کتابشناسی (۱)

کتابشناسی (۱)

اسلاید 1: www.tabaye.ir

اسلاید 2: کتابشناسی (1) استاد حامد آرضاییبسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 3: مباحث مطروحه 1. تاریخ اولین نگارش ها 2. طبقه بندی علوم 3. مسائل علم طب 4. معرفی طبقه بندی شده کتب مهم الف . طب در قرآن و حدیث ب . طب نزد حکماء ( کتبی در فنون خمسه و برخی شروح ، ایجازات و تک نگاشت ها )

اسلاید 4: 1. تاریخ اولین نگارش ها-نخستین گزارش ها از فعالیت های پزشکی در آثار باستانی به جا مانده از تمدن های دیرین به دست ما رسیده است . از جمله اهرام مصر ، معابد چین و ... - گفته شده : ” علم طب عمری به درازای تاریخ بشری دارد.”

اسلاید 5:

اسلاید 6: الف . یونان : بقراط ( هیپوکراتس ) ، دموکریت ( ذیمقراطیس ) ، دیوسکوریدس ( دیسقوریدوس ) ، روفوس اِفِسوسی ، جالینوس ( کلودیوس ) ، افلاطون ، ارسطو ب . ایران : زردشت ( اوستا ) ، برزویه ( کلیله و دمنه ) ، سرجیس رأس عینی ( سرگیوس ریشعینا )

اسلاید 7: ج . هند :کانکیه ، سوسروتا ( سُسرُد ) ، کرکه ( شَرک) ، واگبهطه ، منکه ، و ...د. چین :پن تِسائو ( امپراتور ، لی شین چن )

اسلاید 8: در گذشته 3 راه و روش برای رسیدن به غایت طب که حفظ صحت و درمان است وجود داشته :

اسلاید 9: اصحاب تجربه : طب فقط به تجربه به دست می آید .( افرون ، ابولونیوس ، اسرابیون اسکندرانی و ... )اصحاب حیل : ایشان در اختصار طب احتیال کرده و آن را منحصر در استمساک و استرسال و ترکیبشان دانستند.( ثانونیوس الاروفی و ثاوسلس )

اسلاید 10: اصحاب قیاس :” فبعض قال : إن التجربة علی انفرادها غیر کافیة فی ذلک ، بل ینبغی أن یتعاضد التجربة و القیاس جمیعا“( بقراط ، جالینوس ، ارسطو و ... )برای مطالعه تفصیلی : ” مفتاح الطب و منهاج الطلاب ”ابو الفرج بن هندو ( ترجمه دکتر مهدی محقق )

اسلاید 11: _ طبی که مورد قبول متفکرین مسلمان قرار گرفت بر اساس روش استدلالی و قیاسی است که اصول و مبانی خود را (جزء نظری) با استدلال بررسی کرده و سپس یافته های عقلانی قیاسی در جزء عملی (درمان) به بوته آزمایش و تجربه گزارده می شود .لذا تمامی نوشته های طبی رازی ، ابن سینا ، کندی ، جرجانی ، عقیلی و ... بر روش و مبنای طب استدلالی و قیاسی است .

اسلاید 12: وحیانی بودن طب بقراط ، جالینوس ، حنین بن اسحاق ، سید محمد حسین عقیلی خراسانی ( وی سلسله اساتید خود را تا حضرت سلیمان (ع) می شمارد .) اکثر علماء و اطبای بزرگ در این که منشأ علم طب وحیانی است اتفاق نظر دارند .از این جمله اند :

اسلاید 13: _ در احادیث نیز تأییدی بر وحیانی بودن طب می یابیم به طوری که برخی از علماء از جمله شیخ صدوق (ره) و شیخ مفید (ره) قائل به توقیفی بودن مسائل این علم شده اند ._ از جمله این احادیث حدیث اهلیلجه و توحید مفضل است که امام صادق (ع) بر وحیانی بودن منشأ طب تأکید می فرمایند .

