ویژگی های اقلیم تبریز

صفحه 1:
به نام خدا نام استاد: سرکار خانم فریبا رضایی نام دانشجو: محمد حاجى على نيك مقطع تحصيلى : ترم دوم كاردانى (معمارى) دانشگاه : آزاد واحد سما (شریعتی) 

صفحه 2:
موقحیت شهرستان تبریز در استان آذربایجان شرقی : - شهرستان تبریز در 38 درجه عرض جغرافيايى و 46 درجه طول شرقى واقع شده است . شهر تبريز مركز استان آذربايجان شرقى و یکی از مهم ترين شهر هاى ايران محسوب مى شود . وسعت شهرستان تبريز 4344.9 كيلومتر مربع مى باشد . - شهرستان تبريز در غرب استان آذربايجان شرقى قرار كرفته است و از شمال به شهرستان های شبستر و اهر و از شمال شرقی به هریس , از شرق به بستان آباد. از جنوب با مراغه و از غرب یا اسكو همجوار مى باشد. ان هاى استان آذربايجان شرقى 

صفحه 3:
تبر؛ ز در كروه اقليم سرد قرار گرفته است . خصوصيات عمومى اين اقليم به قرار زير است : كوهستان هاى غربى كه دامنه هاى غرب رشته كوه هاى مركزى ايران را شامل مى شوند با توجه به اين كه در اين منطقه متوسط حداقل دمای هوا در سردترین ماه کمتر از 3- درجه سانتی گراد است که جزو مناطق سرد سیر محسوب می شود سلسله کوه های غربی چون سدی مانع نفوذ هواى مرطوب مديترانه به داخل فلات ايران شده و رطويت هوا را در دامنه های خود نگه می دارند . از ویژگی های این اقلیم . كرماى شديد دره ها در تابستان و اعتدال آنها در فصل زمستان است . مقدار و شدت تابش آفتاب در تابستان این منطقه زیاد و در زمستان بسیار کم است . زمستان های طولانی , سرد و سخت بوده و چندین ماه از سال زمین پوشیده از یخ است . در سراسر این منطقه از آذربايجان تا فارس زمستان ها به شدت سرد بوده و سرما از اوايل آذر ماه شروع شده وكم و بيش تا اواخر فروردين ماه ادامه مى يايد . مقدار بارندكى در تابستان ها كم و در زمستان زياد و اكثرا به صورت برف است . يرف هلى بيابى اكثر قله ها را پوشانده و در ارتفاعات بیش از 3000 متر همواره برف دائمى وجود دارد . به طور كلى در اين منطقه ‎٠‏ بهارى كوتاه زمستان و تابستان را از هم جدا می سازد . شهر های تبریز . اروميه . سنندج و همدان در اين اقليم قرار دارند . 

صفحه 4:
فشار هو فشار هو در تبریز در سال های مختلق و ماه های مختلف سال تقریبا یکنواخت بوده و با نوساناتقابل ملاحظه ای رویه رو نبوده است . متوسط فشار هوا در طی 6 سال 1976 -1981 نشان مى دهد كه حداكثر متوسط فشار هوا برابر 864.5 ميلى بار در سال 1977 و حداقل فشار متوسط هو برابر 792:5 ميلى بار در سال 1979 بوده است انور #ورشيد عامل تعيين كننده نور خورشيد . عرض جغرافيايى است . تبريز با قرار دا در عرض جغرافيايى 37 درجه و ضعيت كلى زواياى تابش اين عرض را دارد . زاويه سمت ( آزيموت ) نيز براى طلوع آفتاب از حدود 12 درجه در ماه دی( حدود 805 صبح تا 70 درجه در تیر ماه ها ( ساعت 6 صبح ) متغیر است . این ارقام برای غروب ‎GEST‏ به ترتیب برابر 236 درجه ( حدود 34 دقيقه بعازظهر و 200 درجه ( حدود 6 بعد از ظهر می باشد . ميزان انرثى خورشيدى تابيده شده ؛ بر سطح عمودى در مواقع مختلف سال و در حوادث گونگون ,بای دمای موثر 22 درجه سلسيوس به عنوان مرز نياز به سايه نشان مى دهد كه بيشترين مقدار انرثى تابيده شده در مواقع سرد و كمترين در مواقع كرم در جهت جنوب شرقى است . علاوه بر اين ميزان ساعات آفتابی برای بررسی آثار و عوامل اقلیمی در ساخت و سازها اهمیت دارد . حداکثر ساعات آفتابی مربوط به تیر ؛ 357 ساعت و حداقل آن در دی ماه 117 ساعت می باشد . 

