نوآوری های علوم پزشکی دانشمندان اسلامی و ایرانی

صفحه 1:
www.tabaye.ir 

صفحه 2:
نوآوری های علوم پزشکی دانشمندان اسلامی و ایرانی 

صفحه 3:


صفحه 4:
له مر رد کشت ای سیر مخ ری ار رت رسای ی( سای زد وه رسي یل در ات دی نی ال وی یی ره Beane ASS agate laine Aah بمسوعو رت ‎RAR‏ تن ی ید رنه ره مرا ایب ی ید ی وف رات ادا امه ‎He 9‏ يد معن مرك و يشند منفي سل ما ‏سنا اس زرم ری سید 00 ریت نی ‎Tie anna ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 5:
رت ندیه رکه در مت لس رل سول دایم طلست ولا پر ار هل رسد و ير ‎lee Ala‏ ا وان و كاالى كد يدست یجان و مرکشان ساخته دهد لب ده و تدای قذگن ن ‏ کر سک ها و فته شا عم نش و نهر دهد با ‎SRE‏ ‎at a gh I eS a ad‏ وا نجه فر يوق هاو ص-+صسسسسسسسسظ۱ فت يفت ان جيه خط فارسى ع يه آن كع مى تقد در أن جود يه أ ‎eas‏ ‏على حي العم جوم ولب و طب کرت وان او سای هی که ام وم گت ها و ‎le‏ ينست أرق رديه مسر يله داشت و هید هن و ی ما باه ون در ور یار خی رت و جفاسب ‎abl HE A ed ie A‏ تشت و اسب لا کار فان یا اه کته نک زب وی خاهد ید لو هزم کب ها ده وه هر خد ان خاهد رد سول كود د تاب غوة به موده أن رای بان از تب ای ها ونان مون هر اباد رید مي وتيسم امس که تیچ نیزا ای له لته ی كند ير طبق ين نظريه السك فر مقي كيجتترى بين fn el 9 © Heddoundon ‎eA Sd ie‏ بدا لقان عم تشريح ای سیب ای ‏ان ند دا ‎Om Nell‏ ‎ 

صفحه 6:
‎i‏ ارو ‎Werves ‎KAATAIOT 1 5 ‎Orscopius 1 ‏اللشتهه تاكن‎ Wippoorates OPERA OMNIA ‏نی میرن ‎‘Dkepphercste‏ ‎canons Gorruon xCuN Ploy ‎Oivsvorides ‎Caden ‎ ‎ 

صفحه 7:
لمبن لبی اصیبعه در کتاب «عیون الانباء فی طبقات الاطباء» ذکر می کند که «طب میراث مطلوب همه فرزندان آدم لست و هر قومی در این میراث سهمی داردگ اما اگر بپذيریم که کلی ترین دانسته های تئوری پزشکی به وییه. از طریق ترجمه آثار دانشمندان یونانی به دست مسلمانان رسیده است» بسیاری از مسایلی که پزشکان مسلمان در مولجه با بیماری» خود با آن روبه رو بوده لند اختصاص به سرزمین های اسلامی و به ویثه شرلیط خاص آن داشته لست که در نوشته های یونلنی از ن ذكرى به ميان نيامده است. برای مثال در کتاب «حشایش» دیوسکوریدس خواص دارویی ۵۰ گیاه بحث شده. در حالی که در قسمت داروشناسی «الحاوی» اثر رلزی ۷۰۰ گیاه و در کتاب «لجامع لمفردات» ابن بیطار ۱۴۰۰ مورد بحث شده است. بررسی ها نشان می دهد که دانشمندان ایرلنی و لسلامی نوآوری های بسیاری نسبت به طب یونلنی دلشته لند که نادیده گرفته شده است. مشخص تمودن سهم این دانشمندان در پیشبرد دانش پزشکی می تواند زمینه ساز تدوين تاريخ صحیح پزشکی ایران و اسلام شود و سبب بیداری و خودباوری هر چه پیشتر مسلمانان شود. 

صفحه 8:
آناتومی و فیزیولوژی 

صفحه 9:
آناتومی و فیزبولوژی WENN AY GPT ee ol. ee دانتمننان اسلامي و یرانی طلایه دار علم ‎eau‏ بوده لد و تسین کناب مدآ اسلام در بين زميئه كتاب «طب منصورى» توشتة راز لمشت اين كناب از ‎el ais as‏ ‎iy does Uy esas alg‏ ش. (۲۹۳ 4 ی ۹۳۳ م) به حاکم وقت شهر ری به تم ‎ag‏ تقدیم که ‎ed‏ اين در هرس لله أي به سبد رتاه و عمومى ‎Ls Gy a SE‏ مى باشده در عین حال کتاب تثیری بسيار قوى بر جهان اسلام و اروپا داشته است. این رساله در ‎ally tas She Log oe‏ ۵3۶ مش ۷ م) با تام «م و0 لی باه به الاتين ترجمه شد ابن كتاب. يكي از برخوانئنةة ترين رساله هاى يزشكى قرون وسطى در اروبا بود ‎[bere gece casein aes‏ موه( لآ صجت» بارها منششر شده ‎ne‏ رتنس نحه هی وراستر ی زیادی از آن همراء با تفسیرهایی از پزشکان ‎Sey Sus ula ges‏ RH ASIS PHILO» POPE TRACTATYSNO- 

صفحه 10:


صفحه 11:
اولین کتاب وسالیوس 

صفحه 12:
آناتومی و فیزیولوژی ‎NEN AY AG Bet He ote!‏ دا وم ‏پس از آن ‎GES‏ «کامل الصناعه» علی ابن عباس ‏له ‏ی را شود. وی مسلمان و از خانوده ای پارسی با نیاکان ‎Gams eeate‏ د ‎eo‏ ی یش سل ی رم ‎er‏ هه ما هی ۱ بیمارستان های بغداد و شیراز, تقدیم نمود. کتاب ‎See ae eee‏ ره کافی به کالبدشناسی و جراحی که مجوسی در ‎oe‏ د ا جر ان ره ا لا يق ‎Se CR ees‏ کتاب یکی از جامع ترین و منظم ترین دا المعارف های پزشکی در بین اولین متون بز؛ ‎eg coment‏ م#دصوطل» يا «صودص سحايا» به زبان لاتين ترجمه شد. تقسيم كتاب به دو بخش مجزاى تثورى و عملى. جارجوبى عمومى رابه نوشته های پزشکی بعدی بخشید. ‎ 

صفحه 13:


صفحه 14:
Sw NEE AY A, BRT Tee ol ee المقالة الخامسة فی الشرائین شرائین عبارت از عروق متحرکه" است که از بطن ایسر قلب رسته باشد "و در حرکت انبساط و انقباض؟ تابع* او بودگ و فاید؛ او ابصال روح حیوانی۲ به جمیع بدن بود" ر جمیع شرائین, دو طبقه با طبقه داخل؟ اصلب "۱ است بنابرآن‌که وعای حقیقی روح است و لیف او به عرض افتاده ۸۱ بنابرآنکه حرکت انقباض که دافع ۱۷ فضلة دخانی است بدین طبقه است. 

صفحه 15:
2 ‏پچ‎ oe ‏و طبقة خارجی لیف او به طول افتاده و در او لیف ۲ مورب هست‎ ‏بنابرآنکه حرکت انبساطی که جاذب نسیم است به اوست. الا شریان‎ ‏وریدی که یک طبقه است و به ریه می‌رود جهت آن‌که ریه داثم الحرکة‎ ‏است و ثقیل نشود يك طبقه آفريده شد".‎ ‏اگره گویند ورید شریانی هم‌چنین به ریه می‌رود و دو طبقه است.‎ جواب كوييم كه او به طرفى مى رود [نه] أبه مجموع ريه. بدانكه از تجويف ايسر قلب اولاً دو رك" رسته دائم الحركة یکی مایل به صفر و یک" طبقه است و او را شریان وریدی خوانند. و گفتیم که او" به طرف ریه می‌آید و منقسم می‌شود در او جهت اق نسيم و ایصال دم بنا آن‌که ممر غذای ریه۱ قلب است. و رك ديكر هم كه ازاين طرف رسته و مايل به كبر است او را اوریطی "اگویند"! و" ابهره نیز گویند ۱۶ 

صفحه 16:
آناتومی و فیزبولوژی ‎ol yee‏ ی ‎WENN AY QA‏ تا قبل از نگارش کتاب «تشریح بدن انسان» به زبان فارسی توسط منصور لبن محمد ابن احمد لبن یوسف لبن الیاس (احتمالا حوللی سال ۷۶۹ ۰. ش/ ۷۹۲ ۰. ق./ ۱۳۹۰ .). از خانواده ای پارسی و دلنشمند و پزشک که در شهر شیراز فعالیت می کرد. در جهان اسلام هیچ کتاب کالبدشناسی مصوری از تمام بدن انسان وجود نداشت. کتاب تشریح بدن انسان با نام های هالتشریح بالتصویر», «تشریح منصوری». «تشریح الابدان». هشرح البدن» و «رساله فی علم التشریح» نگارش منصور بن محمد بن احمد بن یوسف بن آلیاس شیرازی. نواده مولانا جلال آلدین احمدبن پوسف بن الیاس و یکی از نتیجه های برادر نجم النین محمود بن الباس طبیب و فقیه معروف شیراز است: صاحب کتاب. پزشک پارسی نگار سده هشتم و نهم هجری قمری (چهاردهم و پانزدهم میلادی) و معاصر خواجه حافظ شیرازی است. بدون شک کتاب «نشریح بدن انسان»: کامیاب ترین درس نامه کالبدشناسی تاریخ پزشکی آیران به زبان پارسی و لولین کتاب کالبدشناسی دارای تصویر کامل انسان در جهان اسلام می باشد. همجن از نظر تصاویر کالندشناس کتاب شامل دقیق ترین و از نظر تعداد بیشترین تصاویر گلیدشناسی تا آن زمان است. این کتاب در سال ۷۷۵ ه ش. (۷۹۸ ۰ ق./ ۱۳۹۶ م) برای امیرزاده ضیاء الدین پیر محمد بهادرخان؛ بسر میوزا جهانگیر بسر تسور حکموان فارس (۷۷۳ مش ۷۹۶ ه. ق: ۱۳۹ م. تا ۰۷۸۸ ش. ‎AVY‏ ق:/ ۱۳۰۹ م) نگاشته شده است. 

