مهارت برقراری ارتباط موثر

مهارت برقراری ارتباط موثر

اسلاید 1: مهارت برقراري ارتباط موثرمحمودرضا هاشم ورزي روانشناس بالينيMPH بهداشت روان و اعتیادبنام آفريدگار زيبائيها

اسلاید 2:

اسلاید 3: انتظارات آموزشي :از شركت كنندگان در اين كارگاه انتظار مي رود درپايان كلاس بتوانند:‌ارتباط را تعريف كنند ؟اهميت ارتباط را بفهمند ؟انواع ارتباط را بدانند ؟عناصر اصلي ارتباط درك نمايند ؟و مهمتر آنكه اجزاي ارتباط را در جريان زندگي روزمره بكارگيرند !! مسلماٌ تحقق اين هدف در برخي از شركت كنندگان باعث افزايش آگاهي ، در بعضي موجب بهبود نگرش و در تعدادي منجر به تغيير رفتار و كسب مهارت خواهدشد !!

اسلاید 4: چرامهارت برقراري ارتباط موثرمهم است؟ چون : ارتباط از مؤلفه هاي اصلي زندگي اجتماعي است . مهارت برقراري ارتباط مؤثر يكي از مهم ترين پيش بيني كننده هاي سلامت روابط بين فردي است .فنون برقراري ارتباط مؤثر به عنوان يكي از اصلي ترين قسمت هاي آموزش مهارتهاي زندگي در نظر گرفته مي شوند .

اسلاید 5: تعريف ارتباط :ارتباط عبارت است از فرايند ارسال ودريافت پيام . با توجه به اين تعريف :هر ارتباطي مستلزم حضور دو ياچندواحد اجتماعي است .يعني ارتباط مي تواند بين دو يا چند نفر،يك نفر ويك رسانه، وغيره صورت گيرد.هدف اصلي از برقراري ارتباط انتقال پيام است .اين پيام مي تواند به صورت كلامي يا غير كلامي منتقل مي شود. در واقع يك پيام را مي توان به صورت آشكار يا ضمني منتقل كرد.هرگونه اشكالي درانتقال پيام مي تواند باعث اختلال درارتباط گردد.براي مثال ممكن پيام به صورت كامل منتقل نگردد يا اينكه يك نفر پيامي راارسال كند ولي فرد مقابل مفهوم ديگري را دريافت نمايد. ازاين مواردمعمولا به عنوان سوء تفاهم يادمي شود.يك ارتباط مؤثرارتباطي است كه راه رابراي سوءتفاهم احتمالي ببندد .

اسلاید 6: چرا ارتباط مهم است ؟برقراري ارتباط اولين ضرورت يك زندگي اجتماعي است.عده اي انسان راحيواني اجتماعي مي دانند . بنابراين شايد يكي از برتري هاي انسان برسايرجانداران ،تنوع گستره وسيع درارتباطاتي است كه مي تواند ايجاد كند.

اسلاید 7: ویژگیهای ارتباط موثر:ارتباط مؤثر : تنها وسيله ي انتقال اطلاعات بين افراد مي باشد .تنها راه نشان دادن احساسات به ديگران است .بهترين راه تصحيح سوءتفاهم ها است .پيش شرط هرنوع آموزش مؤثر،ودرنتيجه لازمه رشد يك اجتماع است .

اسلاید 8: ارتباط ناموثر:ارتباط ناموثر :باعث ایجاد سوءتفاهم مي شود .منجر به نارضايتي،احساس تنهايي وتعارض درافرادخانواده وجامعه مي گردد .در طول زمان مي تواند اعتماد به نفس فرد رامختل كند واحساس درماندگي ودرنتيجه آسيب هاي رواني واجتماعي ايجاد نمايد .توانايي فرد براي مقابله بامشكلات زندگي را كاهش مي دهد .

