاي وارد بر سد به زمین, از سيستم‌هاي مختلف مي‌تواند استفاده گردد. 

صفحه 14:
انواع سدهاي بتني * سدهاي بتبي را نیز مي‌توان براساس معيارهاي مذکور تقسيم‌بندي نمود که چون کلیات تقسيم‌يندي‌ها در مطالب قبل ذکر شده است. از تکار آن خوردداري مي‌گردد. * اما آنجه انواع سدهاي بتني را بیشتر از سایر موارد از یکدیگر متمایز ميس سازه‌اي آنها که ذیاً به آن پرداخته مي‌شود: بندهاي بتتي وزني. * اين نوع سدهاي بتني که نيروهاي ثقلي در آن‌ها مقاومت لازم جهت حفظ تعادل و پايداري سد را تأمین مي‌نمایند و عموماً در پلان, در رأستاي محور متصل کنندة جناحین. مستقیم هستند. خود به انواع زیر تقسیم مي‌گردند: سد وزني توپر (یکپارچه): * همانطور که از نام این سدها پیداست. بدنة آن‌ها به استثناء محل زهکش‌ها و گالري‌ها» توپر و 3-1). بر این اساس وزن آن‌ها نسبتاً سنگین‌تر اما اجراي ساده‌تري دارند. * سد وزني با این خصوصیات. مهمترین و معمولترین نوع سدهاي وزني بوده. کمترین هزينة تعمیرات را لازم دارد سدهاي وزني توپر براي هر موقعیت مكاني مناسب هستند ولي ارتفاع آن‌ها تايعي است از مقاومت سنگ کف. سد وزني تو خالي (مجوّف): * كاه براي کاهش وزن بتن مصرفي در سد و در مناطقي از بدنة سد وزني که تنش كمتري به آن وارد مي‌شود. فضاهاي خالي نظیر شکل 4-1 ایجاد مي‌کنند که در این صورت سد راء «سد وزني توخالي یا مجوّف» مي‌نامند. * این نوع سدها شبیه سدهاي شبیه سدهاي پایه‌دار بوده. بیشترین آن‌ها از یتن مسلح ساخته شده‌اند. فضاي خالي موجود در بدنه (یاپایهها) مي‌تواند براي قرار دادن دستگاه‌ها و سيستم‌هاي احتمالي نظیر توربین‌ها ... مورد استفاده قرار گیرد. * اگر چه سدهاي وزني مجوّف. بتن كمتري در مقایسه با سدهاي وزني توپرنیاز درنده اما مسائل اجرايي و امکان‌پذیر به مسلح کردن بتن (به دلیل مسائل سازه‌اي»» نسبت به سدهاي وزني توپره هزينة بيشتري را در بر دارد و لذا لازم است جهت مقایسه این دو نوع. بررسي‌هاي كافي و کامل انجام پذیرد ‎٠‏ تقسيم‌بندي براساس نوع طراحي و رفتار ‎ ‎ ‎ ‎ ‏رچه مي‌باشد (شکل ‎ 

صفحه 15:
انواع سدهای بتنی 

صفحه 16:
سدهاي پایه‌دار (پشت‌بنددار) * اگر بال‌هاي پایین‌دست سد وزني توخالي یا هسته‌دار را حذف کنند. سد پایه‌دار یا پشت‌بنددار تکیل مي‌گردد. این نوع سد. مرکب است از يك دال (پوستة) بتني (مسطح یا چندقوسي) و تعدادي پایه که بارهاي وارده بر دال یا پیوسته را به فونداسیون و سنگ کف منتقل مي‌کنند. * اگر چه بتن مصرفي در این سدها در حدود 60 درصد بتن مصرفي در سدهاي وزني توپر مسلح كردن بتن و مشكلات سازهاي. معمولاً جایگزین مصرف کمترین مي‌گردد. * اين سدها بخصوص براي مناطقي كه سنك كف از مقاومت يكيارجه برخوردار نيست مناسب هستند. انواع و جزئيات بیشتر سدهاي پایه‌دار در فصل مربوط توضیح داده مي‌شود. شکل 6-1. مقطع و پلان سدهاي پایه‌دار را به صورت تقريبي نشان مي‌دهد. اما هزينه‌هاي ساخت و سدهاي قوسي * سدهاي قوسي در پلان داراي انحناء بوده به گونه‌اي که تحذب منحني به سمت بالادست مي‌باشد. این نوع سدها که براي دزههاي تنگ بسیار مناسب هستند. عموما بیشترین نيروهاي وارده بر سد را جناحین و قسمت کمي از آن‌ها را به سنگ کف در بستر رودخانه منتقل مي‌نمایند * سدهاي قوسي داراي انواع مختلف بوده و مقطع آن‌ها نیز مي‌تواند از يك مقطع تقريباً مثلثي (نظير مقطع سدهاي وزني ولي به مراتب نازکتر از آن‌ها) تا يك مقطع داراي انحناء تغییر كند (شكل 7-1) از نظر سازهاي. كاه سد قوسي به صورت دو سر گیردار (در جناحین) و گاه به صورت سه طرف گیردار ساخته مي‌شود که تمام اين موارد تايعي از موقعیت دره و مجموع هزينه‌هاي لازم مي‌باشند. 

