هواپیما

صفحه 1:


صفحه 2:
هوابيما نوعى هواكرد تابتبال است كه توسط موتور جت يا موتور بيستونى به برواز در مىآيد. هوابيماها در اندازدهاء كوندها و كاربردهاى كوناكونى وجود دارتد. طیف گسترده استفاده از هوابيماها شامل استفادههاى تفريحى و كردشكرى. ترابرى عمومى. نظامى و يزوهشى است و برخى نيز توليد .شدداند تا از رادور به وسيلة يك رايانه كنترل شونده همانند ‎Lasky‏ اولين برواز كنترل شده كه به وسيل يك موتور توانست نيروى رانش براى برواز را بدست بياورد. برنده رايت ‎١‏ بود كه در سال 0805 توسط برادران رايت در ايالات متحده أزمايش شد ۲ اسالها قبل افرادى توانسته بودند دستكادهاى برندداى بسازند و حتى با آن برواز كنند اما اختراع برادران رايت اولين وسيلة بروازى يود كه كنترل آن كاملا ييودست خلبان بوه 

صفحه 3:
دوران باستان و اساطیر در داستان‌های اسطوره‌ای باستان نقل می‌کنند که انسان هميشه سمی می‌کرده به نحوی عمل پرواز را انجام دهد. برای مثال در افسانههاى يونلنى ايكاروس يا افسانههاى دايدالوس و ويملنا در حماسه هند باستان نشانههايى از برواز وجود دارد. آنها سعى مىكردند به تقليد از برندكان وبا بال‌هلیی که از پر و موم ساخته بودند پرواز کنند اما بیشتر موجب مرگشان می‌شد. همچنین مشهور است که در حدود ۴۰۰ سال بيش از ميلاد مسيح در يونان باستان» ارخطوس اولين دستگاه پرنده مصنوعی كه به صورت خودكار يرواز می‌کرد را ساخته‌است؛ مدلى شبيه به يك برنده كه احتمالاً با نيروى بخار يرواز عى كرد» و كيته عىشد 101 امثر برواز مى كرف 

صفحه 4:
عسر پلون ها در قرن هفدهم.توجه بش به بروازهاى «سبككتر از هوا» معطوف كرديد؛ بنابراين اولين برواز با بلون‌هایی که از هوای "كرم و هيدروزن بر مى شدند انجام كرفت. اكر جه يك از معايب بزرك بالون اين بود كه ساكنين بالون كاملا در اختيار و دستخوش تغييرات هوا بودند و دائماً به وسيله باد اين طرف 

صفحه 5:
چ هواپیماهای بی‌موتور برخی از اولین پروازهای ثبت شده در طول تاريخ كه توسط گلایدر انجام شده‌است به شاعر و مخترع قرن نهم عباس این فرناس و راهب قرن یازدهم نسیت داده‌می‌شود که البته هر دو ایشان صدمه می‌بینند. همچنین لثوناردو داوینچی. نقاش, مجسمدساز. فيزيكدان. فيلسوف. مهندسی بال پرندگان را کشف کند و طرح‌هایی را از یک ماشین پرنده را در کتاب قوالین پرواز پرندگان را رسم کند. وی مدعی شد که توسط بال‌های متحرک مصنوعی می‌توان مانند مرغان در آسمان پرواز کرد یا لاقل از مکان‌های مرتفع به آسانی و بی‌خطر فرود آمد. انديشه وی را یارانش به باد مسخره كرف وی او پس از مدتی آزمایش موفق شد دستگاه کوچکی بسازد که مرکب از دو بال؛ یک بدنه و یک سکان بودهداوینچی دستگاه خود را از مكلا رتفعى به بائين رها كرد و پس از طی خط سیر طولانی به آرامی روی زمین نشست. چندی بعد لتوناردو در سلا 2 ین معنی که به وسيلة یک قنر که حرکات ملایمی به پال‌های دستگاه ۱ امی‌داد موفق شد آن را مدت بیشتری در هوا نكاه دارد. ولى البته كسى با آن يرواز نكرد. ۲ 7 

صفحه 6:


صفحه 7:
* اما بسبارى مخترع هوابيما به معناى امروزى را برادران رايت مدائئد. لنها بكستين كسانى يودتد كه موفینشنند هوایسای بیمونون با بابادی هواتی را ‎Salo] co‏ سدرعت وك ميل سرنشين در قصا به برواز دراورند. برادران رايت بس از سالها ازمايش در ۱۷ دسامیر ۱۹۰۳ در کیتی هاوک در کارولینای ‎Gos Lele‏ كديد تيور كوجكي بر روف هوابيماة دوس در ای مت بروانداى كه عينا شبيه يك قرفره بود متصل سازئد و دن نتيجه هوابيما را بر أثر كردق فرفره با كفا ی ار راران لدت هاف لقنا سور اختراع شده بود ولى فكر استفاده از بروانه (هليس) براى شكافتن هوا و بنش يردن هوابيما به ‎sal‏ ‎teats‏ خطور تكردة بود أن قاف كه فى تواست هوابيجا !)| سريت در قص] به حركت (راورري همگی سعى داشتدي لإستفاذه از خركت دادن بالها لين كار را انجام دهند زیرا آن‌ها مب خواستند عزنا ‎ ‎ ‎ ‎ ‏از يرندكان تقليد | | إلى كوشش مخترعين در اين راه بجایی نرسیده بر همه ثابت شد که فکر بزادران رابت تفاده از پروانه برای پیش بردن هواپیما در هوا صحیح‌ترین اندیشه‌هاست. هوابیمای آن‌ها ‎lyk lies Blawg cabal‏ کم پروازی فابل کترل و پایدار را توسط موتور خودش» نام و فا گرفت. برادران رایت اوتو لیلیان‌تال را به عنوان الهام‌گر خود معرفی کردند. ‏* پس برادران برایش آمزيكاييي‌در سال ۱۹۰۸ اختراع رایت را تکمیل کرد و با فراردادن چند جرخ كوجى در اپیما مسئله فروذ آمدن و برخاستن را حل کرد و بدین ترتیب از آن سال به بعد ‏مذكزحيت 755 (#طمترماشين كوشيدند. ‎ ‎fppt.com 

صفحه 8:


صفحه 9:
* هواپیمای جت هواپیمایی است که از موتور جت برای پیشرانش استفاده می‌کند. اولین هواپیمای جت قابل استفاده, مدل آلمانی بود که در سال ۹ آزمایش شد؛ و در سال ۱۹۴۳ هواپیمای مسرشمیت امثی ۲۶۲ برای اولین بار در نیروی هولیی آلمان نازی استفاده شد. در اکتبر ۱۹۴۷ هوییهای بل ایکس-۱ آولین هوایمایی بود که توانست دبیلر صوتی را ‎٠‏ اولين هوا تجاری جت نیز در سال ۱۹۵۲ به نام روانة بازار شد. ظرفيت این ليما بيش از ‎٠٠١‏ نفر بود و توسط بريتانيا ساخته شده بود. ‏— ن هوابيماى تجارى موفق دنيا بود كه توانست براى بيش از 0۰ ‎WA‏ تات:۲۰۱*میلادی خدمت‌رسانی کند. بوئینگ ۷۴۷ نیز از گ‌ترین هوأییّمای نجازی جهان بود تا اين که در سال ۲۰۰۵ این رکورد را شکست. ‎ ‎fppt.com 

صفحه 10:


صفحه 11:
* هواپیماها دارای ساختارهای متفاوتی هستند اما چند چیز در تمام هواپیماها مشترک است: 4_ارابه فرود fppt.com 

صفحه 12:
* در بیشتر هواپیماها بدنه نقش اساسی و مشترکی مبنی بر قرار دادن بال» مجموعه دم. ارابق فرود و نیروی پیشرلنه در موقعیت و وضعیت مناسب خود یفا می‌کند. در ولقع یدنه رایط بین بخش‌های اصلی دیگر است. اما در برشی هواپیماها مانند بال‌های پرنده. بدنه و بال یکپارچه بوده و مرزی بین آن‌ها زتوظایف دیگر بدنه جذب شوک‌های وارده از طرف چرخ‌ها در . بدنه هواپیما گونه‌های مختلفی دارد که در ادامه به آن 

صفحه 13:
* بدنق اسکلتی یا خرپا در هواپیماهای اولیه تا جنگ جهانی اول بسیار استفاده می‌شد. هم‌اکنون در هواپیماهای دست‌ساز و نیز هواپیماهای مدل از این نوع بدنه استفاده زیادی می‌شود چرا که ساده. سبک و مقاوم بوده و با تیرک‌های چوبی قابل ساخت هستند. در اين نوع بدنه اغلب نیروها و تتش‌های وارده تحمل شده و از پوسته برای ایجاد شکل آیرودینامیکی به شود. سازه اصلی از تیرک‌های طولی» تیرک‌های مورب. ‎la LEZ‏ نگهدارنده تشکیل شده‌است. برادران رایت که ی قابل» کنتول را ساچتند از این حالت در ساختار بدنق استفاده می کردند. 

صفحه 14:
* در بدنه تخم مرغی پوسته بدنه. اغلب نیروهای وارده را تحمل نموده و از سازه داخلی مختصری برای صلب شدن پوسته استفاده می‌شود. معمولا پوسته این نوع بدنه از جنس مواد کامپوزیت بوده و به صورت دو تکه ساخته می‌شود. بسیاری از هواپیماهای گلایدر. فوق سبک و هواپیماهای شکاری زاه این روش تولید شده‌است. بسیاری از هواپیماهای مدل و اربردی نیز از اين نوع بدنه سود می‌برند. 

صفحه 15:
* بدنق نیمه تخم مرفی دارای مشخصات و ویژگی‌هایی بین دو نوع فوق بوده که باعث شده بیشتر هواپیماهای امروزی از این نوع بدنه استفاده نمایند. تقریباً همه هواپیماهای مسافربری و شکاری دارای لین نوع سازه هستند. در بدنه نیمه تخم مرغی نیروها و شوک‌های وارده هم بواسطه سازه داخلی و هم می‌شوند. در این ساختار در قسمت زیرین هواپیما یک آید که باعث می‌شود فشار ناشی از پرواز به آن قسمت و Sat Seen cons (ples cll yl) og 

صفحه 16:


صفحه 17:
بال هواپیما حساس‌ترین و موثرترین قسمت هواپیما محسوب می‌شود. به همین دلیل در هنگام ساخت بال می‌بایست ظرافت و دقت خاصی به کار گرفته شود. تقریبا تمام نیرویی که هواپیما را به سمت بالا می‌کشلند توسط بال هواپیما ایجاد شده و بدنه نیز که به بال متصل است از حرکت بال پیروی می‌کند. کار بال‌ها افزايش نیروی بالا برنده می‌باشد و در گردش هوا بسیار کمک می‌کنند. در طراحی هواپیما محاسبات بسیار گسترده‌ای برای بدست آوردن شکل مناسب بال اعم ل بال. زاویه نصب بال. مكان نصب بال به بدنه. زاويه بين بال سمت جب و . صورت می‌گیرد. يك اشتباه كوجك در ساخت بال حتى در يك هواييماى ‎eo‏ هوابيدا در نين برواز شوك از پال هواپیماها مشابه بدنه نیمه تخم‌مرغی دارای سازه داخلی کامل و پوسته ‎Gos‏ با کامپوزهتی می‌بائیند که پوسته نیز در تحمل نیروهای وارده به سازه ند. این نوع بال را در هواپیماهای مسافربری و باربری می‌توان مشاهده کرد. 

صفحه 18:
* بیشتر هواپیماهای امروزی به‌ویثه هواپیماهای مسافری در اين دسته حای دارند منطو ار بال ند است که ل هرا زر خلاف هلیکوپتر) فقط در اثر پیش‌رانش نیروی برآر ایجاد می‌کند. در بعضی هواپیماها برای جاگیری کمتر يا یشی ممکن است باز و بسته شود ولی این‌گونه دارای بال ثلبت می‌شمارند چون باز و بسته شدن بال 

صفحه 19:
* در بالگردها نیروی برتر ناشی از چرخش بال یا پرولنه در هوا است. هلی‌کوپتر یا بالگرد شناخته‌شده‌ترین هواپیما با بال متحرک ‎Ne eee Sal‏ اك شر هواپیماها مثل و-۲۲ آسپری ویژگی‌های بال ثابت و بال متحرک را سیستم قابل حرکت وجود دارد که تحت کنترل لد که بهن ها اشاره خواهيم كرد. 

