نگرش سیستمی

نگرش سیستمی

اسلاید 1: Smm.ziabari@gmail.com

اسلاید 2: نگرش سیستمیسید مهرداد ضیابری – سازمان مدیریت صنعتی

اسلاید 3: منابع :1- باز آفرینی سازمان – راسل ایکاف – سازمان مدیرت صنعتی2- پنجمین فرمان – پیتر سنگه3- ده فرمان روش سیستمی - ژوئل دوروسني

اسلاید 4: مقدمهما انسانها عادت داريم همه چيز را طبقه بندي كنيم .هر دسته از اشيا را تحت عنوان خاصي بناميم ودرجايگاه ويژه اي قرار دهيم .در طول زمان ،آنقدر در اين كار راه افراط پيموده ايم كه ديگر قادر به تشخيص همانند يهاي اشيا نيستيم طبقه بندي هاي ما بر پايه وجوه افتراق صورت گرفته اند وبر اين مبنا انبوهي از اختلافهاي ميان اشيا را باز شناخه ايم در حالي كه هرگز در انديشه ي دستيابي به وجوه تشابه آنها نبوده ايم.(هيچينز ،1376،ص1). هنگام بررسي يك مساله ديدگاهها ونگرش هاي متنوعي به كار مي رود وهمين نگرش ها و ديدگا هها ي متفاوت سنگ زير بناي انديشه ي سيستمي است .(هيچينز،1376،ص13).با عنايت به ويژگي هاي نگرش سيستماتيك وگسترش اين طرز فكر در قلمروهاي علمي در سنوات اخير ،اين گرايش تقويت شده كه كسب وكار ونظامهاي اداري آنها كه درمقياس بزرگ واقعاًمجموعه هاي پيچيده اي هستند بايد با چنين نگرشي مورد مطالعه وتحليل قرار گيرند ومديريت امور آنها نيز بر اين نظريه استوار گردد.(مير سپاسي،1381،ص16)

اسلاید 5: دقت و جزء نگریقرن ها دقت ، جزء نگری و تقسیم بندی از سوی دانشمندان ، تخصصی شدن علوم و ایجاد شاخه های نوین را در بر داشت . زمانی تجزیه و تحلیل ،پایه . اساس شناخت محسوب می شد و توانایی رسیدن به کوچک ترین جز از هر موجودیتی به معنای دستیابی به ذات ، خواص و ویزگی های آن موجود تلقی می شد

اسلاید 6: اما یک سوال؟هدف از علم آموختن صرف است یا به کارگیری آن ؟پس چرا به رغم گسترش علوم که قاعدتا بایستی حل مشکلات و کاهش آن را در پی داشته باشد مشکلات بیشتر و پیچیده تر شدند؟علم و فن آوری اگرچه تسهیلاتی را برای انسان به ارمغان آورد اما خود موجد معضلات دیگری شد . مشکلاتی به مراتب پیچیده تر .

اسلاید 7: تعريف سيستم :1. سيستم، مجموعه اي از اجزاء است كه در يك رابطه منظم با يكديگر فعاليت مي كنند.2. سيستم، مجموعه اي از اجزاء مرتبط است كه در راستاي دستيابي به مأموريت خاصي، نوع و نحوه ارتباط بين آنها بوجود آمده باشد.

اسلاید 8: اشبي در سال 1960سیستم مجموعه ای است از متغیر ها که به وسیله یک ناظر (observer) انتخاب شده اند . این متغیر ها ممکن است اجزاء یک ماشین پیچیده ، یک ارگانیسم یا یک شبکه اجتماعی باشند.يك واقعيت (شئ مشاهده شده )• يك برداشت (درك) از واقعيت• يك بيان (نمايش) از برداشت صورت گرفتهاشبي، اولي را machine ، دومی را system و سومی را model می نامید.

اسلاید 9: J.W. Gibbsسيستم، بخشي از جهان واقعي است كه ما انتخاب و آنرا در ذهن خود به منظور در نظر گرفتن و بحث وبررسي تغييرات مختلفي كه تحت شرايط متفاوت ممكن است در آن رخ دهد، از بقيه جهان جدا مي كنيم.

اسلاید 10: راسل ايكافسيستم مجموعه اي از دو يا چند عنصر(element) است که سه شرط اساسی داشته باشد و)سيستم، مؤثر است. whole) هر عنصر سيستم بر رفتار و يا ويژگيهاي كلبه عنوان مثال رفتار اجزايي از بدن انسان مثل قلب و مغز و شش مي توانند عملكرد و ويژگيهايبدن انسان را به عنوان يك كل تحت تاثير قرار دهند.• بين عناصر سيستم از نظر رفتاري و نوع تاثير بر كل سيستم، وابستگي متقابل وجود دارد.يعني نحوه رفتار هر عنصر و نيز نحوه تاثير هر عنصر بر كل سيستم، بستگي به چگونگي رفتارحداقل يك عنصر ديگر از سيستم دارد. به عنوان مثال در بدن انسان، نحوه رفتار چشم بستگي بهنحوه رفتار مغز دارد.• هر زير مجموعه اي از عناصر تشكيل شود، بر رفتار كل سيستم مؤثر است و اين تاثير بستگي به حداقل يك زير مجموعه ديگر از سيستم دارد. به عبارت ديگر اجزاي يك سيستم چنان به هم مرتبط اند كه هيچ زير گروه مستقلي از آنها نمي توان تشكيل داد.

اسلاید 11: تفسیر این نظریه1- هر سیستم یک کل است که نمی توان آن را به اجزا مستقل تقسیم نمود.2- هر جزء سيستم، ويژگيهايي دارد كه اگر از سيستم جدا شود، آنها را از دست مي دهد. به عنوان مثال چشم به عنوان جزئي از سيستم بدن انسان، اگر از بدن جدا باشد، نخواهد ديد.3- هر سيستم، ويژگيهايي دارد كه در هيچ يك از اجزاء، بطور مستقل وجود ندارد. به عنوان مثال،انسان به عنوان يك سيستم مي تواند بخواند و بنويسد كه هيچ يك از اجزاء بدن، به تنهايي قادر به اين كار نيستند.

اسلاید 12: تفسیر این نظریه4- وقتي سيستم به اجزاء مستقلي تقسيم شود، برخي از ويژگيهاي ضروري خود را از دست مي دهد.5- اگر اجزاء يك موجوديت (entity) با يكديگر تعامل نداشته باشند، تشكيل يك مجموعه مي دهند نه يك سيستم به عبارت ديگر، مشخصه مهم يك سيستم، تعامل و ارتباط است و ويژگيهاي اصلي سيستم از تعامل اجزاء بدست مي آيد نه از رفتار مستقل اجزاء. به عنوان مثال اگر قطعات يك خودرو را به صورت منفك در يك مكان كنار يكديگر قرار دهيم، تشكيل خودرو نخواهند داد.

اسلاید 13: بازخور Feedbackبازخور، فرايندي است كه طي آن يك سيگنال، از زنجيره اي از روابط علّي عبوركرده تا اينكه مجددا بر خودش تاثير بگذارد. با توجه به نوع تأثير مجدد، دو نوع بازخور وجود دارد :بازخور مثبت : افزايش (كاهش) يك متغير، نهايتا موجب افزايش (كاهش) بيشتر آن متغير مي شود.بازخور منفي : افزايش (كاهش) در يك متغير، نهايتا موجب كاهش (افزايش ) آن متغير مي گردد.

اسلاید 14: مثاليك تغيير در دماي اتاق در اثر حمله هواي سرد را در نظر بگيريد. اين كاهش ممكن است منجر به فعاليت هاي مختلفي شود. مثلا افراد حاضر در اتاق لباس گرم بپوشند يا به اتاق گرم تر بروند يا ترموستات،بخاري را روشن نمايد. فعاليت بخاري ممكن است موجب وقوع خيلي چيزها شود. مثلا سطح سوخت مخزن بخاري پايين بيايد و موجب خريد سوخت در آينده شود. يا موجب پوسيدگي و گسستگي كوره و تعمير آن در آينده گردد. اما هيچ يك از اينها تاثير بازخور روي دماي اتاق ندارند. فعاليت مهم كوره از ديد ما (به عنوانتحليل گر دماي اتاق) تشعشع گرما در اتاق است كه موجب افزايش دماي اتاق مي گردد. يعني يك كاهش در دماي اتاق، نهايتاً موجب افزايش در دماي اتاق شد.

اسلاید 15: ( System Environment) محيط سيستممحيط سيستم را عواملي تشكيل مي دهد كه در خارج از سيستم قرار مي گيرند. شناسايي محيط و عوامل محيطي معمولا به سادگي انجام نمي گيرد. زيرا مرز سيستم با محيط، مرزهاي ظاهري آن نيست. طبق تعريف چرچمن، محيط، عوامل و اشيايي را شامل مي شود كه در رابطه خود با سيستم مؤثر و غير قابل تغييرند. او به مديران توصيه مي كند در رابطه با شناسايي عوامل محيطي دو سوال مطرح كنند : اول اينكه،آيا عامل مورد نظر سيستم را متاثر مي سازد يا خير ؟ اگر پاسخ اين سوال مثبت باشد، سوال دوم را بدينسان مطرح مي سازد : آيا سيستم قادر به تغيير آن عامل است ؟ بعبارت ديگر مي تواند آن محدوديت يا مانع را از پيش پاي فعاليت هاي خود بردارد ؟ در صورتي كه پاسخ سوال دوم منفي باشد، آن عامل، يك عامل محيطي است.