صفحه 5:
: پوشش گیاهی تبریز بعلت واقح بودن در دامنه غرب و شمال غربي رشته کوه سهند و تحت تاثیر آب و هواي مدیترانه اي جزو . مناطقي از کشور است که ويژگي خاص از تنوع و گسترش پوشش گياهي را دارد :پوشش گیاهی تبریز به‌شرح زیر است درختان: انواع درختان راش, بلوط, ممرز. افراء ون و همچنین درختان میوه جنگلی از قبیل گردو, گیلاس, فندق, سیب و گلابی گياهان (عمومی): کنگر وحشی, خارشتر. چمن, خاکشیر شیرین بیان. روناس, گندمیان. بومادران و گون کتیرا (در بیشتر نواحی ايام سال می‌رویند.) .7 كياهان (جلكه تبريز): مراتع ييلاقى (بدويزه در دامنه تودة كوهستانى سهند) و مراتع قشلاقى (اطراف درياجه اروميه) كياهان (دامنههاى سهند): بدعلت شيب تند و سنكلاخى بودن بوشش كياهى مانند كونههاى مناطق كوهستانى (بوشش كياهى دامنه‌های سهند از پوشش گیاهی دامنه‌های سبلان فقیرتر است.) كياهان (در نواحى جلكداى و كمارتفاع): مانند كياهان ايران مركزى (در نواحى خشكتر, كياهانى مانند خارشترء قراوان وجود دارد) 

صفحه 6:
ویژگیهای خانه های مسکونی اقلیم شهر تبریز : استفاده از پلان های متراکم و فشرده به حداقل رساندن سطح خارجی در برابر حجم مورد پوشش. ساختمان ها دارای حباط مرکزی و درون گرا استفاده از مصالحی با ظرفیت و عایق حرارتی خوب. ارتفاع اتاق ها كم. انتخاب بام هاى مسطح (جهت نكه دارى برف بر روى بام ها به صورت عايق حرارتى). به حداقل رساندن ميزان تعويض هواى داخلى و تهويه طبيعى و در نتيجه جلوكيرى از ايجاد سوز در داخل و خروج حرارت داخلى به خارج از ساختمان. بازشوهلى كوجى. دیوارهای نسبتا قطور. ایوان ها و حیاط های کوچک 

صفحه 7:
برودت بسيار زياد هوا در بخش عمده اي از سال . در نواحي سرد و کو هستاني باعث شده است تا حداکثر استفاده از تابش آفتاب . بهره گيري از نوسان روزانه دما . حفظ حرارتي و جلو گيري از باد سرد زمستاني در فضاهاي مسكوني امري ضروري گردد . لذا فرمبنا در جهت مقابله با سرماي شدید طراحي و اجرا مي شود . در ادامه : به توضیح خصوصیات كلي فرم بنا در اين اقليم خواهیم پرداخت هاي كوجك با ارد در نواحي سرد و برفي ‎٠‏ بايد از ايجاد اتاق ها و فضاهاي بزرك داخل بنا اجتناب نمود جرا كه با افزايش سطح تماس آنها با فضاي وسیع مشکل خواهد بود . نابراين در اين مناطق سقف اتاق ها را بائنين تر از اتاق هاي مشابه در ساير حوزه هاي اقليمي در نظر مي كيرند تا حجم اناق فضاي سرد بيروني ؛ كرم كرد, كاهش يابد و سطح خارجي نسبت به حجم بنا حداقل كرد . ارتفاع كم سقف در تالار ها و اتاق هاي مهم و طاق راسته ها و حجره هاي بازارهاي اين مناطق نيز مشهور است . 

صفحه 8:
استفاده از ایوان و حیاط کوچك در بنا: از آنجايي كه در بیشتر روزهاي سال در مناطق كوهستاني هوا سرد ويا بسيار سرد است اكثر فعاليت هاي روزمره در اتاق ها انجام مي پذیرد . لذا ابعاد حياط ها در اين مناطق قدري كوجكتر از نواحي فلات مركزي ايران است . ساختمان ها در این اقلیم دا هاي مناطق جنوبي كشور به مراتب كمتر ي يوان اند ولي عمق آنها نسبت به : مي باشد و همانتد ایان هاي منطقه خزر .کربردنشیمن ندارند و صرفا جهت حفظ ورودي ها ي با از رف و بران استفاده مي شوند . انكته ديكر بائين بودن كف حياط بناهاي اقليم سرد به اندازه 1 تا 1.5 متر از سطح ب در نهرها وجويها را بر باغجه حياط يا آب انبار واقع در زير زمين سوار نمود و از سوي ديكر ‎٠‏ زمين مانند ‎le‏ ‏حرارتي اطراف بنا را احاطه كرده . مان از تبادل حرارتي بين بنا و محيط يبرامون آن و باعث حفظ حرارت درون ساختمان مي شود . 

