پاورپوینت علوم و فنون ادبی پایه دهم (درس های ۱،۲،۳)

صفحه 1:
علوم و = ادبی 

صفحه 2:
(فصل يكم) كليّات درس اول: مبانی علوم و فنون ادبی ی که ذهن ما را به پوبایی درمی آورده صدایی که می شنویم.بویی س می کنیمبرویدادی که می بینیم.مزه ای که می چشیم و چیزی می کنیم هرکدام متن به شمار می آیند. ‎KE‏ به برونه ی زبان گفته می شود که ذهن مخاطب را به پویایی و وامی داردءمتن و تعریف آن ريشه در مباحث فلسفی داردء 

صفحه 3:
پیشینه ی ادبیّات؟ همان ادب است ونزد پیشینیان» ادب هرچیزی است که انسان را از خطا و اشتباه حفظ مى کنده ۲" در حوزه ی زبان عناصری چون صرف ونحوءبديع.معانى و بيانءقافيه »خط و ما را از از خطای در سخن حفظ مى كنندء 

صفحه 4:
ادیپ کیست؟ "ایب به کسی گفته می شود که با شیوه های گوناگون سخن آشنا باشد, 

صفحه 5:
ادبیّات چیست؟ (چهار تعریف ادبیّات) " الف< مجموعه نوشته هاءاصطلاحات و رفتارهایی که در یک رشته ی علمی پا حرفه ای رواج می یابد»‌مانند #ادبیّات پزشکیادبیّات مدیریت.ادبیّات اخلاقءادبيّات سينماءو.٠ء‏ 

صفحه 6:
شمه ی آثار مکتوب که به تاریخ تمتّن بشری فى باشد.مثل متون 1 فلسة يات كفته ی+تاریخی»جغرافیایی»فلسفی و ۰۰۰ ادبیات 

صفحه 7:
"اج" به نوشته هایی که باورهاءانديشه ها و خیال ها را در عالی ترین صورت بیان می کند »مثل #ادبیّات شفاهی.افسانه هاءحکایات.مثل هاء ترانه ها و..ء ادبیّات گفته می شود. 

صفحه 8:
د- به سخن اثرگذار و بلیغ و رسا ادبیّات گفته می شود 

صفحه 9:
نتیجه گیری از تعریف ادبیات: "ادبیات هنر کلامی است و کلامی است که زیباءخیال انگیز,عاطفی و تأثیرگذارباشد و مادّه ی آن زبان است پس ادبیّات کاربرد هنری زبان ن استء» 

صفحه 10:
تفاوت ادبیات و زبان در چیست؟(تفاوت در هدف) "۷ الف- هدف زبان* ایجاد ارتباط و پیام رسانی است» ب- هدف ادبیّات:زیبایی آفرینی است. 5 در منطق زبان واژگان معنی قراردادی و روشنی دارند» د- درادبيات با توجه به خیال.منطق معنایی زبان را درهم ريخته می شودء 

صفحه 11:
دو ويزكى سخن رسا و بلیغ چیست؟ 

صفحه 12:
۲" در لغت به معنی روشنی و درستی کلمه و كلام . "دار اصطلاح بیان مقصود با الفاظى روشن 9 روان به طوری که معنی آن به آسانی فهمیده شود ه 

صفحه 13:
en | در لغت به معنی رسایی سخن .چیره زبانی و شیوا سخنی ۰ ‎u‏ در اصطلاح.سخن گفتن به اقتضای حال شنونده و جایگاه ‎Ly‏ مطابقت سخن با موقعیت و شرایط » 

صفحه 14:
لاذآور آین ضرب المتل و بیت است کد ؛: 5 جایی و هر نکته مکانی دارد» ون که با کودک سروکارت فُتاد / هم زبان کودکی بايد باد «مولوى » 

صفحه 15:
تفاوت فصاحت و بلاغت: ۲ الف- فصاحت به چگونگی واژگان بازمی گردد ولی بلاغت هم به فصاحت توجه دارد و هم به معنی و محتوای کلام « ب* فصاحت جنبه ی ظاهری الفاظ و کلام است ولی بلاغت به جنبه های معنوی و محتوایی کلام مرتبط می شود. 