اسلاید 9: چه عواملی در ارتباط مهم است ؟1- فرستنده : ارسال کننده اطلاعات .2- گیرنده : دریافت کننده اطلاعات .3- راه ارتباطی : مسیری که اطلاعات برای انتقال در آن جریان می یابد .4- پیام : حاوی اطلاعاتی است که باید منتقل گردد.5- معنی : مجموعه ای از مفاهیم شناختی و عاطفی است که ذهن افراد را تشکیل می دهد .پس معنی یک مفهوم بیرونی نیست ، یک مفهوم درونی است که در ذهن افراد جاری می شود و عوامل متعدد فردی مانند : فرهنگ ، تحصیلات ، تجربیات ، حالات عاطفی و ... در آن نقش دارند .

اسلاید 10: عناصر اصلي ارتباط :ارتباط می تواند شفاهی باشد یا کتبی .هرنوع ارتباط شفاهی و کتبی دارای دو وجه کلامی و غیر کلامی است . جنبه کلامی در ارتباط شفاهی و کتبی :این جنبه دارای دو وجه می باشد : زبانی – فرا زبانی .جنبه زبانی در ارتباط شفاهی و کتبی شامل : کلمات و دستور زبانی است که در پیام بکار رفته است .اما جنبه فرا زبانی در ارتباط شفاهی شامل : بلندی صدا ، لحن ، لهجه ، سرعت کلام ، مکث و ... است .جنبه فرازبانی در ارتباط کتبی شامل : نوع خط ، رنگ جوهر ، شکل و اندازه حروف و ... است .غیر کلامی در ارتباط شفاهی شامل : نحوه ارتباط چشمی ، حالت بدن ، فاصله بین گیرنده و فرستنده ، حرکات و حالات بدن ، حالت چهره و ... است .غیرکلامی در ارتباط کتبی شامل : رنگ کاغذ ، زمینه کاغذ ، اشکال در زمینه کاغذ ، طرح بیرونی کاغذ ، طرح روی جلد و... است .

اسلاید 11: به عبارت دیگر : ارتباط وجوه مختلفي دارد . ارتباط متضمن دو عنصراصلي است .اين دو عنصر عبارتندازعناصر كلامي وعناصر غير كلامي ارتباط .عناصر كلامي ارتباط شامل آن وجهي از ارتباط هستندكه اختصاصاٌ به محتواي كلامي وفرايند بيان كلامي مربوط مي گردد .منظور از محتواي كلام ،آن چيزي است كه برزبان مي آوريم .براي مثال جذاب بودن محتواي كلام،تهديدآميز نبودن آن،شوربرانگيز بودن موضوع صحبت،غم افزا نبودن ونظاير آن با تسهيل ارتباط مي گردد .توجه به ابعاد فرهنگي وحتي خرده فرهنگي درمحتواي كلام يكي ازمهم ترين عوامل درافزايش كارآمدي ارتباط مي باشد .فرايند برقراري ارتباط كلامي شامل چگونگي شروع صحبت،نحوه جمله بندي ،ملاحظات موقعيتي،وبالاخره چگونگي جمع بندي وختم ارتباط مي باشد .عناصر غير كلامي ارتباط شامل آن وجهي ازارتباط هستند كه اختصاصا به جنبه هايي غير ازمحتواي كلامي وفرايند بيان كلامي مربوط مي گردند .دراين مقوله مي توان تن صدا،آهنگ صدا،تماس چشمي،حالات چهره اي،ژست ها،حالات بدني وگوش دادن رانام برد .برخي افراد براي بيان منظورواحساسات خود فقط ازكلمات استفاده مي كنند درحالي كه ديگران براي انتقال پيام خود،علاوه بركلمات ازحالات چهرهاي وحركات بدني يعني آنچه كه عناصر غيركلامي ارتباط مي ناميم نيزاستفاده مي كنند .

اسلاید 12: نکته مهم : در ارتباط بخش غیر کلامی بیش از نیمی از انتقال معنی را بعهده دارد حدود 55درصد و گوش دادن فعال حدود 38درصد ( فرازبانی درارتباط کلامی ) جنبه زبانی در فرایند ارتباط کمتر از 10درصد است .