صفحه 17:
آناتومی و فیزبولوژی eer SNE AY gg GPT ‏یرهم‎ کتاب این گونه آغاز می شود: «شکر و سپاس پادشاهی را سزد و حمد و ثنای بی قاس خالقی را رسد که ۰ حلفت انسان دقلری حکیتش ‎(Gili, COBOL ce‏ ‎Ga Nagios oles‏ کفتا مقدمه در ریما و مقالات بنع كلنه در استخوان؛ عصب. عضله. وريدها و شرران ها واخاتمه كتاب در اعضای مرکب و کیفیت تولد جنین آمده است. یکی از ویژگی های با اهمیت کتاب» وجود تصاویر شش کلنه مرتبط با مقالات کناب است. (شکل ‎PAN cole‏ نفوذ تشریح منصوری را می توان در کتاب «تشریح البدن» مربوط به سال ۱:۱۱ ش۱۳۲۱ هی ۸۱۶۲۲ كارش يرشك عثماتى به نام أيتاكى شرواتى و نيز در كتاب هاى تشريح فارسى و هندى (شكل 7) به طور آشكار ديد. اين كتاب بارها در هندوستان از سال ۱۲۲۷ ه. ش. (۱۲۶۴ ه. ق./ ۱۸۴۸ م.) به صورت چاپ سكى اتشار نافته است . 

صفحه 18:
آناتومی و فیزیولوژی ی وی تصویر استخوان ها یا . سور 

صفحه 19:


صفحه 20:
آناتومی و فیزیولوژی Te NSE LAY A BRT ol te ‎*f‏ تصویر عضلات ‎ ‏یا . سور 

صفحه 21:
آناتومی و فیزیولوژی ‎IRI Teo Teer‏ ی ‏تصویر وریدها ‎ ‏یا . سور 

صفحه 22:
آناتومی و فیزیولوژی ره نب اي جر وه :ید بدا تصویر شرایین یا . سور 

صفحه 23:
آناتومی و فیزبولوژی و او يج ری جر جوم تصوير اندام مرکبه 

صفحه 24:
آناتومی و فیزیولوژی Wwe NONE A A IRI Teo Teer ‎*f‏ دست نوشته ای به زبان هندی برگرفته ‏از كتاب تشريح بدن انسان نكارش متصوری ‎ 

صفحه 25:
ماهیچه های خارجی کره چشم یرهم جوز ول ‎wer SNE‏ لبن سینا برای اولین بار در تاریخ پزشکی تعداد ماهیچه های خارجی کره چشم را شش عدد معرفی کرد. لین ماهیچه ها عبارتند از راست فوقلنی» راست تحتانی» راست خارجى. راست داخلی, ملیل فوقلنی و ملیل تحتلنی که به تفصیل در بخش تشریح چشم کتاب قانون آمده است: «حرکت ‎oS‏ چشم بر عهده شش ماهیچه است. چهار ماهیچه از آن ها در چهار سمت يالا ويابين دو كوشه جسم است ولين عاعيجة عاى كوشب اى, چشم رابه سوی خود می گردانند و دو ماهیچه دیگر مورب هستند و کره چشم را به طور دايره اى مى جرخانئد. » 

صفحه 26:
ی ره خی 0 ‎er ME LA AG‏ ۱ زکربای رازی اولین دانشمندی بوه که به بازتاب مردمکی یا همان گشاد و تنگ شدن مردمک در مقلبل تفییر شذت نور پی برد. وی شرح حاده است که لین آمر بذ علت وجود ماهیچه های کوچکی است که به شدت نور عكس العمل نشان مى دهند. دانش امروزی گفته های او را تأیید می 

صفحه 27:
زایمان wer SNE AY gg GPT Te ol ee? ‎TUNE‏ مجوسى اولين كسى بود كه در تاريخ پزشکی در کتاب «لملکی» توضیح داد که ‎ff‏ جنین به تنهلیی از رحم خارج نمی شود. بلکه لین انقباضات رحم هستند که به خروج آن کمک می کنند. پیش از وی تصور می شد که انقباضات رحمی نشانه شروع زایمان است و متعاقب ن جنین با شنا کردن از رحم و مجرای تولد خارج می شود. ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 28:
کردش کرونری eer SNE AY gg GPT ‏یره و‎ علاء الدین علی لبن لبی حزم قریشی معروف به ابن نفیس (وفات: ۶۶۷ هجری شمسی/ ۱۲۸۸ میلادی). در تاریخ پزشکی اولین کسی بود که گردش کرونری را به درستی شرح داد: «قلب از خمنی که درون رگ هلبی که به قلب لفو می کند؛ تغذیه می شود». قبل از وی جالینوس و بالطبع ‎ol‏ لبن سینا بیان کرده بودند که قلب از خون رگی که به سمت راست منشعب شده تغذیه می شود که لبن نفیس گفته های آن ها را مردود و اصلاح کرد. 

صفحه 29:
مشترک گوش و چهره یرهم اي و ‎wer SNE‏ مجو و رای فیس بشگامان تصحیح ادن ناور نامرسست بودند که یک عصب مشترک واحد به گوش و چهره می رود. ايشان توضیح دادند که دو عصب جمجمه ای مجزا برای این دو محل وجود دارد. کیجم 

صفحه 30:
گردش خون ربوی ‎ET NSE LAY QQ aT ee a ee‏ ابن نفیس پزشک اسلامی, در تاریخ پزشکی اولین کسی بود که گردش خون ریوی را به درستی شرح داد. جریان کشف گردش خون, داستان بسیار جالبی است که از زمان جالینوس آغاز می شود. اندیشه گردش خون به فکر جالیتوس نرسیده بود. او دلبسته تثورى «پتیماه‌ی خود بود وبه کمک لن تنوری آزملیش ها و ملاحظاتش را چنین شرح مى داد: همواد غنایی به وسیله حرارت کاشته شده در كبد. به خون تبدیل می شود. یک قسمت از آنن سياهرى ها جريان يأفته به تمام اعضاو جوارج مى رود و فسعت دقر كر سياهرى كبدى و هرک سرلاب توخالى: به داخل دهلير راست قلب مى ريزد. در لين جاه وسيله حرارت كأشته شدي يتين ليد و تاخالصى أن (مثل دوده) به وسیله سیاهرگ های ریوی به شش رفته وبا چگر لا دهلیز راست قلب یک قسمت از خون تصفیه شده به ولد كد عت شرك ساي ريه فى رود خا به مصرف تعذيه أن ,سد بقية ل ازسوراك على تا وس قلت به دهليز جي أن وارد شده هر لن جايا هواى تنضى شده أى كيه وسيله سياهرك على ريهبه دهليز جب برد نه لست مشاوط شده وبا گرسای کاشته شله جان مى کیرد و در این حال لست که به عنوان ج ‎Sb sss‏ سم خرکت ها در تمام بعش هی بدن ‎MS sa‏ لین بود اهم فیزیولوژی جالینوس. یک انگلیسی به نام وییام هاروی در سال ۹۹۵ هجري شمسي (۱۶۱۶ میلادی) اولین با این بنایی را که از اشتباهات و غیرسمکنات سرهم بندى شده بود كاملا خراب گرد 

صفحه 31:
گردش خون ربوی ی ولی ۶۳ سال پیش از و عنی در سال ‎٩۳۲‏ هجری شمسی (۱۵۵۳ میلادی» یک اسیناییبه نام میخانیل زروت (مبكائيل سرونتوس) براى «اولين بأر در اروبا» انديشه كردش خون را بر زان آورده و جریان کردش به اصطلاح گوچک خون, با گردش خون ربوی را شرح داده بود و كمى بعد دو ‎alle a ALI‏ و کال پینو تصحیحات مهمی در مور مدل غلط جاليئوسي أصمال ‎BE‏ لين تصور که تا سال ‎٩۳۲‏ هجری شمسی (۱۵۵۳ میلادی) شخص دیگری به لین اصل بی شبردهبودتا ۱۳۰۲ هجری مسي 11191 ميلانى) باوج يرد ولى كر لين سال يك جيان عرب به ام ‎llc‏ یا آطهطاوی) لعل مسر مسمل دانشکنه عالي لب شهر فراى بورك در برايز او ء رسلقه دكتراى عجيبى بد زبان المانى نوكت و اراقه داد با جد پروقسور ‎gua cL‏ آمتخان و مقایس به این تتیجه رسینند ‎os AS‏ الطاوی درسشت مي گورد که هم تدلن ‎old‏ در قرن ۱۶ ميلادى ‎FD)‏ هجری شمسی» اشتباهات كار سرهم بندى شده جالينوس رأ كشف کرده و به بهترین شکل لن را تصحیح کردهبودند. ابن تفیس طبیب اولین کسی بود که لدیشه گردش خون را پرورد. او این آندشه را چهارصد سال قبل آز هاروى انكليسى و بيش از سيصد سال قبل أز زروت اسيانبابى اثبات كرده بود؛ مردی كه درباره أو كفته مى شود روى زمين نظبر نداشت و أز ابن سينا كه بكدريم. دبكر همطراز أو نبامد». ‏ابن نفيس در شرح خود بر كتاب قائون فى الطب ابن سينا مى كويد: ‎Le gl gh‏ که تولید روح أزنده] يكى از وظليف قلب ات و از لن جا كه روح از مقادير زيادى خون تصفيه شده شدهيه همراء اختلاط ‎ly‏ مود ها لازم ست كه قلب هم خون تصفية ‎ad‏ بشد و هم هو ا لين رو روح أزاختلاط لين دوبه وجود مي أبد. خون بسن ار أن كه در لين حفره (رائست) تصفيه مي ‎SERS se al oe‏ يأبد جابى كه روح أزنده] توليد مى شود. اما رأه عبورى بين دو حفره. ان طور كه جالينوس كفته. وجود ندارده جون ملعيت قلب هر لين تأحيد منتکم است و هیج ‎yo bigs Adi dy ye ply‏ حون يس لز لذن ك2 كفي شك ‎sl‏ عرگ ها یه سمت رود با رود تا عم نی ‎ae‏ رید وبا هو مشقوط ‎Hes Ge‏ ‎foals‏ رلك يابد كه أن را بهحفره چپ قلب منتثل ‎GS‏ ‎ ‎ 