اسلاید 16: انواع سیستم( Closed System ) سيستم بستهسيستمي است كه محيط ندارد. به عبارت ديگر، سيستمي است كه هيچ تعاملي با هيچ عنصر خارجي ندارد.( State of a System ) حالت سيستممجموعه ويژگيهاي يك سيستم را در هر لحظه از زمان، حالت سيستم در آن لحظه گويند.سيستم ايستاسيستمي است كه يك حالت بيشتر ندارد. هيچ رويدادي در آن رخ نمي دهد.

اسلاید 17: انواع سیستمسيستم ديناميكسيستمي است كه حالت آن در طول زمان تغيير كند. در اين سيستم رويداد وجود دارد. ديناميك يااستاتيك بودن يك سيستم بستگي به ناظر و منظور دارد. به عنوان مثال يك سازه فلزي ممكن است از ديد ما استاتيك و از ديد يك مهندس سازه، ديناميك باشد.(Homeostatic System) سيستم هومواستاتيكيك سيستم استاتيك است كه عناصر و محيط آن ديناميك باشند. اين نوع سيستمها در برابر تغييراتي كه درمحيط آنها بوجود آيد و نيز در برابر اختلال هايي كه از درون بر آنها وارد آيد، واكنش نشان داده و اين واكنش در برابر خنثي سازي تغيير است. به عنوان مثال يك ساختمان را در نظر بگيريد كه دماي درون خودرا در برابر تغيير دماي محيط ثابت نگه مي دارد. بدن انسان نيز كه سعي مي كند دماي دروني خود را درميزان مشخصي ثابت نگه دارد، از اين ديدگاه يك سيستم هومواستاتيك است.

اسلاید 18: قوانین تفکر سیستمی

اسلاید 19: نبايد شرايط محيطي را سرزنش كردانسانها عموماً تمايل دارند مشكلات خود يا سيستم مورد مطالعه را به محيط نسبت دهند. به عنوان مثال دريك شركت توليدي واحد فروش، واحد توليد را مقصر مي داند : محصول توليدي آنها كيفيت لازم را ندارد و الاما فروش زيادي داشتيم. بخش توليد، بخش مهندسي را مقصر مي داند : آنها دست به آچار نيستند و طراحي هاي آنها ايراد دارد. بخش مهندسي از بازاريابي گله مي كند: آنها مرتباً مشخصات محصول را تغيير مي دهند...در سطح شركت ها، دشمن ممكن است رقبا، قانون كار، قوانين دولتي و يا حتي مشترياني باشند كه اقدام به خريد محصولات رقبا مي كنند ! اين نوع نگرش موجب مي شود هيچ گاه نتوانيم اقدام به حل مسائل نماييم.

اسلاید 20: راسل ایکاف مانع فوق را تحت عنوان Rationality توضیح می دهد. وقتی رفتار کسی مورد انتظار ما نیست و نمی توانیم آن را تشریح کنیم او را Irrational (غیر منطقی، غیر معقول) می نامیم . وقتی فرض می کنیم که کسی یا دیگران نامعقول هستند ، نمی توانیم مسائل را حل کنیم .تجربه ایکاف در هندکتاب الگوی پنجره و آیینهزندگی امیرکبیرتحليل انحطاط مسلمين

اسلاید 21: بنابراين تأكيد بر نسبت ندادن مشكلات به شرايط محيطي و دشمن بيروني، به معناي انكار وجود دشمن نيست بلكه نحوه پاسخ سيستم به رفتار دشمن، مورد تأكيد استفقدان دشمن براي يك تمدن امري زيان آور است. انحطاط از زماني آغاز مي شود كه ديگر مبارزه اي در كارنباشد و اقليت خلاق بر خصم خود پيروزي كامل يابد و آسوده خاطر شود.

اسلاید 22: بنابراين شرايط محيطي نمي تواند توجيهي براي عملكرد نادرست ما باشد. ما تمايل داريم موفقيت هايمان راناشي از عملكرد مثبت خود ولي شكست ها را ناشي از عوامل محيطي و خارج از كنترل تلقي كنيم اماموفقيتهاي ديگران را ناشي از شرايط محيطي و شكست هاي آنها را به خاطر عملكرد ضعيفشان بدانيم. عدم سرزنش شرايط محيطي به معني برخورد منفعلانه با محيط نيز نمي باشد. چرا كه به قول جرج برنارد شاوانسانهاي منطقي خود را با محيط وفق مي دهند اما انسانهاي غيرمنطقي سعي مي كنند محيط را با خود مطابقت دهند. تمام پيشرفت بشر حاصل تلاش هاي انسانهاي غيرمنطقي است

اسلاید 23: جبران خلیل جبران :پروردگارابه من آرامش ده تا بپذيرم آنچه را كه نمي توانم تغيير دهمدليري ده تا تغيير دهم آنچه را كه مي توانم تغيير دهمبينش ده تا تفاوت اين دو را بدانممرا فهم ده تا متوقع نباشم دنيا و مردم آن مطابق ميل من رفتار كنند.به طور خلاصه بايد گفت كه طبق تفكر سيستمي، تشريح رفتار و سرنوشت سيستمها بايد درونزا endogenous باشد نه برونزا یا.(exogenou باشد نه برونزا (

اسلاید 24: دريافتن الگوي تغييرات به جاي تمركز بر روي وقايعتمركز بر وقايع، يكي ديگر از موانع يادگيري و تفكر سيستمي است. ما زندگي را به صورت مجموعه اي از اتفاقات مي دانيم و براي هر اتفاق نيز يك دليل روشن و واضح ارائه مي نماييم. ما معمولاً عادت داريم فقط تغييرات ناگهاني محيط و سيستم را درك نماييم و از درك تغييرات تدريجي عاجزيم. نكته مهم اين است كه امروزه اصلي ترين تهديدها كه متوجه بقاء سازمانها و جوامع هستند، نتيجه فرايندهاي آرام و تدريجي هستند و نه وقايع ناگهاني. تمركز بر وقايع فقط در مورد وقايع منفي نيست و وقايع مثبت را نيز شامل مي گردد

اسلاید 25: مثال 1طبق اين داستان اگر يک قورباغه را در آب داغ بياندازيد ، فورا عکس العمل نشان داده و خود را از داخل آب داغ به بيرون پرتاب و نجات مي دهد . ولي اگر او را در آب خنک انداخته و به تدريج گرم و داغ نماييد ، قورباغه در آب مي ماند و همچنان که آب گرم تر مي شود ، بدن قورباغه نيز شل تر مي شود و در نهايت نيز در آب داغ خواهد مرد . چون ساختار درونی قورباغه به نحوی است که خطر را تنها در مواردی که اتفاقی ناگهانی در محیط اطرافش رخ می دهد ، تشخیص می دهد و نه در مواردی که خطر به صورتی آرام و تدریجی گسترش می یابد.

اسلاید 26: مثال2اگر پدري به خاطر فقر، فرزندش را به قتل برساند، شديداً مورد توجه رسانه ها قرار گرفته و تحليل مي شود اما اگر هزاران وحتي ميليونها نفر به دليل مشكلات اقتصادي و استرس هاي ناشي از آن، در واقع دچار مرگ تدريجي شوند،چندان مورد توجه قرار نمي گيرد.

اسلاید 27: رفتارغيراخلاقي (slippery slope) اصطلاح ديگري كه در اين زمينه وجود دارد، سراشيبي هاي لغزان است. بر اساس تئوري سراشيبي لغزان، احتمال رفتارهاي غيراخلاقي به صورت تدريجي به مراتب بيشتر ازتغييرات ناگهاني است. وقتي كه رفتارهاي ما گام به گام غيراخلاقي تر مي شود، كمتر متوجه غيراخلاقي بودن آن مي شويم و احتمال اينكه اين رفتارها را توجيه كنيم بيشتر از وقتي است كه ناگهان كار غيراخلاقي انجام دهيم. شايد به همين دليل است كه در مذهب، بر دوري از گناهان كوچك نيز تأكيد شده است.

اسلاید 28: تفكر براساس رابطه علت و معلوليايكاف: يك مثقال ادراك از رابطه علّي، با ارزش تر از خروارها دانش درباره همبستگي(Correlation) است.مصرف سيگار، سرانه شيوع وبا را كاهش مي دهد!!!!!!خواننده بايد دقت كند كه تشخيص همبستگي بين دو متغیر، آسانتر از تشخيص رابطه علت و معلولي بين آنهاست.

اسلاید 29: مسلمين از وقتي كه دين را بد فهميدند دچار انحطاط شدند، يا از وقتي كه دچار انحطاط شدند، دين را بد فهميدند ؟مسلمين تا سوداي سربالا داشتند، دين را عزيزانه مي فهميدند و همين كه در آنان رخوت و مذلت فكري ومعيشتي افتاد، نوبت فهم ذليلانه دين در رسيد. يعني تقيه و توكل و صبر و شكر و... توجيهي شد براي زندگي منحط و تاريك انديشيهاي معرفت آزار، و اين نشان مي دهد كه فهم ديني يك قوم آينه معيشت و معرفت آنان است. مسلمين از وقتي كه انحطاط طلب شدند، در مقام فهم ديني هم به انحطاط افتادند

اسلاید 30: خواننده بايد دقت كند كه تشخيص همبستگي بين بدفهمي دين و انحطاط مسلمين، آسانتر از تشخيص رابطه علت و معلولي بين آنهاست. نكته ديگر اين است كه بين دو عامل بدفهمي دين و انحطاط مسلمين تأثيرمتقابل وجود دارد. يعني اگر موضوع را در طول زمان مدنظر قرار دهيم، ملاحظه خواهيم كرد كه با يك سيستم ديناميك (و نه استاتيك) مواجه هستيم. بنابراين دو عامل فوق مي توانند يكديگر را تشديد نمايند. يعني انحطاط موجب بدفهمي مي شود و بدفهمي، انحطاط را تشديد مي كند و... براي توضيح بيشتر اين نكته، به بخش تفكرديناميك به جاي تفكر استاتيك مراجعه نماييد.

