پاورپوینت آرایه های ادبی

پاورپوینت آرایه های ادبی

اسلاید 1: موضوع : آرایه های ادبی دانش آموز :.............................. نام دبیر : ................................ مدرسه:.................. کلاس:............ زمستان 1396

اسلاید 2: میدانیم که ساختمان زبان از عناصری تشکیل میشود. واژه ها و جمله های زبان، مانند ظرف هایی هستند که فکر ما را در خود جای میدهند. ما باید هنگام خواندن هر اثر و شنیدن گفتار هر شخص، با درنگ و تأمل، نحوۀ گزینش واژهها و زمینۀ فکری آن را جستجو کنیم؛ پس برای درک بهتر هر اثر باید به «ساختار» و «محتوا» ّ ی آن توجه کرد.برای بررسی ساختار (شکل بیرونی) هر اثر، میتوانیم از این پرسش ها بهره بگیریم.متن اثر، به «نثر» است یا به «نظم»؟شیوۀ بیان نوشته، «زبانی» است یا «ادبی»؟واژههای متن، ساده و قابل فهم هستند یا دشوار و دیریاب؟اکنون با ّ توجه به این پرسش ها، شعر «ستایش» و «درس اول» را از نظر ساختار با هم مقایسه کنید.1- درس ستایش شعری دشوار است ولی درس اول ساده و قابل فهم بود.2- کلمات درس ستایش سخت و قابل بررسی ولی درس اول دارای کلمات سهل بود.

اسلاید 3: در متن درس، بخشی از شگفتی های آفرینش، مانند خفاش، ملخ، مورچه و طاووس به دقت توصیف شده است. بهره گیری از حواس پنجگانه، ما را در درک بهتر زیباییهای آفرینش کمک میکند.به نظر شما، در توصیف رنگهای پرطاووس، کدام حس، بیش از بقیه به کار آمده است؟با خوب نگریستن به پدیدهها و محیط اطراف خود و تأمل در ویژگیهای آنها به دانش و آگاهی زیادی دست می ّ یابیم. دقت در نگاه کردن و خوب دیدن، یکی از راههای تقویت ذهن و تواناییهای زبان است. برای اینکه توصیفها آسان و دقیقتر صورت گیرد، میتوان از آرایه «تشبیه» استفاده کرد.در این درس، امام علی برای بهتر شناساندن زیباییهای خلقت طاووس، آن را به چیزهای مختلفی تشبیه کرده است؛ «دم کشیدۀ طاووس» را به «چتر گشوده» و «بادبان کشتی،» و پرهایش را به «برگ خزان دیده» مانند نموده است. اکنون دقیقتر و گستردهتر، موضوع تشبیه را بررسی میکنیم: ِ «پرهای طاووس، مانند دسته گل پر نقش و نگار، رنگارنگ است».در کدام بیت آرایه تشبیه به کار رفته است؟ شب که می شد نقش ها جان می گرفت روی سقف ما کتاب ساده بودمی شدم پروانه خوابم می پریدخواب های اتفاقی ساده بودقهر می کردم به شوق آشتیعشق هایم اشتیاقی ساده بودساده بودن عادتی مشکل نبودسختی نان بود و باقی ساده بودجواب

اسلاید 4: با اندکی دقت درمییابیم که این تشبیه، چهار رکن یا قسمت دارد: ّ رکن اول (مشبه،) «پرهای طاووس» است که به چیزی تشبیه شده است. ِ رکن دوم (مشبه به،) «دسته گل پر نقش و نگار» است که «پرهای طاووس» به آن مانند شده است. رکن سوم (وجه شبه،) شباهتی است که بین این دو وجود دارد. آیا میدانید شباهت آنها در چیست؟ رکن چهارم (ادات تشبیه،) کلمه های است که شباهت «پرهای طاووس» را به «دسته گل» برقرار میسازد. در مثال بالا، کلمۀ «مانند» این نقش را دارد. گاهی اوقات، رکن سوم و چهارم حذف میشود.در کدام گزینه تشبیه نیست؟نبات بنات در زمین بپروردبوی گلم پنان مست کرد که دامنم از دست رفتدر بحر مکاشفت مستغرق شدهخوان نعمت بی دریغش همه جا کشیدهدر مصراع دوم بیت زیر مشبه به چیست؟ «نه این زمان دل حافظ در آتش طلب است/ که داغدار ازل همچو لاله خودرو است».طلبداغدارلالههمچوجوابجواب

اسلاید 5: همانطور که در سال گذشته خواندید، یکی از عناصر زیباسازی سخن، کاربرد «تکرار» در کلام است. آهنگ حاصل از این تکرار، گوش را مینوازد و بر موسیقی متن و تأثیر آن میافزاید. نمونه های زیر را با هم میخوانیم:کشور ما، همواره سرزمین ّ سپند فر و فروغ و فرزانگی و فرهیختگی بوده است.لبخند تو خلاصه خوبیهاست لَختی بخند، خندۀ گل زیباستدر عبارت و بیت بالا، کدام حروف، بیش از بقیه تکرار شده است؟بهره گیری از تکرار حروف، کلام را دلنشینتر میسازد و سبب روشنی و رسایی سخن می ّ شود. به تکرار یک حرف یا صدا (صامت، مصوت) در عبارت یا بیت، «واج آرایی» یا «نغمه حروف» گفته میشود .واج آرایی یا نغمه ی حروفتکرار حروف مشابه چه صامت و چه مصوت باعث می شود که در شعر نوعی موسیقی درونی به وجود آید. استفاده از این موسیقی را در شعر حافظ بسیار می بینیم.فغان کاین لولیان شوخ شیرین کار شهر آشوبچنان بردند صبر از دل که ترکان خوان یغماراتکرار حروف صامت (ش) و (ن) در این بیت نغمه حروف را ایجاد نموده است.تنت به ناز طبیبان نیازمند مباد وجود نازکت آزرده ی گزنده مبادتکرار حروف صامت (ن)، (ز)و (م) در این بیت آرایه واج آرایی را به وجود آورده است.سرو چمان من چرا میل چمن نمی کند همدم گل نمی شود یاد سمن نمی کندتکرار دو حرف (چ)، (ن)، (م) و مصوت (ا) شعر را به نهایت زیبایی رسانده است.