صفحه 32:
WHT NOSE LA A BRT ‏یچره نب‎ سین ری ای با در تاريخ بزشكي «ننودي بطن هاى مغزى» را مطح كرد و فيز لوي و عملكرد بطن هاي عنوان منبعی از نبرو شرح داد که با آدراک و حافظه در ارتباطند. لین مطلب بعدها در هجری شمسی (۰ ۵۰ میلادی) توسط هلنت و تحت عنوان «سسی ی لجه طف مه روا مت بيان شد شيخ الرئيس هر مبجث بطن على مغز در كناب قافون طب غوذ مى گویدد #تيروى نفساتى منشاه ذو نير أست وجه غبارت ذيكر در حكم جنس برایدو یواست که یکی فروی حس کننده و دبكرى نيروى حركت دهنده مى باشد و نبروى مدركه در حكم جنس دو يروى مدركه ظاهرى و مدركه باطنى ست نيروى مدركه ظاهرى: نبروى مدركه ظاهرى عبارت از نيروى حسى است و جنس است براى بنج قوه ظاهرى به نزد برخی و هشت قوه به نزد كروهى ديكر. أكر لين نيرو رأ بنج حس به شمار أوريم لين بنج حس عبارتئد أز: ثيروى ببنليى. نیروی شنوابی, نیروی بویابی نیروی چشایی نيروى بساوايى. نیروی مدرکه باطتی: نیروی مد رکه درونی که منظور از ن همان نیروی حیوانی (حباتى) است در بر كبرنده بنج فيرو فیروبی که آن را حس مشترک و خیال می نامند.. حس مشترک لن است كه همه محسوسات به سوى لن مى آبند و تن به اشکال محسوسات واکنش می دهد و محسوسات در لن جمع مى شوند.. محل بذيرش و حفظ محسوسات و منشاء كنش أين هر دوه بطن قسمت جلویی هقز است. سومى را جنان كه اطبا تعريف مى کنند اگر به دقت بررسی کنیم همان قسمت پنجم یا چهرم است و لن عبات از نیروی حافظه پا نپروی باداور است نیروی بادآوربرای معتی هایی که از محبوسات -فه از تضور محسوساتبه ‎CG‏ ‏وم می آیند بسان یک انب است. منشاه تیروی پادآوه بطن عقبی عفز امت» 

صفحه 33:
Swe OIE ۳ ‏یام‎ ee a ye نخستین بار زکریای رازی ثابت کرد ریت در نتیجه خروج شعاع نور از چشم به سمت جسم مورد نظر حاصل نمی شود بلکه عکس ن صحیح است یعنی شعاع نور از جسم به سمت جشم مى رود. رازی در این مورد نظریه اقلیدوس را رد می کند. البته تصحیح نهایی این مطلب از لحاظ طبی و رد نظرات جالینوس در این باره توسط لبن سینا صورت گرفته است اما کسی که توانست لین توضیح جدید را برای رقیت از نظر فیزیکی تلبت ند لین هیقم (۲۳۳-۴۱۸ هجری شمسی/ 2۱۰۳۹ ۵ میلادی) در اوایل قرن پنجم بود. 

صفحه 34:
تا شنیدن صدا ‎tree‏ و ‎Wwe IESE‏ ابن سينا براى اولين بار در تاريخ يزشكى توضيح داده است كه شنيدن صدا به علت برخورد امواج صوتی به پرده گوش است. بدان! که گوش اندامی است برای شنیدن خلق شده. صدفه کج ناهموار دارد که صدا را جمع و حبس می نماید و لن را به طنین اندازد. سوراخی دارد که در استخوان سنگی (حجری) کج و لولیی (پیچ و مهره مانند) فرو شده که هوا مسافت درازتری طی کند. و این سوراخ پیچ مانند کلفتی اندک و کوته دارد... سوراخ گوش به فراخنایی می رسد که هوای راکد در آن است. در سطح رو به خارج گوش لیف عصب هفتم که از زوج پنجم از زوج عصب های مفز است كسترده أسث. سوراع كوش سح وت ات کار كوبيان هوا تأثيريذير نباشد. هرگاه آمواج صدا در حاغل سوراح جا ليف تاميرده برخورد كئدء كوش أن را أحساس مى تعايد. اين ليف عصبى در كوش همااند عدسى در جشم است. يقية ‎celal‏ كوش ‎ails‏ اعضايى است كه در بيرامون عدمبى است كه لآيه ها و زطویت هایی است که عدسی را خدمت کنند وایاری دهند و حفظ کنند...» محقق زات ووه 

صفحه 35:


صفحه 36:
درمان سرطان به روش جراحی ره وا ‎Yael HONS AS QA BRT‏ ابوعلی حسین لبن عبداله لین سینا (۳۴۹-۴۱۵ هجری شمسی/ ‎٩۷۰-۱۰۳۷‏ میلادی»: پزشک نزانى: براى اولين بار در تریخ پزشکی و در حدود ۱۰۰۰ سل قبل»درمان سرطان را به روش جراحی توصف کرده است. برگردان متن قانون در باره درمان ورم سرطانی در زیر آمده است؛ #گر ورم سرطان کوچک باشد شلید وسیله قطع کردن از بین رفتن برود. دستور عمل کردن و بریدن سرطان چنین است: باید علاوه بر اصل ورم هر چه که از ورم تأثیرپذیر شده و از آن منشعب گردیده و در پیرامون ورم موجود است و می ‎AF gil‏ ممکن است به همه رگ ها چنگ بزند, همه را به کلی ريشه کن کنی و از بیخ و بن برآوری و چیزی ا زآن باقی نماند که از ورم آبیاری شود. بگذار خون زیاد ا زاثر جراحی از جای جراحی شده بیرون ریزد. ممكن است بعد از بريدن ورم نياز به داغ گذاشتن بر جلى بريده شده باشد. و شاید داغ گذاشتن خطری بزرگ دربرداشته باشد. یعنی در حالتى كه ورم سرطان به اندام اصلی و بسیار ارزنده نزدیک باشد و داغ بر جای ورم سرطان بگذاری حال بیمار بسیار بد می شود. محقق زات ووه 

صفحه 37:
5000626 95 کنوستومی (بمسسسس) ‎tree‏ و ‎Wwe NONE‏ تراکئوتومی یا تراکلوستومی نوعی جراحی است که طی آمن بر روی گردن؛ سوراخی ایجاد می شود تا راهی مستقیم برای عبور هوا به نای ایجاد شود. ابومروان عبدالملک ابن زهر (۴۶۹-۵۳۹ هجری شمسی/ ۱۰۹۱-۱۱۶۱ میلادی) اولین کسی بود که توصیف صحیحی از عمل تراکئوستومی بر روی بیمارانی که حالت خفگی داشتند ارائه داد مبحث تواکنوستومی از کتاب «التیسیر فى المداوات و التدبير». دمشق. سوريه: دارالافكار. 0191 

صفحه 38:
جراحی آب مروارید Weer SNE AY Gg GPT TY ol ee? مهم ترین پیشرفت در زمینه خارج کردن ب مروارید چشم توسط عمار لبن علی لبن موصلی. چشم پزشک قرن دهم. انجام گرفت. وی با اختراع وسیله ای مشلبه ‎Se‏ تزریق آمروزی 3 وارد كردن سورن فلزی توخللی لن به درون عدسی. محتویات کدر شده عدسی یاهمان لب مروارید راب مکش خارج نمود. بعدها دانشمندانی دیگر در فرن ‎۱٩‏ میلادی ثر به این روش دست بافتنه 

صفحه 39:
استفاده از نخ بخیه ‎ANSE AY Ay GPT Ne a tee‏ در تیه نخستین بار محمد ابن زکریای رازی (۲۴۲ تا ۲۰۸ هجری شمسی| ۸۶۴ تا ‎٩۳۰‏ میلادی) از نخ های بخیه ابریشمی و الکل برای بند آوردن خون استفاده کرد. همچنین وی اولین طبیبی است که بخیه های زخم های شکمی را شخصا با روده قابیده گوسفید رده انست : 

صفحه 40:
استفاده از پنبه در پزشکی ‎SNE AY Gg GPT al ee?‏ بود ‏رازی در کتاب آبله و سرخک ذکری از پنبه می کند. او اولين طبيبى است كه استعمال پنبه را در طب آورده و برای بیماران آبله ای از آن نظر که بدن زخم نشود پتبه را لارم دانسته است. بدنهی است پنبه موارد استعمال زبادی در رندگی آهمی داشته ولی اولین استعمال آن در طب از رازی است» ‎ ‎ ‎ 

صفحه 41:
سوزاندن در جراحی ی ان حا بود سوزاندن (داغ آهن) اصطلاحی پزشکی اننت که جهت پرداشتن یا بستن قسمتی از لن کاربرد دارد. آمروزه از روش های الکتریکی و شیمیایی برای انجام سوزاندن استفاده می شود. زهراوی, ابداع کننده روش سوزاندن (داغ آهن) است که برای کنترل خونریزی نیز از لن استفاده می کرده است. زهراوی در باب اول کتاب «التصریف لمن عجز عن التألیف» در ۵۶ فصل درباره انواع داغ کردن صحبت کرده است. در آغاز این باب ستن از سودها و زيان هاى داغ كردن و اين كه با كدام مزاج سازگار می افتد به میان آمده است. او معتقد است که دای کرون بای آهرامیاجی وت ات نکر ملع ‎Cee is (EE ah‏ و حرارت و خشکی است و کسی از بیماری گرم و خشک با داروی گرم و خشک درمان نمی یابد. او می گوید: «داغ کردن با آتش بهتر از سوزاندن با دوای تدد است. زیرا آتش جوهری است مفرد و فعل آن از عضوی که داغ شده تجاوز نمی کند و به عضو مجاور لن زیانی فراوان نمی رساند در حالی کردن که داغ کردن با دارو فعل َن تجاوز به اعضای دیگر می کند و چه بسا که بیماری صعب العلاج و یا مرگ را به وجود آورده 