صفحه 20:
۰ برآافزا بر روی بال‌ها وجود دارند و خلبان با استقاده از یک سوئیچ یا آهرم آن‌ها را به هنگام برخاستن یا نشستن باز و بسته می‌کند. واحد آن‌ها درجه می‌باشد. حرکتشان به صورت هم‌زمان به سمت پایین و به حالت اولیه است یعنی حرکتی به سمت بالا كه بال هوابيما را رد کند ندارند. کار برآافزاها افزایش نیروی بالابرنده می‌باشند یعنی به هی‌کنند تا راحت‌تر به سمت بالا و پایین مانور داده و . برآافزاها می‌بایست با توجه به شرایط و نیاز در معینی باز و بسته شوند و اگر به مقدار زیادی باز یا تواتتد در کاهش سرعت هواپیما به شدت ‎peu‏ ‎pw jin [sll‏ زمان‌های برخاست و نشست هواپیما که ماست برای جبران کمیود تروی برا استاده عی‌ شود fppt.com 

صفحه 21:


صفحه 22:
‎٠‏ شهپر در نوک بال‌ها قرار دارند. خلبان با استفاده از فرمان هواپیما آن‌ها را به حرکت ‎Ake‏ ‎darby‏ آن‌ها حرکت هواپیما در آسمان به چپ یا ‎palsies al‏ رو بر خلاف یکدیگر ‎ 

صفحه 23:
چرخش حول محور طول استفاده از شهیر ها ۳ 

صفحه 24:
دم هواييماء کنترل ن و ایجاد تعادل استاتیکی هواپیما را بر عهده دارد. دم هواپیماها نیروی برایی (بالابرنده) تولید نمی‌کند و برخلاف تصور مقدار نیرویی در جهت مخالف هم تولید مي‌کند. در طراحی ساختمان دم عموماً از همان ساختار بال هواپیما تقلید می‌کنند بنابراین دارای ‎aha 1‏ بندی و آیرودینامیکی بال است. قسمت‌های اصلی مجموعه دم هواپیما شامل ‏فقيهم بايداركننده عمودى است كه وظيفه آنها اولاً تعادل و ثبات هواپیما در رجيات ل ب الاو با ل ‏تنده‌ها درای دو سکان هستند؛ سکان‌های ثلبت و سکان‌های متحرک. ‏تا اگر هواپیما در اثر عوامل خارجی منحرف گردد خود به خود ‏ت به حللت وله زو لاشته باشد و سکان‌های متحرک که توسط خود ‏کت ند قاحلا بتولند به اختیار خود هواییمای خود رو ‎By‏ ‎ ‎ 

صفحه 25:
پایدار کننده عمودی در بعصی هواب‌ماها همانند اف -۱۳ تامکت به صورت دوتا ی ۲ در هواییماهایی مائند بوئینگ ۷۴۷ با اف -۴ به صورت تکی وجود دارد. به قسمت متحرک پایدارکننده عمودی را در می‌گویند. خلبان به وسیله پدال‌هایی که در زیر پایش قرار دارد را در را حرکت می‌دهد. حرکت را در و تأثیر آن روی ن صورت است که با حرکت را در به سمت چپ. هولیی که از سمت ه عمودی به را در برخورد می‌کند. آن را فشرده می‌کند و به آن ند و باعث می‌شود که قسمت دم هواپیما به سمت راست حرکت ایجاد شده حول محور عمودی باعث چرخش نوک هواپیما به گردد: در اععل را دربوکمک می‌کند هواپیما بدون تغییر ارتفاع به كد 

صفحه 26:
vertical stabilizer horizontal stabilizer 

صفحه 27:
* شکل ظاهری و ساخت درونی پایدارکننده افقی ت تقریباً شبيه ساختمان بال است با این تفاوت که بال همیشه ثابت است در حالیکه پایدارکننده افقی در بعضی هواپیماها ممکن است متحرک باشد و حول محور طولی خود بچرخد. همچنین بال‌ها هميشه به 1 ند در حاليكه يايداركنندهٌ افقى را هم به انتهاى بای دم عمودی متصل می‌کنند. سکان افقی در حالت نثی تقریباهوازی پا سطح زمین است در حال پرواز از فتن غیرضروری نوک هواپیما جلوگیری می‌کنند. 

صفحه 28:


صفحه 29:
* کانارد نوعی از دم هواپیما که در قسمت جلوی بدنه نصب می‌شود و بدون ایجاد نیروی بالابر مخللف می‌تولند تعادل را ایجاد کند و در واقع نیرویی در دم لين هواپیماها تلف نمی‌شود و هم بال و هم دم ليد می‌کنند. کارکرد کانارد شبیه به کارکرد دم هر دو نوعی پایدارکننده افقی محسوب می‌شوند. به دن طراحى کانارد و پیچیده بودن رفتار هواپیماهایی شتتفاده مي‌کنند, کانارد در طراحی هواپیما متداول 

صفحه 30:


صفحه 31:
ارابق فرود سازه‌ای است که هواپیما در هنگام توقف یا حرکت بر روی زمین بر آن تکیه دارد. ارابه‌های فرود یکی از قسمت‌های مهم هواپیما هستند که کار جذب انریٍی ناشی از فرود هواپیما را نیز برعهده دارند. در مراحل . طراحی ارابض فرود معمولاً يس از طراحی بدنه و چیدمان اجزاء هواپیما و محل مرکز شایم‌ترین و مورد. استفاده‌ترین نوع ارابش فرود نوع چرح‌دار آن است که حداقل سه چرح داشته باشد. این نوع داراى دو چرخ اصلی در عقب مرکز نقل و یک چرخ کمک در جلوی مرکز نقل است. بیشتر هواپیماهای مسافری همانند اف-۱۶ ایالات متحده یا میک-۲۹ روسیه دارای ارب فرود سه چرخی هستند (برای روی برف) و محفظه هوا (برای روی آب) نیز به جای چرخ بکار می‌رود. در يس از برخاستن هواپیما جمع می‌شود ما از نيروى بسار بكاهد به عبارقى ديكر براى باشد يعنى بليد به بيشترين حالت 

صفحه 32:


صفحه 33:
ايش سرعت هوابيما توسط دوتور لن أنست. هواريماهاى تخستين ار موتورهاى بيستوى | همانند موتورهاى خودرو داشت اما بعد از جند سال موتورهای جت تولید شدند و هم‌اکنون از آن‌ها در هواپیماها : می‌شود. انواع موتورهای جت عبارتند | نب ۳ اسکرم‌جت 5 تا ‎٩۰۰‏ کیلومتر در ساعت (۴۳۰ تا ۵۶۰ مایل در ساعت) دارند. همچنین برای برخاستن از زمین 