اسلاید 31: تعيين صحيح مرز سيستممثال ديگر براي موضوع فوق، وقوع يك مشكل در بخش توليد يك كارخانه نساجي در ايران است. در بررسي وتفكر خود، مرز را كجا در نظر خواهيم گرفت؟ بخش توليد؟ كل كارخانه؟ صنعت نساجي در ايران؟ كل صنعت ايران؟ صنعت نساجي در جهان؟...يكي از اهداف آموزش رويكرد سيستمي، آموزش تعيين مرز مطالعه است. چه بسا اگر مرز را بزرگتر در نظربگيريم، واقعيات را بسيار روشن تر و بهتر درك كنيم.

اسلاید 32: نيز توجه به كل فرايند را براي جلوگيري از بهينه سازي محلي، ضروري مي دانند: آنانيكه به اصلاح پاره اي از بخش هاي فرايند كار، دست مي يازند، ادامه عملكرد بد سازمان را تضمين كرده اند. با اين وصف ما درشركت هاي بي شماري شاهد بوده ايم كه مديريت به جاي طراحي دوباره و بنيادين فرايندهايي كه كار اساسي شركت را انجام مي دهند، در پي بهسازي گوشه هايي از كارند. براي شركتها ديگر سودمند و ضروري نيست تا كارخود را بر پايه انديشه تقسيم كار آدام اسميت سازمان دهند. ساختار وظيفه گرا در دنياي كسب و كار امروز كه درگير با نيروهاي توانمندي همچون مشتريان، رقبا، و دگرگونيها مي باشد، ديگر كارساز نبوده و منسوخ است.

اسلاید 33: وظیفه گراییقرار بود مسيري را لوله كشي كنند.فرايند لوله كشي شامل سه مرحله حفر كانال و آماده سازي مسير، قراردادن لوله ها درون كانال و اتصال آنها، وخاكريزي روي لوله ها و تسطيح مسير لوله است. اين فرايند به سه وظيفه جداگانه تفكيك و به سه نفر كه هر يك در كار خود كاملاً متخصص بودند، واگذار شد. نفر اول، كانال را حفر و آماده مي كرد؛ نفر دوم لوله ها را قرارمي داد و نفر سوم، خاكريزي و تسطيح را انجام مي داد. يك روز ناظرين ديدند كه نفر اول كانال حفر مي كند ونفر سوم به دنبال او و بدون قرار گرفتن لوله، درون كانال را پر از خاك مي نمايد. پرسيدند اين چه كار بيهوده اياست كه شما انجام مي دهيد؟ جواب دادند امروز نفر دوم غيبت كرده است و ما در حال انجام وظيفه خودهستيم!!

اسلاید 34:

اسلاید 35: مراحل تكاملي نگرش به كبفبت نيز مثالي ديگر براي گسترش مرز سيستم در طول زمان است.

اسلاید 36: تنگ كردن مرزهاي مدل

اسلاید 37: چرا نتوانستیم این مسئله را حل کنیم؟آيا توانستيد اين مسئله را حل كنيد؟ بسياري از افراد باهوش نيز نمي توانند آنرا حل كنند. بسياري از افراد تلاش مي كنند مهارت تصميم گيري منطقي خود را در اين مسئله به اين شكل به كار گيرند: بايد تلاش كرد تا 9نقطه را بدون خروج از حريمي كه اين نقاط ايجاد كرده اند، بهم وصل كنيم. معمولاً تلاش هايي از اين دست صورت مي گيرد: انسانها به صورت شناختي مرزي ترسيم مي كنند كه مانع از يافتن پاسخ توسط آنها مي گردد. اما بايد توجه داشت كه اين مسئله به شما الزام نكرده بود كه بايد قلم خود را تنها در محدوده اي كه اين 9 نقطه ايجاد مي كنند نگه داريد. وقتي افراد از وجود فضاي خارج از اين محدوده آگاه مي شوند، يافتن راه حل آسان مي گردد:

اسلاید 38: پاسخ مسئله بسيار ساده بود. با اين حال افراد بسيار باهوشي ديده شده كه ساعتها روي مسئله فكر كرده اما در آخر به جوابي نرسيده اند. دليل آن چيست؟ محدود كردن مرز تفكر به فضاي بين نقطه ها مانع از كشف راه حل شدند. براي اينكه مسائل را با فرايندهاي از پيش ساخته تصميم گيري در ذهن مان سازگار كنيم، فرض هاي غلطي در مورد آنها انتخاب مي كنيم.خلاقيت فرايندي سه مرحله اي است. گام اول، شناسايي موانع تصنعي است. ما خودآگاه و ناخوداگاه فرضيه هايي داريم كه شمار انتخاب هاي ما را محدود مي كند. دوم، بايد فرضيه هاي محدودكننده را كنار بگذاريم وسوم، پيامدهاي محو اين فرضيه ها را جستجو كنيم.تعيين نادرست مرزهاي مسئله، در بسياري از موارد به صورت ناخودآگاه صورت مي گيرد.

اسلاید 39: چگونه می توان شکل مقابل را به چهار قسمت مساوی تقسیم کرد؟

اسلاید 40:

اسلاید 41: تفكر ديناميك به جاي تفكر استاتيك :سعي كنيد در ذهن خود به اين سوال پاسخ دهيد : علت افزوني جمعيت در بسياري از كشورهاي جهان چيست ؟فقرفقدان آموزشاطلاعات نامناسب در زمينه كنترل تولدتحريم هاي مذهبيبه عبارت ديگر، افراد معمولا در جواب سوال فوق، يك ليست ارائه مي كنند كه عوامل در آن قرار دارند.

اسلاید 42: کسانی که بیشتر فکر می کنند :درصورت تفكر بيشتر، عناصر ليست را وزن دهي مي كنند : اين عامل مهمترين است. اين يكي، دومين است و...اين شيوه تفكر ، رگرسيوني استY=a0+a1X1+a2X2+a3X3+ …+anXnدر شيوه تفكر فوق، فرض بر اين است كه هر عامل، مستقيما بعنوان علت براي معلول ( افزوني جمعيت) است وهر عامل، مستقل از ساير عوامل عمل مي كند و نحوه تاثير هر عامل در ايجاد معلول مبهم مي ماند (فقط علامت آن تعيين مي شود. يعني اين عامل اثر مثبت يا منفي دارد.)

اسلاید 43: اما طبق تفكر سيستمي، عوامل فوق در يك نمودار حلقوي با يكديگر و با معلول مرتبط هستندفقدان آموزشفقرافزونی جمعیت

اسلاید 44: پيتر سنگه :بعضي اوقات اگر به وضعيتي دشوار از ديدگاه سيستمي نظركنيم، ابداً مشكل و يا مسئله اي وجود ندارد. بلكه مسئله ناشي از اين واقعيت است كه ما به جاي ديدن فرايند رويدادها، تنها تصوير عجولانه و غير واقعي از حوادث و اتفاقات در ذهن داريم. ديدن فرايند و نگرش جديد به آنها مي تواند نقاط تاريك و مبهم مسئله را روشن و تبيين كند و ما را از دوراهي برحذر دارد .

اسلاید 45: بین افزایش کیفیت یا کاهش قیمت کدام یک انتخاب می شود؟

اسلاید 46: بنابراین بسیاری از این گونه وضعیت ها که ابتدا مشکل و دوراهی به نظر می رسد ، مانند تمرکز در کنترل یا تفویض آن ، تاکید بر رفتار فردی کارکنان یا توجه به محصول و خروجی آنان و امثالهم ناشی از تفکری ایستاست. این تفکر به ما دیکته می کند که تنها یکی از دو هدف را می توان برگزید و در نقطه ای ثابت از زمان به آن دست یافت. در صورتی که می توان در طول زمان و با استفاده از اهرم های مناسب هر دو هدف را تحصیل کرد

اسلاید 47: مقاومت در برابر سياستها، پيامدهاي ناخواسته و رفتار نامشهود سيستمهاي اجتماعيدر بسياري از موارد، تلاش براي حل يك مشكل در يك سيستم اجتماعي، آنرا بدتر مي كند. خط مشي ها، اثرات جانبي پيش بيني نشده ايجاد مي كنند. تصميمات ما موجب عكس العمل ديگران مي شود كه مي خواهند توازني را كه ما بر هم زده ايم، برگردانند. فارستر اين پديده ها را رفتار غيرشهودي سيستمهاي اجتماعي” می نامد . این پویایی (dynamics) هاي پيش بيني نشده، منجر به مقاومت در برابر سياستها مي شود: پاسخ سيستم، مداخله ها را با تأخير، تضعيف يا شكست مواجه مي كند.