صفحه 42:
7 

صفحه 43:
استفاده از فتبله دو طرفی در جراحی یرهم اي وش ‎wer SNE‏ ستن یا بخیه ستن یا فتيله دو طرفی اصطلاحی پزشکی است برای روشی که به منظور کمک به بهبود زخم استفاده می شود. در این روش یک نخ جراحی از درون مجرای زخم عبور داده می شود به نحوی که حلقه ای را ایجاد می کند که به قسمت خارجی زخم متصل است. به اين ترتیب به جای این که با بستن قسمت خارجی زخم. چرک و عفونت در زخم به دام افتد. به زخم اجازه داده می شود تا زمان بهبودی مایعات تولیدی آن تخلیه شود. رازی به عنوان اولین کسی شناخته می شود که از ستن در جراحی استفاده کرده است. وی ستن یا فتیله دو طرفی را با موی اسب و امثال لن تهیه می کرده و در جراحی دمل ها استفاده می نموده است که کاربره آن عا صد سال قبل در اعمال جراحى رايج يوده اس ese gine 

صفحه 44:
A EN RRL Tet a tee! اره گیگلی که توسط جراح برای بریدن لستخوان ها استفاده می شود. حاصل تجمع سیم های گردی است که به حالت بنکه ایستاده ‎JSS‏ اده لند و در نهليت به صورث يك چند وجهی در می آید که بهترین حللت ن چهارگوش است. لین رشته چهارگوش سپس در امتداد محور خود و در جهت مشخص بر روی خود می چرخد. سه تا از لين رشته هابه دور یکدیگر می چرخند ویک رشته ضخیم تر تشکیل می دهند که به آن تیغ اره گیگلی گفته می شود. اره گیگلی لبه های برنده زیادی دارد که از لبه های چهارگوش به وجود آمده و با زلوید ۵ تا ۱۵ درجه نسبت به محور رشته ضحیم در پبرآمون آن قرار گرفته آند. زکریای رازی ابزارهای جراحی اختراع کرد و لین ها را در عمل های جراحی خود به کار می برد. قابل تحسین ترین ن هاء ریسمان گره خورده ای بود که برای رفع تورم های بینی و حلقی-بینی استفاده می کرد. و عبارت بود از یک ریسمان نازک با چندین گره که از طریق بینی به دهان وارد می شد و به داخل و خارج حرکت داده می شد تا تورم رفع شود عملکرد آن مشابه ابزاری به نام اره گیگلی امروزی بوده است. 

صفحه 45:
سترون کردن ابزارهای جراحی یرهم اي و ‎wer SNE‏ زکربای رازی اولین کسی است که برای سترون کردن ابزارهای جراحی و پرشکی خود از مایع صفراوی تازه استفاده می کرد. را از لب. کلسترول. لسیتین (نوعی فسفولیپید). رنگدانه (بیلی روبین و بیا وردین) و نمک های صفراوی (گلیکولات سدیم و تاروکولات سدیم) تشکیل شده است مایع صفراوی دو خاصیت عمده و مهم دارده یکی خاصیت پاک کنندگی است که به امولسیونه کردن چربی ها کمک می کند و دیگری اثر باکتری کشی ناشی از تمک های موجوه در لن است که با باکتری های وارد شده بة بدن همراه با غذا مقابله می کنند. رازی با پی بردن به خاصیت فوق, از مایع صفراوی تازه برای سترون سازی ابزارهای جراحی استفاده می کرده است 

صفحه 46:
درمان واریس ‎Se NAO A A BRT Re‏ ابولقاسم لبن خلف لین العباس الزهراوی (۳۰۸-۰۳۹۱ هجری شمسی/ ‎٩۳۰-۱۰۱۳‏ میلادی). معروف ترین جراح پزشکی اسلامی, در کتاب خود به نام «لتصریف: روش درمانی واریس پا را بیان کرنه که بسیار شبیه به روش های جراحی امروزی برای درمان وآریس است. «ر اما بيرون آوردن سياهرك مبتلا شده به داليه إعواريس | بدين كونه استه ساق باى بيمار را در صورتی که موی فان دآشه باشن می ترشنده و سپس او[ بهگرمابه ال می کند وساق پای او با لب گرم شست و شو ومفش می دهند تا سرخ شود و عرق ان برزد باء در صورت آماده نبودن كرملبه. أو را ورزشى نيرومند وامى دارند تا ساق ب كرم شود. و سيس از أن يوست مفليل رك را از جهث طولى مي شكافند, و لبن شكافتن مى بايستى با در نزديكى زانو صورت بگبرد با در نزدیگی مج ياه سبس يوست را در نزديكى كلاب ها باز مى كنند و اطراف رف وأ ریسم ع جم راطف ل م لمي لي ال ل ‎a‏ ‏هتكامي كه أن را از يوست خلاص كنند همجون يك 725 شود و أز سطح يوست بالاقر آيد و لن كاه لن را 5 ديكرى به فاصله سه انكش تأر شكاف أول بده ون كاك يوست راز روى رك بر طثار كن ما من رف أشكار شود. وبعد ‎iby Sh dag‏ ساو به همان كوه كه در برل جنين كردى: سيس به أيجاد شف با كاف عرف سور رو ‎ee‏ لاس ور كو دوم بيرونض أور وبه طرف شكافى كه در بالا ى أن قرا ر كرفته است بكش و جنين كن نا أن كاه كه أن را از شكاف سوم كه بالاثر از همه شكاف هاست بيرون أورى. و جون همه لن جمع شد لن را ببر واگر به کشیدن و بريدن و بيرون' أوردن توفيق حاصل نكنى» سوزنى مانخ دولا را د أن داخل كن ونخ را به من ببند و بكش و ميلى رادر زر أن فرار ده و دست خود رابه هر جهت بكردان خا ببرون أيد. و از لبن ببرهيز كه لن را قطع كنى: جه أكر جنين شود ببرون أوردن أن سحت شور فد شد و باق زان ورس ده شکل نشتر ی که واریس را با آن می شکافند. 

صفحه 47:
علت شناسی و پاتوفیزیولوژی 

صفحه 48:
وزوز گوش ‎eae‏ له مب ‎Ay AG BRT‏ ی ‎mer‏ ‏ای هه بو وه شرج داد و دست کم ۵ نوع از آن را پرشمرد: هم ‎ST‏ از قسم سیک و نهلنی است و فراگیر است و همه جای سوراخ کوش ر دربرگرفته. در بعضي بدن ها یه صدا دادن و وزوز می رسد و در بعش نمی رسده زب لین مروط به تبوی زین حس است. ای تبوی شنولبیاست ها کمترینموح هلبی دش شنم دهد چنان که آدم ضیف از کمترین سرما وگرما ما راست. ‎std i‏ شنوابی هی مرج لست. كر مافوق سيك است و مافوق ن ست كه يسته يه ضعف و نبرومندى باشدء وجودش از محركى است كه بخار را متمقج مى كند كه از ا سور رون مک ری دهع ای لس اه رگ ‎Pipe Pla dn‏ ری است که در اطراف کوش به همآمده با از حرکت کرمی است که در مجاری کوش تولید ده سببى كه جدين حالانى رايه بار أورده است, يا اشطراب و هيجانى است كه اخلاط همه بدن رابه جوش ‎gl ga‏ نان که درخب ها و لوبه نب هأ روى دهدا يا أين كه امثلاه زياد در بدن وبه ويثه در سر استب با تشويش أست كه ويه م ز لست جنان كه بعد از قي كرد شديد وبعد أز صدمه و ضريت خوردن رخ دهلد يأ سيب له أز جنب و جوش زياد خلط. بلكه اه ازج است که درآثر تحلیل رقتن با اضطراب و تشويش رطوبت هاى براكنده در بدن مى باشدد عركاه. ام یآورد وأن ها را تحلیل می برد و زه حركت م لتقو وهییباشد که خلط و بلد را در اطراف مغز بند أورندء و شليد صداها در خود كوشء يأ يه شراكت معده و على بكر كه بأد رابه سوى كوش مى فرستند. يلش 

صفحه 49:
ارتباط ميان اكزوفتالمى و كواتر یره و الوا يبن ولي ‎SNE‏ لبود ‎cre‏ اگزوفتالمی حالتی است که در آن کره چشم نسبت به حللت طبیعی خود مقدارى ‏]| جلوتر می آید. برجسته شدن چشم ها ممکن است به حدی شدید باشد که بر کشیدگی عصب بینایی موجب کوری شود. اگزوفتالمی باعث خشکی قرنیه و در نتیجه تحریک و احتمالا عفونت آن می شود. ‏* ضياءالدين سید اسماعیل لبن حسین جرجنی (وفات: ۵۱۴ هجری شمسی/ ۱۱۳۶ میلادی)» پزشک ایرانی. نخستین بار و در حدود ۸۰۰ سال قبل, ارتباط میان اگزوفتالمی و گواتر را در کتاب «ذخیره خوارزمشاهی» خود و پیش از دکتر پری (۱۲۰۳ هجری شمسی/ ۱۸۲۵ میلادی) ذکر کرده است. ‎ ‎ ‎ 

صفحه 50:
لب ‎ol ter‏ مب ابحم وري ‎wa NESE‏ :»> تب.علامت پزشکی متداولی است که افزلیش دمای داحل بدن را در شرلیط بیش ‎١ |p‏ از حك طبيعى (زيش از ۳۷ درجه سانتی گراد) نشان مي دهد .موادی که تب را ایجاد می کنند. تب زا يا پیروین نامیده می شوند که می تولند منشاء خارجی (مانند عوامل عفنی و برخی دارو) یا داخلی (مانند برخی بیماری های مربوط به سستم الم تخريب بافت) داشتة باشد سيستم ايمتى بدن در ياسع به اين گونه ترکیبات. مواد واسطه اى توليد مى كند كه با تأثير بر روى هييوتالاموس باعث افزايش دماى بدن مى شود. اين افزايش دما باعث مى شود سرعت برخى واکنش های ایمنی را فزلیش دهد و ملنع از فعاليت عوامل بيمارى زا مى شود كه می تواند در تسریع بهبودی فرد موثر باشد. نخستین بار زکریای رازی به این واقعیت پی برد که تب یک مکانیسم دفاعی و طبیعی است که بدن را در تقلبل با بیماری ها یاری می دهد. وی لین مطلب را در ‎ES‏ «الحاوی» خود ذکر کرده است 