صفحه 34:
در هواپیماهای نخستین و هواپیماهای کوچک از موتورهای رفت و برگشتی (موتورهای پیستونی) برای عامل محرکه استفاده می‌شود. لین موتوره از نظر كليات شباهت زيادى با موتور اتومبيلها دارند با لين تفاوت كه لين موتورها با دور و حجم بالاترى ساخته مى شوند. * مقدار نيروى محركداى كه يك موتور بيستونى ايجاد می‌کند رابطظ نزدیکی با میزان شعاع ملخ هواپیما (پرولنه) دارد. اگر ‎a ee‏ ‎٠‏ هوایماهای ملخ‌در در لب موارد کم‌صداتر از هستند. همچنین هزینه ساخت آن‌ها کمتر است. برای مثال هواپیمای ۴ نفره سسنا ‎Sle‏ موتوره پیستونیبال با و بال تلبت است که اولین پرواز این هوابيما در سال أن غتوز جهوادامه دارد ي تاكنون بيشتر از هر هوابيماى دیگری تولید شده‌است. به‌جز ‏ل ‎Se‏ تاکنون بیش از ۴۵۰۰۰ 

صفحه 35:


صفحه 36:
موتورهای جت. نوعی موتور هستند که از شتاب دادن و تخلیه سیال برای ایجاد پیش‌رلنش بر پلیه قانون سوم نیوتن استفاده می‌کنند. موتورهایی مانند توربوجت. توربوفن. رم‌جت و موتور موشک همگی گونه‌ای از موتور جت به‌شمار می‌روند؛ ولی معمولا منظور از موتور جت توربینی است که با بیرون‌دادن گاز داغ برای پیشرانش ‎Sek‏ اصول يليه كاركرد اين نوع موتورها تقريبا ساده است. هوا از طریق یک مجرای ورودی به بخش کمپرسور وارد شده و متراکم می‌شود. سپس هوای متراکم وارد محفظه احتراق شده وبا اضافه شدن سوخت مشتعل می‌شود. تراق#مخلوط هوا و سوخت باعث منبسط شدن و جریان یافتن ن به سمت انتهای موتور شونده از میان یک سری پره‌های توربین عبور می‌کند که از طریق یک شفت به پر هوای منبسط شده توربین را به گردش درمی‌آورد که در نتیجه باعث به حرکت زشوند. زملنی که هوای منبسط شونده بخش توربین را نيز يشت سر گذاشت با سرعتی ار5"موتور شذه از لن خارج می‌شود که این تفاوت سرعت بین هوای ورودی و از را ایجاد می‌کن در واقع للوتورهاى جت شتاب بسيار زيادى به حجم کمی از هوا 

صفحه 37:
توربوجت یا چرخش زای شارشی نوعی موتور جت است که در ن همه هوای مکیده‌شده به اتاق احتراق می‌رود و پس از مخلوط شدن با سوخت و احتراق به‌صورت گاز خروجی داغ از دهلنه عقب موتور خارج می‌شود. این نوع موتور قدیمی‌ترین نوع موتور جت است. موتورهای توربو جت. بیشتر بر نیروی تولیدی از گازهای خروجی اتکا دارند در موتورهای توربوجت. ابتدا؛ هوا وارد کمپرسور شده و متراکم می‌گردد. اما چون این هوا با سرعت نسبتا زیادی وارد موتور گردیده برای احتراق مناسب نیست و بیش‌تر سوخت مصرف شده. بدون اشتعال هدر می‌رود. به همین دلیل هوابه قسمت دیفیوزر یا همان کاهنده سرعت فرستاده می‌شود تا از سرعت ن کاسته شود. در دیفیوزر, ابتدا از سرعت هوا کاستهیم بر دما و فشار ن افزوده می‌شود. سپس این هوای آماده برای احتراق, به اتاقک احتراق احتراق . هوا ابتدا وارد لوله احتراق گشته. با سوخت مخلوط شده سپس محترق حاصله از این احتراق صرف گرداندن توربین شده و مابقی برای تولید نیروی رانش به کار اهای توربوجت. بعد از شیپوره خروجی یا نازل. قسمتی به نام پس سوز قرار می‌دهند که یر به موتور بجت 'و#هوزبوجت اج ایی-۱۷۸ ساخت آلمانی‌ها بود و با بدكاركيرى هوابيماى . هشت. ساختة مك دائل داكلاس. خطوط مسافربرى با هوابيماى جت نيز أغاز به كار 

صفحه 38:
Compressor Turbine Combustion Shaft chamber 

صفحه 39:
* موتورهای توربوفن در سرعت‌های متوتط (قا کمتر از سرعت صوت) دای بزده پیتری هستند و از نظر تولید سر و بهتری دارند به همین علت در بیش‌تر هواپیماهای مسافربری که در محدودطٌ سرعت‌های ساب * موتور توربوفن, یک کمپرسور بسیار بزرگ در جلوی موتور دارد که نسبت زیادی هوا پس از عبور از فن از فاصله بین فن و پوسته عبور کرده در انتهای موتور با گازهای داغ خروجی موتور یکی می‌شوند و نیروی پیشرانه را افزایش می‌دهد. توربوفن‌ها کارلیی بهتری نسبت به توربوجت‌های ساده دارند؛ زیرا به حجم زیادی از هوا که از فن عبور می‌کند شتاب داده می‌شود و با توجه‌ه هوای کمی که از هستة موتور عبور می‌کند. نیروی پیشرانظ زیادی تولید می‌کند. در موتورهای توریوفن, ابا متراکم شده سپس وارد اتاقک احتراق می‌شود و بعد از احتراق از طریق شیپوره یا نازل خروجی خارج شده این فرایند. نیروی رانش لازم را جهت رانش هواپیما به جلو تأمین می کند. البته در موتورهاى توربوق /دیگری از هوا از طریق کنارگذر نیز عبور داده می‌شود که در نهلیت به گازهای خروجی داغ * پیوسته ‎ee Gal ap amo ee‏ اصطلاحاً جریان سرد می‌گویند و مزایلیی از قبیل تولید نیروی درد توت موتورهای توربوفن با ‎Glass‏ در لین است که موتورهایتوربوپراپ. از پوسته موتورقرارگرفته اما در موتورهای توربوفن, ملخ یا فن توليدكننده رانش 