اسلاید 48: مثال : در رومانیدر سال 1960 ، 15 تولد به ازاء هر 1000 نفر در سالدولت چائوشسکو : سیاست های تحمیلی افزایش جمعیتی مانند : غیر قانونی شدن واردات وسايل جلوگيري از بارداري، برنامه هاي تبليغاتي در تمجيد از خانواده هاي بزرگ، داشتن فرزند زياد را به عنوان وظيفه وطن پرستانه؛ ماليات كم براي خانواده هاي بزرگ، سقط جنين كه به طور آزادانه از سال 1957 از طريق سيستم مراقبت بهداشت دولتي، براي متقاضيان در دسترس بود، در اكتبر 1966ممنوع گرديد.

اسلاید 49: نتیجه این سیاست ها :نرخ تولد به 40 نفر به ازاء هر 1000 نفر رسید.چهار سال بعد نرخ تولد به 16 نفر به ازاء هر 1000 نفر رسید. سيستم از طريق روشهايي كه رژيم پيش بيني نمي كرد، به مداخله پاسخ داد. مردم روماني به روش هايي درجهت مقابله با اين سياست دست يافتند.شمار مرگ نوزادان بين سالهاي 1966 و 1967 بيش از 300 % افزايش يافت ...در اواسط دهه 1990 ، جمعيت روماني به دليل كمتر شدن تولدها از مرگ و ميرها، در حال كاهش بود.

اسلاید 50: ایکاف مثال دیگری دارد :نتايج يک تحقيق منتشر شده در آمريکا (مربوط به سال 1976 ) نشان داد وقتي عرضه هروئين کم مي شود تعداد جنايت ها افزايش مي يابد. وقتي عرضه هروئين کاهش يابد احتمال دارد شما قرباني يک دزدي يا جيب بري توسط يک فرد معتاد باشيد. بيشتر مردم فکر مي کنند اگر مبارزه با هروئين افزايش يابد , خيابانها امن تر مي شوند . ولي تحقيقات نشان داد : اگر قيمت واحد هروئين از 7$ به 9$ افزايش يابد (در يک ماه) جنايات مرتبط با افزايش درآمد ( revenue-raising crime ) که با نرخ 11000 مورد در ماه بوده اند به 12000 مورد در ماه افزايش مي يابند

اسلاید 51: فرآیند حل مسئله :اهدافوضعیت فعلیمشکلتصمیمنتایج

اسلاید 52: برای رسیدن به سطح مطلوب فروشسطح قیمت ها را کاهش می دهید؟مسئول بازاریابی را تغییر می دهید ؟بهترین گزینه ای که می دانید را انتخاب و اجرا می کنید و منجر به یک نتیجه بهتر می گردد (یا حداقل شما امیدوارید که اینگونه باشد). ممکن است با افزایش فروش مواجه شوید : مسئله حل شد.

اسلاید 53: وقتی فروش شما افزایش می یابد ، رقبا قیمت ها را کاهش می دهند و فروش مجدداً افت می کند. راه حل دیروز تبدیل به مسئله امروز می شود. ما همچون استاد خیمه شب بازی نیستیم که بر یک سیستم بیرونی اثر بگذاریم. ما درون سیستم قرار داریم. بازخور وجود دارد: نتایج اقدامات ما ، تعیین کننده وضعیتی هستند که در آینده با آن مواجهیم. وضعیت جدید ، ارزیابی ما از مسئله و تصمیمات فردایمان را تغییر می دهد

اسلاید 54: 54در تفکر سيستمي هرگز مشکلات بصورت انتزاعي عارضه يابي نمي شوند. مثال : حل مشکل ترافيک در تهران و کلان شهرها به صورت جزئي و تفکر غير سيستمي :  ترافيک روزانه بطور متوسط داراي 75 نفر قرباني و 25 ميليارد تومان به کشور خسارت وارد مي کند. راه حل : برنامه ريزي غير سيستمي : تنظيم چراغهاي راهنمايي، تعويض خيابانها، ايجاد دوربرگردانهاي جديد، يکطرفه کردن بعضي از خيابانها، احداث مترو، وضع جرائم سنگين، ازدياد عوارض سالانه و ....  نقاط آسيب پذير : شماره گذاري و ورود روزانه 10 هزار خودروي شخصي جديد، بلافاصله اثربخشي اين برنامه ريزي را خنثي مي کند.

اسلاید 55: 55قوانین ناشی از تفکر سیستماتیکبسیاری از مسائل امروز ناشی از راه حل های دیروز است(راه حل های سهل و نسنجیده)مشکل پرداخت سوبسید ناشی از راه حل دیروزی ارتقاءرفاه عمومی با پرداخت سوبسیدفرسودگی صنایع ایران ناشی از راه حل تحمیل نیروی کار اضافی به صنایع برای حل مشکل بیکاری

اسلاید 56: 56قوانین ناشی از تفکر سیستماتیکعمل چشم بسته هر اندازه سخت تر باشد، واکنشی سخت تر و بدتر از طرف سیستم را سبب می شود.کمبود زمین در تهران، اعلام واگذاری زمین مجانی، تشدید مسئله مسکن با تشویق مهاجرتکسری و کمبود بودجه،عدم افزایش حقوق متخصصین دولت، جدایی نیروی متخصص از دولت، کاهش توان فکری دولت، تشدید مسئله کمبود بودجه

اسلاید 57: 57قوانین ناشی از تفکر سیستماتیکراه حل های ساده انگارانه راه به جایی نمی برد(گرایش به فرهنگ غرب،جلوگیری با سرکوب، بی نتیجه بودن راه حل).نتایج خوب کوتاه مدت با خود نتایج بدی به بار می آورند و برای کسب نتایج خوب بلند مدت باید سختی های کوتاه مدت را تحمل کرد(مصرف زیاد - سرمایه گذاری در بهبود کیفیت).سعی در رشد سریع تر می تواند نتایج معکوس به بار آورد.

اسلاید 58: بررسي مسئله با تفکر سيستمي؟  بررسي مسئله با تفکر سيستمي : مشکل ترافيک جزئي از مجموعه مشکلاتي است که همگي ريشه در علل ديگر دارند؟  سوال با تفکر سيستمي : چرا مردم به تهران مهاجرت مي کنند؟  اگر توسعه را از روستاها شروع کنيم، شهرها خودبخود توسعه خواهند يافت(آمارتياسن)  مثال با بررسي سيستمي : افزايش قيمت گوشت به ورشکستگي کارخانجات نساجي و مهاجرت از روستا به شهر دامن خواهد زد

اسلاید 59: 59 تحليل سيستمي افزايش قيمت گوشت افزايش قيمت گوشتافزايش تقاضا براي توليدات علوفه اي (يونجه،‌ذرت )افزايش قيمتعلوفهايجاد تغيير در سيستم کشت کاهش کشت پنبه و دانه روغني افزايش قيمت پنبه افزايش قيمت نخافزايش هزينه هاي توليد در کارخانجات نساجي کاهش سود آوري کاهش قدرترقابت پذيريقرار گرفتن در آستانه ورشکستگي نقطه آغاز نقطه پايان

اسلاید 60: سيستم در برابر راه حل شما عكس العمل نشان مي دهد:

اسلاید 61:

اسلاید 62: اثرات جانبیما اغلب چنان از اثرات جانبي صحبت مي كنيم كه گويا مشخصه اي از واقعيت هستند. اما اينگونه نيست. دردنياي واقعي، هيچ اثر جانبي وجود ندارد و فقط اثرات وجود دارد. وقتي ما اقدامي انجام مي دهيم، اثرات متعددي بوجود مي آيد. اثراتي كه قبلا به آنها فكر كرده ايم يا مفيد بوده اند، را اثرات اصلي يا اثرات مورد نظر مي ناميم. اما اثراتي كه پيش بيني نمي كرديم، اثراتي كه با بازخور بوجود آمدند تا سياست ما را خنثي كنند و اثراتي كه به سيستم آسيب رساندند، را ادعا مي كنيم كه اثرات جانبي هستند. اثرات جانبي، مشخصه اي از واقعيت نيستند بلكه نشانه اي از درك محدود و ناقص ما از سيستم هستند.

اسلاید 63: اقدامات مااثراتی را که به آن ها قبلا فکر کرده ایماثراتی را که پیش بینی نمی کردیم اثراتی را بوجود آمدند تا سیاست های مارا خنثی کننداثراتی را که به سیستم آسیب می زننداثرات اصلیاثرات جانبی

اسلاید 64: اثرات جانبي پيش بيني نشده، بوجود مي آيند زيرا ما اغلب چنان عمل مي كنيم كه گويا علت و معلول، هميشه از نظر زماني و مكاني به هم متصل اند. در حالي كه در سيستمهاي پيچيده اي نظير مراكز شهري، كسب وكارها، جامعه و اكوسيستم، اغلب بين علت و معلول فاصله زماني و مكاني بسياري وجود دارد. به عبارت ديگر،نشانه هاي بيماري سيستمها و اسباب و علل اين بيماريها به لحاظ زماني و مكاني الزاماً نزديك هم نيستند. منظور از نشانه ها، علائم و شاخص هايي است كه نشان دهنده مسئله و مشكلي در سيستم هستند. مانند اعتياد به دارو،بيكاري، گرسنگي كودكان، كم شدن سفارش و سود دهي.