صفحه 17:


صفحه 18:
جانمايي سد و سازه‌هاي وابسته 

صفحه 19:
نما «ست بدنه سد 9 نماي بالادست بدنه ی ۲ ‎i 59‏ د بر ‎seeeee‏ | ‎pie‏ | ‎for‏ ۱ / { 9 / سسا ۲ ۱ ۷ } / ۳ | @ طراحی سد و ساز های وایسته 

صفحه 20:
0 ند وه و وو و طراحی سد و سازه‌های واپسته 1 نماي ياييندست بدنه سد 

صفحه 21:
طراحی سد و سازه‌هاي وابسته مقطع بدنة سد و عجاري سورهز ووؤنماي و تخلية كنددة يعنتاتي | Vane SECTION OF BOTTOM OUTLET BND ORIFICE SPLAT 

صفحه 22:
تمایی از سند اکن مسنجد سلیمان نفایی از سد خاکی گاوشان 

صفحه 23:


صفحه 24:
سد خاکی با رویه بتنی 

صفحه 25:
سدهاي بتن غلتکي * سدهاي بتن غلتكي يا م6.-).*. از جمله سدهاي بتني هستند که از حدود سال ۰1970 بیشتر به عنوان يك روش جديد در ساخت سدهاي بتني وزني مطرح و بکار گرفته شدند. از این روش همچنین مي‌توان در بازسازي سدهاي موجود استفاده نمود. * همانگونه که اشاره گردید. این نوع سدها در حقیقت همان سدهاي بتني وزني هستند که از نظر اصول طراحي و شکل مقطع بسیار شبیه سدهاي وزني مرسوم بوده. تنها به منظور کاهش هزينه‌هاي آن (بخصوص از نظر اجرايي): در ساخت آن از بتن غلتکي استفاده مي‌شود. * طبق تعریف بتن غلتکی یا ن2.6).] عبارت است از بتنی که اسلامپ آن صفر بوده و به منظور حملء پخش و تراکم آن. از ماشین‌آلات عملیات خاكي تفا مي‌شود. لذا ملاحظه مي‌شود که بتن غلتكي بايستي آنقدر خشك باشد که بتواند تقریبا نظیر دانه‌هاي خاك به راحتي پخش شده و بوسیله ماشین‌آلات متراکم کننده نظیر غلتك. متراکم گردد. از طرفي به منظور ایجاد چسبندگي بین سنگ‌دانهها بايستي به مقدار كافي مرطوب باشد تا شيرة بتن. پوشش لازم براي كليه سنگ‌دانه‌ها را فراهم نماید. *_لذا بتن غلتکي در حالت متراکم‌نشده تفاوت فاحشي با بتن معمولي دااشته بگونه‌اي که در این حالت» هیچ گونه اتري از شيرة بتن در مخلوط نمایان نیست و مانند مصالح خاكي عمل مي‌نماید ولي پس از متراکم شدن و سخت شدن, همانند بتن معمولي (با نسبت آب به سیمان مشابه) رفتار خواهد نمود. * از آنجا که اختلاف این نوع سدها با سدهاي بتني وزني معموليء تنها در نوع مصالح و روش اجرا مي‌باشد. لذا از توضیح بیشتر در این زمینه خودداري کرده. علاقمندان مي‌توانند از کتب و مقالات مربوط. اطلاعات بيشتري کسب نمایند. 

صفحه 26:


صفحه 27:
Typical Section of KAHIR Dam 

صفحه 28:
© Concrete face stb | | | 2 سس تسا مس Typical profile and upstream view of KAHIR dam 

صفحه 29:
3D FEM Model 

صفحه 30:
مطالعات اولیه پروژه‌هاي سدسازي : به منظور تحقق اهداف مطالعات طرحهای سدسازی. تمام عوامل مور بر طرح از قبیل: * نوع سد. کمیت و کیفیت مصالح مصرفی, نحوهُ قرارگیری تأسیسات وابسته سد. به ویژه سرریز با توجه به مجموع شرایط توپوگرافی. ژئوتکنیکی. منطقه‌ای و زمین‌ساخت. شرایط پی و باربری جناجین. هیدرو کلیماتولوژی و هیدرولیک مورد بررسی عمیق قرار می‌گیرند. * براساس توصیه استاندارد صنعت آب ایران. مراحل مطالعات یک سد به سه بخش عمده: * مرحله شناسایی, مرحله توجیهی و مرحله طراحی تفضیلی تقسیم‌بندی شده است. * در واقع هر یک از مراحل فوق. به منظور پاسخ به یک سّال اصلی مورد بررسی و مطالعه قرار می‌گیرد: * مرحله شناسایی به منظور پاسخ به این سوّال که آیا باید مطالعات ادامه پیدا کند یا خیر؟ * مرحله توجیهی به اين سؤال باسخ مىدهد كه آیا طرح اجراء شود یا خیر؟ * و به همین ترتیب مرحله تفضیلی به این سژّال پاسخ می‌دهد که طرح را چگونه بايد اجرا نمود.؟ 

صفحه 31:
در مطالعات مربوط به مرحله شناسايي پروژه‌هاي سدسازي: نتيجه‌گيري مربوط عمدتاً براساس بررسي‌هاي کامل محلي و بازدید از تمام محل‌هاي ممکن براي آحداث سد در حوزة موردنظر و نیز نتایج و اطلاعات و گزارش‌هاي موجود صورت مي‌پذبرد. چنانچه در این مرحله مجموعه اطلاعات و داده‌ها از وسعت و دقت كافي براي يك. نتيجه گيري منطقي برخوردار نباشد. لازم است تا با استفاده از تجربیات گروه طراح و نیز تجربیات بدست آمده از سایر پروژه‌هاي مشابه و شناخت بدست آمده از منطقه. به پردازش و تجزبه و تحلیل برخي داده‌ها و اطلاعات نظیر هیدر و کليما تولوژي. زمين‌شناسي و ژئوتکنيکي, نیازها و ... پرداخت و این مطالعات و بررسي‌ها و نتيجه گيري‌ها مربوط در نهایت بايستي از چنان اعتباري برخوردار باشد که حتي‌الامکان تغییرأت كلي و فاحشي در سايت‌هاي قابل توصیه بوجود نیاید. براي رسیدن به این مقصود لازم است که گروه مطالعه کننده و مهندس طراح از چنان تجربه و تبحر و دید مسلطي برخوردار باشند که با استنتاج از داده‌ها و اطلاعات و نقشه‌هاي موجود و نیز بازديدهاي کامل و دقیق برداشت صحیح و جامعي را نسبت به تمام عوامل موّثر در پروژه داشته باشند. 1 

