معیارهای حفاظت در برابر اشعه در پرتونگاری صنعتی

معیارهای حفاظت در برابر اشعه در پرتونگاری صنعتی

اسلاید 1: معیارهای حفاظت در برابر اشعه در پرتونگاری صنعتی

اسلاید 2: معیارهای حفاظت در برابر اشعه در پرتونگاری صنعتیهدف : استفاده بهینه از منابع پرتو بطوریکه:پرتوگیری در شرایط عادی کار،احتمال بروز سانحه،تعداد افراد در معرض پرتوگیری در صورت بروز سانحه،دز دریافتی افراد حداقل مقدار ممکن باشد.

اسلاید 3: ایمنی منابع پرتو الف - دستگاه اشعه ایکساجزائ کاملا سالماجزائ تعویضی مطابق استاندارد عوامل موثر در پرتودهی روی دستگاه مشخصمجهز به باریکه ساز

اسلاید 4: ایمنی منابع پرتو طول کابل اتصال پنل کنترل به لامپ اشعه ایکس در رادیوگرافی سایت باز نباید کمتر از مقادیر زیر باشد.7 متر برای کیلو ولتاژ کمتر از kVp100 10متر برای کیلو ولتاژ کمتر از kVp20015متربرای کیلو ولتاژ کمتر از kVp25020 متربرای کیلو ولتاژ بیشتر از از kVp250سیستم کنترل مجهز به قفل و کلیدقابلیت برداشته شدن کلید در حالت قفلمجهز به علامت خطر پرتوحداکثر نشتی کمتر از mSv 1در 1 متریسیستم کنترل مجهز به علائم صوتی ونوری باشد.

اسلاید 5: ایمنی منابع پرتو ب- دوربین پرتونگاریاجزائ کاملا سالماجزائ تعویضی مطابق استاندارد دوربین دارای پلاک شناسائیمجهز به قفل و کلیددر وضعیت قفل، شاتر بسته باشد و بتوان کلید را برداشت

اسلاید 6: ایمنی منابع پرتو تجهیزات جانبی سالم باشدقابلیت برداشته شدن کلید در حالت قفلمجهز به علامت خطر پرتوحداکثر نشتی در سطح دوربین کمتر از mSv 2 و در1 متری کمتر از 20 میکرو سیورت بر ساعت باشداستاندارد بودن محل نگهداریدرپوش های جلو و عقب بسته باشد.

اسلاید 7: نواحی کارنواحی کار در پرتونگاری صنعتی به 4 ناحیه تقسیم می شود:- ممنوعه: بیشتر از 2 میلی سیورت بر ساعت، حضور کلیه افراد ممنوع، باید وسط محاسبه اندازه گیری شود،- کنترل شده: µSv/h25> آهنگ پرتودهی> mSv/h2، فقط پرتوکاران با تجهیزات دزیمتر فردی و هشدار دهنده می توانند وارد این ناحیه شوند. با روش محاسبه و اندازه گیری مشخص می گردد. برای کوچک کردن ناحیه از باریکه ساز و حفاظ سربی استفاده می گردد.آزاد: کمتر از µSv/h2.5 .نیاز به کنترل پرتوگیری افراد نمی باشد.

اسلاید 8: محاسبه فواصل نواحی کار

اسلاید 9: نواحی کارمثال:شعاع نواحی ممنوعه و کنترل شده را برای انجام عملیات پرتونگاری با دوربین گامای حاوی چشمه Ir-192 با پرتوزایی 25 کوری بدست آورید؟شعاع ناحیه ممنوعه:Rf =1.6xA1/2 =6/1x5=8mشعاع ناحیه کنترل شده:Rc =14xA1/2 =14x5=70m

اسلاید 10: پرتونگاری دراتاق ثابتپرتونگاری قطعاتی که قابلیت جابجایی دارند درآزمایشگاه ثابت با حفاظ انجام می شود.مزایای این امر عبارت است از:شرایط کار ساده استمی توان در وقت صرفه جویی کردپرتوگیری افراد و احتمال بروز سانحه به مراتب کمتر از سایت باز است.