اسلاید 65:

اسلاید 66: تفکر ترکیبیطبق تفکر سيستمي ، ويژگيهاي مهم يک سيستم از تعامل بين اجزاء آن بوجود مي آيد نه از فعاليت جداگانه آنها . بنابراين وقتي سيستم را تجزيه مي کنيم ، ويژگيهاي مهم خود را از دست مي دهد . بنابراين سيستم، يک کل است که با تحليل قابل درک نيست . در عصر ماشين، وقتي چيزي بخوبي کار نمي کرد ، رفتار اجزاء آن بررسي مي شد تا راه ايجاد بهبودي پيدا شود

اسلاید 67: تفکر ترکیبیدر تفكر سيستمي، توصيه مي شود كه تركيب قبل از تحليل انجام گيرد. در تفكر تحليلي، چيزي كه مي خواهيم بررسي كنيم، بعنوان يك كل تجزيه مي شود. تحليل دانش (knowledge) ايجاد مي كند و به درون چيزها مي نگردولي در تركيب، چيزي كه مي خواهيم بررسي كنيم، بعنوان يك جزء از كلي كه آنرا دربرگرفته، بررسي مي گردد. تركيب، درك (understanding) را افزايش مي دهد واز بيرون به آنها نگاه مي کند. اولي، حوزه مورد توجه محقق را تقليل و دومي آنرا گسترش مي دهد.

اسلاید 68:

اسلاید 69:

اسلاید 70: تفكر تركيبيتفکر تحلیلینگرش مکانیکیتفکر تحلیلی +تفکر ترکیبینگرش سیستمی

اسلاید 71: اتومبیل را تعریف کنید؟اتومبيل وسيله اي است كه چهار چرخ دارد و به كمك يك موتور حركت مي كند.اتومبيل وسيله نقليه ايست براي انتقال تعداد معيني مسافر از يك نقطه به نقطه اي ديگر با توجه به زمان و هزينه تعيين شده. ( ابتدا يك كل كه اتومبيل جزئي از آن است مد نظر قرار مي گيرد. ) تفكر مكانيكي به مواد تشكيل دهنده سيستم توجه دارد. ولي در روش سيستمها، توجه بيشتر به اين نكته است كه سيستم چه مي كند تا اينكه از چه ساخته شده است. يعني ابتدا مأموريت و چگونگي ارتباط و كنترل سيستم و ضوابط رفتاري آنرا شناسايي مي كند.

اسلاید 72: گام های تفكر تركيبيوقتي مي خواهيد موضوعي را بررسي كنيد، ابتدا سيستم كلي كه دربرگيرنده موضوع فوق است، را مشخص نماييد. به عبارت ديگر، يك كليت (whole) را شناسايي كنيد كه موضوع فوق، بخشي از آن است. به عنوان مثال، هنگام تفكر در مورد يك دانشگاه (به عنوان موضوع)، سيستم در برگيرنده آن،ممكن است نظام آموزش عالي يا نظام آموزشي در نظر گرفته شود.رفتار و ويژگي هاي سيستم كلي را بررسي نماييد.رفتار يا ويژگي هاي موضوع مورد مطالعه را با توجه به نقشها (roles) يا كاركردهاي (functions) آن در سيستم كلي توضيح دهيد.

اسلاید 73: کدام یک مهمتر است؟ تفکر تحلیلی یا ترکیبیبسياري از مسائل مبتلا به سازمان را بايد با تجزيه و تحليل عمليات اصلي مربوط به آن مسئله و تعامل بين عمليات مشابه حل نمود. اما حوزه ديگري از مسائل وجود دارد كه نياز به كل نگري دارد. در اين حوزه است كه بايد كليه نيروهاي عمل كننده بر سيستم را در نظر گرفت و پويايي آنها را مدنظرقرار داد.رويكرد تحليلي در برخورد با مشكلات نيز به كار رفته است. مشكلات نيز به اجزاي خود تقسيم مي شدند. اما رويكرد تركيبي مستلزم نگاه گسترده تر به مشكل و در نظر گرفتن سيستم حاوي آن است.

اسلاید 74: 8- اهميت چگونگي تعامل بين اجزاء سيستم در عملكرد آناين يك اصل سيستمي است كه اگر هر جزء سيستم را بطور جداگانه به گونه اي بسازيم كه به كاراترين حدممكن(Efficient) عمل كند، سيستم بعنوان يك كل، به مؤثرترين حدممكن(Effective) عمل نخواهدكرد. به عبارت ديگر، اجزاء سيستم را بايد بگونه اي طراحي كرد كه با يكديگرFitشده و هماهنگ با هم بطورمؤثر و كارا عمل كنند.

اسلاید 75: مثال 1اگر از بين خودروهاي سواري موجود ( انواع مدلها و مارك ها ) براي هر يك از اجزاء مورد نياز ماشين،بهترين آن جزء در بين كل ماشين ها را انتخاب و سپس اين بهترين ها را مونتاژ كنيم، آيا ماشيني كه بدست مي آيد، بهترين ماشين ممكن است ؟ البته خير ! حتي به يك اتومبيل كه بتواند حركت كند، هم نمي رسيم. زيرا اجزاء انتخابي با همFitنمي شوند و حتي اگر فيت شوند، با هم خوب كار نمي كنند. عملكرد يك سيستم بيشتر بستگي به چگونگي تعامل بين اجزاء آن دارد تا به چگونگي عملكرد مستقل آنها ( از يكديگر ).

اسلاید 76: مثال2در فوتبال، رسم بر اين است كه از بين تيم هاي موجود، براي هر پست بازي، ستاره ها را انتخاب و يك تيم فوتبال كه همة اعضاي آن ستاره هستند، تشكيل و به آن تيم منتخب مي گويند. اينگونه تيم ها به ندرت،بهترين تيم موجود مي شوند (زيرا اعضاي تيم با يكديگر هماهنگ نيستند. به عبارت ديگر، تعامل بين اجزاءسيستم بدرستي انجام نمي گيرد).البته ممكن است كسي بگويد اگر اعضاي اين تيمها مدتي ( مثلا يك سال) با هم تمرين و بازي كنند، بهترين تيم موجود خواهند شد. اين درست است ! اما اگر آنها بهترين تيم شوند، خيلي غير محتمل است كه همة اعضاي آن جزو تيم جديد ستاره ها باشند.

اسلاید 77: مديران اكثراً طبق تفكر تحليلي و مكانيستي عمل مي كنند. يك مسئله را به چند بخش قابل حل و قابل مديريت تجزيه نموده سپس براي هريك بهترين حل را پيدا نموده و نتايج را با هم مونتاژ مي كنند. اما مي دانيم كه مجموع بهترين جواب براي اجزاء، بهترين جواب براي سيستم نخواهد بود.به عنوان مثال، معمولاً فرض مي شود بهترين عملكرد سيستم قابل تقليل به بهترين عملكرد اجزاء آن بصورت منفرد و جداگانه است. بنابراين معيارهاي اندازه گيري عملكرد اجزاء بگونه اي تعيين مي شود كه باعث تضاد(Conflict) اجزاء سيستم مي گردد.

اسلاید 78: تقسيم بندي هر سيستم به اجزاء كوچكتر كه بدون توجه به اصل تداخل و وابستگي متقابل آنها صورت مي گيرد، يك تضاد فطري بين اجزاء آن سيستم بوجود مي آورد، بهترين جواب براي هر يك از اين اجزاء، لزوماً با بهترين جواب براي جزء ديگر هماهنگي و برابري نمي كند و در نتيجه تضادي با بهترين جواب براي كل سيستم پيدا مي كند.

اسلاید 79: 9- ساختار سيستم بوجود آورنده رفتار آن استساختار بوجود آورنده رفتار است و تغيير در ساختار مي تواند باعث بروزالگوهاي رفتاري متفاوتي شود. بدين معني تفاسير ساختاري ذاتا مولد و سازنده هستند. علاوه براين، از آنجا كه ساختار سيستمهايي كه انسان در آنها دخيل است، مشتمل بر سياستهاي عملياتي تصميم گيران نيز مي باشد،تجديد نظر در نحوه تصميم گيري باعث تغيير ساختار سيستم نيز خواهد شد.

اسلاید 80: تمایل ژاپنی ها به به پس انداز و مصرف کم پی آمد های وسیع اجتماعی و اقتصادی را در بر دارد . اگر غیر از این بود اقتصاد ژاپن نمی توانست به اینجا برسد .در فرهنگ آنگلوساکسون افراد از کودکی آموزش می بیند تا آنکه مسئولیت کار خود را برخوردار است . به همین دلیل وقتی اشتباهی می کنند به گردن می گیرند ودر بعضی فرهنگ ها صراحت فضیلت است و در برخی از فزهنگ ها ابهام . در برخی از فرهنگ ها سرعت ، زمان و کارها را به نتیجه رساندن اصالت دارد و در برخی از فرهنگ ها به تاخیر انداختن ، پیچاندن موضوع و حل نکردن .

اسلاید 81: ساختار و عادتآنچه حل این آفات را مشکل می کند این است که تغییر این عادات تابع ساختار های موجود و طی فرآیند های میان مدت و دراز مدت شکل می گیرد وبخش عمده رفتار انسان ها تابع عادت می باشد. بخش آگاهانه این رفتار ها بسیار اندک است .اگر کسی مالیات را سر وقت می پردازد . چراغ قرمز را رد نمی کند . با استدلال سخن می گوید به مجموعه ساختار های سیاسی و اقتصادی عادت کرده است .