صفحه 40:
fppt.com Highstessue ——_Highressure Fan compressor ‏6ل‎ ‎\ \ High-pressure shat Lowpressue Lowpressue | sat were | Low.pressure Combustion Nowe compressor chamber 

صفحه 41:
توربوپراپ. نوعی موتور هواپیما است که معمولا در هولپیماهای کوچک و کم‌سرعت استفاده می‌شود. توربويرايها در سرعتهاى كي بازده بسيار يهترى سبيت به وه و بو ار اس عمده اين نوع موتور لين ست كه در سرعتهاى بالا صدای آنها زياد است. لین نوع موتور بیشتر در لازم براى اين جرخش توسط موتور جت است. با اينكه كاز خروجى اين أما در ‎toys A spas‏ از راتش توسط ملخ فراهم می‌شود. افن با توربوپراپ در این است که موتورهای توربوپراپ. فن یا ملخ ایجادکننده ‎seek,‏ ف نت ما دم موتورهای توربوفن, ملخ یا فن تولیدکننده پیش‌رانه موتور قرار گرفته‌ است. 

صفحه 42:
اتاقک احتراق 

صفحه 43:
موتورهای پالس جت دارای توربین. کمپرسور, یا شفت نیستند و تنها قطعة متحرک. البتّه در نوع دریچه‌دار دریچه آن است. در این گونه موتورهاء ابتدا توده بزرگی از احتراق در داخل موتور صورت می‌پذیرد که سبب بسته ماندن دریچه می‌شود. چون تنها راه فرار هوا از موتور قسمت انتهای آن می‌باشد هوا به طرف آنجا هجوم می‌آورد. در نتیجه خروج هواء ‎ME‏ یا حللت مکشی به وجود آمده که باعث رود هوای تازه می‌شود. در اين حالت. مقداری هوای محترق شده و صرف تراکم و احتراق گاز تازه‌وارد می‌گردد و سیکل به همین ‎GS,‏ للبته لین نوع از موتور جت کاربرد زیادی ندارند اما در ها یت اف کر عف خملی آن‌ها استفاده می شود. 

صفحه 44:
طرز کار موتور پالس جت: ۱- هوا وارد موتور می‌شود؛ 5 با سوخت مخلوط می‌شود؛ ۳- دریچه بسته يشود: *- مخلوط سوخت و هوا كه آنلش كرفتهاند أن ‎SG‏ خارج شده و موشک را به جلو می‌رانند. = 

صفحه 45:
* در خلال جنگ جهلنی دوم آلمان نازی توانست هواپیمایی با نام می ۱۶۳ کومت بسازند که با نیروی موتور موشک به پرواز درآید. پس از ن ایالات متحده توانست با هواپیمای بل ایکس ۱ + از موتور موشک بای باتش استفاده می کرد از ‎are spe‏ مرای آولمن بار بگذرد. بعدها هواپیمای نورث امریکن ایکس-۱۵ که لن هم از موتور موشک استفاده می‌کرد توانست از دیوار صوتی بگذرد و رکورد بیشترین سرعت و ارتفاع را با رسیدن به مرز فضا ثبت تا ری در هقی بت درکن ایک ۵ رتور رس سرنشین‌دار را با حدبیشتر سرعت ۷۲۷۳ کیلومتر بر ساعت در اختیار فوشکصر چندین هواپیما در میانههای سده بیستم استفاده شد 

صفحه 46:
موتور رم‌جت ساده‌ترین نوع موتور جت است. در لین نوع موتور هولیی که وارد موتور می‌شود به خاطر سرعت ورود به مجرای موتور خودبه‌خود فشرده می‌شود و نیازی به داشتن فشارنده (کمپرسور) نیست موتور رم‌جت فقط در سرعت‌های زیاد کارلیی دارد به همین دلیل نمی‌توان از ن برای شروع پرواز استفاده کرد و بایستی هواپیمای مجهز به این موتور توسط فلاخن پرتاب شود یا همانند موشک از یک هواپیمای مادر شلیک شود تا موتور آن به کار افتد. موتورهای رم جت. هیچ قطعه متحرکی ندارند و در نگاه اول. مانند یک لوله توخللی به نظر می‌رسند که بیشتر در سرعت‌های مافوق صواصٌ به کار می‌روند. موتورهای رم جت نیز مانند پللس جت. دارای توربین» کمپرسور یا ۰.. نمی‌باشند از آن‌مل) عنوان موتور دوم استفاده می‌کنند که با این تفاسیر بیشتر در موشک‌ها به کار می‌زوند. در این گوند. برای روشن شدن موتور ابتدا باید سرعت هوا به مقدار لازم برسد در صورت رخداد. ‎ab SS‏ ظور خَوّدکار خود را روشن می‌کند. در موتور رم جت. هوا با سرعت زیاد وارد موتور أأزاحتة قر قبسوت د فيوزويه خوبى متراكم شده و دما و و فشار آن بسیار بالا می‌رود. و سوخت محترق كشته و با خروج از موتورء نيروى رانش بسيار زيادى را آزاد مىكنند. يرا دارا مى باشند اما برای شروع پرواز و برخاست مناسب نمی‌باشند. 

صفحه 47:
تازل (دهاته خروجی) ‎(M=1)‏ (M>1) تزريق سوخحت وردى هوا فشرده سازى ‎(M<1)‏ 

صفحه 48:
موتور توربو رم‌جت از دو جزء ساخته می‌شود:۱-موتور رم جت ۲- توربوفن. در لین نوع جنگنده‌ها ابتدا برای شروع پرواز خلبان موتور توربوفن را روشن می‌کند تا انرئی لازم برای برخاست به وجود آید. سپس بعد از لین که هواپیمابه سرعت ۱ ماخ (سرعت صوت) یا نزدیک به آن رسید خود به خود موتور توربوفن خاموش ن,‌پسته می‌شود. سپس باد موجود وارد همان موتور گشته ولی به توربوفن» از کنار آن عبور و به داخل موتور رم‌جت می‌رود و که پا فشار موجود در هواه موتور روشن شده و در عرض ۱۵ ماخ به 7۸ للی ۷ ماخ می‌رسد. گفتنی است که این موتور ساخته شده‌است. ید اس ر-۷۱ و لاکهید آر-کیو ۱۷۰ 

صفحه 49:


صفحه 50:
* نام این موتورها از وابه گرفته شده که به معنای احترای در سر ۲۶ فوا عر اق رح ۱ ۱ می‌روند و ‎a‏ کار آن‌ها بسیار مشابه موتورهای رم‌جت با تغییراتی ن نکته قابل توجه است که مشتعل ساختن مولکول‌های هوا | با سرعت بالای ۴ ماخ وارد موتور می‌گردد. مانند ‎a‏ در گردباداست! اولین هواپیمای دارای موتور ای ‎os‏ سرنشین ناسا ایکس-۴۲ است که سرعت ‎ae >‏ 0 ۶ کیاومت در ساعت) اند ‎ 

صفحه 51:
رس ۱ اگزوز مافوق صوت احتراق ‏ فشرده‌سازی مافوق صوت 

صفحه 52:
شتر هواپیماها به لین منظور ساخته می‌شوند که به تعداد زیادی از مشتریان فروخت یک هواپیمای کوچک از جمله آزمایش‌های امنیتی می‌تولند تا چهار سال به طول بیان هواپیماهای بزرگ بیشتر است. در طول این فرایندها است که اهداف و طراحی هواپیما پیشرفت می‌کند. برای مثال شرکت‌های هواپیماسازی با استفاده از نقشه‌ها و مدل‌های شبیه‌سازی شده هواپیماء به آزملیش مقاومت. ٌن در برابر باد و همین‌طور پیش‌بینی حرکات لّن در شرلیط مختلف می‌پردازند. ايانه های مخصوص که صرفا برای این کار تهیه شده‌اند انجام می‌شود. همچنین به منظور بررسی مدل‌های کوچک شده‌ای از آن در تونل‌های باد قرار می‌گیرد. این مراحل گذر کرد. شرکت شروع به تولید تعداد محدودی از نمونه‌های اولیه چ آوابرزی هولیی صورت می‌گیرد. به این ترتیب آزمون‌های پرواز ادامه پیدا می‌کند از ایمن فراهم شوگ سپس تللایندگان سازمان دولتی ترابری هولیی به شرکت می‌دهد. 

صفحه 53:
در ابالات منحده آمریکا اداره هوانوردی فدرال و در اتحادیه روبا آدلنس امتیت درا ۲ اجازه صدور مجوز برای پرواز یک هواپیما را دارند. ای ات ار ار ار ۱۰ ۳ که سازمان هوایی هر کشور مجوز پرواز آن هواپیما را صادر کند. برای مثال شرکت. هواپیمایی ایرباس که در بریتانیا قرار دارد. باید برای فروش هواپیماهایش در آمریکا از اداره هوانوردی فلا گواهی بگیرد و همین‌طور شرکت هواپیملیی بوئینگ برای فروش هواييماها. ‎zs‏ اديه اروياء نياز به گواهی تأیید از آژانس امنیت هوایی دارد. در سال‌های یرنه به موايماهايي که آلودگی صوتی کمتری ایجاد می‌کنند ص در مناطق شهری‌ای که ترافیک هولیی زیادی دارد لین مسئله انی عمّه پیگیری می‌شود. 

صفحه 54:


صفحه 55:
تعداد محدودی از شرکت‌های سازنده هواپیماهای بزرگ در جهان وجوه دارد. با لین حال, فرایتد سات ۴ یک هواپیما به صورتی است که ده‌ها یا صدها کمپانی بزرگ و کوچک دیگر نیز در آن شرکت دارند. برای متال یک شرکت می‌تولند توليد ارابدخاى فرود را برعهده بكيرد در حللى كه يكى ديكر مسئول رادار آن) توليد قطعات مختلف محدود به شهر يا حتى كشور خاصى نيست بهطورىكه در مورد كميانىهاى هواييمايى بزرك اين قطعات مى تواند از سراسر جهان تأمين شود. اين قطعات بعد از سفارش وساحت همگی به سمت شهرو اكه خط مونتاز اصلى قوابيها در آن قرار دارد فرستاده می‌شود. إحل؛ خوابيها نوسط باررسان سازمانهاى دولتى هوایی چند بار دیگر آزبا.۲۰ لرادهای پنهان آن نیز آشکار شود پس از آن که کواهی تأبید ‎Sa thy‏ هراب ۴ ‎la tales] alas! agg‏ نهایی ‎ce‏ در این آزمایش‌ها هواپیما برای ده‌ها ایو کارآزموده مورد استفاده قرار می‌گیرد و پس از گذر این لین مرحله هواپیما از جمله رنگ‌آمیژی. صندلی‌ها و ... انجام می‌شود تا برای تحویل به 

صفحه 56:


صفحه 57:
هواپیمای مسافر بری هواپیمای لوکس 

صفحه 58:
هواپیمای مسافربری به هواپیماهلیی گفته می‌شود که برای ترابری مسافر و باربری هولیی استفاده مىشون این هواپیماها توسط شرکت‌های هواپیمایی اداره می‌شوند و وزنی سنگین‌تر و ابعادی نسبتا بزرگتر از هواپیماهای سبک و فوق سبک دارند.هواپیمای مسافربری جزو کارهای تجاری دسته‌بندی می‌شود.امرو شرکت‌های زیادی هستند که هواپیمای مسافربری تولید می‌کنند که می‌توان شرکت‌های ایرباس» بوئیت بمباردیه و امبراثر را مثال زد که در رقابت عمده با یکدیگر هستند. بزرگ‌ترین هواپیماهای مسافری. هواپیماهای پهن‌پیکر جت هستند. هوابيماى بهن بيكر يكل پیمای بزرگ مسافربری است که در سالن مسافرین آن دو راهرو وجود دارد و د راهرویی می‌گویند. عموماً هواپیماهای مسافربری پهن‌پیکر, بدنه‌ای با قطر ۵ تا اهاء کر سالن اصلیء مسافران در ۷ تا ۱۱ صندلی در کنار یکدیگر می‌نشینند و تا 10 طسافریه]دارد. هواپیماهای پهن پیکر به صورت گسترده‌ای برای حمل با استفاده قرار می‌گيرند. بزرگ‌ترین هواپیما پهن‌پیکر جهان ایرباس آ-۳۸۰ است 

