مفهوم دودمانه

صفحه 1:
تعاريف كلى دودمانه: براي بررسي چگونگي ورائت صفتي خاص مثلاً زالي از شجره نامه خاصي در ژنتيك به نام دودمانه استفاده مي شود. دودمانه 01-1 ات 00 صفات غیر عادي و ناهنجاري هاي ژني مورد استفاده .اد 2 وبه افراد كمك مي کند تا بدانند که احتمال ناقل بودن چقدر است. 

صفحه 2:
ناقل: افرادي که از لحاظ فنوتیپ سالم ولي داراي الل مولد ناهنجاري ژن مي باشند» يعني ژن ناهنجاري مغلوب به همراه الل سالم خود دارند. مثلا فرد ناقل زالي ني ناخالص مي باشد و این صفت 90) داراي ژنوتیپ را نشان نمي دهد ولي ممکن است به فرزندان خود منتقل کند. زالي: بك جهش ژني است . در اين بيماري ژن سازنده ي آنزيمي که سبب ساخته شدن رنگیزه ي سیاه در بدن مي شوند آسیب دیده و در نتیجه موهاء پوست وچشم ها بدون رنگیزه مي باشد. 

صفحه 3:
از دودمانه به جه اطلاعاتي زنتيكي مي توان يي برد؟ 00 صفات وابسته به جنس: الف) مغلوب ب) غالب ‎٠‏ خالص یا ناخالص بودن 

صفحه 4:
صفات اتوزومي: صفاتي که ژن هاي آنها روي کروموزوم هاي اتوزوم(غیر جنسي) قرار دارند. انف) صفت اتوزومی ملوب: فردي که صفت اتوزومي مغلوب را نشان مي دهد والدین آن فرد ممکن است هر يك از ژنوتیپ هاي زیر را داشته باشند. ®ax@u (al )orX Ou (۰۵ ژن سالم)< ژن زالی(بیماری)ه< 

صفحه 5:
ب) صفت اتوزومي غالب: فردي که صفت اتوزومي غالب ريا نشان مي دهد بايد يدر يا مادري داشته باشد كه آن صفت را نشان دهد.مانند بيماري هانتينكتون 

صفحه 6:
صفت وابسته به جنس: صفاتي که ژن هاي آنها روي کروموزوم جنسي قرار دارند (ر یا :) و در زن و مرد به شیوه هاي مختلف ظاهرمي شود. الف: صفت وابسته به جنس مغلوب: بسياري ازصفات وابسته به جنس مغلوب هستند. چون مرد یک کروموزوم»: دارد. پس اگر مرد روي کروموزوم > خود الل مغلوب داشته باشد آن را بروز مي دهد و زن در صورتي اين بيماري را نشان مي دهد که روي هر دو کروموزوم >« خود الل مغلوب داشته باشد. مانند بيماري هموفيلي. 

صفحه 7:
اگر کروموزوم > داراى الل مغلوب بیماربی را مد بگیریم وکروموزوم سالم راید بكيريم: ‎١‏ دختر سالم<رود عمرحپسر سالم ‏جمر-دختر. سالم ولىناقل ‏پسر بیمار ,رود دختر بیمار »ومد ‎ 

صفحه 8:
ب: صفت وابسته به جنس غالب: اگر بر روي يك کروموزوم خود الل غالب را داشته باشد آن را بروزمي دهد مانند: ژن بيماري < «()ژن سالمي <ه 2۵, < ‏دختر بیمار‎ Xo = jay ey XoXo = alls vids XoXo= slay ‏دختر‎ پسر سالم ,6( 

صفحه 9:
نكاتي در مورد دودمانه: اگر فرزند والد سالم فردي بیمار باشد ۰ بيماري صفتي است که از طریق مغلوب به ارث مي رسد اگر فرزند دو والد بیمار فردي سالم باشد» بيماري صفتي است که از طریق غالب به ارث مي رسد. 

صفحه 10:
ورائت از نوع وابسته به بر مغلوب را مي توان حالتي خاص از اتوزومي مغلوب در نظر گرفت» در نتیجه دودمانه اي که از طریق وابسته به بر مغلوب قابل توجیه است از طریق اتوزومي مغلوب نیز قابل توجیه است همینطور شجره نامه اي که از طریق وابسته به مبخالب قابل توجیه است از طریق اتوزومي الب هم توجیه مي شود. 

صفحه 11:
شیوه رد كردن حالت وابسته بمم مغلوب: - مادر بيمار تمامي يسرهايش بيمارند و اكّر يسرري سالم باشد اين حالت ريد مي شود - دختر بیمار حتماً داراي پدري بیمار است و اگر پدرسالم باشد این حالت رد مي شود. 