صفحه 51:
کری ناشی از سمیت گوشی eer SNE ‏اي و‎ ole? ‏ی‎ ‎ee ae ‏بولی سينا برلى اولين بار در تاريخ پزشکی به ری ناشی از سمیت گوشی آشره کرد‎ Oi ee eee, ۰ - ‏شنوایی را از بین می برد یا کاهش می دهد و بیمار از دور نمی شنود یا صداهای مانند غرش و وزوز و سوت کشیدن را‎ so oa Bh Fe aera ‏بر‎ a Geter cal ile NA ate ie ih ee eee fe ‏شا سک توت سر هم هر با‎ ‏و ی‎ sional منظور از کلمه طرش و وقر آن است که آسیب چنداننباشد که حس را به كلى از بين ببرد. وقر كوش كرانى زياد است وبه صمم شبيه ست كنا از تجويف نيست بلكه از عصب است که نروی حس را اد نمی رش كران كوشى أست بدون از دست دادن حس شنوابى. كاهى معنى طرش و وقر برعكس لن جه كفتيم آيد. اكثراً طرش کمی بعد از برآوردن شدید (قی کردن) آید که به آسانی از بین مى رود» 

صفحه 52:
تب يونجه عب له ‎AY A, BRT Tee‏ وم قب بونجه یک نیع بیمری است که بعضي از مردمتایستان ها یه آن ‎gm ers‏ شوند ممکن است ان بیماری در نهر با ای تد ‎٩‏ ‏دراین فصل ذره های توچک کرده کل کیاهان در فضا ‎pe ca ally‏ كرده على ريز رأ مردم قنفس کرده و معکن است دچارقب بونج شوند تب يونجه كر شديد باشد باعث عطسه هلى ناكهاني. سرشرد و سرقه می شوه محمد لبن زكرياى رازى براى اولين بار در تاريخ بزشكي و تقريبا ‎*٠٠‏ سال بيش از بوستوك . درمان تب يونجه ره شكل كاملا بالينى در «کتاب القصول المهمه في طب لامه» شرح دده و تأروهابي را رای این منظور توصية كرده ‎١‏ ‏بيشكيرى از أبثلا به نب يونجه و همجدين درمان أن ارائه داده أست که در امه چند مورد از آن ید پرهیز از وعده هاي غنایی سنگین که (حساس سیری و خولب لودگی ابجد می کند مفید است از خوابیدن بلافاصله پس از شام به وی ‎shy abe cats‏ بت مسرد اجتناب شود أز زند كي كردن در مكان هاى مرطوب به طور مثال زندان. تقب ها باخانه هاى مرطوب خودداري شو ابر هواى سود قرار تكيرد آز حمام سرد بأ قرو بردن سر درون أنب تسرد خودداري ‏مجراى بينى مكررا تميز شود برخى مواد مانند بايونه. نعنا روناس و افسنطين در لب داغ حل شود و قبل از خواب بخارات ن تنفس شود. أكو سار شدي است. داوبي 5ه ار سل ‎ois‏ لوعى خرما لل وخودل به ست می أيد مفيد امت اكد سمارا ين بيمارى يه علت لب ريزش بيني و خارش ‎SS‏ برد مى تقد ازدار هادي | قرار كرفتن درحمام ما أبجاد عرق نوصيه مى شود حوتخيرى با أبجاد سوراخي كوجك در بشت ببماران ا استفادءاز جاقومى لقره ا تیه م شود بش از مک با ری دنرگ ای بيشاني بهبود يافئه است. امن رك و همجنين دبكر رك هاى موضفي در چیشانی که در تماس مستفیم با استخوان نبستند خون زیادیندارند صورت با گردش خون در رگ ها كرم قر مى شود برلى لن دست لز بیماان که صورنی گرم و قرمز دارند لبه جز لن هايى كه در بلا ذكر شد) بريدن كوش جيهت خونريزى مفيدتر است. همجنين خوردن رد و عليظ ثر كه مى دارد مفيد اسح منند. نگور ترش شور و بو ‎ ‎ 

صفحه 53:


صفحه 54:
الكل ميب ‎SNE AY gg GPT al‏ لبود نخستین بار زكرياى رازى اثانول (الكل اتيليك) را كشف كرد و لن را به عنوان ماده اى ضدعفونى كننده براى زخم و وسايل جراحى به كار برد م 

صفحه 55:
استفاده از مواد شیمیایی در داروسازی یره و اي و ‎Weer SNE‏ کامپل در کتاب خود درباره «طب عرب و نفوذ آمن در قرون وسطی» می گوید: «رازی اولین کسی است که اس تحصالات شیمیایی را در طب ورد ساخته است». راری پس ار کشف الکل و جوهر گوگرد و شناسایی خواص این دو ماده. فصل جدیدی در داروشناسی و داروسازی اسلامی وارد کرد و با لین دو ماده پسیاری از استحصالات دارویی و شربت ها و سایر ترکیبات را ساخته و از این راه خدمت بزرگی به عللم طب كرد كه در حقبقت باید گفت اگر جانب طب و شیمی را در مورد رازی کنار گذاریم. وی داروساز و داروشناسی ماهر بوه استحصالاتى كه رازى براى بيماران خود تهيه مى كرد فراوان است. من جمله وى شربتى مركب از مرباى ليمو ويا اتكور فرتكى كه با صتدل سفيد (- جندن سفيد) و كافور مخلوط می کرد و دومی عبارت از شربت ترشی که از سرکه یا شیره انار و لب لیمو و لب غوره و لب انگور فرنگی و توت شامی و کاهو و تراخوانه و عناب و عدس و کافور بود كه در تب های دایمی استفاده می کرده است. رازی مرهمی که مرکب از سفیداب (- سفیداج) و بيه به نسبت یک پنجم تهیه می نمود و برای خشک کردن جراحات و زخم هابه کار می برده است. همچنین اولین بار به ویژگی جیوه به عنوان ضدعفونی کننده پی برد و از آن پمادتهیه کرد و رای ضدعنونی کردن زخم ها به کر برد 

صفحه 56:
ی ان فا ين * كيسول نوعى از شكل هاى دارورسانى است كه درن دوزى از دارو در محفظه اى ‎٠‏ از جنس زلاتين محصور مى شود. با اين روش مى توان مزه نامطلوب داروها را ‎ally,‏ دارو را آهسته در بدن رها کرده و آثار مضر دارو روی معده را کاهش داد آفروزه ژلاتین کپسول عمدتا از پوست خوک با استخوان گاو تهیه می شود: ابوالقاسم زهراوی اولین بار در تاریخ داروسازی و پزشکی. داروها را در کپسول هلیی از جنس روده گربه محصور کرد و به عنوان شکل دارویی جدیدی ارائه داد. وی به طور [نقاقی (در لثر پلمیدن حلفه نج های بجیه توسط میمونش) به لين فكر افتاد که از نخ های از جنس روده گربه که برای بخیه جراحی استفاده می کند کپسولی بسازد و دارو را به وسیله آن وارد بدن کند 

صفحه 57:


صفحه 58:
لوله گذاری داخل نائی یرهم اي و ‎SNE‏ لبود به قرار دادن یک لوله در ناى از طريق دهان به منظور تأمین ره تنفسی تمیز و جلوگیری از دخول مواد خارجی به درون درخت تراکتوبرونشیال, «لوله گذاری داخل ناقی» گفته مبی شود آمروزه لوله داخل نائی معمولا از جنس پلاستیک انعطاف پذیر ساخته می شود که به واسطه لغزش در درون نای» به پاییس حرکت می کند. * لبن سينا براى اولين بار در تاریخ پزشکی, لوله ای منحنی شکل از جنس فلز نقره یا طلا را از راه دهان به درون حنجره فردی که دچار خفگی شده بود وارد کرد و وى را از مرگ نجات داد. در حللی که برخی تاریخ نویسان به اشتبه. اولین کاربرد لوله داخل نلیی رابه مک اوان و آیزنمنگر در سال ۱۸۴۷ میلادی (۱۲۲۶ هجری شمسی) تست می دهند. 

صفحه 59:
بیهوشی ی ان حا بود روش دانشمندان اسلامی در تسکین درده روشی اصیل و واقعاً مفید بود؛ آن هم نه به آن شکل هندی. یونلنی و يا رومی که آشامیدنی های سکرآور به طور کلی برای تسکین هر دردی به کار می رفت. بلکه مشخصاً هنگام آمادگی برای عمل جراحی -یعنی بیهوشی معمولی- استفاده می شد. این کشف هم دوباره به حساب یک طبيب اروبليى كذاشتة شد ‎Bs ge apc agit),‏ حقیقت از دانشمندان اسلامی آموخته بود. و آن این که تکه های کوچک اسفنج را با عصاره ای از حشیش, بسلی و بنگ آغشته کرده و آن را در آفتاب خشکانیده و هنگام مصرف؛ آن تکه اسفنج را موباره مرطوب کرده و در داخل بینی بیمار فرو عی بردنده وجه لین ترتیب محاط بیتی: لن مواد را جنب كرده و بيمار يه خواب عمیق بیهوشی فرومی رفت. به طوری که درد غیرقلیل تحمل جراحی و یا قطع اعضا و جوارح بين را احساس ثمى كرهم رازى» نخستين بار در تاريخ يزشكى جهانء بيهوش كننده هاى عمومى استنشاقى را به صورت اسفنج بیهوشی به کار بر د 

صفحه 60:


صفحه 61:
Swe OIE A ‏یام‎ a et ol ye ۴۳ در سال ۱۸۲۷ میلادی (۱۲۰۶ هجری شمسی)» ریچارد برایت با توجه به و || آلبومین پلاسمای خون در ادرار و ایجاد خیزیا ادم بیان کرد که لین علایم مربوط به نوعی بیماری مربوط به کلیه است و این بیماری به افتخار وی. برایت نام گذاری شد. * در حالی که پزشک ایرانی. ابوحامد محمد ابن علی ابن عمر نجیب الدین سمرقندی (وفات: ۶۰۱ هجری شمسی/ ۱۲۲۲ میلادی) حدود ۶۰۰ سال پیش از برابت» اين بیماری را در کتاب فالاسیاب و العلامات» خود توضیح داده بود. 