صفحه 59:
* در مقابل, هواپیماهای مسافربری تنگ‌پیکر دارای قطری در حدود ۳ تا ۴ متر هستند و یک راهرو دارند و تعداد صندلی‌های آن‌ها بین ۲ تا ۶ عدد کنار هم است. هواپیما بوئینگ ۷ ۰ که تنگ‌پیکر بود, نخستین جت مسافری بود که موققیت تجاری یافت و عصر جت را آغاز کرد. همچنین این هواپیما نخستین هواپیمای جت محصول شرکت بوئینگ به حساب می‌آید. * هواپیملهای پهن,پیکر در اصل برای بهره‌وری بیشتر و در عین حال آسایش ‎GS‏ شده‌است. این هولپیماها به منظور انتقال هرچه بیشتر مسافران لتیجه سود و منفعت بیشتر گسترش یافته‌اند. اینکه یک ‎ ‎ ‎ ‏ههواييما ج فر,را حمل کند. به شرکت هواپیملیی هم وابسته‌است زیرا اندازی لد لنهای هوائیما را شرکت هواپیمایی تعیین می‌کند. برای تال درل اه ری ‎ ‎fppt.com 

صفحه 60:


صفحه 61:
خطوط هولیی لوکس دنیا درای سه کلاس پروازی می‌باشند. که آن‌ها را کلاس پروازی در جه ۱. بیزنس و آکونومی می‌نامند. کیفیت مبلمان و خدمات ارائه شده در هر يك از اين کلاس‌های پروازی, با یکدیگر متفاوت است و افراد بسته به بودجه و اولویت خود. یکی از آن‌ها راه برای سفر خود برمی‌گزینند. یکی از مهم‌ترین مژلفه‌هلیی که کیفیت یک سفر هولیی را تضمین می‌کند. درجه کیفی خط هولیی ارلئه دهنده پرواز مورد نظر است. بسیاری از افراد دنیا و به ویئّه ثروتمندان و صاحبان کسب و کارهای بزرگ. تنها با خطوط هولیی خاصی سفر می‌کنند. و هرگز حاضر نیستند با سایر خطوط هوایی که از تجملات کم تری برخوردارند. سفر کنند. خطوط هوایی امارات. سنگاپور. کاتهاس» ژلپن. لوفت هانزا و خط هولیی فرانسه جزء لوکس‌ترین و مجلل‌ترین خطوط هوایی دنیا هستند. و تعریف تط از کلاس پروازی درجه ۱ راء در دنیا عرضه کرده‌اند. میلمان: پذیرابی: حنما ۴ ارلئه. شده توسط و کیفیت سرویسی که لین خطوط هولیی در کلاس پروازی کلاس پروازی درجه ۱ به م#كانان+ ری فرلتر از حد تصور مسافران است. و هر سفری که با لین خطوط هولیی لوکس انجام می‌شود. تب ‎see eet Solel eee‏ هوایی تنها دارای پروازی درجه ۱ هستند و لازم آست بدانید که تمامی هواپیماهای این خطوط هوایی دارای سه کلاس پروازی؛ 8 ‎Spee‏ 9 اکونومی می‌باشند. که در ادامه به مقایسه آن‌ها با یکدیگر خواهیم پرداخت. 

صفحه 62:
درجه یکد س اول هواپیماهای مسافری معمولا گران‌ترینن صندلی‌های یک- پرواز را تشکیل هد. در کلاس اول صندلی‌ها مجهز به ماساژوه سیستم حرارتی و برودتی سیستم سرگرمی, تلویزیون لمسی حمام. تخت خواب و در بعضی موارد اتاق خصوصى هستند. س تجاری: از کیفیت بالایی برخوردار هستند و معمولاً توسط مسافرهای صندلی که تا ۱۸۰ درجه خم می‌شود و مي‌تواند به یک تخت ای امکانات ارتباطی همچون اینترنت و فکس هستند. 

صفحه 63:


صفحه 64:
* هواپیمای شاتل‌بُر به هواگردی می‌گویند که برای ترابری شاتل فصا ی در و رم طرا ی دوس ار اک المررية مالفال ی اه سازمان فضاپیملیی آمریکا (ناسا) آن‌ها را تا حد زیادی تغییر داده و سب لین عملیات. ویثه کرده‌است. یکی از آن‌ها مدل دیگری ۷۴۷ رده ۱۰۰ میان‌برد است. در دوران آان:-۲۵ قزای همین نقش را برای حمل شاتل 2S 

صفحه 65:
fppt.com 

صفحه 66:
ل ا ا صا و مانوريذيرى بسيار است و از سلاحهايى براى از ميان بردن هواپیماهای دشمن برخوردار است. جنگنده‌ها در درجه اول برای ل فضای هوایی طراحی می‌شوند. جنگنده‌ها در پیماهای نظامی دیگر اندازه کوچکی دارند. آن‌ها با هواپیماهای دیگر پرداخته. بمب‌افکن‌های دشمن 

صفحه 67:
تولید جنگنده‌ها از اوایل جنگ جهانی اول آغاز شد و در ابتدا با بدنه‌های چوبی و سطح پارچه‌ای ساخته می‌شدند. ابت از آن‌ها به عنوان هواپیمای دیده‌بان برای راهنمایی توپخانه استفاده می‌شد اما خیلی زود مشخص شد که می‌توان آن‌ها را مسلح کرده و برای نبرد با هواپیماهای دشمن و مأموریت‌های تاکتیکی دیگر از آن‌ها استفاده کرد. در اواخرا جنگ جنگنده‌هایی چون فوکر دیب ۷ آلمان و اسپاد فرانسه به سرعت ۲۱۵ کیلومتر در ساعت دست يافتند. جنگ جهللی دوم شاهد ج ی ره وک مرعتهایی ‎as‏ از ۷۵۰ کیلومتر در ساعت رسیده و يليت ‎jn‏ دور نگ در هر چیه مقس و دی رش بر ‎Fee Ali‏ ایفا کنند اما جت‌های جنگنده‌ای چون اف-۸۶ سیبر آمریکایی‌ها و میگ-۱۵ روس‌ها مورد استفاده قرار گرفتند. از آن زمان تاکنون جنگنده‌ها برای نقش‌های, جنگی خاصی رهگیریه گونه‌ای طراحی شده و مسلح می‌شوند که برای رهگیری. شکست دادن يا بإفكينهاى دشمن مناسب باشند. جدكندءهاى برترى هوليى بايستى از برد عمليلتى بالابى قلمرو دشمن دلوت کرده و جنگنده‌های دشمن را نابود كنند. بسيارى از جنگنده‌ها از اهداف زمینی با استفاده از نواع بمب و موشک هوابه زمین برخوردارند و در نقش جنگنده 