اسلاید 82: عادت ها برای اکثریت افراد مهم تر از بازبینی ، استدلال ، مطالعه بیشتر و عمق فکری است . چون ذهن انسان تمایل به ثبات دارد .به عبارت دیگر فرهنگ رفتاری که انسان ها با خود چه آگاهانه و چه نا آگاهانه حمل می کنند ، تحت تاثیر ساختار هایی است که در آن زندگی می کنند . ساختار سازیهای اجتماعی و اقتصادی از سهل ترین و ساختار سازی فرهنگی از دشوار ترین ساختار سازی ها هستند .

اسلاید 83: اکثر افراد به آنچه اتفاق افتاده است توجه می کنند نه اینکه چرا اتفاق افتاده است.ساختار شتاختی که در نا خود آگاه اکثر افراد وجود دارد عمیق ، دقیق و و واقعی نیست و در عین حال هدایتگر واکنش به تحولات و تصمیم گیری های جاری است . در جوامعی که فضای نقد و باز بینی در گفتمان های فکری ضعیف باشد سطحی نگری و شناخت های ناقص و آمیخته به احساسات ، تعصبات و غرایز فراگیر می شوند و دوایر شناخت و ادراک را به شدت مخدوش می کنند .

اسلاید 84: بايد به دنبال نقاط حساس و مؤثر گشتتفكر سيستمي اين واقعيت را نيز نشان مي دهد كه يك اقدام كوچك اگر بخوبي و با قدرت كافي در محل مناسب صورت گيرد، مي تواند پيشرفتي قابل ملاحظه و بزرگ در رفتار سيستم خلق كند. علماي سيستم، اين قانون را ”اهرم كاري“( Leverage ) مي نامند. در حل مسائل بايد از آنجايي شروع كرد كه قانون اهرم كاري، بيشترين اثر را دارد تا بتوان با حداقل سعي و تلاش به پيشرفت و نتيجه اي بزرگ دست يافت. تنها نكته دشوار در اين بين آن است كه براي دست اندركاران سيستم، موضع بيشترين اثر اهرم، ناپيداترين مكان است و همانگونه كه قبلا ذكر گرديد به هيچ عنوان اين موضع الزاما در كنار عوامل و تظاهرات مشكل نميباشد و بايد به دنبال آن به دقت كافي گشت. شايد اين همان چيزي است كه زندگي را زيبا مي كند.

اسلاید 85: 1- اثر پروانه‌اي ( Butterfly Effect ) : لورنس درتحقيقات خود با شگفتي به اين نتيجه رسيد يك تغيير جزئي در ابتدا منجر به يك تغيير بسيار بزرگ درپايان كار خواهدشد بدين مفهوم كه مثلا ؛ اگر پروانه اي در پكن پر بزند ممكن است بر اثر اين پرزدن ابري حركت كرده ودر نيويورك طوفاني ايجاد شود. درگذشته سيستمهائي كه اثر پروانه اي ازخود نشان مي دادند به عنوان سيستمهاي بررسي ناپذير ازحيطه مطالعات علمي كنار نهاده مي شد و به اين جهت روش تحليلي خاصي براي مطالعه آنها به وجود نيامده بود، اما امروزه اين سيستمها محل توجه دانشمندان است و كوشش مي شود تا مسائلي كه قبلا تصادفي ؛ ناموزون و بي نظم تلقي مي شدند با تئوري آشوب مطالعه و راه حل يابي شوند.

اسلاید 86: خاصيت پروانه اي و تاثير آن درمديريت براساس اين ويژگي يك تغيير كوچك در شرايط اوليه كار مي تواند تغييرات بنيادي و اساسي درنتيجه كار ايجادكند. اثر پروانه اي ، توجيهي عقلائي و كامل از رفتارها و تصميمهاي مديران كار آفرين و خلاق و موفق به دست مي دهد كه با يك حركت مناسب و كم انرژي توانسته اند موجبات تحول و دگرگوني هاي عظيم و توفيق هاي شگرفي را براي سازمان فراهم آورند.

اسلاید 87: يك انديشه خلاق همچون بال زدن يك پروانه مي تواند درمسير ي آنچنان كارساز وانرژي آفرين باشد كه طوفان وتحول برپاكند و از يك اندك بسيار بسازد. در مورد اثر پروانه اي مي توان به مثال مشاركت مردم در فعاليت ها اشاره كرد. سازماني كه قادر باشد از يك نقطه كليدي يعني تمايل و مشاركت مردم استفاده كند و آنان را به مشاركت در فعاليتهاي خود فراخواند ، قادر خواهد شد تا حركات عظيمي را با اين اهرم تحقق بخشد. در مديريت نيز همچون زندگي، اين امر محرز است كه يك سلسله از اتفاق ها مي تواند نقطه اي از بحران را به بار آورد كه تغييراتي كوچك را بزرگ نمايد. در نظريه آشوب يا بي نظمي اعتقاد بر اين است كه در تمامي پديده ها نقاطي وجود دارند كه تغييري اندك در آن موجب تغييراتي عظيم خواهد شد.

اسلاید 88: با اين توصيف تعاريف كارآيي، بهره وري و اثربخشي نيز از ديد اثر پروانه‌اي دگرگون خواهند شد زيرا اگر كارآيي را نسبت ستاده ها به نهاده ها تعريف كنيم نهاده هاي بسيار جزئي قادرند تا ستاده هاي بسيار بزرگ به وجود آورند. در كارآيي، نسبتها ديگر مانند شيوه هاي سنتي عمل نمي كنند بلكه بايد به دنبال روابط جديد و نتايج دلخواه از طريق نهاده هاي مناسب بود، نهاده هايي اندك كه ستاده هايي بزرگ ايجاد مي كنند.

اسلاید 89: بر اساس خاصيت پروانه اي مديران بهره‌ور مديراني هستند كه اين نهاده ها را مي شناسند و همچون ذره اي كه از آن انرژي بسيار حاصل مي شود آنرا به موقع و بجا مورد استفاده قرار مي دهند. با اين خصوصيات ديگر دوران مديريتهاي بودجه طلب كه بودجه اي متناسب عمليات طلب مي كردند تا بتوانند فعاليت ها را پيش ببرند به سر آمده است، امروزه مديريتي در عرصه‌ي رقابت ها موفق اند كه رمز از اندك به بسيار رسيدن را يافته باشند

اسلاید 90: ژوئل دوروسني( Joel Do Rosnay )در ده فرمان روش سيستمي خود، نكته فوق را به عنوان فرمان سومآورده است: بايد به دنبال نقاط حساس و مؤثر گشت. با تجزيه و تحليل سيستمي و شبيه سازي مي توان نقاط حساس و مؤثر هر سيستم پيچيده اي را پيدا كرد و با اثر گذاردن روي آنها، كار و سرعت و حركت سيستم راتندتر و يا كندتر نمود.

اسلاید 91: مهلت براي دريافت پاسخ هر سيستمي براي پاسخ دادن، و به عبارت ديگر براي انجام كاري كه بر عهده دارد، به علت تركيب آثار حلقه هاي بازخور و همچنين به سبب مدت زماني كه براي حركت جريانها و يا متغيرهاي ذخائر لازم مي باشد، زمان و همت خاصي مي گذارد.پيتر سنگه :اصل فوق را چنين توضيح مي دهد:اما از يك عمل نبايد غافل شد و آن وجود تأخير در سيستم است. فاصله زماني بين عمل شما و تبعات ناشي ازآن تأخير مي تواند شما را به اشتباهات فاحشي در مورد عملكرد سيستم مبتلا سازد و يا اگر بخوبي شناسايي شود و با آن همراهي گردد، آثاري مثبت به بار آورد.

اسلاید 92: مثال:فاصله بین سیری و پر شدن معدهسیب زمینی و پیاز کشاورزانتنظیم آب سرد و گرم دوش حمامدر اين مثال هرچقدر عمل شديدتر و افراطي تري انجام دهيم، نتيجه مطلوب، ديرتر به دست مي آيد. اين درس بسيار مهمي است كه بايد در مورد حلقه هاي تعادلي با تأخير، همواره به خاطر داشت. عمل افراطي نتيجه اي درست خلاف آنچه به دنبالش هستيم، به بار مي آورد.

اسلاید 93: طبقه بندی سیستم ها:طبقه بنديهاي مختلفي از سيستمها وجود دارد كه در اين جا سه نمونه از آن ذكر مي شود :1- طبقه بندي رفتاري2- طبقه بندي بولدينگ3- طبقه بندي بر اساس هدفمندي سيستم و اجزاء

اسلاید 94: قبل ازتقسیم بندی با چند واژه آشنا شویم1- هدف ( Goal): مي توان در يك دوره زماني مشخص به آن رسيد.2- منظور (Objective): در يك دوره مشخص نمي توان به آن رسيد اما در دوره طولاني تر امكان تحقق دارد. تعقيب يك منظور، مستلزم توانايي تغيير هدف است. يعني وقتي يك هدف بدست آمد، هدف بعدي تعقيب شود.3- آرمان (Ideal): در هيچ دوره زماني بدست نمي آيد اما بدون محدوديت مي توان به آن نزديك شد. مفهوم آرمان همانند مفهوم حد (Limit) در رياضيات است كه تابع به آن نزديك مي شود ولي هرگز به آن نمي رسد.