اسلاید 13: اجزاي ارتباط:عناصر كلامي وغيركلامي ارتباط هركدام اجزاي خودرادارند .اين اجزا را مي توان به اين صورت تعريف نمود :محتواي كلام : اينكه موضوع گفتگو چيست،خود مي تواند به ادامه ارتباط يا قطع آن منجر گردد. توجه به ابعاد فرهنگي وخرده فرهنگي : هنگامي كه گوينده وشنونده به ويژگي هاي فرهنگي وحتي خرده فرهنگي فردمقابل توجه نمي كنند،ارتباط قطع مي شود. چگونگي شروع صحبت : نوع آغاز محاوره ،يعني اولين جملات واولين نشانه هاي غيركلامي برقراري ارتباط تعيين كننده تداوم ارتباط هستند .نحوه جمله بندي : چگونگي جمله بندي به اندازه خودمحتواي كلام داراي اهميت است .زمان بندي ارتباط كلامي : هر ارتباط زمان خاصي دارد .برخي ازاين زمان بندي هاعمومي وكلي هستندوتقريبا همگان آن رارعايت مي كنند . مثلا كسي نيمه شب به ديگري تلفن نمي زند .ولي برخي زمان بندي ها رابه خوبي رعايت مي كنند . منظور اززمان بندي ، هم زمان برقراري ارتباط ، هم مدت آن وهم طول كلام در هريك از زمان هايي است كه فرد نقش گوينده رادرارتباط به عهده مي گيرد .

اسلاید 14: ادامه اجزای ارتباط :ملاحظات موقعيتي : جايگاه اجتماعي افراد، مكان ، وفضاي اجتماعي از ديگرعواملي هستند كه مي توانند به ارتباط مؤثر يا نامؤثر منجر گردند .نوع آغاز محاوره :يعني اولين جملات واولين نشانه هاي غيركلامي برقراري ارتباط تعيين كننده تداوم ارتباط هستند .نحوه جمله بندي : چگونگي جمله بندي به اندازه خودمحتواي كلام داراي اهميت است .زمان بندي ارتباط كلامي : هر ارتباط زمان خاصي دارد .برخي ازاين زمان بندي هاعمومي وكلي هستندوتقريبا همگان آن رارعايت مي كنند . مثلا كسي نيمه شب به ديگري تلفن نمي زند .ولي برخي زمان بندي ها رابه خوبي رعايت مي كنند . منظور اززمان بندي ، هم زمان برقراري ارتباط ، هم مدت آن وهم طول كلام در هريك از زمان هايي است كه فرد نقش گوينده رادرارتباط به عهده مي گيرد .ملاحظات موقعيتي : جايگاه اجتماعي افراد، مكان ، وفضاي اجتماعي از ديگرعواملي هستند كه مي توانند به ارتباط مؤثر يا نامؤثر منجر گردند .چگونگي جمع بندي وختم ارتباط : علاوه برآغاز كلام چگونگي ختم ارتباط وگفتگو نيز عاملي مهم دربرقراري ارتباط مؤثر است .مثلا جمع بندي نهايي وخلاصه كردن گفتگو راهي مؤثر براي ختم ارتباط است .

اسلاید 15: ادامه اجزا ارتباط : تن صدا : افرادي كه دربرقراري ارتباط ماهر وكارامد هستندبه كشش هاي آوايي كلام خوددر طول محاوره توجه دارند .آهنگ صدا : علاوه بركشش هاي آوايي ريتم وآهنگ كلام نيزبه مؤثر واقه شدن ارتباط كمك مي كند . به سبك كلام افرادي كه از موقعيت اجتماعي برخوردارند توجه كنيد . تماس چشمي : به خاطر داشته باشيد كه ارتباط تنها گفتن وشنيدن نيست تماس چشمي ابزاري خوب جهت انتقال پيام هاي ظريف اجتماعي حفظ توجه مخاطب وانتقال عاطفه است .حالات چهره اي : چهره ونوع حركات ابرو ودهان نيز پيام هايي به سمت مخاطب مي فرستند كه ارتباط را تسهيل كرده ويا بامانع مواجه مي سازند .حالات چهره به شدت به فرهنگ وابسته اند .ژست ها : افرادي كه دربرقراري ارتباط ماهر هستندبه كلام ، چشم،وحالات چهره اكتفا نكرده واز دست ها،انگشت ها،پاهاوباقي اندام هاي بدن براي انتقال پيام استفاده مي نمايند .حالات بدني : سبك نشستن،ايستادن،وراه رفتن يك فردنيز به طور خودكارپيام هايي به مخاطب منتقل مي سازند .

اسلاید 16: گوش دادن فعال :شنيدن وگوش دادن دو مقوله متفاوت هستند .شنيدن عامل ادراك اصوات مي باشد .اين عمل غير ارادي بوده وفقط به دريافت محرك هاي شنيداري اطلاق مي گردد .گوش دادن فعاليتي انتخابي است كه شامل دريافت وتفسير محرك هاي شنيداري مي باشد اين عمل رمز گرداني اصوات به معاني رانيز دربردارد.گوش دادن به دوطبقه اصلي تقسيم مي شود . اين دوطبقه عبارتند ازگوش دادن نافعال وگوش دادن فعال .گوش دادن نافعال از نظر كيفيت كمي بالاتر ازشنيدن است وزماني رخ مي دهد كه گيرنده پيام ،انگيزه زيادي براي گوش دادن دقيق ندارد وگوش دادن به موسيقي ،تلويزيون،گوش دادن از روي ادب ،نمونه هاي ازگوش دادن نافعال هستند .ازآنجا كه درگوش دادن نافعال تنها بخشي از ذهن ما درگير توجه كردن مي باشد لذا هنگام گوش دادن به ديگران ،احتمال پرت شدن حواس وجود دارد.بهترين راه براي حل اين مشكل ،گوش دادن فعال يعني گوش دادن هدفمند مي باشد بنابراين گوش دادن فعال رامي توان گوش دادن هدفمندمعرفي كرد .اهداف گوش دادن فعال عبارتند از : كسب اطلاعات ،گرفتن راهنمايي ،درك راهنمايي ،درك ديگران ،حل مشكلات ،فهميدن احساسات ديگران ،حمايت عاطفي ديگران

اسلاید 17: روش هاي مؤثر براي گوش دادن فعال :1- به فرد مقابل توجه كنيد:به فرد مقابل نگاه كنيد .نشان دهيد كه به حرف هاي او علاقه مند هستيد .كمي به طرف اومتمايل شويد .نشانه هاي غيركلامي اورا به شيوه اي ظريف تكراركنيد .با گفتن كلماتي اورا به صحبت بيشتر درمورد موضوع تشويق كنيد .سعي كنيد آنچه راكه گفته نمي شود را بشنويد .ببينيد هرچيزي راچگونه مي گويد .كمتر صحبت كنيد .

اسلاید 18: ادامه روشها :2- سؤال كنيد . به اين ترتيب :به فرد مقابل نشان مي دهيد كه گوش مي كنيد .اطلاعات راجمع كرده وسازمان دهي مي كنيد .3- مطالب را بازخورد داده ، نموده وخلاصه نماييدتوجه كنيد كه :بازخورددادن راهي براي بررسي اين است كه آيا برداشت شما درست است يا خير .براي بازخورد دادن ،آنچه راكه گوينده گفته است تكرار نموده يا بازگو نماييد .گاهي تكرار چندكلمه آخر گوينده اورا بهادامه گفتار تشويق مي كند .

اسلاید 19: ادامه روشها :براي گوش دادن فعال ،شنونده بايد پيام هاي مختلف راشنيده ،معاني رادرك كرده وسپس باارائه بازخورد مطمئن گردد كه برداشت وي صحيح بوده است .چند نمونه از خصوصيات گوش دادن فعال :اختصاص زمان بيشتر به گوش دادن بجاي صحبت كردنعدم تكميل جملات ديگرانعدم پاسخ سؤال بايك سؤال ديگرآگاه بودن از سوگيري هانپرداختن به تخيل يا عدم اشتغال ذهني بامسائل ديگرعدم سلطه جويي درمكالمهتعيين پاسخ هاپس ازاتمام صحبت هاي فرد مقابلدادن بازخوردپرسيدن سؤال هاي باز

اسلاید 20: توصيه هايي براي كارآمدتركردن ارتباط كلامي :هنگام صحبت كردن :مطمئن شويد كه شنونده فرصت سؤال كردن يا اظهار نظر كردن رادارد .سعي كنيد خودرا جاي شنونده قرار دهيد واحساسات اورا درنظر بگيريد .آنچه رامي خواهيد بگوييد ،واضح بيان كنيد .به شنونده نگاه كنيد .مطمئن شويد كه انچه مي گوييد با تن صدا وزبان بدني شما هماهنگي دارد .تن وآهنگ صداي خود راتغيير دهيد .مبهم صحبت نكرده وبابيان جزئيات زياد موضوع راپيچيده نكنيد .ازديدن علائم آشفتگي درشنونده غفلت نكنيد .- هنگام گوش دادن :سؤال بپرسيد تاكاملا متوجه شويد كه موضوع چيست .موضوعات راآن طوري كه فهميده ايد خلاصه كنيد .گوش كنيد واز قضاوت درباره آنچه كه گوينده مي گويد پرهيز كنيد .

اسلاید 21: موانع ارتباط مؤثر:تا كنون درباره چيزهايي صحبت كرده ايم كه مي توانند موجب برقراري ارتباط مؤثر شوند .دراين قسمت توجه شما رابه موانعي جلب مي كنيم كه راه هاي ارتباط رابسته ومانع از برقراري ارتباط مؤثر مي شوند .اين نوع پيام ها عبارتنداز :دستور دادن ،هدايت كردن،ابلاغ كردناخطار،تهديد،هشداردادنموعظه ،نصيحتتوصيه ،پيشنهادياراه حل ارائه دادنوادارسازي از طريق استدلال،سخنراني يابحث كردنقضاوت كردن،انتقاد كردن،مخالفت كردن ومقصرشمردن ديگريتحسين،تاييد،موافقت،ارزشيابي مثبتاسم روي هم گذاشتن،مسخره كردن و تحقيركردن

اسلاید 22: پرسش هاي باز:با استفاده از پرسش هاي باز فردمقابل راتشويق كنيدكه با شما صحبت كرده واحساساتش راابراز كند .تعريف : پرسش هاي باز رانمي توان با بله يا خير پاسخ داد. اين پرسش ها به صورتي جمله بندي مي شوند كه طرف مقابل تشويق بعه صحبت كردن شود .

اسلاید 23: خلاصه سازي :خلاصه سازي يعني اينكه دريك جمله همه واقعيت هايي راكه دريافت كرده ايد خلاصه مي كنيد .مثال : پس گفتي كه اول درست را مي خواني وبعد اتاق رامرتب مي كني .داري به من مي گويي كه نهايت سعي ات را كردي ولي قضيه ازكنترل تو خارج بود .

اسلاید 24: پرسش ها وعبارات خنثي :پرسش ها وعبارات خنثي به دليل خنثي بودن ،فرد مقابل راتشويق مي كند،برخي قسمت هاي موضوع را مفصل تر توضيح دهد .مثال : به چه دليل اصرار داري دعوت نويد را قبول كنم، درحالي كه براي بقيه چنين اصراري نمي كردي ؟. برايم بيشتر توضيح بده كه چرا می خواهی اين درس را حذف كني ؟