واژه های رایج در اپیدمیولوژی

واژه های رایج در اپیدمیولوژی

اسلاید 1: واژه هاي رايج در اپيدميولوژيواژه هاي رايج در اپيدميولوژي: (دانستن آن لازمه زبان علمي اپيدميولوژي است)G.H.Sadri

اسلاید 2: سلامت (Health)براساس تعريف W.H.O سلامت يا تندرستي عبارتس از حالتي كامل از آسايش جسمي- رواني و اجتماعي نه فقط در بيماري و ناتواني بيماري (Disease)اختلال در فعاليت هاي جسمي و رواني و اجتماعي ناتواني (Disability)كاهش موقت يا درازمدت قدرت فعاليت يك فرد را گويند معلوليت (Handicap)كاهش قابليت انجام يك وظيفه اجتماعي در يك فرد درنتيجه نقص عضو يا آموزش ناكافي براي انجام وظيفه اي معين يا شرايط ديگر. G.H.Sadri

اسلاید 3: ناخوشي (Illness)حالتي ذهني است كه فرد احساس مي كند حالش خوب نيست.مراقبت بهداشتي (Health care)آن دسته از خدماتي است كه بوسيله فرد، اجتماعات و يا موسسات خدماتي به منظور حفظ، ارتقاء پايش و بازسازي سلامت ارائه مي شود و مراقبت هاي بهداشتي بسيار فراگير بوده و خدمات درماني را نيز شامل مي شود. شاخص سلامت (Health Index)يك بيان رياضي از حالت تندرستي اجتماع بوده و از فرمولهاي خاص بدست مي آيد مثل انواع ميزانها. G.H.Sadri

اسلاید 4: بررسي بهداشتي (Health survey)نوعي بررسي كه به منظور جمع آوري اطلاعات در مورد وضعيت سلامتي يك جمعيت انجام مي شود. ابتلا(morbidity)هر انحرافي (عيني يا ذهني) از آسايش جسمي- رواني و اجتماعي را گويند كه در اين مفهوم گاهي كسالت و ناخوشي مترادف بكار ميروند. بررسي ابتلا (morbidity survey)روشي براي تخمين شيوع و بروز بيماري در يك جمعيت است. يك بررسي ابتلا معمولا براي دستيابي به واقعيت هاي موجود در انتشار يك بيماري طراحي ميشود نه آزمون يك فرضيه. ميزان بروز (Incidence Rate)سرعت وقوع وقايع جديد در يك جمعيت است و با كسر نشان داده ميشود تعداد وقايع جديد در يك دوره مشخص تعداد افراد مواجهه يافته يا خطر در طي دوره مشخص زمانG.H.Sadri

اسلاید 5: زدگي (Infestation)رشد و تكثير عوامل بيماريزا در سطح بدن مثل شپش تن دوره كمون (Incubation period)فاصله زماني بين هجوم يك عامل بيماريزاي عفوني تا ظهور اولين علايم و نشانه هاي بيماري گويند. بيماريزا (Patogen) يك عامل بيماريزاي عفوني كه قادر به ايجاد بيماري باشد. دوران استقرار (Induction period)يعني فاصله زماني بين شروع تأثير عليتي يك عامل تا ايجاد اولين نشانه هاي بيماري.بيماري پيش باليني (Disease preclinical)بيماري بدون علايم و نشانه ها G.H.Sadri

اسلاید 6: ميزان شيوع (prevalence Rate) مجموع افرادي كه در يك لحظه زماني خاص يك خاصه يا بيماري را دارا باشند. جمعيت كه در اين زمان يا دوره در معرض خطر ابتلا به خاصه يا بيماري هستند. بيماري بومي (Endemic Disease)حضور دايمي يك بيماري يا عامل عفوني در يك محدوده جغرافيايي يا جمعيت معين را گويند.تك گير(sporadic)وقوع غيرمنظم- تصادفي و نادر يك بيماري در يك منطقه و در زمانهاي مختلف را مي گويند. همه گيري (Epidemic)وقوع يك بيماري يا حادثه يا رفتار بهداشتي خاص دريك منطقه يا جامعه اي معين گويند كه بطور واضح بيش از انتظار عادي باشد. بنابراين همه گيري حالتي است نسبي.G.H.Sadri