صفحه 62:
پرنوسی عب د عب ‎NONE AY A BRT‏ بدا لبن سینا در بخش تشنگی از کتاب «قانون طب» خود. تشخیص افتراقی پرنوشی | در ۲۲ حالت من جملة دیابت بی مزه با دقت بسیار زیاد توصیف کرده است. چون پرنوشی یکی از علایم شایع بیماری دیابت بی مزه که در قانون با عنوا #دیانیطسی 6 آمده است» می باشد. آين در حالی است که خوان بیتر فرافنک (۱۷۴۵-۱۸۲۱ میلادی) به عنوان اولین کسی معرفی می شود که دیابت بی مزه رامعرفی کرده و آن را از دیابت شیرین افترای دادم است. 

صفحه 63:
پرنوسی ‎Swe SNS Ay PT‏ شيخ الرئيس در قسمت تشنكى كتاب قانون جنين مى كويده تع حبر بن رع عب لش لت وكير غیرطبیعی چیست و از کجا سرچشمه گرفته است؟ حالت تشنگی شدید و فیرطبیمی و زیاد تشنه شدن جندين سبب دارد که هر یک وا شرح می دهیم: مکی است این حالت غیراهتیادی از ثز سوه ‎clin‏ گرم معده و به ویژه سوه مزاح دهانه معده باشد. ۲-از آثر شعله ور شدن گرمای بدن در بعضی از تب ها. بسیاراتفاق افتاده است. تب زده ای که حرارتش زیاد بالا رفته است آب نوشیده و آب نوشیند و هدوز تشته ‎mile‏ و به زودی با مرگ ست به كريبان شده ابسمته ۳-ممکن است حرارت شدید تشنگی آو از خوراك و نوشابه بر انسان تحميل شود ۴-خوراک و غذایبسیار گرم یا خوراک بسیار گرم ماج مانند:نگرده و سیر باشد ۵احتمال دارد سیب. خوردن داروها و غذاهايى باشد که از شست و شوی با پارچه کردن و رون گردانیدن, تشنگی را ‎Besa Sate‏ #-احتمال دارد خوراك غليظ -كه حرارت براتكيز است- سبب تشنكى شود. /ا-ممكن است سبب تشنكى زا از مزاج خشك معده باشد ۸شاید بلنم شور در معده جمع آمده و شورش برپا کرده است. که نتیجه اش تشنگی خارج از حللت طبیعی است؛ یا ‎coal‏ که فر معله پدید آماه و سیب تشنگی شنه: شیرین مر استه 4 خلط صفرایی تلح موه در معده جای خوش كرده ات وسيب تشنكى غیر طبیمی دارنده معده شده است. 

صفحه 64:
پر نوسی ‎Sw NESE AY AS BRT Tes ol ee‏ -شايد نگیزه تشنگی غیرطبیعی. های رطوبی جوشان بش که از سببي در بدن مى جوشند. ‎a ey)‏ اه ‎Sar AY‏ لنت ره نان سلین دربن اجه ‎eid acinar gat Yale iC Seay a‏ و رق ابي كد يليد بر به سای دی راك رد مد الست كه أكر جنين حالش رخ نهد أنسأن هر جد زياد اب بتوشد باز شته ات و تشنگی فروی ‏؟1-ممكن أست كبد در ببدليش لين تشتكي غيرطبيعي سهيم بلشده اكر كبد كرم باشدريا ورم مبتلا كردد. رطويت لازم را برنمي انمد و در ننيجه تشتفى قد علم مى كند و به أسانى سیر یدزد ‏؟اسمكن است كزم شدن ريه سبب فشتكي هميشكي شدة بلشد ۵ -ممکن است قلب در ان تشنگی دست داشته باشد كه به مزاج كرم كرلييده اسه ‏تال داد ده زورمین رو لو مه و طراف نها کبس تحت یر گرم وقع شون ریت درا ‏مبتلاباشد که ‏۲ خوایدن بندازخهردن قفای گرم نان را تشته مي کند ما ار خوایدن مد از خوردن غلای گرم فده لاه بر ‎Hass oo Sa ey ‎ ‏محقق زات ووه ‎ 

صفحه 65:
wer SNE AY gg GPT ‏یره و‎ ابوالقاسم زهراوی. معروف ترین جراح پزشکی اسلامی, در کتاب خود فالتصریف»» اری هموفیلی را برای اولین بار در تاریخ پزشکی توصیف کرده است. کیجم 

صفحه 66:
۱ SE LAY A SPT ‏م‎ اين سین ‎al‏ لولمن بار خر كلريخ وزشكي. ‎ag‏ دقيفي از میت را عنیان پرم غشای مغز با ذکر جزیات ارم داد ‎eee a Geena esi Js acu os‏ ری على وی روت عاداو مزمن را شرح داد شخ الرئيس مننؤيت را لبن جنين در كتاب قانون بيان مى كنده #ورمى كرم كه در برده نازك يا برده ستبر مغز بيدا شود أن را قرانيطس مى كويند. اكر ورم در جرم مغز باشد قوانيطس نيس كرجه برخي ‎J‏ طبیب تیان برد مفزبه ورم دجار نسي شودو دليل ابن با وله هر چه ون مق ‎cia ine pede:‏ کش تا و هر جه لق ليد كي الئل لم ‎tev iy a‏ قرو و ل 2 سپي توشیح می هعد كه للم ديكر لرفيطس: سرسام ست ودر ادلمه متيؤيت عاد را شرح می دحده امت هابى كه مى توا از آن ها بهاواع سرسام حقيقى بى برد اين قرار الست تب هميشكى و خشك كه اكثرأ در وسط هاى روز شدت مى يابد زياد از حد (به افراط) بريشان كويد و يك باره از يريشان كوبى كسل و تنبل مى شود و دست برمى دارد. عقل در هم مى شود و اين حالت اكثرا در روز سوم و جهارم يبدا مى شد. بیهوده دست و پا رامی جنیاند نفسش درهم برهم و نامتظم و بلند است. سردنده هاى نزديك شكم به سوى بالا زياد كشيده مى شوند. 

صفحه 67:
منتر یت ‎Wer NONE A Ay SPT!‏ يربكى (اختلاج) اندامان همراه بيمارى آبد كر قبل از بيمارى اندامقى به اختلاج كرفتا ر آيند. شايد دليل بر آمدن بماری باشد خواب بريشان. از خواب مى برند. فرياد مى زنند. كمى در خوابند و كمى بيدار. در خواب جيزهاى هولناك مى بينند وبا شبح هاى ناهنجار روبه رو مى شوند يا تشويش از خواب مى يرند و فرياد مى نفد بعضى از لين بيماران بداخلاق صى شوند. جسارت و خشم غيرعادى يبدا م ىٍكنند. از نور و روشخليى متنفرند. التهاب و ‎SUS‏ بديد أيد و زبان خود را كاز مى كيرند و شايد زبان بماسد (ورم كند». ارائى صدايشان مى كيرف آب مى خواهنذ و كمى مى نوشند و اشتهاى غذا كمتر قارنف. شاید تست و ها ون سبب خارجی سرد شود بول بیماز سرسام چیزی در یاه وقیقی و چسینلگی آست,» و ادامه می دهد: ما بران علامت ها چیزی میافزاييم و می کویی: اكز ورم هر قسمت جلو مغز باضب حس تخیل تیاه شود بیمار پرزههای قماش وکاه و قیره از در و دیور بر ی جيئد و شبح هابى مى بينذ كه وجود ندارنف. ‎ST‏ ورم در وسط های مغز باشدء فك تباه استء فانستتى ها به هم مغلوط مى شوندء سخن های پریشان زیاد گوید. ‎ ‎ 

صفحه 68:
كرورم درق فرافوش میک له مرچ عى كند قور فراموش می شود که کرده است. چیزی را می خوآهد. وت ی که برایش می آورند قرآموش هی کند که خواسته است.. اکر ورم در همه طرف های سر باشد همه این علامات دیده می شوند وآکر مق هم ورم کند رخساره و چشم سرخ می شوند و چشم ها از کاسه بسیار بروز می کنند. اگر ماده ورم آور خونی باشد چشم ها سرخ و اگر صفرایی خالص ياشد. زرد رنگ می شوند». سپس به با بیان تفاوت هلی مندزیت حاد و مزمن می پرحازد گر بیماری ازمشارکت مغ با انداصی دیگر باشد, علامتش این است که یک باره روی آورددلن گاه دزد حللت لن اندام مشترک است. هرگاه درد لن شنت بافت ببماری ششید 5 و اگر درد لندام کاهش یافت درد بیمار رو به کاهش است و دوشادوش حالت ندا اكر بيمارى از مغز استء به تدريج و كم كم مى آيد و همیشگی می شود. در بيمارىق سرسام حقيقى, علامت بيشرو است و بيمارى بعد از أن آيذ. اما در سرسام غيرحقيقى, اندامانى دیگر بیمار می شوند و بعداً علامت سرسام بروز مى ‎AS‏ 

صفحه 69:
‎et a ye‏ = فا ‏0* لبن سينا براى اولين بار در تاریخ پزشکی, توصیفی از سیاه زخم بیان کرد و متذکر شده که عفونت از طریق آب و خاک ایجاد می شود. این بیماری در زبان عربی ‏ار فارسى» و در فارسى هأتش قارسى» كفته مى شدهاست ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 70:
SOT AE SE Ay A ERT oe? Vs) ‏ابوالحسن احمد این مجمد طبری, پزشک ایرانی قرن ۲-۳.هجری شمسی‎ ‏ملادی» وین کی بود که بیان کر كاري لل تيا بر ررق رید ها اثر نار‎ ‏بلکه دیگر اندام ها را نیز درگیر می کند:‎ ‏هو اما مایقل ی السل من سائ رالامراض مثل ورم الکلیتین و الخراجات العظیمه و‎ الدبیلات و نواصیر المقعده و اشباه ذالک داخله تحت النوع الذی هو قرحه الردیه» (مراضی که سرانجام به سل مبدل می شود مانند ورم گرده و خراجات عظیمه و دبیلات و نواصیر مقعد همه در ذیل قرحه شش ‎[foal‏ م ی آید). 