صفحه 16:
شاخه های علم بلاغت؛ ۲ الف-بدیع #مشتمل بر؟ - (آرايه ها ى لفظى) مانندة [سجع.جناس.اشتفاق.موازنه:ترصیع.ذوقافیتین و۰۰۰) - (آرایه های معنوی) مانند؛ ([حسن تعلیل»تضاد.پاراد کسءتناسب.ایهام.لف ونشرمثل و.ع۰) 

صفحه 17:
"اب بیان #مشتمل بر (تشبیه»استعاره» کنایه‌مجاز )) 

صفحه 18:
; =U ( جمله های . خبری استفهامآرزوامرنهی:ند! طفى قصر وحصرةأيجازةأظناب»مساوات 5 1 بء 

صفحه 19:
درس دوم : بررسی و طبقه بندی آثار: " یکی از آسان ترین و کاربسردی ترین شیوه های بررسی و طبقه بندی آثار ادبی این است که متن را در سه قلمرو زیر بررسی شود ۲ الف* قلمرو زبانی ۷ ب- قلمرو ادبی لا ج - قلمرو فکری 

صفحه 20:
قلمرو زبانی :مشتمل بر؛ ۲ الف- سطح واژگانی(بررسی واژگان از نظر فارسی و غیر فارسی بودن_ ساختمان کلمات _ روابط معنایی _ درستی و نادرستی الفاظ وه "اب" سطح دستوری (قواعد دستوری_ دستورتاریخی_ کوتاهی وبلندی جمله ها _ لداع ‎(Sani ln alam‏ 

صفحه 21:
قلمرو ادبی :مشتمل بر: لا الف- سطح آوایی یا موسیقایی (قافیه- ردیف" آرایه های لفظی و تناسبهای آوایی مانند واج آرایی- واژه آرایی- سجع و چناس وه»» ب<سطح بیان (بررسی تشبیه< استعاره* مجاز- کنایه ‎nant‏ ج-سطح بديع معنوى (بررسى تضاد- ايهام > تناسب ‎Kae‏ 

صفحه 22:
قلمرو فکری: ۲" منظور بیان انديشه و فکرحاکم برمتن است «تعيين رنگ و بوی فکری و حال وهواى مسلط برمتن ‎٠»‏ 

صفحه 23:
مصادیقی برای قلمرو فکری: ۲ عینی,ذهنی ۲ شادی گراغم گرا خردگرااعشق گرا ۲ چبرگرااختیارگرا لا عرفانى»طبيعت كرا '! خوش بينىءبدبينى ۲ فلسفی,روان شناختی ۲" محلی وبومی .میهنی وجهانی ‎sand O‏ 

صفحه 24:
انواع ادبی : نا قدیمی ترین طبقه بندی انواع ادبی در يونان باستان بوده است كه عبارتند ازة لا الف - حماسى ‎here!‏ ‏"اج تعلیمی لا وب نمایشی 

صفحه 25:
تقسیم بندی آثار ادبی از دو دیدگاه ‎Sle‏ لا الف* براساس محتوا و موضوع: (شعر‌داستاننمایشنامه,قطعه ى ادبى وءء .( ۲ ب* براساس ساختمان و شكل: (قصيده.غزل.قطعه.مثنوى»رباعى.دوبيتى.مسمط؛مستزاد.ة رکیب بند؛ترجیع بنده‌تک بیتی,شعرنوشعرسپیدموج ‎sees‏ 

صفحه 26:
درس سوم:کالبدشکافی متن1 (شعر) 

صفحه 27:
منظور از کالبدشکافی چیست؟ "" بررسی پیکروکالبد شعر یا نثر به منظور شناخت عناصر و سازه های آن,کالبدشکافی گفته می شود. 