صفحه 32:
بدین لحاظ مطالعات مرحله شناسايي از جمله مشکل ترین مراحل مطالعاتي مي‌باشد. در مرحله بعدي که مرحله مطالعات توجيهي مي‌باشد. شناختي عمیق تر نسبت به برخي عوامل نظیر مشخصه‌ها و ويژگي‌هاي زمین ساختاري, زمين شناسي. ژئومكانيکي, لرزه خیز و همچنین وجود گسل‌هاي مهم و لايه‌هاي ضعیف. لايه‌هاي دگرسان و تراوا و انحلال يذير و... لازم بخصوص بررسي و اظهارنظر در مورد جنبه‌هاي طراحي عمومي اجزاء پروژه. پي‌سازي و تقویت و بهسازي زمین را ایجاب مي‌نماید. همچنین عوامل هیدرولوژیکی مربوط و سیلاب محل طرح با دوره‌هاي بازگشت مختلف و نیز پدیده‌ها و مسائل هيدروليكي مربوط و شکل و ابعاد سازه‌ها و تأسیسات مختلف لازم مورد بررسي جامع قرار مي‌گیرد. هر این مرحله. و براساس مطالعات مرحله توجیهی و نتایج مطالعات جدید کسب شده. گزينه‌هاي مختلف مورد بررسي‌هاي فني و اقتصادي قرار گرفته و پس از مقایسه و انتخاب گزینه برتر مسائلي نظیر محل سد. ارتفاع و نوع آن .مصلح موردنیاز و منابع قرضه و کمیت و کیفیت آن‌ها و نهایتاً چگونگي تحقق اهم اهداف پروژه. کاملاً تبیین مي‌گردد. 

صفحه 33:
* در مرحله مطالعات طراحي تفضيلي و از آنجا که بايستي جزئیات اجرايي طرح تهیه گردد. مجددا با نگاهي عمیق تر و انجام آزمایشات لازم و احتمالاً ساخت مدل‌هاي هیدروليکي. انجام آزميشهاي ژئوتکنيکي و هيدروژئُولوژيکي و انجام آناليزهاي دقیق و در نظر گرفتن طیف گسترده‌اي از بارگذاربها در شرایط عادي. غيرعادي و استثنايي, رفتار سازه و زمان و آب و اندرکنش آنها مورد بررسي قرار مي‌گیرد و در نهایت نقشه‌ها و جزئیات اجرايي طرح تهیه مي‌شود. 

صفحه 34:
بررسی و ارزیابی عمومی ساختگاه (انتخاب محل سد براي يك سد خاص, ساختگاه و محل احداث. باید تأمین گننده نيازهاي فني و كاربردي ويژه‌اي باشد وجود تناسب در ساختگاه مي‌تواند باعث تعادل بین ويژگي‌هاي طبیعی آن و اهداف اصلی سد گردد. توپوگرافی منطقه. ظرفیت مخزن (ارتفاع آب و حجم ذخیره): فونداسیون و شرایط زمین ساختی و ئوتکنیکی. هیدرولوژی و میزان رسوب. وجود مصالح ساختمانی مناسب. آب‌بندی مخزن همچنین اثرات و پیامدهای زیست محیطی ناشی از احداث سد از مهمترین عواملی هستند که بر روی تعادل مذکور اثر می‌گذلرند . در ادامه برخی از پارامترهای فوق به اختصار معرفی می‌گردند. 

صفحه 35:
الف: توپوگرافي منطقه و ظرفیت مخزن اولين عامل براي تعيين محل محور سد وجود دره‌اي مناسب است که بتوان سد را با طول محدود در داخل آن اجراء نمود. براي اقتصادي بودن و کاهش هزینه‌ها. لازم است تا براي يك ارتفاع معین. طول تاج تا حدامکان کوتاه و در مقابل ظرفیت مخزن حتي‌المقدور زباد باشد. بنابراین از لحاظ توپوگرافي. منطقه‌اي مناسب خواهد بود که در محل محور تنگه سد کاملاً بسته و بالادست آن کاملاً باز گردد (شکل 1-2 الف). در صورتیکه دو رودخانه در نقطه‌اي بهم پیوسته و تشکیل بك رود واحد را بدهند. بهتر است که محور سد < واقع گردد(شکل 1-2-ب). 

صفحه 36:
ب: فونداسیون. شرایط زمین ساخت و ژئوتكنيکي در سدهاي بتني مي‌بایست کف و جناحین رودخانه داراي سنگ مقاوم بوده و همچنین عمق سنگ کف (ضخامت آبرفت) در حد قابل قبولي باشد. * بديهي است با استفاده از نتایج آزمایشات سطحي. انفجارهاي آزمايشي و داده‌هاي حاصل از گمانه‌ها. پروفیل محور سد تهیه شده و با توجه به ريخت‌شناسي و ساختار زمین. گسل‌هاي مهم و سایر گسيختگي‌هاي موجود نظیر سیستم درزه و ترك. لايه‌بندي و جهت لایه‌ها تعیین مي‌گردد. مناسب بودن و قابليت تحمل بي در مقابل نیروها و ظرفیت باربري آن. شکل پذيري و ناتراوايي عواملي هستند که مي‌توانند محل و موقعیت و حتي نوع سد را تعیین نمایند. به عنوان نمونه در صورتیکه مقاومت پي همگن نباشد مي‌توان از سد پایه‌دار استفاده نمود و یا در صورت اصلاح مناطق نامناسب. از قوسي با وزني بهره جست.ش 

صفحه 37:


صفحه 38:


صفحه 39:


صفحه 40:
نمونه هايي از مغزه هاي سنگ در جعبه 

صفحه 41:


صفحه 42:


صفحه 43:
Sound Rock Contours {Greeny 

صفحه 44:
Geological Map of Dyraaba © Dam 

صفحه 45:
Geological Sec. Of Dyraaba Dam Axis SOUND ROCK LINE “REDROCK LINE Sm PROJECTED NOE SOUND ROCK LINE py-02 nae ‏ار‎ by-o1 GEOLOGICAL SECTION OF DYRAAEA DAM AXIS 

صفحه 46:


صفحه 47:
ج) هيدرولوژي و میزان رسوب از جمله عوامل مهم در انتخااب محل سد. مشخصات هيدرولوژيكي منطقه باشد که مي‌بایست رواناب ناشي از بارندگي با ذوب برف در حدي باشد که از نظر اقتصادي آمکان استفاده از آن در طول عمر مفید پروژه وجود داشته باشد. بطور كلي هر چه نوسانات خصوصیات هيدرولوژيکي نظیر سیلاب و رواناب در سالهاي مختلف کمتر باشد. جهت استفاده دائمي شرایط بهتري را ايجاد مي نمايد. از جمله عوامل ديگري که در این زمینه از اهمیت قابل ملاحظه‌اي برخوردار است. میزان تبخیر از سطح آزاد آب مغزن مي‌باشد که با سطح آب مخزن رابطة داشته و بايستي در بخش توپوگرافي و ظرفیت مخزن. میزان پتانسیل بالقوه تبخیر آب در نظر گرفته شود. جمله عواملي هستند بر روي حجم مرده و در موم کل ‎aig aR poe ga‏ مسب ید تا حد قیق‌تر برآورد شوند. 