اسلاید 7: عالمگير(pandemic)حالتي از همه گيري است كه در يك سطح بسيار وسيع اتفاق مي افتد و نسبت بزرگي از جمعيت را در برمي گيرد.بيماري واگير (Communicable Disease)بيماريهايي كه درنتيجه عوامل عفوني يا ترشحات سمي آنها ايجاد شده و بتواند از فرد يا حيوان آلوده (مخزن)، بصورت مستقيم يا غيرمستقيم، از راه ميزبان حيواني واسط، ناقل يا محيط بيجان به ميزبان جديد منتقل شود. عفونت (Infection)ورود، گسترش و تكثير يك عامل عفوني در بدن انسان يا حيوان را عفونت مي گويند. عفوني بودن (infectiousness): مشخصه اي از يك بيماري عفوني در زمينه سهولت انتقال نسبي آن به ميزبانهاي ديگر گويند. G.H.Sadri

اسلاید 8: عفونت پذيري (infectibility): مشخصه اي از ميزبان كه او را براي عفونت پيداكردن آماده مي كند. عفونت زايي (Infectivity): مشخصه اي از عامل بيماريزا مبني بر قابليتش در ورود، بقاء و تكثير در ميزبان. حدّت(virolence)درجه قابليت بيماريزايي يا قدرت توليد بيماري توسط يك ميكروارگانيسم در يك ميزبان خاص گويند . بشكل عددي= تعداد موارد بيمارشده در اثر يك عامل خاصتعداد كل عفونت يافتگان يا مواجه يافتگان به آن عاملG.H.Sadri

اسلاید 9: بيماري تحت باليني (Disease subclinical)وضعيتي از بيماري كه با استفاده از آزمايشهاي خاص قابل تشخيص است و هنوز علايم باليني مشخص نشده است.دوره واگيري (Communicable period)دوره اي كه طي آن عامل عفوني مي تواند به صورت مستقيم يا غيرمستقيم از فرد عفونت دار به فردي ديگر يا از حيوان عفوني به انسان منتقل شود.G.H.Sadri

اسلاید 10: مخزن عفونت (Reservoir of Infection)شخص، حيوان، گياه، خاك يا مجموعه اي از اينها كه عامل بيماريزاي عفوني به طورطبيعي در آن زندگي و توليد مثل كند و براي بقايش به آن وابسته باشد. و در آن به نحوي توليد مثل كند كه بتواند به يك ميزبان حساس منتقل شودبعبارتي زيستگاه طبيعي عامل بيماريزاي عفوني را مخزن گويند منبع عفونت (Source of Infection)انسان، حيوان، شيئي يا مواد كه از آن يك عامل عفوني به يك ميزبان منتقل مي شود. ** به تعريف مخزن عفونت مراجعه شودG.H.Sadri

اسلاید 11: آلودگي (pollution)هرنوع تغييرات نامطلوب در هوا، آب يا غذا را گويند.ميزبان (Host)يك انسان يا حيوان زنده ديگري از جمله پرنده يا بندپا كه بتواند در شرايط طبيعي عامل عفوني را مسكن داده و نگهداري كند. حامل (Carier)انسان يا حيواني كه يك عامل عفوني خاص را بدون داشتن علايم باليني درخود جاي دهد و به صورت منبع بالقوه عمل نمايد كه مي تواند حامل دوران كمون و حامل دوران نقاهت باشد. G.H.Sadri

اسلاید 12: ناقل (Vector)به حشره يا هر حامل زنده اي كه عامل بيماريزاي عفوني را از فرد يا محيط آلوده به فرد حساس، محيط اطراف و با غذاي او انتقال دهد. مورد به فردي از يك جمعيت يا گروه اطلاق مي شود كه بيماري، اختلال سلامتي و يا شرايط خاص تحت بررسي را دارا باشد. G.H.Sadri