صفحه 12:
شیوه رد کردن حالت وابسته بهرخالب ‎٠.‏ - يدر بيمار تمامي دخترانش بیمارند و اگر دختري سالم داشته باشد این حالت رد مي شود ‏.2 - پسر بیمار حتماً داراي مادري بیمار است و اگر مادرسالم باشد این حالت رد مي شود 

صفحه 13:
خط اققی نشان دهنده ی ازدواج است خط عمودى نشان | دهنده ی فرزندان است که به ترتیب 4 سن از چپ به راست روی آن نشان داده می شوند . فردی که با رنگ تیره نشان داده می شود دار ای نا هنجار ی است مرديسر)سالم مر دإيسر )نا سالم | @ He O* (90 

تعاریف کلی دودمانه :براي بررسي چگونگي وراثت صفتي خاص مثًال زالي از شجره نامه خاصي در ژنتيك به نام دودمانه استفاده مي شود .دودمانه به ويژه براي مطالعه صفات غير عادي و ناهنجاري هاي ژني مورد استفاده قرار مي گيرد و به افراد كمك مي كند تا بدانند كه احتمال ناقل بودن چقدر است. ناقل :افرادي كه از لحاظ فنوتيپ سالم ولي داراي الل مولد ناهنجاري ژن مي باشند ،يعني ژن ناهنجاري مغلوب به همراه الل سالم خود دارند .مثًال فرد ناقل زالي يعني ناخالص مي باشد و اين صفت Aaداراي ژنوتيپ را نشان نمي دهد ولي ممكن است به فرزندان خود منتقل كند. زالي :يك جهش ژني است .در اين بيماري ژن سازنده ي آنزيمي كه سبب ساخته شدن رنگيزه ي سياه در بدن مي شوند آسيب ديده و در نتيجه موها ،پوست وچشم ها بدون رنگيزه مي باشد. از دودمانه به چه اطالعاتي ژنتيكي مي توان پي برد؟ صفات اتوزومي :الف) مغلوب ب) غالب صفات وابسته به جنس :الف) مغلوب ب) غالب خالص يا ناخالص بودن صفات اتوزومي :صفاتي كه ژن هاي آنها روي كروموزوم هاي اتوزوم(غير جنسي) قرار دارند. الف) صفت اتوزومي مغلوب :فردي كه صفت اتوزومي مغلوب را نشان مي دهد والدين آن فرد ممكن است هر يك از ژنوتيپ هاي زير را داشته باشند. الف) Aa×Aa ب(aa×Aa ج(aa×aa ژن سالم=A ژن زالی(بیماری)=a ب) صفت اتوزومي غالب :فردي كه صفت اتوزومي غالب را نشان مي دهد بايد پدر يا مادري داشته باشد كه آن صفت را نشان دهد.مانند بيماري هانتينگتون صفت وابسته به جنس :صفاتي كه ژن هاي آنها روي كروموزوم جنسي قرار دارند ( yيا )xو در زن و مرد به شيوه هاي مختلف ظاهرمي شود. الف :صفت وابسته به جنس مغلوب :بسياري ازصفات وابسته به جنس مغلوب هستند .چون مرد يک كروموزوم xدارد .پس اگر مرد روي كروموزوم xخود الل مغلوب داشته باشد آن را بروز مي دهد و زن در صورتي اين بيماري را نشان مي دهد كه روي هر دو كروموزوم xخود الل مغلوب داشته باشد ،مانند بيماري هموفيلي. اگر کروموزوم xدارای الل مغلوب بیماری را xh بگیریم وکروموزوم سالم را xبگیریم: =xxپسر سالم دختر سالم=xy =xxhدختر سالم ولی ناقل دختر بيمار=xhxh پسر بيمار=xhy ب :صفت وابسته به جنس غالب :اگر بر روي يك كروموزوم خود الل غالب را داشته باشد آن را بروزمي دهد مانند: ژن بيماري = Aژن سالمي =a دختر بيمار = XAXa پسر بيمار =XAY دختر سالم = XaXa دختر بيمار =XAXA پسر سالم =XaY نكاتي در مورد دودمانه: اگر فرزند والد سالم فردي بيمار باشد ،بيماري صفتي است كه از طريق مغلوب به ارث مي رسد اگر فرزند دو والد بيمار فردي سالم باشد ،بيماري صفتي است كه از طريق غالب به ارث مي رسد. وراثت از نوع وابسته به xمغلوب را مي توان حالتي خاص از اتوزومي مغلوب در نظر گرفت ،در نتيجه دودمانه اي كه از طريق وابسته به xمغلوب قابل توجيه است از طريق اتوزومي مغلوب نيز قابل توجيه است همينطور شجره نامه اي كه از طريق وابسته به xغالب قابل توجيه است از طريق اتوزومي غالب هم توجيه مي شود. شيوه رد كردن حالت وابسته به xمغلوب: مادر بيمار تمامي پسرهايش بيمارند و اگر پسري سالمباشد اين حالت رد مي شود دختر بيمار حتمًا داراي پدري بيمار است و اگرپدرسالم باشد اين حالت رد مي شود. شيوه رد كردن حالت وابسته بهxغالب پدر بيمار تمامي دخترانش بيمارند و اگر دختريسالم داشته باشد اين حالت رد مي شود پسر بيمار حتمًا داراي مادري بيمار است و اگرمادرسالم باشد اين حالت رد مي شود تصویر یک دودمانه