صفحه 48:
* بر ایناساس شناسايي کامل حوزه و تعیین پتانسیل رسوب هر شاخة رودخانه مي‌تواند بسیار مهم تلقي شود. * نهایت آنکه بايستي میزان بار رسوب آورده شده به پشت سد. کمترین مقدار ممکنه را دارا بوده. اطمینان كافي از عدم پر شدن مخزن بوسیله رسوبات. در کوتاه مدت. وجود داشته باشد. " 

صفحه 49:
د)محل سرریز سرریز سدها بطور معمول گرانترین و پرهزینه‌ترین سازه جانبي سد بشمار می‌آید. هر چند که اغلب سدهاي بتني مي‌توان سرریز را بر روي خود بدنه ساخت. اما وجود مناطق ديگري در منطقه که بتوان به راحتي سرریز را در آن قرار داد و یا از آنها براي ساخت سرریز اضطراري استفاده نمود. مي‌تواند امتيازي براي محل احداث سد بشمار آید . لذا در مطالعات مي‌بایست موقعيت‌هاي مناسب براي احداث سرریز در نظر گرفته شود. 

صفحه 50:
۰) وجود مصالح ساختمانی مناسب بطوركلي وجود مصالح مناسب و قابل دسترس در کاهش هزينه‌هاي كلي طرح نقش بسیار مهمي دارند. در سدهاي بتني به لحاظ اينکه مصالح خاصي نظیر شن و ماسه با دانه‌بندي مشخص و سیمان به مقدار نسبتاً زيادي موردنیاز است. لذا هر چه منبع تأمین این مصالح به محل سد نزدیکتر باشد. علاوه بر کاهش زمان انتقال مصالح. هزینه حمل نیز به میزان زيادي کاهش مي‌پابد. در این راستا باید امکان استفاده از مصالح طبیعی و با تولید مصالح شکسته از منابع سنگی را مورد نظر قرار داد. . - نهایتا موردي را که ارزانتر بوده و در عین حال مشخصات فني طرح را دارا باشد به کار گرفت. 

صفحه 51:
و) انحراف مسیر رودخانه * انحراف مسیر رودخانه جهت خشکاندن محدوده کارگاه و هدابت جریان رودخانه به موقعیت مناسب در طول دورة اجراي سد امري ضروري مي‌باشد و لذا در مطالعات امكان‌يايبي براي موقعیت احداث سد باید مناطقي را در نظر گرفت که بتوان با روش‌هاي مناسب آنها را در مقابل جریان رودخانه عم از دبي پایه و جریان سیلاب) حفظ نمود. * بررسي اقتصادي بین گزينه‌هاي مختلف انحراف و همچنین پيش‌بيني لازم جهت استفاده از سیستم انحراف در طي دوره بهره‌برداري به منظور تأمين اهداف دیگر نظیر تخلیه کنندة تحتاني با بخشي از جریان هدایت سرریز و... مي‌تواند در تعیین موقعیت مناسب سد و کاهش هزينه‌هاي طرح موّثر باشد. 

صفحه 52:
ز) آب‌بندي مخزن و پايداري دیواره‌ها يكي از مهمترین اهداف سد نگهداري و ذخيرة آب مي‌باشد و مي‌بایست مطالعات لازم جهت اطمینان از آب‌بندي مخزن و جلوگيري از فرار تافطلوب آب بعقل آند. بطوركلي ارزيابي کامل زمين‌شناسي براي این منظور. بویژه در سازندهاي كارستي و موارد مشابه و همچنین در مناطقي که سابقة معدنكاري وجود دارد لازم است. برحسب ضرورت لازم است که کناره‌هاي مخزن. خصوصاً مناطقي که با اشباع سطوح زیرین آنها امکان ناپايداري دارند. از نظر پايداري كاملا بررسي شوند. ناپايداري در ديواره‌هاي مخزن مي‌تواند خطرات بالقوه زيادي از جمله کاهش حجم ذخیره ویا تولید امواج بزرگ در مخزن را سبب گردد. 

صفحه 53:
ح) خسارات مخزن. محل مناسب براي تجهیز کارگاه و امکانات رفاهی * در تعیین محل احداث سد. شرایط محلي نظیر راه‌هاي دسترسي. پل‌ها و دیگر تأسیسات زيربنايي از مسائلي هستند که مي‌بایست مورد بررسي قرار گيرند. 8 سهولت دسترسي به محل سد و وجود راه‌هاي اصلي و راه‌آهن و همچنین گزينه‌هاي داراي خسارت کم (زیر آب رفتن تأسیسات مختلف. زمين‌هاي كشاورزي و سایر سرمايه‌هاي طبيعي و غيرطبيعي در اثر بالا آمدن ارتفاع آب). مي‌توانند داراي اولو؛ * همچنین وجود محل مناسب براي نصب امکانات و تجهیزات موردنیاز و وجود امکانات رفاهي براي پرسنل شاغل در زمان ساخت سد (نظیر محل اسکان. سرويس‌هاي برق. آب و تلفن و..) نیز از جمله عواملي هستند که مي‌بایست مدنظر كيرا 

صفحه 54:


صفحه 55:
‎(b‏ پيامدهاي زیست‌محیطی ‏آب هميشه به عنوان يك عنصر كليدي در شکل‌گيري تمدن‌ها و استمرار آن‌ها بوده. و همواره عامل اساسی در توسعة کشورها به شمار می‌رفته است. ۱ ‏سد. به عنوان سازه‌اي که حجم و ارتفاع معيني از آب را در يك موقعيت مكاني خاص ذخیره و اهداف را دنبال مي‌کند. مي‌تواند مسائل مختلف اكولوژيکي, فيزيكي و شيميايي. اجتماعي. فرهنگی. اقتصادی و ... منطقه را تحت تغییرات جدی قرار دهد. ‏لذا لازم است تا اثرات زبست محیطی از ساخت سد. بخصوص سدهاي بزرگ. مورد توجه و بررسي قرار گیرد. 