صفحه 71:
یرهم اي و ‎eer SNE‏ أن * سل مفصلی وضعیتی است که گاهًبراشر عفونت با باکتری توبرکولوس داکتیلبتیس ایجاد می شود که طی لن مغز استخوان به طرف کناره استخوان جذب شده و در زیر پوشش استخوان انباشته می شود. در نهایت منجر به تغییر در ساختمان استخوان می شود و از ظاهر استخوان چنین به نظر می رسد که با هوا پر شده است. * _رازی برای اولین بار در عالم طب از سل مفصلی انگشتان صحبت به میان آورده و آن را توصف کرده است. 

صفحه 72:
ol Weer SNE AY gg GPT ol te? درد عصب مه قلو نوعی بیماری عصیی است که باعت ایجاد دوره های درد مدید در ناحیه صورت می شود (عصبی از مفز را درگیر می کند که حس صورت. حمجمه دندانها: دهان و بینی را تأمین می کند). ايوعلى سينا بای اولین بار در تریخ پزشکی, درد عصب سه قلو (لقوم رأ شرح داده است. وی در کتاب قانون خود انواع. علایسم و راه های درمان آسن را بیان نموه ارت 

صفحه 73:
Sw NEE AY AG BT بركردان بخشى از كتاب قانون درباره لقوه: طفوه یک نوغ عارضه آنی اس ت که در صورت بروز ی کند و تتیجه آن کشانیده و سست قندن یک طرف صورت به وضع غيرطبيعي است و هيدت و شك ل طبيعى صورت را تفيير عى دهد ونظم لب هاى ببمار را بر هم مى زند و بلك هلى چشم هم از وضع خود خارج می کردند. سبب آين مرض استرخاء و سست شدن يا تشنجى است كه بر عضلات و يلى ها وصور تا عاضر ‎Elina ce‏ شوه اش که در ‎pen lead‏ لست لون أثر. رك وت تست تلد طث در ارجا سود تان انه و سى كشائد © لن طرف ر| مسبت و شل صى کند وآن ها از وضع طبیمی خود منحرف می کند ولین اثر وقتی است که لقوه طرضه قوی باشد ل ل ف قطاعمان یک طرق صورت مسته و شل خواهد ‎asl Ula‏ كه أز تددج ‎oil‏ می شود طرف دیکر رابه طرف خود خواهد كيدا كر طو لى جه شدي ماء ب كول اجات اميد بد علاج لن كم أسسه که لملی به درمانآن نیت و بان که لقوه پیش آهنگ فلج است بلکه تهدیدبه سکته می کند و بلید درلین باب در مود بر مل ودفت کر و شید که با لقوه حلات صرم و کته هست یانه#؛عامت فن خبارت است ازلن که مریش فقط از یک طرف دهان فونه كله وار يك طرف ل یمان پربن وترند هوا ‎class‏ باکت نمی عرد | له ارو نش ارات سر درد مس است مخصوصاً گر فش رفن تشنج باشده ما علامات اوه استرعانی ناس ت که حرکات صورت ضعيف شده و حواس 7 مکدر می کرد واعاس تسب لشای موت رده و در يوست شخص يقن عالت نرمى ذيدة می شود رلک ای جشم رو به بايين مى افتد و یمی از بوست صورت زير جلنه كه در محاذات همان جشم أست شل و أوبزان مى كردد؟ ‎baby Ei tts egg gs gag) as ole beatae aL‏ بد فسن كه امصلب را كار مي الدازد و مضله صورت سرحت ‎alge cad g‏ شذ ولن قسمت از صورت که مبنفى به لقوه شه به طرف كردن كشيده مى شود و رطوبت دهان و بزاتي كم خواهد شد و تمابل يوست به طرف كردن زياد مى شود و بركرطلن أن به لى غود بسبار مشكل عواعد شه دی راز لايم كغود أن لست برمار در افقلی ضورت يد احالس كرد ‎eae SS ice ay eae‏ قو ع قلات شري ند جر كريد در ران لفن افصو بای حوصله به خرح داد و نبايد داروهاى ماليدني به مانند ضمادها و روغن ها و خوردنى هاى كرم براى بيمار تجوي ز كرد. بيما بابد در الأق تاريك استراحت كند و حمام هاى مكرر و شراب برأيش تجوي ز كرد » 

صفحه 74:


صفحه 75:
Swe OIE A Ep BRT eo eee ابوالقاسم زهراوی در کتاب حود به نام «لتصریف» برای اولین بار ‎Bah jo‏ بزشکی روشی را ری خارج کردن سنگ های کلیوی توصیف کرده است که طي ن سنگ بعد از خرد شدن وارد مثانه شده و از راه مجاری ادراری دفع می شود. 

صفحه 76:
Wer NAO NSE Ay gh GPT Meo Tre one اوالحسن احمد ی محمد الط ری, پرشک ایرانی فرن ۲-۴ هحری شمسی ۱۰ میلادی): برای اولین بار در تاریخ پزشکی از لوله ای برای شست و شوی معده در آفرادی که دار مسمومت شده يوعند استفاته كرد لين روش شیاهت بسیاری با روش اپوتراپی امروزی دارد. لین در حللی است که قرن ها پیش از آن که سکوارد لین روش را ارلئه کند. پزشکان اسلامی در پاکسازی معده مسمومین از سم از لین روش بهره می بردند. 

صفحه 77:
ین زهر اولین کسی بود که بیماری ای تاشی از اگل ها را بیان کرد (جانوران کوچکی که بر روی جانوران دیگر زندگی می کنند) و به عنوان اولین انگل شناس معروف است . 

صفحه 78:


صفحه 79:
‎et a ye‏ ا فا ‎TUNE‏ ابوعلى سينا براى اولين بار در تاريخ يزشكى بیان کرد که آلودگی بدن با جسام ‏خارجی» باعث ایجاد عفونت می شود همچنین لبن ختیمه (۷۴۸ هجری شمسی/ ۹ میلادی) توضیح داد که چگونه اجسام ریزی وارد بدن شده و باعث ایجاد بیماری می شوند. این یافته ها بعدها در پیشبرد کشف میکروب ها توسط لولیس پاستور نقش به سزایی داشت. ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 80:


صفحه 81:
تشخیص افتراقی آبله و سرخک ‎SNE AY gg GPT ole?‏ لبود ‏نخستین بار زکریای رازی در یکی از کتاب های خود به نام فالجدری و الحصبه», بیماری های آبله و سرخک را به درستی و دقت شرح و این دو را از هم افتراق داده است. لین کتاب به طور عمده بر اساس یافته های شخصی او بود. برای اولین بار لین کتاب در سال ۹۴۲ ه.ش.(۷۲-۲ ».ق۱۵۶۵ ج) سپس بیش از دوازده: بار به لاتين و دیگر زبان های اروپایی ترجمه شد. ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 82:
تشخیص افتراقی آبله و سرخک ‎mT NSE Ay A BRT ee ol eee’‏ كتاب «الجدرى و الحصبه» معتبرترين يا يكى از معتبرترين آثار رازى است و از نظر آن كه رازى در كن دو بيمارى آبله و ‎ices‏ را باه سس ا ا ل ل رش ل اد ا ا م ا لد که رل ‎iy jek ois a ae ete‏ لو ورب کی ست ل در ان ار ری فاق عون رخ ۱2214 رازى هر آخر فصل اول كتاب درباره علت و سبب بروز آبله توضيح داده و چنین مستفاد می گرد کدد هوی ال آله را ب وسيل عامل متثمر از راه حون مى داسستة انث لين مطلب رأ يکي از ‎ante et glass‏ تفريم طب ب كام جزلز كرمن كعسترن هر ريم حيد جنين أورده است: قح هر لین خقیه ربا لت لمروزى امطقعد نهم و به جاى مخمر مثلا باكترى يا وبروس كذاريم مى بينيم كه فرضيه هزار سال قبل رازى امروز نيز قابل قبول مى باشد». مطالمه قصول مخطف كتاب يك دوره کامل آبله شناسی و سرخک شناسی است. آما قسمتی که احتیاح است عیدا ذکر شود. فصل چهاردهم کتاب در باب 8بله و سرخک بی خطر و کشنده» است: «ابله و سرخک از بیماری های حاد می باشند و بدین جهت نشانه هایی دارند که بی خطر و کشنده لن را معلوم می دارد: تنفس صحیح عقل سالم ومیل به شتا و چایکی در حرکات و خوبى نبض و أين كه مرضش را كوجك شمارد و خواب راحت و کمی اضطراب و امثال آن ها از علامات ئیکوی دال بر بی خطری بیماری است+ نشانه های مخللف آن چه که گفتیم دلالت بر خطرناك بودن لن ها دارد وما بخشى از آن جه درلين باره بوده است در کتاب منصوری یاد کرده ايم 