صفحه 28:
مراحل کالبدشکافی: لا الف" خوانش درست متن لا پ- شناسایی واستخراج نکات زبانی | ج- شناسایی واستخراج نکات ادبی ‎U‏ د- شناسایی واستخراج نکات فکری ‎vo ''‏ نتیجه گیری و تعیین نوع ادبی متن یا اثر 

صفحه 29:
خوانش درست متن: '' نخستين كام مؤثّر در رويارويى با متن است. ۲ با خوانش درست متن می توان لحن و آهنگ خاص متن را کشف کرد و به حال و هوای متن بى بردء ۲ خوانش متن بسیارضروری است با آرامش می خوانیم (مرحله ی چشم خوانی )تا به فضای کلی اثر پی ببریم» 

صفحه 30:
شناسایی واستخراج نکات زبانی مشتمل بر؛ بررسى 31 ژگان از نظر تاریخی و قدمت (دستور تاریخی بررسی واژگان از نظر دخیل و يا بومی بودن زبان بررسی کاربرد شبکه های معنایی (مترادفات) ترکیب سازی (وصفی,اضافی.عطفی و۰۰۰) 

صفحه 31:
, کاربردهای دستور تاریخی مثل انواع فک اضافه و حرف اضافه سى و تحليل جمله ها از نظر ۱ ری خبری»پرسشی ‎aang‏ واذكان از نظر ساختاريا ۳/۹۶ مشتق:۰.۰۰) 

صفحه 32:
typ latte gail ‏شتانمانی, زاستتظراع تکات‎ ١ " الف" تعیین و چگونگی قافیه و ردیف ۲" ب" تعیین قالب شعر و یا نثر ‎te‏ بررسی آرایه های لفظی و معنوی و زیورهای کلامی مانند [سجع.جناس و .»+ تشبیه.استعاره ‏و 

صفحه 33:
شناسایی ماستخراج نکات فکری: "۲" بیان انديشه و فکرحاکم برمتن استءتعیین رتف بو بوئ فكرين و حال و:هواق مساط برمتن لا مثال : '' اين متن حال و هواى عرفان و خدا شناسى دارد وهءء ی و این سروده حماسی است و بر میهن پرستی تأكيد ويزه دارد وعءء 

صفحه 34:
۱ نتیجه گیری و تعیین نوع ادبی متن يا اثر؛ "با توجه به فکر مسلط بر متن می توان نتیجه ی منطقی گرفت و در پایان نوع 

صفحه 35:
درس چهارم : کالبدشکافی متن 2(نثر) ۲ در متون نثر نیز چون نظم (درس سوم)به بررسی و تحلیل آن در سه قلمرو زبانی »ادبی و فکری می پردازیم» 

صفحه 36:
منظور از چشم خوانی چیست؟ خواندن متن ادبی با آرامش و دقت بالا یا گذر دادن چشم با سرعت از میان سطرها و صفحات متن است ۰ بیشتر صفحه خوانی می کنیم تا نمای کلّی اثر در ذهن ما شکل بگیرد . تا بفهمیم که متن درباره ی چه موضوعی است» متن مورد نظر چه ساختاری داردء پعنی لازم است با اين کار به برونه ی اثر پا ساختمان بیرونی آن آشنا شویم» u 

صفحه 37:
1 منظور از برونه و درونه ی اثرادبی چیست؟ ۲ به شکل ظاهر متن برونه ی اثر گفته می شود. ۲" درونه ی اثر ادبی همان محتوا . مفهوم و پیام اصلی متن است. ۲ در این درس نمونه ای از نثر کلیله و دمنه . کالبدشکافی شده است که می توان شیوه ی مناسبی برای کالبدشکافی متن محسوب کرد. 