صفحه 56:
ساخت يك سد می‌تواند اثرات مثبت و با منفی زیست‌محیطی داشته باشد. 2 ‎١ ١‏ به عنوان مثال تأمين آبه موردنياز كشاورزي, شربه و صنعت مردم منطقه. افزايش يوشش كياهي. رشد اقتصادي, اجتماعي و فرهنكي مردم تحت پوشش: جلوگيري از خسارات ناشي از سیل: « تولید انرژی سالم و... از جمله اثرات زیست محیطی سد می‌باشند . در حالیکه زیر آب رفتن قسمتي از زمين‌هاي بالادست که موقعیت طبيعي مناسبي داشته باشند و یا شسته‌شدن کودها و سموم بالادست و آلوده شدن آب دریاچه مي‌تواند بر حسب شرایط. از جمله موارد منفي زيست معيطي يك سد معسوب گردند. بطور كلي مي‌توان اثرات زیست محيطي يك سد راء بدون آنکه قضاوتي در مورد اثر منفي و با مثبت آن گردد به شرح زیر خلاصه نمود: 

صفحه 57:
1- اثرات فيزيكي و شيميايي احداث سد: اثر احداث سد به عنوان مانع در حرکت مواد در مسیل رودخانه‌ها. اثر احداث سد به عنوان کاهش نسبي يا كلي مواد قابل حمل توسط رودخانه‌ها. اثر رسوب در داخل مخزن در طرح تخلیه كننده‌هاي تحتاني و دریاچه‌هاء سرریزها و حجم مرده از نقطه نظر محل. اندازه و رقوم ارتفاعي. اثر رسوب مخزن در عمر سدها. اثر خروج آب رسوب‌دار بر دریچه‌ها. توربینهاء اراضي كشاورزي. مسیلها 9 رودخانه‌هاي يابيندست و ... خشکی نسبی پایین‌دست سد. پس از احداث سد. تغییرات سطح آب زيرزميني در پایین‌دست سد. در اراضي كشاورزي پس از بهره‌برداري. 

صفحه 58:
اثر رهاسازي سيلابهاي طرح بر محیط زیست. زمین‌لغزه‌ها در محدودة درباچة سد و نواحي سراب و ياياب سد و يا کاهش حجم درباچه در نتيجة این زمین لغزه‌ها. ایجاد امواج بلند و لبريزي از سد در هنگام سقوط توده‌هاي خاك و سنگ در محدودة دریاچه سد. ایجاد زلزله‌هاي القائی. اثر درباچة سد بر آب و هواي منطقه یا محدودة دریاچه. اثر کیفیت آب دریاچه بر شور شدن اراضي كشاورزي پس از بهره‌برداري و آبياري اراضي. گازهاي محلول در آب رهاشده از دريچه‌هاي تحتاني و نیمه تحتاني 9 اثرات آن بر موجودات زنده در پایاب سد. غلظت مواد محلول در آب دریاچه سد و پایاب آن. اثر ناشي از كاهش رسوب انتقالي در حاصلخيزي اراضي كشاورزي. 

صفحه 59:
اثر کیفیت آب دریاچه بر شوري اراضي كشاورزي در دوره بهره‌برداري. از بین رفتن و جابجايي روستاها و جوامع انساني و تأسیسات و ساختمان‌ها و راهها. شكست سد و انهدام جوامع انساني. حيوانى. نباتى و ساختمانها و تأسيسات شهرها و روستاها و.. 1 0 اثر ناشي از کاهش رسوب بر اراضي كشاورزي و کم حاصلخيزي اراضي كشاورزي. نابودي جنگل‌ها و مراتع در محدودة درياچة سد. در محل برداشت مصالح قرضه براي ساختسد و ایجاد جاده‌هاي دسترسي. قطع جنگل‌ها. تخریب مراتع... اثرات بهداشتي دریاچه سدها و شیوع بیماریها. از بین رفتن آبزیان و حیوانات وحش. مهاجرت جانوران و پدیدار شدن گونه‌هاي جدید حي.اني و گياهي که با طبیعت محل هم‌خواني ندارد. از بین رفتن تالابهاي طبيعي در پایاب سد به علت کاهش جریان ورودي به اين تالابها. 

صفحه 60:
2 -آثرات بیولوژیکی سدها: کاهش غلظت مواد غذایی مورد استفادة ماهیها و گیاهان ‎GEL‏ ‏سدها. ۱ اثر ذخيرة آب درياجدها و مخازن كم عمق در رشد و نمو ‎(Plankton) (3554‏ آثر درباچه سد بر جوامع حيواني و نباتي سراب و پایاب سدها. لايه‌بندي دمائي و امکان استفاده از آب با دماي پایین جهت صنایع و شرب. كيفيت آب دریاچه و آب خروجي از درباچه‌هاي سد و کیفیت آب در سطوح ترا مختلف. دریاچه سدها به عنوان منبع آلودگي ميكروبي, باکتریها. قارچها و ویروسها و بسياري از بيماربهاي واگیر دیگر. اثر دریاچه بر رشد و نمو گونه‌هاي گياهي و حيواني قدیم و جدید. 

صفحه 61:
3 - ثرات اجتماعي و اقتصادي و فرهنگي: اثرات اجتماعي. اقتصادي و فرهنگي سد بسیار متنوع و ممکن است به صورت اثرات مثبت و منفي ظاهر شود. بطور خلاصه در رابطه با مسائل اجتماعي و اقتصادي نیز مي‌توان به نکات زبر توجه نمود: اثرات احداث سد بر روستاهاي مجاور. غرقاب شدن اراضي كشاورزي. مراتع. منازل و ساختمانهاي دولتي و تأسیسات زيربنايي, راههاي روستايي و پايين‌شهري و.. اثرات سد بر آباداني توسعه اجتماعي و اقتصادي و سياسي و فرهنگي و مردم روستاهاء شهرهاي نزديك. استان و کشور, اشتغال مردم. بالارفتن سطح زندگي و اثرات احداث سد بر تأسیسات و سازه‌هاي آبی موجود در ناحیه. توسعه ماهيگيري. تفریحات. ورزش‌هاي آبي. جابجایی مردم در نتيجه احداث سد. سرنوشت و آینده این مردم و حل شدن در جوامع اطراف آن. 

صفحه 62:
اثر تخريبي سد بر آثار باستاني و تاريخي. معابد و مساجد و کلیساها و ... تنش هاي اجتماعی احتمالی در منطقه. بهبود کیفیت زندگي و بالارفتن دررآمد. تغییرات مناسب فرهنگي. مشکلات حقوقي و سياسي در سطح ملي و بين‌المللي. حق آبه‌ها و تملك اراضي. ويراني چراگاهها و تخریب جنگلها و مراتع از نظر حقوقي. 

صفحه 63:
3-- بررسي عوامل موّثر بر انتخاب نوع سد * عوامل بسياري در انتخاب نوع بهینه سد براي يك موقعیت مشخص وجود دارند که در حالت كلي به دو رده قابليت‌هاي فني و هزینه احداث و بهره‌برداري تقسيم‌بندي مي‌گردند. . ‎ .‏ ۶ در مكانهايي که به دلايل فني محدودیت انتخاب سد وجود دارد. انتخاب نوع سد كار آساني خواهد بود . مثلاً در موقعيتي که سنگ کف یا جناحین از مقاومت ضعيفي برخوردار باشد. از ساخت سد قوسي پرهیز مي‌گردد * ولي در بسياري از موارد از نظر فني امکان طراحي گونه‌هاي مختلف سد وجود دارد که در اين حالت تصمیم نهايي براي نوع سد تابعي از اقتصاد طرح خواهد بود. بهرحال از جمله عوامل مهم که در انتخاب سد تأثیر مي‌گذارند عبار تند از شرايطي زمين‌سناسي و پي سد. عمق آبرفت. مصالح ساختماني. عوامل هيدروليكي و اقتصاد طرح. 

صفحه 64:
الف) شرایط زمين‌شناسي و پي‌سد از جمله موارد مهم در اين مبحث میزان تغییر شکل پذيري بي. میزان باربري آن و عمق آبرفت مي‌باشد. تنش بوجود آمده در پي سد باعث تغییر شکل آن گردیده و بستگي تام به میزان باربري پي و خصوصیات ژئومكانيکي آن دارد. بطور كلي مي‌توان گفت که در مكانهايي که تغییر شکل پي زباد است. انعطاف يذ د ي نسبي سازه يك مزیت محسوب شده و لذا سازه‌اي نظیر يك سد خاکی پا سنگریزه‌ای مناسب‌تر خواهد بود . ولي در مناطقي که میزان باربري پي‌بیشتر است مي‌توان از سدهايي كه تنش بيشتري به بي وارد مي نمايند نظير سد وزني يا قوسي و يا جند قوسي سود بود. 

صفحه 65:
در حالت کلی دره‌ها را برحسب نسبت عرض دره در تراز تاج سد (8) به ارتفاع كلي سد (11) به سه كروه تقسيم مي كنند. براين اساس اكر < 8/116 باشد. دره را عريض. و در حالت 6 3 < 8/۲ دره را باريك و در موقعیت 8/۲۷ 3< دره را تنگ (گلوگاه) مي‌نامند. سدهاي قوسی را باید در دره‌هاي تنگ و بستر سنگی سالم احداث نمود و جناحين بايد قادر به تحمل و جذب نيروهاي رانشي وارده باشند. در صورتیکه در دره‌هاي عریض و به دلیل عدم امکان بروز عملکرد قوسي سازه. شرایط مناسب براي احداث سد قوسی وجود نخواهد داشت. لذا دو شرط عمده و اساسی براي احداث سد قوسي يکي تنگ بودن دره و ديگري سالم و مقاوم بودن سنگ بستر و جناحین مي باشد. در این راستا تجربه نشان مي‌دهد که در مناطقي که نسبت عرض دره در تراز تاج سد (8) به / رتفاع كلي سد ‎)۳٩(‏ کمتر از 3 باشد, عموماً سد قوسي مناسبترين كزينه است . ولي با توجه به ساير شرايط حاكم بر اقتصاد سد. گاه دره‌هاي عریض‌تر و تا نسبت 1018/11- نيزاز سد قوسي استفاده شده است. 

صفحه 66:
در صورتیکه شرایط مناسب براي احداث سد قوسي وجود نداشته باشد بايستي سد وزني را مورد مطالعه قرار داد كه معمولاً در دردهاي با نسبت ] به ۷ بیش از 3 و حتي بیش از 2/5 مطرح مي‌شوند. و در اکثر موارد براي نسبت عرض دره در تراز تاج به ارتفاع بیش از 6 اقتصادی هستند. با توجه به اينكه در اين نوع سدها وزن سد عامل تعادل سد در مقابل نيروي وارده است مي بايست سنك كف داراي مقاومت مناسب و يبأ یکسان باشد و در صورت ضعیف‌بودن فونداسیون. امکان تقويت آن بررسي مي شود. همجنين عمق آبرفت بايد در حد معقولي باشد (كمتر از حدود 6 تا 9 متر) و براي اعماق زباد آبرفت. گزينه‌هاي سد خاكي یا سنگريزه‌اي مطرح مي‌شوند. در هر حال. ارتفاع سدهاي وزني محدود به مقاومت سنگ کف است. 

صفحه 67:
3D FEM Model 

صفحه 68:


صفحه 69:


صفحه 70:


صفحه 71:
ساختگاه سد بتني قوسي کارون چهار 

صفحه 72:


صفحه 73:


صفحه 74:


صفحه 75:
* در صورتیکه که پي سد داراي مقاومت مناسب ولي غير یکسان باشد مي‌توان انواع سدهاي پایه‌دار یا ابشت بندذآر را مورد نظر قرار داد و متناسب با تغییرات باربري پي موفعیت و محل پایه‌ها رانتعیین نمود. * بطوركلي در حالاتي که طول سد وزني نسبتاً زیاد باشد. سدهاي يايهدار عموماً اقتصادي تر مي باشند. 

صفحه 76:
poets 5 555 TT 70 ا يي و اا ب ‎Fs 5-7‏ 

صفحه 77:


صفحه 78:
ب)مصالح ساختمانی * همانطور که قبلاً اشاره شد. با توجه به حجم بتن قابل ملاحظه‌اي که در بدنة ‎(GiB aid‏ بتتی میرف مي‌شود. وجود مصالح ساختماني مناسب جهت تأمین شن 9 ماسه بتن در نزديكي محل سد مي تواند عاملتعیین کننده سد بتني باشد. * در هر حال این عامل به عنوان يك عامل اقتصادي مطرح شود که در اقتصاد طرح تعیین کننده است. 

صفحه 79:
ج) عوامل هيدروليکي * گاهي اوقات مجموعه عوامل هيدروليكي نظیر وجود گرادبان هيدروليکي, مشخصات سرریز « سیستم انحراف و ... مي توانند بر روي نوع سد تأثیر بگذارند. * به عنوان مثال در سدهاي خاكي مقادير كراديان هيدروليكي بايد کم باشد در حالیکه مقدار آن برآي سدهاي وزني» » قوسي و يشت بند دار مي‌تواند بزرگتر انتخاب شود و یا مشخصات سرریز براي هر نوع سد باعث تغییر هزینه‌ها خواهد گردید که مي‌تواند به عنوان يكي از عوامل موّثر بر اقتصاد طرح بررسي گردد. 

صفحه 80:
سد خاکی با رویه بتنی 

صفحه 81:


صفحه 82:
نمایی از سد خاکی مسجد سلیمان نمایی از سد خاکی گاوشان 

صفحه 83:
د) شرایط اقتصادي مهمترین عامل و به عبارتي شاید عامل نهايي تعیین کننده نوع سد بتني (يس از عامل فني ). ميزان هزينة 3 احداث سد مي‌باشد که عوامل مختلفي بر آن اثر مي‌گذارند. به عنوان مثال حجم بتن در سدهاي وزني نسبت به سدهاي پشت بند دار و قوسي بسيار بیشتر است ولي هزينه‌هاي مربوط به قالب‌بندي و اجراي آن کمتر می‌باشد. از آنجا که مجموع عواملي که بر اقتصاد طرح تأثیر مي‌گذارند بسیار متنوع مي‌باشد. لازم است براي هر نوع سد و با توجه به چگونگي تأثیر و با مشخصات هر عامل. مجموع هزینه احداث برآورد گردیده. و سپس مقایسه بین گزينه‌هاي مختلف به عمل آید. بديهي است بدون توجه به مسائل مديريتي سياسي و اجتماعي (هر چند که مي‌توان آنها را هم در قالب مسائل آقتصادي برآورد نمود) گزینه‌ای مناسب است که دارای حداقل هزینه باشد. 

صفحه 84:
برخي تعاریف و اصلاحات * به منظور شفاف‌سازي برخي واژه‌هاي مورد استفاده در طراحي سدها و تقسيم‌بندي‌هاي مربوط به حجم آب‌هاي مختلف پشت سدء پاره‌اي از تعاریف و اصلاحات در اینجا آورده مي‌شود. ۶ اضافه می‌نماید که در هر سد و با توجه به اهداف منظور شده براي آن. ممکن است يك یا چند ظرفیت از ظرفيت‌هاي توضیح داده شده. وجود نداشته باشد. 

صفحه 85:
ارتفاع نرمال یا تراز عادي آب: حداکثر سطح آب در تراز تاج سرربز (و یا بالاترین تراز دريچة روي سرریز اگر سرریز داراي دریچه باشد) را ارتفاع نرمال یا تراز عادي آب مي‌نامند . اگر سطح آب در مخزن از اين بالاتر رود از روزی سرریز (و یا از روي درچة کنترل کننده ارتفاع آب در روي سرریز) به سمت پایین دست سد جاري مي‌گردد. بنابراین رقوم آب در ترازي بلافاصله پایین تر از آستانه سرریز (یا آستانه دربچة روي سوریز) به ان نام موسوم است (شکل عم تراز حداکشر آب: بالاترین تراز آب در زمان سیل طرح که پايداري سد براساس آن مورد مطالعه قرار می‌گیرد. تراز حداکثر آب نامیده می‌شود. تراز حداقل آب: عبارت است از ار ترین ترازي که آب مخزن مي‌تواند در شرایط بهره‌برداري عادي به آن برسد. اين تراز. حد زيرين ذخيرة قابل استفاده به شمار مىرود. 

صفحه 86:
ارتفاع آزاد * ارتفاع آزاد یا ارتفاع قائم آزاد (که گاه پيشاني سد نیز نامیده مي‌شود)؛ عبارت است از فاصله قائم تراز مشخصی از آب عموماً در سدها ارتفاع آزاد را فاصله قائم بین حداکثر تراز آب مخزن (در زمان سيل طرح) و تاج سد در نظر مي‌گیرند *_ یا به عبارتي ارتفاع خالي مخزن از محل حداکثر سطح آب تا بالاترین نقطه‌اي که مانع خروج آب از روي سد مي‌گردد. ارتفاع آزاد نام دارد. * در عمل معمولاً تراز تاج سد یا مقطع بدون روگذري را برتراز حداکثر سطح آب مخزن منطبق گرفته و از دیواره‌ای (۳8۲8]06)در بالادست تاج سد به ارتفاع 0 سانتیمتر (3/5 فوت) به عنوان ارتفاع آزاد استفاده مي‌نمایند. sage ۴ مقادیر بیشتر از 110 سا ارتفاع موج. می‌تواند انتخاب گردد. *_گاه دو نوع ارتفاع آزاد براي سدها تعریف مي‌شود که براین اساس. فاصله بين تراز نرمال تا تاج سد را «ارتفاع آزاد ناخالص» و يا «ارتفاع آزاد نرمال» و فاصلة بین حداکثر تراز آب تا تاج سد یا بالاي ۵۲3۳6 را «حداقل ار تناع آزاد» مي‌نامند. ۲ تر نیز حسب مورد و براساس محاسبات مربوط به 

صفحه 87:
* بطور كلي ارتفاع آزاد به منظور جلوگيري از سرریز شدن و پاشیده شدن آب بر رويتاج سد و بدنه آن در پایین‌دست در نظر گرفته مي‌شود. بگونه‌اي که بدین وسیله. چنانچه در زمان حداکثر سطح آب در مخزن . موجي اتفاق افتد و با دبي سیلاب به اندازه مختصري نسبت به دبي طرح افزایش ‎wal,‏ ‏از تاج و بدنه سد در يايين دست محافظت به عمل مي‌آید. 

صفحه 88:
ارتفاع مرده: * ترازي از مخزن که حجم رسوبات وارد شده به مخز به این نام موسوم است. را در طول بهره‌برداري سد نشان مي‌دهد. حجم کل مخزن: * کل حجم آبي که در حدفاصل بستر رودخانه (در شروع بهره‌برداري) و تراز نرمال آب مي‌تواند جمع شود و قابل ذخیره است را حجم کل مخزن يا «ظرفیت کلي» نامند. حجم مرده: * حجمي از مخزن که در نهایت توسط رسوبات اشغال مي‌گردد. و در زمان‌هاي قبل. امکان خروج آب آن قسمت ثقلي نمي باشد. به حجم مرده يا «ذخيرة مرده» موسوم است. *حجم زنده: * قسمتي از حجم آب مخزن که در حدفاصل ارتفاع مرده و تراز نرمال آب قرار دارد و مي‌تواند آن را بصورت ثقلي خارج نمود. «حجم زنده» یا «حجم مفید» یا «ظرفیت مفید» نامیده مي‌شود. بديهي است اين حجم معادل حجم کل منهاي حجم مرده مي‌باشد. © عم افاي با سریر * عبات است از حجمي از مخزن که حدفاصل نز رال آب وتا دار آب فا درد و دزمان سیل طرح باعث ذخيرة اسافي آب در مغزن و كنقرل سيل صيكردد. Dade ‏حجم‎ * * حجمي از مزن در اي ارنفع مره است که آب در آن ذخیهشده و در شرايط عادي و طبيعي مورد استقاد قرار نمي كيرد بلكه در شرابط استفتائي نظي ر كم آبي شديد يا لزوم تعميرات ‎lane cong tp taal Oye lar‏ مي‌شود 

صفحه 89:
حجم زنده: * قسمتي از حجم آب مخزن که در حدفاصل ارتفاع مرده و تراز نرمال آب قرار دارد و مي‌تواند آن را بصورت ثقلي خارج نمود. «حجم زنده» با «حجم مفید» يا «ظرفیت مفید» نامیده مي‌شود. بديهي است این حجم معادل حجم کل منهاي حجم مرده ان : حجم اضافي پا سربار: * عبارت است از حجمي از مخزن که حدفاصل تراز نرمال آب و تراز حداکثر آب قرار دارد و در زمان سیل طرح, باعث ذخيرة اضافي آب در مخزن و کنترل سیل مي‌گردد. حجم غیرفعال: * حجمي از مخزن در بالاي ارتفاع مرده است که آب در آن ذخیره شده و در شرایط عادي و طبيعي مورد استفاده قرار نمي‌گیرد بلکه در شرایط استثنائي نظیر کم آبي شدید با لزوم تعمیرات ساختماني مورد استفاده واقع و سپس مجدداً پر مي‌شود.. 

صفحه 90:
حجم فعال: ۰ حجم یا ذخيرة فعال قسمتي از حجم مخزن است که مي‌تواند جهت استفاده‌هاي معمولي و نیز تنظیم دبي رودخانه و به تنأسب نیاز و موقعیت مورد استفاده قرار گیرد و مجدداً پر مي‌شود. * در حالت كلي. ذخيرة فعال مي‌تواند به سه قسمت تقسیم گردد؛ * يك قسمت كه در بالا قرار دارد براي وقوع سيل استثنايي استفاده مي شود كه معمولاً قبل از وقوع سيلاب تخليه شده و مجدداً توسط سیلاب پر مي‌شود که بدینوسیله حجم بيشتري از سیلاب در پشت سد ذخیره شده و با کاهش حداکثر دبي آن (براي پایین دست) و به ‏ انداختن زمان این حداکثر دبي. باعث کنترل بیشتر سیل و کاهش صدمات احتمالي نا آن مي‌گردد. ین قسمت به «ظرفیت كنترل سيل استثنائي» و يا «ظرفيت سيل استئنائي» معروف است. * منطقة دوم که «ظرفیت استفاده الحاقی» نامیده مي‌شود. هم براي استفاده‌هاي معمولي و هم براي تلهاندازي سيلاب در فصول خاص استفاده مي شود. * منطقة سوم از ذخيرة فعال نمودن مخزن که براي حفظ محیط زیست. پرورش ماهي. 

صفحه 91:
در يك تفسيم‌بندي حجم کل مخزن به دو قسمت «ذخيرة منشوري» و «ذخيرة گوه‌ای» تقسیم می‌شود. براساس این نوع تقسيم‌بندي. حجم ذخیره شده در حدفاصل بستر رودخانه و سطحي موازي بستر از محل شروع دریاچه) را ذخيرة منشوري و مازاد بر آن را ذخیره گوه‌اي مي‌نامند (شکل 3-2). 

صفحه 92:
شکل ‎LSS ET‏ متشوری و ذخیرة گوه‌ای