اسلاید 14: حدیث اهلیلجه_ این حدیث که مفصل است بیان گفتگویی مناظره گونه بین امام صادق (ع) و طبیبی هندی است که در حضور خلیفه عباسی صورت گرفت و در پایان طبیب به فضل امام معترف گشته و به دین مبین اسلام گروید .

اسلاید 15: توحید مفضل _ در ضمن این روایت مشهور و طولانی آمده است : ” فکر فی هذه العقاقیر و ما خص بها کل واحد منها من العمل فی بعض الادواء ...و من فطن الناس لها الا من جعل هذا منها ؟ و متی کان یوقف علی هذا منها بالعرض و الاتفاق کما قال القائلون ؟ ”

اسلاید 16: در روایات برخی از پیامبران نام برده شده اند که علم طب را به وحی الهی آموخته اند :_ حضرت داود (ع)” قال الصادق (ع) : کان داود تنبت فی محرابه کل یوم حشیشة فتقول : خذنی فانی اصلح لکذا و کذا ”_ حضرت سلیمان (ع)و ..._ حضرت آدم (ع)(( و علم آدم الأسماء کلها ))_ حضرت ادریس (ع)( هرمس الهرامسه ، اخنوخ نبی )

اسلاید 17: 2. طبقه بندی علوم _ برای مرا جعه تفصیلی این بحث کتب زیر مناسب است :” طبقه بندی علوم از نظر حکمای مسلمان دکتر عثمان بکار“” مقدمه جلد 1 رسائل الشجرة الالهیه شمس الدین شهرزوری به قلم دکتر نجفقلی حبیبی ”

اسلاید 18: دیدگاه ابن سینا و تابعینش :

اسلاید 19:

اسلاید 20:

اسلاید 21: سپس هر یک از این علوم را به دو بخش اصلی و فرعی تقسیم می کنند :

اسلاید 22:

اسلاید 23:

اسلاید 24:

اسلاید 25:

اسلاید 26: 1. سماع طبیعی_ قسم اول از علوم طبیعی است و حکم امور عامه در حکمت الهی را دارد ._ در این مبحث از امور عامه همه اجسام بحث می شود که عبارتند از : تعریف واثبات جسم ، جزء لا یتجزی ، هیولی ، صورت ، طبیعت ، نهایت ( تناهی ابعاد)، حرکت ، سکون ، زمان و مکان

اسلاید 27: 2. السماء و العالم_ نظر در ارکان عالم است و شرح احوال اجسام بسیط_ در این فصل ، حالات عام و کلی و نیز احکام و خواص اجسام بسیط و عناصر مورد بحث قرار می گیرد ._ بسایط دو قسمند : افلاک و عناصر اربعه

اسلاید 28: 3. کون و فساد _ نظر در استحاله در کیف و نیز در باب مزاج و توابع آن و شرح چگونگی تولید و توالد است ._ در این مبحث از مزاج بحث می شود که پایه مباحث طب مزاجی است و ملا صدرا (ره) در جلد 5 اسفار و همچنین ” رساله المزاج ” این مبحث را پی می گیرد .

اسلاید 29: 4. آثار علوی_ در این مبحث از کائنات جوی مثل شهاب ، رعد و برق ، رنگین کمان ، شُمَیسات ، هاله ، نَیازک ، دنباله دار ها و باران ، برف ، تگرگ ، مه و شبنم و پیدایش چشمه ، قنات ، زلزله و کوهها بحث می شود . _ از جمله مباحثی که در این مبحث از آن بحث می شود تأثیر آشکار و پنهان اجرام عِلوی و به خصوص ماه و خورشید در زمین است . مانند چگونگی پیدایش فصول چهارگانه با خصوصیات مختلف ( اثر خورشید) و جزر ومد ( اثر ماه )

اسلاید 30: 5.علم معادن _ در آن از مرکبات جمادی بحث می شود._ در این مبحث از علت پیدایش معدنیات ، تقسیمات جواهر معدنی و اقسام سه گانه آنها و نیز در بعضی کتب از امکان کیمیاء و نیاز های علمی یک طبیب از علم طبیعی بحث شده است .