صفحه 38:
کارگاه تحلیل فصل 9 بامراجعه ‎a‏ صفحه های 2 3و 3 3و4 3کتاب علوم و فنون ادبسی می توان دونمونه از متنن ادبى (شعرو نشر)را در حوزه هاى سه كانه ى زبانىءادبى و فكرى تحليل نمودء 

صفحه 39:
‎al Jaws ah |‏ كام ديل مضل كوم الا ‏۲ اگر دانش آموز به درجه ای برسد که بتواند پیام و محتوای متن را با توجه به قلمرو فکری کشف و تعیین کند ؛مهم این است که او بتواند برای بیان دیدگاه متن .استدلال بیاورد و دبیر باید به استدلال و چرلیی او نمره بدهد نه به بخشی که در اوّل جواب داده است»[دکترفریدون اکبری شلذره) 

صفحه 40:


علوم و فنون ادبی 1 (فصل یکم) کل ّیات درس ا ّول: مبانی علوم و فنون ادبی ‏u متن چیست؟ ‏u هرچیزی که ذهن ما را به پویایی درمی آورد .صدایی که می شنویم،بویی که حس می کنیم،رویدادی که می بینیم،مزه ای که می چشیم و چیزی که لمس می کنیم هرکدام متن به شمار می آیند. ‏u «متن» به برونه ی زبان گفته می شود که ذهن مخاطب را به پویایی و تحرک وامی دارد.متن و تعریف آن ریشه در مباحث فلسفی دارد. ّ پیشینه ی ادب ّیات؟ uهمان ادب است ونزد پیشینیان ،ادب هرچیزی است که انسان را از خطا و اشتباه حفظ می کند. uدر حوزه ی زبان عناصری چون صرف ونحو،بدیع،معانی و بیان،قافیه ،خط و ...ما را از خطای در سخن حفظ می کنند. ادیب کیست؟ uادیب به کسی گفته می شود که با شیوه های گوناگون سخن آشنا باشد. ادب ّیات چیست؟(چهار تعریف ادب ّیات) uالف -مجموعه نوشته ها،اصطالحات و رفتارهایی که در یک رشته ی علمی یا حرفه ای رواج می یابد.مانند:ادب ّیات پزشکی،ادب ّیات مدیریت،ادب ّیات اخالق،ادب ّیات سینما،و... u تمدن بشری تاریخ به که مکتوب آثار ی همه ب ّ متعلّق باشد.مثل متون علمی،تاریخی،جغرافیایی،فلسفی و ...ادب ّیات گفته می شود.  uج -به نوشته هایی که باورها،اندیشه ها و خیال ها را در عالی ترین صورت بیان می کند.مثل:ادب ّیات شفاهی،افسانه ها،حکایات،مثل ها ،ترانه ها و... ادب ّیات گفته می شود.  uد -به سخن اثرگذار و بلیغ و رسا ادب ّیات گفته می شود. نتیجه گیری از تعریف ادب ّیات: uادب ّیات هنر کالمی است و کالمی است که زیبا،خیال انگیز،عاطفی و تأثیرگذارباشد و ما ّده ی آن زبان است پس ادب ّیات کاربرد هنری زبان است. تفاوت ادبیات و زبان در چیست؟(تفاوت در هدف) uالف -هدف زبان :ایجاد ارتباط و پیام رسانی است. uب -هدف ادب ّیات:زیبایی آفرینی است. uج -در منطق زبان واژگان معنی قراردادی و روشنی دارند. توجه به خیال،منطق معنایی زبان را uد -درادب ّیات با ّ درهم ریخته می شود. دو ویژگی سخن رسا و بلیغ چیست؟ uالف -فصاحت uب -بالغت فصاحت: uدر لغت به معنی روشنی و درستی کلمه و کالم . uدر اصطالح بیانِ مقصود با الفاظی روشن و روان به طوری که معنی آن به آسانی فهمیده شود. بالغت: uدر لغت به معنی رسایی سخن ،چیره زبانی و شیوا سخنی. uدر اصطالح،سخن گفتن به اقتضای حال شنونده و جایگاه یا مطابقت سخن با موقعیت و شرایط.  