اسلاید 13: مورداوليه (primary case)فردي كه بيماري را در خانواده يا گروه تحت مطالعه وارد مي كند. جداسازي (Isolation)جداساختن افراد يا حيوانات عفونت دار از سايرين در طي دوران واگيري در شرايطي كه انتقال مستقيم يا غيرمستقيم عامل بيماريزاي عفوني را به حساسها قطع يا محدود كند. مراقبت (Survillance) رسيدگي دائمي با روشهايي كه به علت عملي بودن، يكنواخت بودن و سرعتشان انتخاب شده اند نه به علت صحت زيادشان و هدف يافتن تغييراتي كه در روند يا توزيع بيماري به وجود مي آيد تا بتوان براساس آن پژوهش يا مبارزه را بنا نهاد. G.H.Sadri

اسلاید 14: پديده كوه يخ(Iceberg phenomenon)در اپيدميولوژي فراواني واقعي يك بيماري در جامعه به كوه يخ تشبيه مي شود. موارد شناخته شده بيماري كه در معرض ديد بوده و كمتر است به رأس كوه يخ و قسمت بيشتر موارد كه پنهان و ناشناخته است به بخش بزركتر توده يخ كه زير آب است تشبيه ميگردد.. پيگيري (follow up)زيرنظر قراردادن درازمدت يك فرد يا گروه يا جمعيت خاص كه بعضي از مشخصات مورد توجه در آنها ارزيابي شده است. مواجهه- مواجهه يافته (Exposure Exposed)افراد يا گروههايي كه با عمل خطر بيماري تماس داشته اند. پي آمد (outcome)تمام نتايج محتمل به علت مواجهه با يك عامل عليتي گويند، گاهي اين تغييرات در حالت سلامت و به علت رفع يك مشكل بهداشتي بوجود مي آيد G.H.Sadri

اسلاید 15: تخمين يا برآورد (Estimate)بيان كميتي يك مقدار يا ارزش گويند، كه تقريبي مي باشد. فرضيه (Hypothesis)انگاشتي كه درنتيجه مشاهده و تفكر بدست مي آيد.و به پيش بيني هاي قابل ابطال منجر مي شود. توزيع (Distribution)خلاصه شده افرادي كه در دسته هايي از جمعيت اندازه گيري شده است. كارسازي، تاثيرگذاري (Effectiveness)درجه انطباق نتايج حاصل از يك مداخله يا خدمت خاص در يك جمعيت در مقايسه با نتايج مورد انتظار گويند. G.H.Sadri

اسلاید 16: ارزشيابي (Evaluation)فرايندي با بالاترين عينيت و نظم ممكن براي تعيين تناسب و تاثيرگذاري فعاليت ها در رابطه با اهداف آنها.خطرقابل قبول (Acceptable Risk)كمترين خطري كه در هر برنامه مد نظر قرار مي گيرد.اپيدميولوژيست (Epidemiologist)محققي كه وقوع بيماري يا حالات خاص مربوط به سلامت را در جمعيت معيني مطالعه مي كند كه گاهي مبارزه با بيماري جزء وظايف او بحساب آورده اند. G.H.Sadri

اسلاید 17: اپيدميولوژي باليني (Clinical Epidemiology)كاربردي از اپيدميولوژي كه در شرايط باليني و مراقبت هاي مرتبط با آن انجام مي شودپيشگيري دارويي(Chemoprophylaxis)تجويز يك ماده شيميايي يا دارو جهت جلوگيري از ايجاد عفونت يا ايجاد بيماري واضح. بهداشت عمومي (Public Health) فعاليتي سازمان يافته و اجتماعي است كه به منظور حفاظت، ارتقاء و بازسازي سلامت افراد انجام مي شود. تكيه اصلي برنامه هاي (P.H) بر پيشگيري از بيماريها و تامين نيازهاي بهداشتي جامعه است.G.H.Sadri

اسلاید 18: سالهای زندگی با نا توانی تعدیل شده (DALYs) Disability Adjusted Life Years نوعی شاخص فاصله سلامتی است که سالهای از دست رفته زندگی، چه از بین رفته به علت مرگ زودرس و چه به هدر رفته در نتیجه نا توانی ناشی از بیماریهای غیرکشنده را محاسبه می کند. DALY=YLL+YLD))(YLL) سالهای از دست رفته زندگی به علت مرگ زودرس(YLD) سالهای سلامتی از دست رفته به علت ناتوانی ناشی از پی آمدهای غیر کشنده بیماریها و آسیب هاG.H.Sadri