نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان

نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان دکترسید مرتضی صفوی متخصص تغذیه دانشیار %دانشگاه علوم پزشکی اصفهان وضعيت سالمتی در جهان در حال گذر است ‏ ‏ ‏ مرگ و مير ناشی از بيماری های غير واگيراز مرگ و مير بيماری های واگير پِيشی گرفته است . عادات غذايی به سرعت در حال تغيير است و فعاليت بدنی کاهش يافته است. کشور ها با افزايش سن جمعيت مواجه هستند. مرگ و مير در جهان به تفکيک علت،سال 2001 %بيماری های غير واگير59: %سوانح و حوادث9/1 بيماری های واگير دار،مرگ و مير مادری و پری ناتال و کمبود های تغذيه ای 32/5% کل مرگ ها5655400000: بيماری های غير واگير بيشترين تاثير را بر روی کشورهای با درآمد پايين و متوسط می گذارند از ب444ار ج4ه4ان4ین44اش4یاز ب444يمار4یهایغ4ير وا4گ4ير 85% .توسط کشورهای با درآمد پاِِيين و متوسط توليد می شود از ک44لم4رگهاین44اش4ياز ب444يمار4یهایغ4ير 77% وا4گ4يردر4ک4شور هایدر ح4ا4لت44وس4عه ا4ت4فاقم4یا4ف4تد ادامه بعد از بیماری های قلبی عر%وقی سر%طان به عنوان دومین عامل مرگ ومیر در کشورهای توسعه یافته مطرح است. در صورت عدم کنترل در سال های آینده اولین عامل مرگ و میر خواهد بود. ادامه حدود 20میلیون نفر در جهان مبتال به سرطان هستند و پیش بینی می شود این رقم به 30میلیون نفر در 20سال آینده برسد. ساالنه 7/1میلیون نفر در جهان در اثر ابتال به سرطان جان خود را از دست می دهند. عادات غذایی غلط علت 30درصد کل سرطان ها در کشورهای غربی و حدود 20درصد سرطان ها در کشور های در حال توسعه هستند. شیوع سرطان درایران بر %اساس آمار ثبت سرطان در کشور % 52 %سرطان ها در مردان و کمتر از %48در زنان دیده می شود. سرطان معده رتبه نخست در مردان و رتبه سوم در زنان را دارد. سرطان سینه در زنان رتبه نخست فراوانی را دارد و%23از کل سرطان ها را تشکیل می دهد. سرطان ‏ سرطان ها غالبا ناشی از تکثیر کنترل نشده بافت ها هستند. ‏ سرطان عمدتا در نتیجه قرار گرفتن فرد در معرض عوامل سرطان زا ایجاد می شود. شیوه زندگی ،استعمال دخانیات،رژیم غذایی و فعالیت بدنی نقش مهمتری را نسبت به عوامل ژنتیکی در ایجاد سرطان به عهده دارند. سرطان های شایع در کشورهای توسعه یافته شامل: ریه ،کولون ،پستان ،پروستا ت ودر کشورهای در حال توسعه:معده ،کبد ،مری ‏ ‏ غذا و سرطان آنچه می خوریم می تواند نقش مهمی دربر%وز سرطان توسط عوامل سرطان زا داشته باشد. مواد غذایی ممکن است منجر %به پیشرفت و یا مهار سرطان شوند. غذا ها ممکن است حاوی موتاژ%ن هایی مانند آفالتوکسین تولید شده توسط کپک ها و یا نیتروز آمین تولید شده توسط غذاهای حاوی نیتریت و یا نیترات باشند که در مرحله آغازین سرطان نقش دار%ند. عوامل غذائی ضد سرطان بعضی از %عوامل غذایی موجود در مواد غذایی نیز خاصیت ضد سرطانی دارند. این گروه باعث کاهش صدمه به DNAمی شوند مثل: وانیلین موجود در %وانیل سینامالدهید ()cinnamaldehydeدارچین مواد ض%د سرطان بعضی از ترکیبات باعث غیر فعال شدن مواد سرطان زا می شوند: پپتید گلوتاتیون ویتامین E با عملکر%د آنتی اکسیدانی توجه مکانیسم های چگونگی تاثیر مواد غذایی در پیشرفت سر%طان به در%ستی مشخص نشده اند اما عوامل زیادی در این زمینه نقش دارند مثل کلیه عوامل موثر بر وضعیت سیستم ایمنی . عوامل غذایی تعادل انرژی : نتایج گوناگونی از مطالعات مختلف در این زمینه به دست آمده است. مهم ترین شاخص تعادل بین انرژی در%یافتی و انرژی مصر%فی سر%عت ر%شد و سایز بدن است که می تواند در بررسی ها مورد ارز%یابی قرار %گیرد. افزایش سریع قد در دهه اخیر در جوامع کوتاه قد با افز%ایش شیوع سرطان سینه و کولون همراه شده است. ادامه رشد سر%یع قبل از %بلوغ و بلوغ زود هنگام در افزایش خطر ابتال به سرطان سینه موثر شناخته شده اند. چاقی دوران بزرگسالی با انواع سر%طان ها به ویژ%ه کولون،کلیه،پانکراس،اندومتر و کیسه صفرا مرتبط شناخته شده است. در %مور%د سرطان پستان چاقی بعداز یائسگی در %افز%ایش شیوع این سر%طان موثر شناخته شده است. ادامه تاثیر چاقی در افزایش شیوع انواع سرطان احتماالبه دلیل تغییر متابولیسم و سطح هورمون هایی مثل هورمون های استروییدی،انسولین،فاکتور رشد شبه انسولین و ...باشد که بر تکثیر و تمایز سلولی اثر می گذارد. پیشگیری از افزایش وزن در دوران بزرگسالی عامل مهمی در پیشگیری از ابتال به بعضی از سرطان ها است. در یک مطالعه دوره های کاهش وزن به میزان 10کیلو ویا بیشتر در کاهش خطر ابتال به سرطان به ویژه پستان موثر شناخته شده است. چربی ها مصرف زیاد چر%بی (حیوانی)در افزایش خطر بروز سر%طان های پستان،کولون،پروستات و اندومتر%موثر شناخته شده است. مصر%ف زیاد چربی حیوانی با افزایش خطر سرطان پروستات همر%اه است. در %مور%د سرطان کولون تاثیر گوشت قرمز بیشتر از چربی است که می تواند به دلیل سایر %تر%کیبات گوشت مثل آهن هم و یا ترکیبات ناشی از پخت باشد. ادامه سرطان سینه:نوع چر%بی دریافتی در %این ز%مینه موثر است در %بسیاری از مطالعات دریافت از %روغن زیتون در کاهش خطر %بر%وز سرطان سینه موثر %شناخته شده است. سرطان پروستات: در %بسیاری از مطالعات چربی های اشباع در %این زمینه موثر شناخته شده اند. کربوهیدرات بر%رسی های مختلف نشان داده اند رژیم غذایی با بار گلیسمی باالباعث افزایش خطر ابتال به سرطان کلورکتال می شود. در یک برر%سی در ایتالیا در %مورد سرطان سینه این ارتباط مشاهده نشد ولی در مورد سرطان پانکر%اس،رحم و کولورکتال این ارتباط مشاهده شد. پروتئین ارتباط مشخصی در این زمینه مشاهده نشده است ولی بعضی از مطالعات بیان می کنند که مقادیر زیاد اسید های آمینه ضرور%ی همر%اه با در%یافت زیاد انرژی در افزایش سر%عت ر%شد که از عوامل خطر %موثر در بروز سرطان اند موثرند. گوشت قرمز گوشت قرمز در افزایش خطر بروز بسیاری از سر%طان ها بویژ%ه کولون،ر%کتوم،پروستات موثر شناخته شده است. رزیم غذایی غنی از گوشت قرمز باعث افز%ایش خطر %سرطان روده واحتماالپستان،پانکراس،پروستات وکلیه می شود. لبنیات ‏ در بعضی مطالعات کاهش خطربعضی از سرطان ها مثل کولورکتال(تاثیر کلسیم و ویتامین د) و پستان(لبنیات کم چربی) مشاهده شده است. ‏ در بعضی از مطالعات افزایش خطر ابتال به سرطان پروستات مشاهده است. ‏ مصرف شیر در کاهش شیوع سرطان معده موثر شناخته شده است. ادامه ماست به دلیل محتوی پروبیوتیکی در کاهش خطر سر%طان موثر است.این باکتری ها در روده باعث: پاک سازی عوامل سرطان زا مهار باکتری های مولد مواد سرطان زا فعال کردن سیستم ایمنی کاهش PHر%وده حاللیت اسیدهای صفر%اوی و ترشح موکوس سبزی ها و میوه ها سبزی و میوه هر%یک از ترکیبات موجود در %سبزی ها و میوه ها در %کاهش خطر %ابتال به نوع خاصی از سرطان موثرند. گوجه فرنگی و مواد غذایی حاوی لیکوپن در کاهش خطر سرطان پروستات سبزی های خانواده کلم در کاهش انواع سرطان مثل پروستات،کیسه صفرا،ر%یه میوه های غنی از فوالت کاهش سرطان کولون مرکبات کاهش سرطان ریه مصر%ف 400گرم میوه و سبزی در روز%با %20 کاهش سر%طان همراه بوده است فیبر • • • • • کاهش سر%طان کولون: افزایش حجم و کاهش زمان ماندگاری مواد سرطان زا ترکیب با مواد سر%طان زا و دفع تغییر %فلور میکروبی کولون کاهش PH پش ساز تولید اسید های چرب کوتاه زنجیرکه منبع مناسبی بر%ای سلول های اپیتلیال کولون هستند. ادامه ‏در بعضی بررسی ها به تاثیر فیبر در کاهش خطر سرطان سینه با تاثیر بر چرخه کبدی روده ای استروژن اشاره شده است. کلسیم ارتباط معکوس با سرطان کولورکتال و آدنوم ارتباط مثبت با سرطان پروستات دوز مناسب برای پیشگیری از انواع سرطان به خوبی مشخص نیست اما بعضی مطالعات افزایش خطر سرطان پروستات را با افزایش دریافت کلسیم نشان داده اند به ویژه مقادیر بیشتر از 1500میلی گرم در روزدر مراحل پیشرفته سرطان پروستات فوالت مطالعات اپیدمیولوژی ارتباط دریافت ناکافی فوالت و افز%ایش خطر %سرطان های کولورکتال و سینه را نشان داده اند. مصرف طوالنی مدت مکمل های حاوی اسیدفولیک -70 %20خطر سر%طان کولون ر%ا کاهش میدهد. ویتامین CوE خاصیت آنتی اکسیدانی تاثیر بر رادیکال های آزاد و کاهش آسیب DNA ویتامین ث مهمترین آنتی اکسیدان محلول در %آب آلفا توکوفر%ول مهمتر%ین آنتی اکسیدان محلول در چربی در %بسیاری از مطالعات استفاده طوالنی مدت از %ویتامین E در %کاهش خطر %سرطان کیسه صفرا موثر بوده است. سلنیوم موثر در %عملکرد سلنیوم پراکسیداز عامل مقابله کننده با استرس اکسیداتیو کاهش خطر پروستات مکمل یاری ترکیب سلنیوم و ویتامین در پیشگیر%ی از سرطان پروستات موثر %بوده است. توص%یه ها رژیم غذایی غنی از میوه ها و سبزی ها 5واحد یا بیشتر بویژه سبزی های سبز ،هویج،پیاز،گوجه فرنگی و سیر(به نظر می رسد تاثیر سیر از طریق ممانعت از رشد باکتری های نامناسب در روده بزرگ است) مصرف غالت و حبوبات کامل افزایش مصرف فیبربه 25-35گرم در روز کاهش مواد غذایی نشاسته ایی کاهش مصرف شکرو قندهای تصفیه شده محدود کردن مصرف گوشت قرمز به کمتر از 80گرم در روز ادامه کاهش مصرف چربی به ویژه چربی های حیوانی،روغن های گیاهی اشباع و مارگارین های غنی از امگا6- وجایگزین کردن منابع تک غیر اشباع مثل روغن زیتون،کانوال،بادام زمینی و منابع امگا 3-مثل مغزها،دانه ها،ماهی...، پرهیز از مصرف غذاهای دودی،نمک سود شده که ممکن است باعث افزایش خطر ابتال به سرطان معده شوند. ادامه انجام فعالیت بدنی منظم: 1 ساعت پیاده روی با شدت متوسط در روز ویا 1ساعت فعالیت شدید در هفته می تواند در پیشگیری از سرطان های روده،پستان و ریه موثر باشد.