صفحه 83:
تشخیص افتراقی آبله و سرخک ‎SONNE AY A BRT RS a tree?‏ أز جمله عوارض و لواحق آبله و سرخك اين است كد: سالم ترين اقسام آبله وبى خطرترين لن ها آبله ‎gl‏ سفيد و متقرق و معدودى كه به آساني بيرون مى ريزد و بدون قب شديد و حوارت و. غم و مشقت اس همجنين أبله هابى له با بيرون أمدن دانه اول أن تب و غم و تعب بيمار تسكين بايد و بس أز أن كه دانه هاى آبله تملا کب ود و نيز از انواع سالم وبي خطر آبله دلته هاى درشت اسثء هر چه تعدادش زباد و نزدیکبه یکدیگرباشد با در صورتی که بروز (سخروج) آن هابهآسلتی صورت گبرد و پس از آن فراحتی و حرارتبیمر را سبک کند (به شوحی که کتيم)می با ‎al all‏ که به سختی ببرون زنند و پس از روز حالبیمار سبک نشود از نوع یله هاي بدخیم است. ولی خطرناک نیستند؛ مافام كه حال بمار پس از بروز آله بد ناش در صورئی که حال صمومی بیمارپس از برز آله سحت گردید: در لين صورت از نوع آبله خملرناک می ‏پاش ‏آبله هابى كه دائه هاى سقيد مرشت داشته باشند. توعى أزآن بدخيم و كشنده است ولن توعى أست كه دانه هابه هم بيوسته و هن شده باشدديه قسمى كه تعدادى از كن هابه صورت يكبارجه در مده و موضع بزركى أز بدن را بكيرد و شبيه دايره هاى نسيتا بزركى به نظر مي رسد كه هر رلك بماد بيه مى بأشندة ‏اما آبله هاى سفيد و بسيار خرد و متصل به يكديكر كه سخت و زكيلي وى لب باشند از نوع آبله هلى ردى است و بدخيمى نها به ميزان دشوارى در نضح لن هاست. ولين كه حال بيمار يس از خروج دلنه هسبك نمى شود. در صورتى ككه حال بيمار هس از بيرون زدن ثمام أبله ها بد شد از نوع أبله هاى كشنده مى بأشده ‏آبله هابى كه رك أن ها متمايل به سبزى و بنقشى و سياهى باشد تمامشان بدعاقبت و كشنده مى باشنده ‏اكر بيعار ننكي نفس كرفت و يا حالت غشى بر او عارض شد. تماما نشانه هاى بدترين نوع آبله هاى مهلك ‎sca‏ ‏هركاه بس از ظهور آبله تب بيمار زياد شد آن هم از نوع آبله بدخيم استه ولى اكر تب بيمار به كمى كرايدء از نوع بى خطر ا ‏آأبله مضاعف دلالت بر زيادى ماده مرضي است. كه اكر از نوع بى خطر باشد هلاكت كمتر است و اكر از نوع مهلك باشد به هلاکت نزدیک ‎ ‎ 

صفحه 84:
تشخیص افتراقی آبله و سرخک ‎SONNE AY A BRT RS a tree?‏ سالم ترين نوع سرخك ها سرخكى است كه سرخى آن زياد نباشد. ولى نوع تيره رتك أن بدخيم مى باشده سرخرك هابى كه به رتك سبز و يتفشن ياشند از توع مهلك اندد اكر آبله و سرخك يس از بروزيك ياره و ناكهان به فاخل قرو ريزند و توليد ناراحتى شديد و غشی و تعب کنند. دنل آن غشی مهلک به سرعت دست خواهد كأدد مكر أن كه دائه ها دوياره بيرون بزنند (مظاهر سوند» در صورنى كه آبله از همان روز اول ثب ظاهر كرهيد. از نوع آبله هاي زود جنبش (سريع الحركه) ست و هركاه ا روز سوم شب دلنه ها يروز ‎ho‏ توع متوسط و ار از روز چهام تب تجاوز کرد له ای کند ات اكر يله در روزهاى بحران نيك خيم (عجيد) بيرون نزد آبله بى خطر است مخصوصا اكر حال بيمار يس از ظهور له سبک شد و بالعکس؛ ‎al SM‏ شروع به جسبندكى و انتشار (توسعه) كرد و ناراحتى بيمار زياد شد و شكم نفخ كرد. مرك وى تؤديك استه غركاه دانه هاى آبله كوج و كم آب از هم شكافت و هذيان عارض بيمار كشت مرك وى نزديك ‎sea‏ اكر آبله و سرخك كاهى ظاهر و زماني دير بيرون بزنند و ناراحتى و هذيان نيز با بيمار همزاه بوده يه هر ينك كه يأشدد كشتده هستتد و اين خالت كمتر آبله هاى سفيد نضح بأقته كه زود به آب أفتاده اس پیش می آید ازاتواع آبله كشنده آن است كه در دنبلله آن هيجاني در بیمر پا شده و وی احساس درد شديدى در ساق جا با دست ويا يعضى اعضاى دیگر کنیا رنگ ‎all‏ سبزی و سیاهی ‎at eggs yl‏ کم شود و صردی و ضعف بدن با زبدی درد و تقبير ‎span ge Si,‏ يأف ولي اكر تيروى يمار فزولى يلقت وى يوبية من يك لما ان عضو مسذن دونه اكر آن عضو را در ابتداى ظهور درد بشكلفى (در صورتى كه بيمار قوى باشد). البته سودمند است وما اين عمل از تعفن عضو جلوكيرى مي شوك بس در چنین حل نامه چیز سودی فزدیک لي ‎Poe MU Ral ot aay, gam gla Sh eas Jt pe‏ صورثي است كد سي بيني حال بيملر هر خنباقه أن عمل بهتر شده أستة إينك أن جه را كه در عوارض اين مرض منظور بود و أن جه از أن بليد يرهيز 

صفحه 85:
تشخیص افتراقی برقان انسدادی از نوع همولیتیک wer SNE AY gg GPT ‏یرهم‎ اختلال در ترشح يا دقع صفرا باعث فزایش بیلی روبین خون و برز بیماری برقانمی‌کرد. اگربماری برقان در اثر آسيب سلولهاى كبدى بروز نمايد يرقان هبائي نامينه مر شود ولى أكرأز السناة مجارى مفراوی مثل ‎ages SEF‏ صفراوى ا ببدليش تومور, ناشى شود أن را برقان انسدادى مىنامند. در صورتى كه به علت هموليز زياد كوبجههاى قرمز ‎eS eg) le be‏ شده ود حدی بشد که کید فتوند همه پیلیروبین زا به صورت محلول درآورده و دقع نمی يرقان رأ يرقان هموليتيك كوبند. اسينا براى اولين بار در تاريخ يزشكى: تلاش كرد نا يرقان انسدادى را از نوع همولیتیک آنافتراقدهد. الرئيس در كتاب قانون طب مى كويد: فين را يناز) که در اکثر حلات برقن دورد دا سیلهکفد بل بیمر تغیبر نگ خراهد داد تا بل رنگ آمیزی پیشتر دشته پشدبیماری تندتر و شدیدر استه و گواهی پر عدم سلانت وفیروی کید استه لكر سيب بيسارى يرفلن سوه مزاج كرم در بد لسحد تشفى عيش به لزار زیر استه نشلقى هاى سو مزاج كرمكبد را در معاينه بيعار بيلبى و علامت هاى سوء مزاج كرم كبد را همراه نشلفى هاى وره كيد بيدا كنى واكر علامت هلى ورم گرم کبد مشاضده شد از نشانی های زیر پا شود منقوع بیمار چندان به سپیدنگی فمی زند که خر بیماری ‎hl‏ وه ندان ها مشهون لبسثد بلك رتكى ث4 بيمارى كه ازائر سوه مزاج كر كبد به برقان مبتلاسته زياد احساس سنگینی نمی کندهاحماس ستگینیدراینحالت کنتراآن است كه هر بيجارى يرقا نكزائر ره بننان به وجود أيد. بیار ید تشنه است. اشتهای خوراکش کم است. 

صفحه 86:
تشخیص افتراقی يرقان انسدادی از نوع همولیتیک ی ی حا بود .كمتر انفاق مى افتد كه يك ياره سرخ رئك شود بلكه به تدريج مى شود بندآمدگی ها باشد. این علامت ها اوقت رنگ مدقوع سیید با زرد کم رنگ است. ‎poo ae‏ 5 بیمر در را و يهلوى راست احساس ستكينى مى كند. ازاثر غذا خوردن طرف راست بيعار به ذرد آيد و باد مى كند. از 7 ول مدفوع بك دفعه يسيار سبيد مى شود وجه تنبل سبيد شدن مدفوع حالت يرقانى مىأيد. ارى يرقان از اث راه بندان ها در كبد ياشد. مدفوع به ندريج وكم كم به سيبد رتكى مى رسد ونا مدفوع كاملا سبيد رك مى شود يرقآن ببنا شده استد اين به تدريج سيد شدن مدافوع از أز موجودى ماده زهره -كه در خود دارد- اتدى انف ونهمیکند تا جایی که هر چه درد که مدقوع کال یه رنک سبيد درسي يد د ركاربد كبد آسيبىكهنه ويا تازه رخ داده احساس نشد اما بعد از ند مدن و زهره و رود ا ‎ies asi‏ باق تكناشته pase 

صفحه 87:


صفحه 88:
ی ان فا أبوالقاسم زهراوى أولين بار ذرياره ارتوخنسى مطالبى را #اشتة اسك در فصل سى و سوم كتاب «التصريف» آمده است: اكر بعضى از دندان هاى ييشين دهان بر اثر ضربه يا بر زمين افتادن لق شود و شخص نتواند درست لقمه اى را كه در دهان دارد بجود و ترس افتاد نآن باشد, و معالجه کردن با داروهای قلبض سودمند نیتد. چاه لین است که لن رب وت مفتولی از نقره و بهتر از آن مفتولی از طلا به دیگر دندان ها متصل کنند. بدان جهت که نقره را آسیب زنگار می رسد و پس از چند روز تعفن پیدا می کند ولی تول طلایی چنین نمی شود. و لین مفتول می باب تبری به حد مت داشته باشد تا بتواند در میان دندان ها جایگزین شود. 

صفحه 89:
ب له مب ال يبحم وري جا بي حا بود و راه كار نصب كردن آن جنان است كه مفتول را دولا كنند و از ميان دو دندان سال مآن را یگذرانند و سپس هو س رآن را از میان یک با چند دندان متحرک ولق شده عبور دهند و سرانجام از طرف دیگر به دندان های سالم برسند و يس از گذراندن دو سر سیم از میان دندان های سالم از همان راه که رفته بودند باز گردند و به همان نقطه که از آن جا آغاز کرده بودند برسند و دو سر سيم را به ملایمت به هم ببندند و دندان ها را از حرکت باز دارند؛ و لازم است که لین سیم بستی در تزدیکی ریشه هلی دننان ها صورت بير شود نا سم ار چا در نرود. و سرانجام زیادی سیم ها را باید یا قیچی ببرند و دو سر را با جفت به یکدیگر بیجتد ولن را مان دندان سم ولی فده مخفی کسید تا به ربا ای نرساند.. و شکل دندان ها و شبكه بندى لن ها در ميان دو دندان سالم و دو تلان متخركء جنيئ أسث که وی ید 

صفحه 90:
‎Pete‏ بريد ‎WGb dle f‏ ‎Ape ‏تسسا‎ ‏تاه‎ ‎Bom ‎Bt Sir 1 ‏با ‎Wee‏ ‏يان شر بز ركسب وان 9 | انوت ‎