صفحه 9:
بناهاي سنتي در اقلیم سرد مانند نواحي مركزي فلات ان دراي حیاط مركزي بوده و ساير قسمت ها دورتادور اين حياط جيده مي شوند . اتاق هاي واقع در سمت شمال حياط بزركتر از ساير قسمت ها و تالار يا اتاق اصلي نشيمن خانه نيز در اين سمت حياط واقع شده است تا از تابش مستقيم و حرارت آفتاب در فصل سرد زمستان استفاده كنند . جبهه جنوبي ساختمان به دليل كوتاه و معتدل بودن فصل تابستان كمتر به كار كرفته مي شود . لذا اتاق هاي جنوبي و اتاق هاي شرقي و غربي - در صورت وجود - به عنوان انباري يا فضاهاي خدماتي همجون اتاق خدمه يا سرويس هاي بهداشتي كاربرد دارند ابرخلاف مناطق معتدل و مرطوب سواحل جتوبي درياي خزر . خانه هاي اين مناطق ‎٠‏ اغلب دارلي زير زميني با سقف كوتاه در هستند كه به علت خنكي هواي عط » در تایستان براي سکونت و آسایش ساکنان خانه به کار مي رود . پلان, فرم بنا و نحوه قرارگيري آن: در حوزه اقليمي سرد و كوهستاني , بناها داراي بلان و بافت متراکم مي باشند . فرم بنا بايد به كونه اي باشد كه سطح تماس آن را با سرماي خارج کمتر نماید تا حرارت کمتري از درون به بیرون انتقال یابد . لذا از احجامي نظیر مکعب یا مکعب مستطیل استفاده مي نمایند تا نسبت سطح خارجي بنا به حجم داخلي آن کاهش یابد و آن را در حداقل ممکن نگه دارد . ساختمان ها بین 20 درجه به طرف غرب و 45 درجه به سمت شرق و در سایه باد یکدیگر و خارج از سایه اب هم . در محور ‎lis‏ = 

صفحه 10:
شوها ی کوچك در اين مناطق براي جلو كير: صورت بزرگ بودن پتجره ها , استفاده از سايبان الزامي است . بازشوها در ضلع جنوبي بر از تبادل حرارتي بين داخل و خارج بنا از بازشوهاي كوجك و به تعداد كم استفاده مي كنند . در استفاده هر جه بيشتر از تابش آفتاب , بزرگتر و کشیده تر انتخاب مي شوند . همجنين از استقرار بازشوها در جهت بادهاي سرد بايد اجتناب نمود . بنجره هاي دو جداره نيز براي رساندن تبادل حرارتي به حداقل ممكن مناسب ترند . در ضمن به منظور جلوكيري از ايجاد سوز در داخل و خروج حرارت داخلي به خارج ساختمان ؛ ميزان تعويض هواي هواي داخل وتهويه طبيعي را بايد به حداقل ممكن رساند. در مقايسه با اقلیم گرم و خشك ابعاد بازشوها در این حوزه اقليمي براي استفاده از ان ي حرارتي حاصل از تابش آفتاب افزایش یافته است . mich rat 

صفحه 11:
قطر زياد ديوارها نيز به نوبه خود از تبادل حرارتي بین فضاي داخلي بنا و محیط بيروني ساختمان جلوگيري مي کند. معيارهاي معماري اقلیم سرد و كوهستاني و گرم و خشك تقریبا مشابه است و تنها تفاوت آنها در متابع حرارت دهنده مي باشد که در اقلیم گرم و خشك این منبع از سمت بيروني بنا و در اقلیم سرد از سمت داخل فضا مي باشد . لذا بايد در اين اقليم به كمك مصالح بنايي قطر دیوارها را زیادنمود تا اين جداره بتواند به عنوان منبع ذخيره حرارت داخل بنا عمل تمايد . ذيوارهاي قطور . كرما و حرارت تابش آفتاب روزاته را در طول شب حفظ و به تعديل دماي داخل ساختمان كمك مي نمايد . در معماري بومي این مناطق تا حد ممکن تلاش مي شود تا به شکل طبيعي یا با استفاده از بخاري و كرماي تاشي أز حضوز أقراد :ب با راگرم تمود. يه سنتي در کوهپایه هاي شمالي سلسله كوههاي البرز داراي بام هاي شيب دار و در مناطق كوهستاني غالبا مسطح هستند اب بام هاي مسطح در اقلیم سرد مشكلي ایجاد نمي نماید چرا که با تگهداري برف بر روي بام ازآن به عنوان عايق حرارتي ویز یا حضور حيوانات در مقابل سرماي زیاد هواي خارج که چندین درجه کمتر از درجه حرارت برف است استفاده مي شود و همچنین فضاي زیر اسكلت خريا كه كاربرد انباري دارد » عایق مناسبي بین فضاي داخل و خارج بنا خواهد بود . لذا دو جداره بودن سقف بنا در اين اقلیم براي حفظ گرماي بنا حائز اهمیت است 

صفحه 12:
: بررسی و تحلیل بناهای داخلی خانه امير نظام كروسى خانه بهنام 

صفحه 13:
: موقعیت شهری ؟ عمارت امیر نظام در محله ششگلان تبریز واقع شده است . این محله از دوره ايلخانان مغول مركز دارالحكومه بوده و ابنيه موجود در آن از قدیمی ترين بخش هاى شهر محسوب مى شود . مطالعات تطبية * معمارى خانه هاى قديمى تبريز معمارى ايرانى بومى شده است . انطباق خارق العاده اقليمى آن را كاملا تبريزى مى سازد . خانه قدیمی تبریز . همانند خانه قدیمی کاشان و یزد در ترکیب الگویی فضاها و روابط است اما در انطباق با شرایط محیطی فاقد الگوهای فضایی رایج معماری کویری ایران همچون ایوان وتختگاه است . سردی هوا و ضرورت انطباق با شرایط اقلیمی جبهه های پشت به آفتاب رایج در معماری گرمسیری را حذف نموده و با درک صحیح از شرایط محيط با کاهش فضاهای باز و نیمه باز یه فضاهای بسته افزوده شده فضای پشت به فا امه پلان خانه امیرنظام ( تبریز) پلان خانه عباسیان ( کاشان ) 

صفحه 14:
مطالعات 5 * بر خلاف خانه های کویری کوچک داخلی در بنا به جای آن که در جبهه های مختلف انجام شود . عمودی است . تابستان در زیر زمین و حوض خانه و زمستان در طبقات بالا . an 1 اللاي اتابستان نشين _برش خانه امير نظام ( تبريز ) _ * _کشیدگی بنا در جهت شرقی و غربی است برای حداکثر استفاده از تابش آفتاب از جهت جنوب و حداقل کردن جبهه شرق و غرب. 

صفحه 15:
فر مکلی اتاق ها اتاقها كوجك و با ارتفاع كم ساخته شده اند دليل اين امر كم كردن سطح تماس با فضای خارج است و گرم کردن فضاهای کوچک خیلی آسان تر است كم بودن ارتفاع اتاق ها : مصالح و سازه بنا مانند ساير خانه های قدیمی تبریز با دو ترکیب سازه قابی و طاقی اجرا شده است . که زیر زمین دارای سازه طاقی و طبقه فوقانى دارلى سازه قابى است . در ساخت زیر زمین از سنگ و آجر و در طبقه فوقانی از خشت و چوب و آجر به صورت تواما استفاده شده است . خواص آجر ' مقاومت فشاری مناسب مقاومت در برابر عوامل جوی مقاومت در برابر اصطکاک با عوامل خارجی مقاومت در برابر رطوبت 

صفحه 16:
مسجد کبود مسجد کیود یا مسجد جهانشاه. از ناهای تاریخی تبریز است که به استناد کتیبه سردر آن در سال ۸۷۰هجری قمری و ۱۴۶۵میلادی و در زمان سلطان جهانشاه مقتدرترین حکمران سلسله قراقویونلوها و به دستور دختر او -صالحه خانم -بنا شدهاست. تنوع و ظرافت کاشی کاری و انواع خطوط به کار رفته در آن و بخصوص رنگ لاجوردی کاشیکاریهای معرق آن سیب شده است که به فیروزه اسلام شهرت یاید. فرم ساختمان به حداقل رساندن سطح جانبی ساختمان(استفاده از فرم مکعبی شکل)نسبت به حجم آن. رتفاع نسیتا کوتاه این مسجد در حفظ حرارت در داخل ساختمان وگرم نمودن فضاهای داخلی . به دلیل تماس کمتر بنا با محیط خارج به بهترین 

صفحه 17:
‎oly!‏ بازشو بسیار کوچک وبه تعداد کم هستند .تا از تبادل با فضای خارج و اتلاف حرارت جلوگیری کنند.در طی تایستان با باز کردن پنجره های فوقانی مسجد امکان تهویه و جابجایی عمودی هوا وخنک نمودن فضای داخل مسجد ‏به آسانی میسر است. ‏: دیوارها ‏قطر زیاد ديوارها نيز به نوبه خود از تبادل حرارتي بين فضاي داخلي بنا و محيط بيروني ساختمان جلوكيري مي کند . ‏مصالح: ‏مصالحبنایی سنگ .آجر و خشت كه دارلى جرم حرارتى زياد مى باشد.برای ساخت این مسجد استفاده شده است. این مصالح در عین اقتصادی و در دسترس بودن . باعث تعدیل دمای داخل بنا و حفظ حرارت روز براى شب هنكام مى شود ‎ 

صفحه 18:
این بنا از خانه های مجموعه دانشگاه هنر اسلامی تبریز است که از قدیمی ترین بناهای اوایل قاجاریه میباشد که در دوره ناصرالدین شاه مرمت و احتمالا ترئینات نقاشی به آن اضافه شده است دیوره نگارهای موجود در آن که مربوط به دوره زندیه می باشد .ورودی این ساختمان در كوجه مشير دفتر قرار دارد و از طریق دالان پشت خانه قدکی به آن ورد می شدند 

صفحه 19:
شرقی و غربی به حداقل رساندن سطح جانبی ساختمان((ستفاده از فرم مکعبی شکل)نسبت به حجم آن. در اقلیم سرد حیاط ها کوچک هستند به دلیل اينکه اکثر فعالیتها در داخل اتاقها انجام مى شده به همین دلیل کوچک در نظر گرفته می شد ال حیاط اندرونی حياط بيرونى 

صفحه 20:
ایوان کم بودن عمق ايوان به دليل حداقل رساندن سطح سایه تا از حداکثر استفاده را بکنیم. :مصالح در اقلیم سرد از مصالحی با ظرفیت گرمایی بالا و تیره و بافت خشن استفاده می شود که در اين بنا اژ آجر که دارای ظرفیت گرمایی بالا و رنگ خاکستری می باشد استفاده شده است. :قطر زياد ديوارها به دليل دست يابى به كمترين تبادل حرارت قطر دیورهای خارجی ینا زیاد در نظر گرفته شده است. 

صفحه 21:
:نتيجه كيرى © معمولا فضاهاى خصوصى در كنار هم و فضاهاى عمومى در كثار غالبا مساحت بزرگتری دارند. © نقش سازمان دهنده .معرفی فضاست. (با توجه شکل سازمان دهنده) 0 _ سازمان دهنده نقش مهمی در نوع ارتباط فضاها دارد. 0 _ ورودی به طوری با بخش های عمومی مانند تالار های خانه ارتباط دارد. © فضاهای نیمه باز باعث کشیدن نور به داخل محیط ميشود؛تهویه هوء فرار از گرماءاستفاده از مناظر از دیگر ویژگی های استفاده از فضاهای نیمه یاز در خانه ها است. 

صفحه 22:
:فهرست منابع * _سایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان آذربایجان شرقی ‎ *‏ سازمان میراث فرهنگی تبریز, صنایع دستی و گردشگری کشور ‏معرفى تعدادى از ابنيه ى معمارى ايران/ محمد مرادى ‎La oil ees ‏*_ بررسي اقليمي ابنیه ي سنتي ايراني-دکتر قبادیان-انتشارات دانشگاه تهران *_طراحی اقلیمی-دکتر قبادیان © اقلیم ومعماری-مرتضی کسماتی ‏خانه هاي ايراني-صادق ملك شهميرزادي ‎ ‏انتشارات دانشكاه تهران ‏* سالنامه آماری شهر تبريز 1388 ‏© تحلیل آماری بر تغیرات ميانكين سالانه دماى شهر تبريز طى دوره آمارى (2007-1951)يونس اكبرزاده.مصطفى حسين بابائى.قاطمه صادقى شقاقى ‏*_سازمان هواشناسى استان آذريايجان شرقى ‎ole‏ دانشنامة تاريخ معمارى ايرانشهر