صفحه 68:
ل اول جنگنده‌هاء بیشتر به جنگنده‌هلیی اطلاق می‌شود که در ابتدای عصر ج و در سال‌های ۱۹۴۵ تا ۱۹۵۵ میلادی یعنی بعد از جنگ جهلنی دوم و تا زمان پایان جنگ کره تولید شدند. اين هواييماهاء اولین هواپیماهایی بودند که به موتورهای توربوجت مجهز شدند. ولی با تمام این اوصاف قادر به شکستن دیوار صوتی نبودند و,از نظر توانایی و قابلیت‌های جانبی. بسیار به همان هواپیماهای تونی جن ‎a ae ara ee‏ ع اپیماها که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان اف ۸۶ سییر آمریکایی «هوليّى ايران نيز بود و هواپیمای میگ-۱۵ روسی اشاره کرد که رادار نبوذه و لا همان سلاح‌های معمولی توپ و بمب‌های سقوط ‎teas cla Stee‏ اسفاده مل کردن؟ 

صفحه 69:


صفحه 70:
* چنگنده‌ای نسل دوم كه طلى سالهاى 1188 خا ۱۹۶۰ ميبلادى توليد شدند» هوابيماهايى بودند كه سرعت بيشترء سيستمهاى رادارى تشخيص هدف و اولين موشكهاى هوا به هواى هدايت شونده كه سايد ويندر نام داشت و هماكنون نيز از آن بسیار استفاده می‌شوده دارا بودند لین تكتددهاء در حقيقت با به عملگیری درس‌هایی که در جنگ کره آموخته شد. طراحی و تولید شدند. نمونه جنگنده‌های اف ۱۰۳ استارفایتر را می‌توان نام برد. هواپیماهای نسل دوم بودند که قادر به حفظ سرعت‌های مافوق صوت در پرواز مستقیم چشمگیر در صنعت موشک‌های هوابه هواء موجب شد که برای أن از این مولنوک‌ها به‌پعنوان سلاح اولیه و اصلی هواپیما به جای استفاده شود. 

صفحه 71:


صفحه 72:
* در حدود سال‌های ۱۹۶۰ تا ۰۱۹۷۰ نسل سوم جنگنده‌ها که بیشتر جنگنده‌هایی را که در جنگ ویتنام شرکت کردند. پوشش می‌دهد. متهلد شدند. بیشتر لین جنگنده‌ها اولین هواپیماهای چند منظوره بودند كه قادر به انجام مأموريتهاى هوا به هوا و هوا به زمين به ان بودند. مشهورترين هواييماى اين نسل هواكرد اف-5 است كه در نمونه‌های گوناگونی ساخته شد و نیژوی هوایی ,کشورهای بسیاری در جهان از ز در آمده‌است. 

صفحه 73:


صفحه 74:
پس از آن و درطی سال‌های ۱۹۷۰ 1 ۰۱۹۹۰ روند رو به رشد تولید جنگندهها چند مأموریتی به طرز قلبل توجهی ادامه يافته و سرانجام منجر به تولید هواپیمای متهوری حون اف ۱۳ تامکت اف ۵ ايك اف ۱ فالکون. اف ۱۸ هورنت و میگ-۲۹ شد. در این هواپیماها؛ تأکید بیشتر بر روی قابلیت مانوردهی هوایی و بو ل نگ ههار | بسیار سریع عمل پس از نسل چهارم. مابین سال‌های ۱۹۹۰ تا دقلى شبار مشله جنکنده‌های سل جهارم ول با قابلی‌های I oe i jouto eal jae lad gloat ave asad a) 

صفحه 75:


صفحه 76:
* از سال ۲۰۰۰ تابه امروزه نسل بسیار جدیدی با نام نسل پنجم جنگنده‌ها پدید آمده‌است. در جنگنده‌های نسل پنجم که به صورت نمونه می‌توان به آف-۲ ۲ رپتور و اف-۵ ۳ آمریکایی و سوخو- ۷ روسی اشاره کرد در لین جنگنده‌ها خلبان دید کاملی را از صحنه ستگاه‌های اویونیکی (الکترونیک پرواز) پیشرفته روی میدن را کاملاً در کنترل خود دارد. مهم‌ترین ویژگی "پنجم زادار گرپزی است که به بقاپذیری جنگنده و ن از دید راداری دشمن کمک شایانی می‌کند. 

صفحه 77:


صفحه 78:
رنده هدایت‌پذیر از دور (با نماد اختصاری پهپاد) یا هواپیمای بدون سرنشین چیزهای پرنده هدایت‌پذیر از راه دور است. کنترل پهپاد بدون استفاده از انسان در درون آن صورت می‌گیرد. اگر چه انسان نیز می‌تولند به عنوان محموله در آن باشد. این وسیله پرنده از نیروهای ایرودینامیکی برای پرواز در مسیر دلخواه استفاده می‌کند. پهپادها پا به وسیله کنترل از راه دور یا با برنامه‌های پیش پروازی ربخته سامانه‌های خودکار دینامیک هدایت می‌شوند. پهپادها در حال نظامی که شامل جاسوسی و حمله می‌شود فعالیت می‌کنند. تین آدر برنامه‌های غیرنظامی مانند خاموش کردن آتش‌سوزی‌ها برای بان #خطر دارم یا کنترل پلیس در ناآرامی‌ها و صحنه‌های شتر حوادث غیرمترقبه طبیعی استفاده می‌شوند. 

صفحه 79:


صفحه 80:
* اگر مرگ هر مسافر را پراساس کیلومتری که طی می‌کنند در نظر بگیریم. سفر با هواپیما ۰ برابر امن‌تر از سفر با اتوبوس و قطار است (بجز ماشین که تلفات بیشتر از اتوبوس و قطار ‎of‏ اما با لین حال تلفات هر سانحه هولیی بسیار بیشتر از سوانح با دیگر وسایل تفاوت بسیاری بین هواپیماهای بزرگ تجاری و هواپیماهای شخصی كوجك وجود دارد به صورتى كه هوابماهایتجریبزرگ ۸۳ بر م‌تر هستند اد سوانج و گفته‌های موایی به شدت هر حال گمتر شدین 1 ۳ فقط تعداد ۲۶۵ نفر در کل جهان بر اثر سانحة هوایی ‎Cul J‏ که در سال ۲۰۰۱ میلادی ۴۱۴۰ نفر کشته شدند که البته ,هوایی جهان حادثه فرودگاه تنریف بود که در آن ۵۸۳ نفر جان باختند. 

صفحه 81:
7 8 ان ووو1 

صفحه 82: