مفاهیم تلرانس های ابعادی و هندسی

مفاهیم تلرانس های ابعادی و هندسی

اسلاید 1: عنوان:مفاهیم تلرانس های ابعادی و هندسی (GD&T)

اسلاید 2: در مرحله آغازین صنعت ساخت و ساز هیچ گونه نقشه ای وجود نداشت .با گذشت زمان و با پیچیدگی در صنعت ، نیاز به رسم نقشه قطعات و مجموعه های آنها افزایش یافت .اما امروزه نیاز به قابلیت تعویض قطعات و مجموعه های ساخته شده در دنیا به وجود آمده است. به طوری که در یک کارخانه قطعات باید بتوانند با هم مونتاژ شوند.همزمان با نیاز به ساخت قطعات در دنیا، نیاز به دقت هم احساس می شود. این دقت به دلیل وجود رقابت در ساخت قطعات و مجموعه ها بسیار حیاتی می باشد.از این رو تلرانس گذاری قطعات طراحی شده جهت افزایش دقت قطعات ساخته شده و قابلیت تعویض پذیری قطعات مونتاژی نیازی اساسی به شمار می رود.مقدمه:

اسلاید 3: 1956 استاندارد امریکایی ASA Y14.5 این استاندارد توسط صنایع نظامی مورد پذیرش قرار گرفت که بعد از مدتی به انستیتوی استاندار های ملی آمریکا (ANSI) تبدیل شد.بعد از آن ANSI ،سیستم کامل نماد شناسی را برای فرم هندسی و تلرانس های وضعی با عنوان «اندازه گذاری و تلرانس گذاری » منتشر ساخت.1983 استاندارد ANSA Y 14.5M-1982 منتشر شد. این استاندارد برخی از کارهای قبلی را شفاف تر کرده و آن را به استاندارد سازمان بین المللی استاندارد(ISO) نزدیکتر نمود. 1995 در سال1995 استاندارد ASME Y14.5-1994 از سوی انجمن مهندسین مکانیک آمریکا منتشر شد. این استاندارد جدید نیاز به استاندارد را بیش از پیش آشکار نموده و هماهنگی های زیادی با استاندارد ISO داشت.امروزه عمده شرکت های سازنده در ایالات متحده آمریکا و دنیا از تلرانس های هندسی و ابعادی (GD&T) استفاده می کنند. تاریخچه:

اسلاید 4: GD&Tاستاندارد، مدل یا قانونی است که موارد مشابه، باید مطابق یا در مقایسه با آن ساخته شوند.GD&T نیز یک استاندارد بین المللی است. این استاندارد در ایالات متحده توسط انجمن مهندسین مکانیک آمریکا(ASME) نگهداری می شود.

اسلاید 5: فصل دوم :نماد ها و علائم اختصاریتلرانس گذاری هندسی و ابعادی (GD&T)، زبان علائم و نماد ها است در این بخش نماد ها معرفی خواهند شد.نماد هاقطر: نماد قطر دایره ای است که خط موربی از آن گذشته است. نماد قطر برای تشریح مشخصه های استوانه ای و یا نواحی تلرانسی استفاده می شود. این نماد همواره قبل از اندازه مشخصه یا تلرانسی می آید.مطلق:مطلق اصطلاحی است که از نظر تئوری برای توصیف اندازه، شکل یا موقعیت یک مشخصه یا مبنا استفاده می شود. ابعاد مطلق دارای تلرانس نیستند. غالبا مطلق برای تعیین موقعیت دقیق مشخصه ها به کار می رود. تلرانس های مربوط به ابعاد مطلق در داخل جداول کنترلی نشان داده می شوند. مطلق از نظر تئوری برای توصیف شکل یا پروفیل دقیق سطوح منظم یا نامنظم مورد استفاده قرار می گیرد. ابعاد مطلق در داخل یک مستطیل نمایش داده می‌شوند.

اسلاید 6: تصحیح کننده ها1- شرط حد اکثر مقدار ماده(MMC)> Maximum material conditionنماد شرط حد اکثر مقدار ماده M بزرگ داخل یک دایره است. این اصلاح برای توصیف شرط حد اکثر اندازه تماسی واقعی به کار می رود. برای مثال سوراخ یک مشخصه اندازه دار است، که اندازه آن در محدوده مثبت و منفی تلرانس اندازه قابل تغییر است . برای سوراخ یا هر مشخصه داخلی ،اندازه MMC کوچکترین اندازه تماسی واقعی آن مشخصه است. به عبارت دیگر حد اکثر مقدار ماده برای قطعه ای که سوراخ در آن ایجاد می شود باقی می ماند. برای مشخصه های اندازه دار خارجی MMC برابر با بزرگترین اندازه تماسی واقعی مجاز در تعریف اندازه می باشد.کوچکترین سوراخ و بزرگترین پینکاربرد این تصحیح کننده در طرح هایی است که در آنها لقی برای مونتاژ کردن قطعه مورد نیاز است. به طوری که تلرانس های حد اکثر با انحراف اندازه مشخصه از اندازه MMC قابل دستیابی است.P

اسلاید 7: 2- شرط حد اقل مقدار ماده(LMC)> Least material conditionنماد ان حرف L بزرگ داخل دایره است .اصلاح شرط حد اقل مقدار ماده در مقابل شرط حد اکثر مقدار ماده است. این تصحیح کننده، در مشخصه های دارای اندازه تماسی واقعی برای توصیف شرط حد اقل مقدار ماده استفاده می شود. کاربرد این تصحیح کننده در طراحی هایی است که در آن قطعه موقعیت دهی می شود،یا ماده باید حد اقل ضخامت را داشته باشد. مثل سوراخ های نزدیک لبه ماده یا سوراخ هایی که در ان ضخامت دیواره بحرانی است.3- مستقل از اندازه مشخصه (RFS)> Regardless of Feature Sizeاگر چه این تصحیح کننده هیچ گونه تصحیحی بر روی تلرانس های معین نقشه اجازه نمی دهد، اما به عنوان یک تصحیح کننده در نظر گرفته می شود. همانگونه که از نام آن مشخص می شود، RFS تلرانس معیینی را اعمال می کند. این تصحیح کننده یک عامل بسیار محدود کننده است که در جایی که در تلرانس تکی یا مبنای مرجع هیچ گونه نماد تصحیح کننده ای موجود نباشد تعریف می شود.این تصحیح کننده همانند دو تصحیح کننده دیگر، همراه با تلرانس ها برای مشخصه اندازه دار اعمال می شود.RFS تلرانس را دقیقا محدود به مقدار تعیین شده توسط طراح می کند.کاربرد این تصحیح کننده در طرح های است که مقدار مجاز تلرانس در آنها بحرانی می باشد.

اسلاید 8: حرکت کامل شاخص اندازه گیری Full indicator Movementعلامت اختصاری آن FIM است این علامت بر روی نقشه ظاهر نمی شود.FIM برای کنترل فرم های معین که مشخصه های استوانه ای را کنترل می کنند، تعریف می شود. این علامت به این معنی است که در یک دور کامل حرکت دستگاه اندازه گیری بر روی مشخصه استوانه ای تلرانس از حد مجاز تعیین شده تجاوز نکند.(شکل 2-7)مبدا مختصاتDimension Orgin نماد این اصطلاح است. این نماد برای معرفی سطح یا مشخصه ای به کار می رود که اندازه گیری از آنجا آغاز می شود. برخی طرح ها پیچیده اند و بنابراین تعیین شروع اندازه گذاری در آنها مشکل است در این حالات طراح مبدا اندازه گذاری را تعریف می کند.(شکل 2-9)

اسلاید 9: حول محیط-all around نماد این اصطلاح است. این اصطلاح به این معنی است که تلرانس پروفیل به تمام محیط شکل کنترل شده اعمال شده و با عبارت حول محیط بیان می شود. این نماد وقتی اعمال می شود که تلرانس یکنواخت پروفیل حول مشخصه نیاز باشد.(2-12)شعاع – Radiusحرف R به عنوان نماد آن استفاده می شود.شعاع در طراحی هایی به کار می رود که حذف لبه ها یا بکارگیری مشخصه های گرد نیاز باشد. حرف R پیش از اندازه شعاعی قرار می گیرد. در صورت استفاده از نماد شعاع در نمایی از نقشه که شکل واقعی شعاع نمایش داده نشده است، عبارت “TRUE R” قبل از اندازه شعاع اضافه می شود.بعد مرجع –Reference Dimensionاین اصطلاح معمولا با علامت اختصاری (REF) و در حال حاضر با یک مقدار در داخل پرانتز،()، ارائه می شود.ابعاد مرجع، برای تعریف قطعات استفاده نمی شوند بلکه به منظور برقراری ارتباط بین مشخصه های موجود در یک الگوی تخت تعریف می شوند.

اسلاید 10: قطر کروی –Spherical Dimensionاین اصطلاح با علامت “SD” خلاصه شده و نماد آن است. قطر کروی برای مشخصه های مدور اعمال می شود. علامت اختصاری یا نماد، قبل یا بعد از اندازه مشخصه قرار می گیرد.(2-14)شعاع کروی –Spherical Radiusاین اصطلاح با علامت “SR” خلاصه شده و نماد ندارد. شعاع کروی برای مشخصه های مدور اعمال می شود.(2-15)طول کمان–Arc Lengthطول کمان اصطلاحی است که برای توصیف یک سطح منحنی شکل استفاده می شود. نماد آن بوده و علامت اختصاری ندارد.این نماد بالای اندازه قرار می گیرد.مخروط–Conical taperنماد این اصطلاح است سه روش برای تعریف یک مخروط وجود دارد. در روش اول مخروط می تواند با ابعاد مطلق برای اقطار و مخروط تعریف شود و یا ممکن است با اندازه مشخصه و تلرانس پروفیل سطح وجود داشته باشند. یا اینکه قطر ها با فاصله طولی تلرانس گذاری شوند.