اسلاید 11: ضوابط آزمایشگاه پرتونگاری ثابتضخامت و جنس حفاظ به نحوی باشد که آهنگ دز در خارج اتاق کمتر از 2.5 میکروسیورت در ساعت باشد.فضای اتاق با توجه به حجم قطعات و دستگاه ها طراحی گردد.تاسیسات ولوله کشی آب و برق پیش بینی شده و در صورت لزوم حفاظ تقویت گردد.درصورت استفاده از دوربین پیش بینی چاهک نگهداری چشمه به عمل آید.

اسلاید 12: ضوابط آزمایشگاه پرتونگاری ثابت

اسلاید 13: ضوابط آزمایشگاه پرتونگاری ثابتدر صورت استفاده از سیستم خودکار باز و بسته نمودن در پیش بینی لازم جهت جلوگیری از گیر کردن افراد به عمل آید.باز کردن در از داخل راحت باشد.سیستم ایمنی به نحوی باشد که افراد غیر مجاز امکان پرتودهی نداشته باشند.برای دربهای ورودی حفاظ لازم پیش بینی گردد.

اسلاید 14: ضوابط آزمایشگاه پرتونگاری ثابتعلائم صوتی و نوری مناسب جهت نشان دادن وضعیت پرتودهی در خارج از اتاق نصب گردد.

اسلاید 15: ضوابط آزمایشگاه پرتونگاری ثابتدر بهای ورودی مجهز به قفل ایمنی (INTERLOCK) باشد.محل نصب سیستم کنترل ایمنی در شرایط پرتودهی را تامین کند.

اسلاید 16: کنترل و مونیتورینگتجهیز پرتونگاران در ناحیه کنترل شده به 1 دزیمترمحیطی و دزیمتر فردی TLD ، دزیمتر فردی قرائت مستقیم و هشدار دهنده پرتو به تعداد پرتونگاران ضروریست. محدوده اندازه گيري مناسب براي اندازه گيري ميزان دز از حداقل Sv/hr 1 يا معادل آن تا mSv/hr 10 يا معادل آن را دارا باشند.هنگامي كه آهنگ دز از ميزان ماكزيمم محدودة اندازه گيري آنها فراتر رفت، بايد قابليت نشان دادن اين واقعه را داشته و همچنين يك صداي هشداردهنده قابل شنيدن را توليد نمايند.عدم قطعيت در نمايش آهنگ دز در سنجش پرتوهاي گاما در هر ميدان مشخص بايد كمتر از 25% باشد. دزيمترهاي محيطي كاليبره گردند. در مجموع زمان كاركرد آنها در يك بار كاليبراسيون، نبايد بيشتر از دوازده ماه گردد.

اسلاید 17: اماکن و دفعات مونیتورینگکنترل و اندازه گیری آهنگ دز در محل نگهداری منابع پرتو.اندازه گیری آهنگ دز در مرز ناحیه کنترل شده و تحت نظارت هنگام پرتودهی.اندازه گیری آهنگ دز هنگام پرتودهی و در خاتمه پرتودهی.پرتونگار بايد بعد از هر پرتودهي با استفاده از دزيمتر محيطي مطمئن شود كه دستگاه خاموش شده است و مقدارkV برروي جعبه كنترل روي كمترين مقدار تنظيم شده باشد.

اسلاید 18: اماکن و دفعات مونیتورینگاندازه گیری پرتونشتی در سطح دوربین، پشت حفاظها، محل اتصال دیوارها با در و پنجره در اتاق های پرتونگاری و یا محل نگهداری منابع پرتو، اطراف کانالهای هواکش و فاضلاب این اتاقها، اندازه گیری آهنگ دز در هنگام برداشتن یا برگرداندن دوربين به انبار محل نگاهداري.

اسلاید 19: اماکن و دفعات مونیتورینگاندازه گیری آهنگ دز در پشت پاراوان ها و محل کار اعضای تیم پرتونگاری.اندازه گیری پرتوگیری کارکنان.