اسلاید 95: 4- رويداد (event): وقوع تغيير در يك يا چند مورد از ويژگيهاي سيستم يا محيط آن است. به عنوان مثال، در سيستم روشنايي يك ساختمان، پريدن فيوز (رويداد داخلي) و فرارسيدن شب (رويداد محيطي) دو رويداد هستند.5- عكس العمل (reaction): يك رويداد از سيستم است كه يك رويداد ديگر در همان سيستم يا محيط آن وجود دارد كه براي رويداد فوق كافي (sufficient) است. بنابراين عكس العمل يك رويداد در سيستم است كه به صورت قطعي و معين، معلول رويداد ديگري در سيستم يا محيط آن است. به عنوان مثال بدن انسان در مقابل داروي خواب آور، عكس العمل نشان داده و به خواب مي رود.

اسلاید 96: 6- پاسخ (response): رويدادي از سيستم است كه رويداد ديگري (از سيستم يا محيط آن) براي وقوع آن لازم است اما كافي نيست. به عنوان مثال روشن شدن لامپ به دليل برقراري جريان برق، يك عكس العمل توسط لامپ است اما اگر شخصي به خاطر تاريك شدن هوا، كليد را فشار دهد، در مقابل تاريك شدن هوا پاسخ داده است.7- عمل (act): رويدادي از سيستم است كه براي وقوع آن، هيچ رويداد ديگري نه لازم است نه كافي.

اسلاید 97: سيستم reactive : يستمي است كه همه تغييرات آن، عكس العمل است. سيستم responsive : سيستمي است كه امكان پاسخگويي دارد.سيستم حافظ حالت، در مقابل تغييرات فقط عكس العمل نشان مي دهد.سيستم هدفجو پاسخ مي دهد چون قادر به انتخاب رفتار خويش است.

اسلاید 98: طبقه بندي رفتاري1- سيستم حافظ حالت (State-Maintaining System)2- سيستم هدفجو (Goal-Seeking System)3- سيستم هدفمند (Purposeful System) 4- سيستم آرمانمند ( Ideal-Seeking System)

اسلاید 99: طبقه بندي بولدينگ1- ساخت (structure) 2- سيستمهاي متحرك يا بطور كلي حركت (motion)3- سايبرنتيكس (cybernetics)4- تك ياخته يا سلول (cell)5- گياهان6- حيوانات7- انسان8- نظام اجتماعي (social system)9- سيستمهاي ناشناخته

اسلاید 100: طبقه بندي بر اساس هدفمندي سيستم و اجزاء1- سيستم هاي جبري2- سيستم هاي جاندار3- سيستم هاي اجتماعي4- سيستم هاي زيست محيطي

اسلاید 101: ماهیت سیستم ها بدون تغییر در الگوهای اندیشه ، قادر نخواهیم بود که مسائلی را که با الگوهای امروز فکر خود ایجاد کرده ایم ، برطرف نماییم آلبرت انشتین

اسلاید 102: 102بسمه تعالی مبانی تفکر سیستماتیک روش های کمی در تصمیم گیری

اسلاید 103: 103دیدگاه سیستماتیکدنیای اطراف ما از کل هایی به نام سیستم تشکیل شده است.سیستمها خواصی دارند که صرفا ازجمع خواص اجزا تشکیل نمی شوند.هدف سیستم تعیین کننده اجزاء مناسب و روابط مفید است.مرز سیستم مجموعه اجزاء داخل سیستم را از اجزاء خارج سیستم جدا می کند.مرز سیستم مفهومی مجرد است و با مرزهای اداری، حقوقی و یا جغرافیایی متفاوت است.برای درک پدیده های اطراف باید سیستم ها و روابط مناسب اجزاء و علل پدیده ها را در داخل مرزها جستجو کرد.

اسلاید 104: 104قوانین ناشی از تفکر سیستماتیک

اسلاید 105: 105قوانین ناشی از تفکر سیستماتیکبسیاری از مسائل امروز ناشی از راه حل های دیروز است(راه حل های سهل و نسنجیده)مشکل پرداخت سوبسید ناشی از راه حل دیروزی ارتقاءرفاه عمومی با پرداخت سوبسیدفرسودگی صنایع ایران ناشی از راه حل تحمیل نیروی کار اضافی به صنایع برای حل مشکل بیکاری

اسلاید 106: 106قوانین ناشی از تفکر سیستماتیکعمل چشم بسته هر اندازه سخت تر باشد، واکنشی سخت تر و بدتر از طرف سیستم را سبب می شود.کمبود زمین در تهران، اعلام واگذاری زمین مجانی، تشدید مسئله مسکن با تشویق مهاجرتکسری و کمبود بودجه،عدم افزایش حقوق متخصصین دولت، جدایی نیروی متخصص از دولت، کاهش توان فکری دولت، تشدید مسئله کمبود بودجه

اسلاید 107: 107قوانین ناشی از تفکر سیستماتیکراه حل های ساده انگارانه راه به جایی نمی برد(گرایش به فرهنگ غرب،جلوگیری با سرکوب، بی نتیجه بودن راه حل).نتایج خوب کوتاه مدت با خود نتایج بدی به بار می آورند و برای کسب نتایج خوب بلند مدت باید سختی های کوتاه مدت را تحمل کرد(مصرف زیاد - سرمایه گذاری در بهبود کیفیت).سعی در رشد سریع تر می تواند نتایج معکوس به بار آورد.

اسلاید 108: 108قوانین ناشی از تفکر سیستماتیکنشانه های مشکل و علل آن از لحظ زمانی و مکانی نزدیک هم نیستند.هرگز نباید عوامل محیطی را سرزنش کرد.نرخ تغییرات کوچک می تواند نتایج بزرگ به بار آورد( قانون اهرمها).نتایج مطلوب مختلف می تواند با هم حاصل شود ولی با طی زمان و با گذر از فرآیندهای مناسب.

اسلاید 109: 109اصول مدلسازی مسائل در دیدگاه سیستماتیک

اسلاید 110: 110پس خوران عنصری اصلی در دیدگاه سیستماتیکدر دیدگاه معمولی: رابطه علت و معلولی یک طرفه دیده میشود در دیدگاه سیستمی: رابطه علت و معلولی متقابل است.همه تصمیمات در حلقه های علت و معلولی بسته اتخاذ می شود.

اسلاید 111: 111مدلسازینمودار علت و معلولی (Causal diagram)نمودار حالت و نرخ (Stock & flow diagram)پدیدهاصلاحاصلاحاصلاح

اسلاید 112: 1121) نمودار علی و معلولی

اسلاید 113: 113نمودار علت و معلولیمدل سازی سریع فرضیات ما درباره یک پدیده پویانمایش مدل ذهنی یک فرد یا تیم راجع به یک پدیدهA سبب وجود و یا تغییر Bصرف نظر از پدیده های مختلف بین علت و معلولرابطه مثبت یا منفیABسپرده پس اندازسودزاد و ولدجمعیتتقاضاقیمتقیمتتقاضا+++-

اسلاید 114: 114دایره علت و معلولی یا پس خوراندایره علت و معلولی یک حلقه بسته از روابط علت و معلولی است.

اسلاید 115: 115دایره علت و معلولی مثبتدایره ای است که اگر یک عامل در آن در یک جهت تغییر داده شود، دایره تغییرات در آن جهت را تقویت می کند.دایره علت و معلولی مثبت رشد نمایی بوجود می آورد.

اسلاید 116: 116دایره علت و معلولی منفی دایره ای است که اگر یک عامل در آن در یک جهت تغییر داده شود، دایره با تغییرات آن عامل در آن جهت مخالفت می کند.تعداد روابط علت و معلولی در این دوایر فرد است.دایره های علت ومعلولی منفی رفتار هدف جو بوجود می آورند.

اسلاید 117: 117مثال : جمعیت آهو ها

اسلاید 118: 118مدل توسعه یافته

اسلاید 119: 1192) نمودار حالت - نرخ

اسلاید 120: 120نمودار حالت و نرخابزاری جهت مدلسازی فرضیات ساخته شده در نمودار علی و معلولیبررسی رفتار یک متغیر در یک حالت پویاپیش بینی روند ها و تعاملاتمتغییر نرخ:نمایانگر نرخ انتقال از یک منبع به منبع دیگرمدلسازی آهنگ جریانمتغییر حالت:متغییر انباشتنمایش وضعیت یک متغییر که به صورت تجمعی مقدار می گیرد . جریانمنبعتنظیم کننده جریانمقصد

اسلاید 121: 121مثال : جمعیت آهوها - ادامه+-

اسلاید 122: 122مدل توسعه یافتهFood per capitaNormalFood per capitaضریب تاثیرتابع تبدیل(تبدیل ورودیها به خروجیها)

اسلاید 123: 123روابط متغییر ها

اسلاید 124: 124الگوهای رایج در تحلیل مسائل دینامیکی

اسلاید 125: 125الگوی محدودیت رشدهر فرآیند رشدی با محدودیت های آشکار و نهان مواجه است. رشدهای نمایی با پس خورانهای مثبت ایجاد می شود.پس خوران کلی که موجب رشد می شود به صورت ذیل است:مثال: رشد ظرفیت تولیدی و سرمایه گذاری

اسلاید 126: 126الگوی محدودیت رشدهیچ فرآیندی نیست که تا بی نهایت به رشد خود ادمه دهد بدون آنکه با عوامل محدود کننده ای مواجه نباشد. مکانیزم محدودکننده یک پس خوران منفی محدودیت موجب توقف رشد می شود.اگر این محدودیت بدون تاخیر اثر بگذارد، درآن صورت رشد به صورت منحنی لجستیک متوقف خواهد شد.