uبالغت یادآور این ضرب المثل و بیت است که : uهرسخن جایی و هر نکته مکانی دارد. uچون که با کودک سروکارت فُتاد /هم زبان کودکی باید ُگشاد ‏u «مولوی» تفاوت فصاحت و بالغت: uالف -فصاحت به چگونگی واژگان بازمی گردد توجه دارد و هم به ولی بالغت هم به فصاحت ّ معنی و محتوای کالم . uب -فصاحت جنبه ی ظاهری الفاظ و کالم است ولی بالغت به جنبه های معنوی و محتوایی کالم مرتبط می شود. شاخه های علم بالغت: ‏u - الف-بدیع :مشتمل بر: (آرایه ها ی لفظی) مانند: (سجع،جناس،اشتقاق،موازنه،ترصیع،ذوقافیتین و)... - (آرایه های معنوی) مانند: (حسن تعلیل،تضاد،پارادکس،تناسب،ایهام،لف ونشر،مثل و)...  uب -بیان :مشتمل بر: (تشبیه،استعاره،کنایه،مجاز)  uج -معانی:مشتمل بر: ( uجمله های خبری،استفهام،آرزو،امر،نهی،ندا، عاطفی،قصروحصر،ایجاز،اطناب،مساوات، و).. درس دوم :بررسی و طبقه بندی آثار: uیکـــی از آســان تـــرین و کاربـــردی تـــرین شیـوه هــای بـررسـی و طبقـه بندی آثار ادبـی ایـن اسـت کـه متـن را در سه قلمرو زیر بررسی شود. uالف -قلمرو زبانی ‏u ب -قلمرو ادبی ‏u ج -قلمرو فکری قلمرو زبانی:مشتمل بر: uالف -سطح واژگانی(بررسی واژگان از نظر فارسی و غیر فارسی بودن_ ساختمان کلمات _ روابط معنایی _ درستی و نادرستی الفاظ و) ... uب -سطح دستوری(قواعد دستوری_ دستورتاریخی_ کوتاهی وبلندی جمله ها _ انواع جمله ها و)... قلمرو ادبی:مشتمل بر: uالف -سطح آوایی یا موسیقایی(قافیه -ردیف -آرایه های لفظی و تناسبهای آوایی مانند واج آرایی -واژه آرایی -سجع و جناس و)... uب-سطح بیان(بررسی تشبیه -استعاره -مجاز -کنایه و)... uج-سطح بدیع معنوی(بررسی تضاد -ایهام – تناسب و )... قلمرو فکری: uمنظور بیان اندیشه و فکرحاکم برمتن است.تعیین رنگ و بوی فکری و حال و هوای مسلّط برمتن. مصادیقی برای قلمرو فکری: ‏u ‏u ‏u ‏u ‏u ‏u ‏u ‏u ‏u عینی،ذهنی شادی گرا،غم گرا خردگرا،عشق گرا جبرگرا،اختیارگرا عرفانی،طبیعت گرا خوش بینی،بدبینی فلسفی،روان شناختی محلّی وبومی ،میهنی وجهانی و... انواع ادبی: uقدیمی ترین طبقه بندی انواع ادبی در یونان باستان بوده است که عبارتند از: uالف -حماسی uب -غـنایـی uج -تعـلیمی uد -نمایشی تقسیم بندی آثار ادبی از دو دیدگاه کلّی: ‏u الف -براساس محتوا و موضوع: (شعر،داستان،نمایشنامه،قطعه ی ادبی و)... uب -براساس ساختمان و شکل: (قصـیده،غزل،قطعه،مثنوی،رباعی،دوبیتی،مسمط،مستزاد،ت رکیب بند،ترجیع بند،تک بیتی،شعرنو،شعرسپیدـ،موج و)... درس سوم:کالبدشکافی متن(1شعر) uالف -شعر uب -نثر منظور از کالبدشکافی چیست؟ uبررسی پیکروکالبد شعر یا نثر به منظور شناخت عناصر و سازه های آن،کالبدشکافی گفته می شود. مراحل کالبدشکافی: uالف -خوانش درست متن uب -شناسایی واستخراج نکات زبانی uج -شناسایی واستخراج نکات ادبی uد -شناسایی واستخراج نکات فکری uه -نتیجه گیری و تعیین نوع ادبی متنـ یا اثر خوانش درست متن: ‏u نخستین گام مؤثّر در رویارویی با متن است. ‏u با خوانش درست متن می توان لحن و آهنگ خاص متن را کشف کرد و به حال و هوای متن پی برد. ‏u خوانش متن بسیارضروری است با آرامش می خوانیم (مرحله ی چشم خوانی)تا به فضای کلّی اثر پی ببریم. شناسایی واستخراج نکات زبانی مشتمل بر: ‏u بررسی واژگان از نظر تاریخی و قدمت(دستور تاریخی) ‏u بررسی واژگان از نظر دخیل و یا بومی بودن زبان ‏u بررسی کاربرد شبکه های معنایی (مترادفات) ‏u ترکیب سازی(وصفی،اضافی،عطفی و)...  uبررسی کاربردهای دستور تاریخی مثل انواع «را»فک اضافه و حرف اضافه uبررسی و تحلیل جمله ها از نظر دستوری(خبری،پرسشی و)... uبررسی واژگان از نظر ساختاریا ساختمان(ساده،مشتق)....، شناسایی واستخراج نکات ادبی مشتمل بر: ‏u الف -تعیین و چگونگی قافیه و ردیف ‏u ب -تعیین قالب شعر و یا نثر ‏u ج -بررسی آرایه های لفظی و معنوی و زیورهای کالمی مانند(سجع،جناس و...تشبیه،استعاره و)... شناسایی وـاستخراج نکات فکری: uبیان اندیشه و فکرحاکم برمتن است.تعیین رنگ و بوی فکری و حال و هوای مس ّلط برمتن uمثال : uاین متن حال و هوای عرفان و خدا شناسی دارد و... uاین سروده حماسی است و بر میهن پرستی تأکید ویژه دارد و... نتیجه گیری و تعیین نوع ادبی متن یا اثر: ‏u توجه به فکر مسلّط بر متن می توان با ّ نتیجه ی منطقی گرفت و در پایان نوع ادبی آن اثر را تعیین می کنیم. درس چهارم:کالبدشکافی متن(2نثر) uدر متون نثر نیز چون نظم (درس سوم)بهـ بررسی و تحلیل آن در سـه قـلمـرو زبانـی ،ادبـی و فکـری می پردازیم. منظور از چشم خوانی چیست؟ ‏u ‏u ‏u ‏u خواندن متن ادبی با آرامش و دقّت باال یا گذر دادن چشم با سرعت از میان سطرها و صفحات متن است . بیشتر صفحه خوانی می کنیم تا نمای کلّی اثر در ذهن ما شکل بگیرد . تا بفهمیم که متن درباره ی چه موضوعی است .متن مورد نظر چه ساختاری دارد. یعنی الزم است با این کار به برونه ی اثر یا ساختمان بیرونی آن آشنا شویم. منظور از برونه و درونه ی اثرادبی چیست؟ uبه شکل ظاهر متن برونه ی اثر گفته می شود. uدرونه ی اثر ادبی همان محتوا ،مفهوم و پیام اصلی متن است. uدر ایـن درس نمونـه ای از نثـر کلیلـه و دمنه ، کالبدشکافـی شده اسـت کـه می توان شیوه ی مناسبی برای کالبدشکافی متن محسوب کرد. کارگاه تحلیل فصل صفحه بـــــه uبامراجعـــــه های32و33و34کتاب علوم و فنــون ادبـــی مـــی تـــوان دونمـــونه از متــن ادبـــی (شعـــرو نثـــر)را در حـــوزه هـای ســه گانـه ی زبانـی،ادبـی و فکری تحلیل نمود. آن چه در این کارگاه تحلیل فصل مهم است. ‏u اگـر دانش آموز به درجه ای برسد کـه بتواند پیام توجه به قلمرو فکری کشف و محتوای متـن را با ّ و تعییـن کنـد ؛مهـم ایـن اسـت کـه او بتواند برای بیان دیدگاه متن ،استدالل بیاورد و دبیر باید به اسـتدالل و چرایـی او نمره بدهـد نـه بـه بخشـی که در ا ّول جواب داده اسـت(.دکترفریدون اکبری شلدره)  uتهیه و تدوین :