اسلاید 31: 6. علم النبات_ در این مبحث از نفوس نباتی و قوای آن ( غاذیه و توابعش ، نامیه ، مولده ) و نیز اسباب مرگ طبیعی گیاه بحث می شود._ اینکه آیا گیاه حس و فهم دارد یا نه ؟ مذکر و مونث دارد یا نه ؟ مزاج و یا اعضای اصلی گیاه چیست ؟ مبادی تولید در بزر گیاه کدام و چگونه است ؟ کیفیت تغذیه گیاه به چه نحوی است ؟ همچنین حالات گیاه – صلابت و رزانت و سبکی و استواری ساقه ها و شاخه ها و چربی میوه ها و زود و دیر میوه دادن گیاهان و فوائد وبرگ و بزرگ و کوچکی گیاهان و تغییر طعم میوه ها – از جمله اهم مباحث این علم است.

اسلاید 32: 7. علم الحیوان_ در این فصل تعریف نفس ، منحصربودن قوای ظاهری در پنج ، شرح قوایلامسه ، ذائقه ، شامّه ، سامعه و باصرهصوت ، اصوات افلاک ومباحث روحانی متعلق به آن و صدی و ابصار و شعاع وصور در آینه به تفصیل مورد بحث قرار گرفته .نیز از قوای باطنی ( حس مشترک ، خیالیا مصوره ، واهمه ، متخیله یا متصرفه ، ذاکره یا حافظه) بحث شده است.

اسلاید 33: 8. علم النفس_ در این فصل از ماهیت نفس ناطقه ، تفصیل قوای نفس ( قوه نباتیه یا طبیعیه ، حیوانیه و ناطقه )، براهین تجرد نفس ، نفوس فلکیه و احکام آنها، تناسخ و رد آن ، چگونگی ادراک نفس و ... سخن رفته است .

اسلاید 34: _ علامه حسن زاده آملیدر باب نفس چند کتاب گرانقدر تألیف نموده اندکه شاید شیواترین آنها کتاب ” دروس معرفت نفس ” باشد .و از جمله کتب ایشان است : ” عیون مسائل نفس ” و شرح آن با نام ”سرح العیون فی شرح العیون ” ، ” گنجینه گوهر روان ” و ...

اسلاید 35: _ جناب آیة الله سید حسن سعادت مصطفویایشان بارها مبحث نفسطبیعیات شفا و اشارات راتدریس فرموده اند ؛ که”دروس نفس اشارات ” از ایشان به چاپ رسیده است .

اسلاید 36:

اسلاید 37: حکیم عقیلی خراسانی آموختن 10 علم را برای طبیب لازم می شمارد :

اسلاید 38: حکیم علامه محمد بن محمود آملی در شرح قانون خود 2 علم را افزوده اند ( ابن هندو نیز در مفتاح الطب ) :11. علم مناظر12. علم موسیقی

اسلاید 39: 3. مسائل علم طبفنون خمسه

اسلاید 40:

اسلاید 41:

اسلاید 42:

اسلاید 43:

اسلاید 44:

اسلاید 45:

اسلاید 46:

اسلاید 47:

اسلاید 48: مبحث ” تدابیر“ از اهم مسائل حفظ صحت است .

اسلاید 49:

اسلاید 50:

اسلاید 51:

اسلاید 52: نکته :مبحث فصد و حجامت و ارسال عَلق نیز از آن قبیل است .همچنین معالجه به قیء و اسهال و ادرار و رعاف وعرق و لعاب و مخاط و حقنه و ... ذیل یکی از سه قسم علاج قرار می گیرند و در این قسم به تفصیل مورد بحث قرار می گیرند .

اسلاید 53:

اسلاید 54:

اسلاید 55:

اسلاید 56:

اسلاید 57:

اسلاید 58: التماس دعا