اسلاید 20: اماکن و دفعات مونیتورینگپیشگیری از بروزسانحه.

اسلاید 21: اماکن و دفعات مونیتورینگاستفاده از دستگاه کنترل آلودگی سطحی به مواد پرتوزا قبل از ورود به اتاق پرتونگاری که دستگاه پرتوساز آن خاموش است (به دلیل احتمال فعالسازی با نوترون در دستگاههای شتاب دهنده)اندازه گیری و کنترل پرتوهای پراکنده ناشی از برخورد پرتوهای اولیه با هوا.

اسلاید 22: آستانه ها الف – آستانه بررسیب- آستانه اقدام

اسلاید 23: آستانه ها الف – آستانه بررسی:آستانه بررسی مقداري از دز معادل يا مؤثر مي‌باشد كه اگر پرتوگيري افراد از آن مقدار تجاوز نمايد بايد علت افزايش پرتوگيري بررسي گردد - از 3/1 حد دز بیشتر نباشد.- در صورت تجاوز از آستانه باید موارد زیر بررسی گردد: روش استفاده پرتوکار از دزیمتر و محل نگهداری آن. تغییر شرایط کار و یا وضعیت منابع پرتو.رعایت اصول ایمنی.وضعیت ایمنی منابع پرتو.امکان بروز سانحه.پرتوگیری سایر کارکنان در شرایط کاری مشابه.مونیتورینگ محیطی محل کار

اسلاید 24: آستانه ها ب- آستانه اقدام:آستانه اقدام مقداري است برحسب آهنگ دز كه اگر از آن تجاوز شود بايد اقدامات حفاظتي لازم جهت کاش آهنگ دز یا غلظت پرتوزایی انجام گيرد.آستانه اقدام برای سطح دوربین mSv/hr 2 و در 5 سانتی متری ازسطح دوربینmSv/h 500 ودر1 متری دوربینmSv/h 20آستانه اقدام در محل سر نشین در اتومبیل حمل چشمه یا دوربین پرتونگاری صنعتی mSv/h 20 آهنگ دز در سطح درب چاهک برابر mSv/h 25

اسلاید 25: اصول ایمنی پرتونگاری در محیط های بسته قبل از انجام پرتونگاری از اصول کار و عملکرد منبع پرتو آگاهی کامل وجود داشته باشد.عملیات پرتونگاری با مجوز شخص مسئول انجام پذیرد.کلیه مراحل و عملیات پرتونگاری در دفاتر ثبت گردد.اندازه گیری شدت پرتو در اطراف اتاق بخصوص در محل اتصال در و پنجره انجام پذیرد.محوطه پرتونگاری از افراد غیر مجاز تخلیه گردد.اگر جهت پرتو به طرف زمین است از اشغال نبودن زیر زمین و یا حفاظ کامل آن اطمینان حاصل گردد.کلیه تنظیم ها برای شرایط پرتودهی پیش از باز کردن شاتر انجام گیرد.هنگام پرتودهی دربها بسته شده و اطراف اتاق مونیتور شود.پس از اتمام کار کلیه تجهیزات به محل اولیه منتقل گردد.در مورد دستگاه های پرتوساز، دستگاه خاموش و علائم خطر و حفاظ های اضافی جمع آوری شود.تجهیزات از نظر آسیب دیدگی کنترل و در هر مورد نواقص فورا بر طرف گردد.

اسلاید 26: اصول ایمنی پرتونگاری در محیط های بازعمليات راديوگرافي در سايت باز بايد توسط يك تيم شامل حداقل دو نفر پرتونگار انجام شود.تندی پرتودهی در مرزها تعیین و در صورت لزوم فاصله ایمنی اصلاح گردد.محوطه تحت نظارت در تمام مدت پرتونگاری جهت جلوگیری از ورود افراد به ناحیه کنترل شده مراقبت گردد.هنگام پرتونگاری از عوامل فاصله، حفاظ و زمان جهت کاهش پرتوگیری افراد استفاده شود.هنگام خاتمه عملیات کلیه علائم، طناب کشی ها و تجهیزات جمع آوری گردد.مسئول محل در جریان پایان عملیات قرار گیرد.

اسلاید 27: اصول ایمنی پرتونگاری در محیط های بازمرزهای ایمنی با موانع مناسب نظیر طناب، محصور و علامت گذاری شود.علائم هشدار دهنده نوری در محل مناسب نصب گردند.اعضاء تيم راديوگرافي در تمام مدت بايد در محل حضور داشته باشند.

اسلاید 28: ضوابط حمل و نقلماشین حمل و نقل باید مجهز به پلاک مناسب علامت مواد پرتوزا بر اساس ضوابط واحد قانونی بوده همچنین ضوابط دستورالعمل حمل و نقل مواد پرتوزا TS-R-1را برآورده نماید.حمل و نقل دوربین یا کانتینر حاوی چشمه توسط وسیله نقلیه عمومی ممنوع است.حداقل یک نفر پرتوکار واجد صلاحیت مجهز به دزیمتر TLD دزیمتر قرائت مستقیم و دزیمترمحیطی باید همراه وسیله نقلیه باشددوربین حاوی چشمه پرتوزا باید به نحوی درون ماشین قرار گیرد که سطح پرتو در اطراف خودرو از µSv/h7.5 تجاوز نکند. حداکثر آهنگ دز در محل سرنشینان اتومبیل نباید از µSv/h2.5 تجاوز نماید.

اسلاید 29: ضوابط حمل و نقلدوربین حاوی چشمه باید درون جعبه با ویژگی های زیر حمل و نقل گردد.از موادی محکم و مقاوم ساخته شده باشد.به نحوی طراحی گردد که دوربین کاملا ثابت و محکم درون آن قرار گیرد و متناسب با ابعاد دوربین حاوی درپوش جلو و عقب باشد.مجهز به در و قفل مناسب باشدمجهز به دسته مقاوم جهت حمل باشد.دو طرف آن و روی در جعبه برچسب مخصوص شامل علامت خطر اشعه کلمه توجه و جمله هشدار دهنده چسبانده شود.برچسب مخصوص شامل علامت خطر اشعه کلمه توجه و جمله هشدار دهنده باید بر روی ماشین نصب گردد.جهت حمل باید فرم حمل و نقل تکمیل و بر روی جعبه نصب گردد.یک نسخه دستورالعمل اقدامات سوانح درمحل سرنشین وسیله نقلیه وجود داشته باشد.

اسلاید 30: ضوابط حمل و نقل

اسلاید 31: ضوابط حمل و نقلدر صورت حمل با دست با توجه به بالا بودن آهنگ دز باید: زمان را به حداقل ممکن کاهش داد.مسافت حمل بین پرتوکاران تقسیم گردد.از خوردن ،آشامیدن و استعمال دخانیات اجتناب شود.دوربین حاوی چشمه پرتوزا باید به گونه ای حمل و نقل گردد که پرتوگیری پرتوکار به حداقل موجه شدنی کاهش یابد.

اسلاید 32: سئوالهنگام ورود به يك سايت پرتونگارى كدام يك از موارد زير بايد به مسئول سايت گزارش داده شود؟الف: قدرت و نوع چشمه، مدل و شماره سريال دوربين و مشخصات تجهيزات ايمنىب: مدت و محل اجراى عمليات پرتونگارىج: مشخصات افراد تيم پرتونگارىد: موارد ب و ج صحيح استدر طول عمليات پرتونگارى در يك سايت، وظيفه اصلى كمك راديوگرافر چيست؟ الف: مراقبت و نگهدارى از تجهيزات ب: نظارت بر ناحيه كنترل شده و جلوگيرى از ورود افراد به آن ناحيه ج: قرائت ميزان پرتودهى در اطراف مرزها د: هيچكداممحل نگهدارى دوربين پرتونگارى بايد: الف: سرد باشد ب: مرطوب باشد ج: خشك باشد د: هيچكدام

اسلاید 33: كدام يك از تجهيزات زير جهت كاهش پرتوگيرى هنگام پرتونگارى صنعتى مورد نياز است؟ الف: كليماتور ب: ماسك حفاظتى ج: دُزيمتر فردى د: كليه مواردچرا در آزمايشگاههاى پرتونگارى صنعتى براى حفاظ ديوارها ترجيحاً از سيمان به جاى سرب حفاظ استفاده مى‏شود؟الف: چون دانسيته سيمان كمتر از سرب استب: چون در انرژى‏هاى بالا تفاوت ضخامت حفاظ سربى و سيمانى كمتر بوده و سيمان نسبتاً ارزان‏تر مى‏باشدج: سرب حفاظ مناسبى براى پرتوهاى با انرژى بالا نمى‏باشدد: هيچكدامقفل اتوماتيك درب ورودى اتاقهاى پرتونگارى بايد طورى باشد كه:الف: هنگام باز بودن در، پرتودهى امكان پذير نباشدب: چنانچه در طول پرتودهى در باز و بسته شود پرتودهى متوقف گرددج: در هر زمان امكان باز كردن در از داخل اتاق ميسر باشدد: همه موارد

اسلاید 34: در كدام مورد انجام عمليات پرتونگارى مجاز نيست؟الف: حضور افراد متفرقه در ناحيه كنترل شده ب: هنگام‏شبج: درون شهر د: همه موارددفتر ثبت روزانه بايد حاوى كدام يك از اطلاعات زير باشد؟الف: مشخصات تيم پرتونگارى و دوربين مورد استفادهب: آدرس دقيق محل پرتونگارى و نام و مشخصات مسئول محلج: پرتوگيرى روزانه پرتونگاران د: همه مواردكدام يك از تجهيزات جانبى زير بايد همواره در دسترس اعضاى تيم پرتونگارى باشد؟الف: كليماتور و وسايل نگهدارنده چشمهب: طناب، علائم خطر پرتو، بلندگو يا چراغ قرمزج: انبرهاى يك مترى و دو مترى و كيسه ساچمه سربىد: همه موارد

اسلاید 35: كدام عبارت در مورد كاليبراسيون دُزيمترهاى محيطى صحيح‏تر است؟الف: هر سال كاليبره و برچسب تاريخ كاليبراسيون روى آن نصب گرددب: در صورت سالم بودن مى‏توان هر دو سال يكبار كاليبره كردج: فقط پس از هر بار تعمير بايد كاليبره شودد: هر سال يكبار و همچنين هر بار پس از تعمير بايد كاليبره و برچسب تاريخ كاليبراسيون روى آن نوشته شوديك چشمه ايريديم-192 با پرتوزائى 20 كورى خارج از حفاظ قرار گرفته است. زمان لازم براى برگردان اين چشمه به داخل حفاظ با استفاده از انبر نيم مترى 9 ثانيه و با استفاده از انبر دو مترى 72 ثانيه خواهد بود. استفاده از كدام انبر را پيشنهاد مى‏كنيد؟الف: انبر نيم مترىب: انبر دو مترىج: هيچكدام، چون پرتوگيرى اپراتور در هر مورد بيش از حد استد: هيچكدام، چون اگر اپراتور با دست چشمه را جابجا كند سرعت عمل بيشتر و پرتوگيرى كمتر خواهد شد

اسلاید 36: فرض كنيد در يك هفته 90 مورد پرتونگارى از چند قطعه فلزى در يك منطقه باز با يك چشمه ايريديم-192 به قدرت 20 كورى بايد انجام پذيرد، در صورتيكه زمان انجام هر پرتونگارى يك دقيقه باشد در اين صورت پرتوگيرى پرتونگاری كه در هر 90 مورد، هنگام پرتونگارى در فاصله 10 مترى از منبع قرار داشته است، چقدر است؟الف: mSv 5/1 ب: mSv 1 ج: mSv 100 د: Sv 15/0اگر ضخامت حفاظ به اندازه 2 تا لايه نيمه كننده افزايش يابد، فاصله ايمنى را چقدر مى‏توان كاهش داد؟الف: 14 ب: 24 ج: 34 د: هيچكدامكدام مورد معيارى از آهنگ دُز بوده كه اگر آهنگ دُز از آن معيار تجاوز نمايد لازمست كار متوقف و عامل افزايش آهنگ دُز برطرف گردد؟الف: آستانه بررسى ب: آستانه اقدامج: آستانه مداخله د: آستانه اثرات قطعى

اسلاید 37: در كدام محل كليه افراد جهت ورود بايد مجوز بگيرند و مجهز به دُزيمترهاى فردى مناسب باشند؟الف: شركت‏هاى پرتونگارى صنعتى ب: كليه مراكز كار با پرتوج: ناحيه ممنوعه د: ناحيه كنترل شدهدر ناحيه كنترل شده آهنگ دُز از كدام مقدار بايد كمتر باشد؟ الف: mSv/h 2 ب: Sv/h 2 ج:mSv/h 25 د: Sv/h 25 در ناحيه ممنوعه آهنگ دُز بايد از كدام مقدار بیشتر باشد؟ الف: mSv/h 2 ب: Sv/h 25 ج: Sv/h 2 د: mSv/h 20

اسلاید 38: اگر آستانه ثبت mSv/y 1 باشد و پرتوگيرى يك پرتوكار mSv/y 2/1 باشد در اين صورت:الف: ثبت دُز ضرورى استب: شرايط كار بايد تجديدنظر و اصلاح گرددج: جهت پيشگيرى از اثرات قطعى اقدامات پزشكى ضرورى است د: اعلام صريح نتيجه به مسئول فيزيك بهداشت ضرورى استحداقل آهنگ دُز كه بايد توسط آشكارسازهاى محيطى مورد استفاده در پرتونگارى قابل اندازه‏گيرى باشد، كدام است؟الف: Sv/h 1 ب: Sv/h 10 ج: Sv/h 100 د:mSv/h 1جهت حمل دوربين‏هاى پرتونگارى صنعتى با ماشين، انجام كدام مورد ضرورى است؟الف: نصب علائم خطر پرتو روى دوربينب: نصب علائم خطر پرتو روى جعبه حملج: نصب علائم خطر پرتو روى ماشيند: همه موارد

اسلاید 39: شعاع منطقه كنترل شده اطراف يك چشمه ايريديم به قدرت 16 كورى در يك محيط كاملاً مسطح چند متر است؟الف: 24 ب: 48 ج: 56 د: 112 تجهيزات مناسب براى مونيتورينگ فردى افراد تيم پرتونگارى عبارتند از:الف: آشكارساز محيطى، فيلم‏بج، دُزيمتر قلمىب: فيلم‏بج، دُزيمتر قلمى، دُزيمتر هشداردهندهج: دُزيمتر قلمى، دُزيمتر هشداردهنده، آشكارساز محيطىد: آشكارساز محيطى، فيلم‏بج، دُزيمتر قلمى، دُزيمتر هشداردهندهچرا علاوه بر فيلم‏بج و دُزيمتر هشداردهنده، اعضاء تيم پرتونگارى بايد مجهز به دُزيمتر قلمى نيز باشد؟الف: چون فيلم‏بج فاقد دقت لازم است ب: جهت كنترل پرتوگيرى در طول عمليات پرتونگارىج: جهت كنترل پرتوها در محيط كارد: همه موارد

اسلاید 40: چرا در هر نوبت هنگام تحويل دوربين از انبار بايد آهنگ پرتودهى روى سطح دوربين اندازه‏گيرى و ثبت گردد؟ الف: براى كنترل نشت دوربينب: براى اطمينان از صحت عملكرد دُزيمترج: براى اطمينان از قرار داشتن چشمه در محل مناسب در داخل دوربين د: همه مواردشعاع منظم ممنوعه اطراف یک چشمه ایریدیم به قدرت 16 کوری در یک محیط کاملا مسطح چند متر است؟الف: 6/1 ب: 4/6 ج: 8/12 د: 6/25