اسلاید 127: 127الگوی محدودیت رشداگر این محدودیت با تاخیر اثر بگذارد، وضعیت سیستم از حد نهایی خود بیشتر رشد کرده و سپس با نوعی نوسان به حد نهایی برمی گردد.مثال: رشد فروش با ظرفیت محدود

اسلاید 128: 128راه حل های موقت که مشکل را افزایش می دهندهر مشکلی که سر و صدای بیشتری داشته باشد، توجه بیشتری به خود جلب می کند و راه حل سریع تری را می طلبد.راه حل های سریع و موقت عمدتا به خاموش کردن سر و صدا یا علامت مشکل می پردازند. هر مشکل یک یا چند علت یا ریشه اساسی واصلی دارد.راه حل های سریع و موقت عمدتا به تقویت ریشه های مشکل و تشدید آن می انجامد.راه حل های موقت برای حل مشکلات انتخاب می شوند.هر چه علامت مشکل شدیدتر باشد، راه حل موقت قوی تر اعمال می شود.

اسلاید 129: 129راه حل های موقت که مشکل را افزایش می دهندراه حل های سریع و موقت عمدتا به تقویت ریشه های مشکل و تشدید آن می انجامد.مثال:ریشه آشوب می تواند نارضایتی باشد. آشوب که علامت نارضایتی است با سرکوب به عنوان راه حل موقت خاموش می شود. سرکوب موجب افزایش نارضایتی می شود و ریشه آشوب تقویت می شودآشوب+سركوب+-+نارضايتيآشوبنارضايتي+سركوب+-

اسلاید 130: 130توصیهکمبود منابع که با استقراض به صورت کوتاه مدت حل می شود.توجه و آگاهی از عواقب نامطلوب راه حل موقتیکاهش دفعات استفاده از راه حل موقت با عواقب نا مطلوبانتخاب راه حل موقت با کمترین عواقب نا مطلوببه جای راه حل موقتی و یا حداقل همزمان با آن، راه حل های اساسی دنبال شود

اسلاید 131: 131انتقال فشار از راه حل اساسی به راه حل موقتراه حل های موقت فشار را از روی راه حل های اساسی برمی دارد.راه حل موقت معمولا یک پس خوران منفی برای کاهش علائم مشکل بوجود می آورد بدون آنکه به ریشه بپردازد. راه حل های موقت معمولا عوارض جانبی دارند.عوارض جانبی موجب گسترش ریشه مسئله و کاهش توان انجام اقدامات اساسی می شود.

اسلاید 132: 132علامت مشكلراه حل موقتراه حل اساسيريشه مشكل+-+-+عوارض جانبي راه حل موقتتوان انجام اقدامات اساسيگسترش ريشه مسئله+-+++گسترش ريشه مسئله و كاهش توان انجام اقدامات اساسي موجب تشديد ريشه مسئله ميشود. تأخيرانتقال فشار از راه حل اساسی به راه حل موقت

اسلاید 133: 133روشهای برخورد با موقعیت های انتقال فشارتمرکز بر راه حل های اساسی که ریشه مشکل را هدف قرارمی دهنددر صورت ضرورت و الزام،استفاده از راه حل های موقت برای بدست آوردن وقت جهت پی گیری راه حل های اساسی

اسلاید 134: 134تنزل اهداف، بالا گیری مناقشات و تراژدی منابع مشترکمعمولا هدف ها با وضع موجود یا عملکرد فاصله دارند.یک راه حذف فاصله، تلاش برای اصلاح عملکرد و راه دیگر تنزل هدف هاست.وجود فاصله بین هدفها و وضع موجود، فشارهای روانی و سازمانی را برای تعدیل و تنزل هدف ها زیاد می کند.تنزل هدف ها نیز پس خور منفی دیگری را برای فاصله تشکیل می دهد.

اسلاید 135: 135مثال هائي از تنزل هدفهاكاهش هدف افراد در هنگام انجام رساله هاي كارشناسي ارشد و دكتري.تنزل هدفهاي زندگي هاي مشترك.تنزل هدفهاي سياسي و اجتماعي انقلابها.تنزل هدفهاي سازمانها و شركت ها بعد از شروع كار آنها در زمينه هاي مختلف نظير كيفيت، نوآوري، خوش قولي و صداقت و درستي.تنزل هدفهاي مصلحان اجتماعي.

اسلاید 136: 136الگوی افزایش دعوا و مسابقه(Esclation)هرگاه یکی از عامل وضعیت خود را نسبت به عامل دیگر ضعیف تر ببیند، احساس عقب افتادگی و ضعف کرده و به تلاش و تکاپوی خود می افزاید.”الف“ و“ ب ”وضعیت خود را نسبت به هم می سنجند.بهبود وضعیت موجود“الف“ سبب افزایش وضعیت ”ب“ می شود.بهبود وضعیت “ب“ سبب کاهش وضعیت ”الف“ نسبت به ”ب“می شود.مثال:مسابقه تسحیلاتی کشورهاجنگ قیمت برای سازمانها برا ی کسب سهم بازارچشم و هم چشمی بین خانواده هامسابقه درس خواندن بین شاگردان ممتاز یک کلاس

اسلاید 137: 137الگوی افزایش دعوا و مسابقهرفتار مدل مسابقه تسحیلاتی

اسلاید 138: 138الگوی موفقیت برای موفق(Success to Successful )دو فعالیت برای منابع مشترک و محدود رقابت می کنند.دو گروه ”الف“ و ”ب“ از منبع مشترکی استفاده می کنند.سهم هر یک از منبع مشترک به موفقیت آن نسبت به دیگری بستگی دارد.سهم بیشتر“الف“ از منابع موجب عملکرد بهتر آن و اخذ منابع بیشتر برای عملکرد باز هم بهتر می شود. بهبود وضعیت ”الف ”در یک چرخه مثبت رو به افزایش می نهد و عملکرد“ ب“ در یک پس خوران مثبت دیگری به نحو فزاینده ای رو به افول می گذارد.

اسلاید 139: 139الگوی موفقیت برای موفقمثال:توازن بین وقت صرف شده در کار و زندگیرقابت بین دو بخش سازمانی مابین دو محصولرقابت بین دو فرزند در خانواده برای جلب توجه والدینراهکار مدیریتی:به هدف ایجاد موفقیت در دو گروه فکر کنید. در برخی موارد که رقابت ناسالم در جریان است،اتصال بین دو فعالیت را دررقابت برای منبع مشترک قطع یا تضعیف کنید. تشویق فعالیت موفق را بدون محدود کردن منابع برای فعالیت نا موفق انجام دهید.به حل مسائل و پیشرفت فعالیت نا موفق کمک کنید.

اسلاید 140: 140الگوی تراژدی منبع مشترک(Tragedy of the commons )فعالیت های ”الف“ و ”ب“ در دو پس خوران مثبت رشد می کنند و کل ظرفیت فعالیت ها را افزایش می دهد. کل ظرفیت ها میزان منابع موجود بر ظرفیت را کاهش می دهد.کاهش منابع برظرفیت نهایتا“ بر بهره وری ظرفیتها اثر می گذارد و حاصل فعالیت ها را کاهش می دهد.

اسلاید 141: 141رفتارهای رایج در مدلهای دینامیکی

اسلاید 142: 142رفتار مدل های رایج در سیستم داینامیک

اسلاید 143: 143رشد نماییرشد نمایی از بازخور مثبت ناشی می شود.

اسلاید 144: 144رفتار هدف جوحلقه های منفی هر گونه مانعی برای رسیدن به هدف را از میان می برد و سعی می کند سیستم را به حالت مطلوب برساند.

اسلاید 145: 145رفتار نوسانینوسان ها توسط بازخور منفی و تاخیر در موارد زیر ایجاد می شوند: بازخور اطلاعات فرآیند تصمیم گیری فرآیند اجرا فرآیندهای سازمانی و فیزیکی برای کسب اهداف

اسلاید 146: 146رشد S-shapeهیچ کمیت واقعی تا ابد رشد نخواهد کرد، یک یا چند محدودیت مانع رشد خواهد شد.معمول ترین رفتار در سیستم های داینامیک S-shape است که ترکیبی از الگوهای رفتاری رشد نمایی و هدف جو است.

اسلاید 147: 147رشد S-shape همراه با جهشتاخیرهای زمانی در بازخوران های منفی مانع پیشرفت شده و باعث جهش و نوسان حول تعادل سیستم می شوند.

اسلاید 148: 148جهش و فروپاشی (Overshoot and Collapse) هنگامی که توانایی محیط برای حمایت از رشد جمعیت یا حالت سیستم نابود شده باشد یا توسط خود جمعیت مورد استفاده قرار گرفته باشد، با جهش و فروپاشی مواجه می شویم.

اسلاید 149: 149نوسان میرا(Damped Oscillations) هنگامی که در یک سیستم نوسانی، با یک آشوب مواجه شده ولی اختلالی در سیستم به وجود نیاید و آشوب از میان برود این حالت نوسان میرا نامیده می شود.

اسلاید 150: 150نوسان Chaoticنوسان Chaotic نتیجه ساختار میرا با چرخه محدود و پارامتراهای مختلف می باشد.این نوسان یک مدار مشخص را دنبال نمی کند.