پاورپوینت فصل دوم زیست شناسی یازدهم (حواس)

صفحه 1:


صفحه 2:


صفحه 3:


صفحه 4:
‎٠‏ اکنون كه اين متن را مى خوانيد. جشم هاى شماء ييام هاى بينايى را به مغز ارسال مى كنند. وقتى به صفحة كتاب دست مى زنید, اطلاعاتى از يوست به دستگاه عصبی مرکزی مى رسد. در اين حالت, دستگاه عصبی از وضعیت نشستن شما و میزان اکسیزن خون شما نیز آگاه است. ‎ 

صفحه 5:
سوال بدن چگونه اطلاعات گوناگون را دریافت می کند و به آنها پاسخ می دهد؟ چرا فردی که تحت عمل جراحی قرار دارد, دردی احساس نمی کند؟ چرا برخی جانوران می توانند اطلاعاتی را دریافت کنند که ما بدون استفاده از ابزار مناسب, نمی توانیم آنها را درک کنیم؟ 

صفحه 6:
* تعریف: 5 * گيرندة حسی, یاخته یا بخشی از ‎cee‏ ‏آن است که اثر محرک را دریافت كم مى كند و اثر محرى در أن به ييام عصبى تبديل مى شود. 0 صداء فشار, اکسیژن, گرما و نور 1 نمونه هايى از اين محرى ها الس له هر کدام کیرد ی ۳ ای را در بدن تحریک می کنند. ‎Se‏ 

صفحه 7:
ی گیرنده های حسی انسان گوناگون اند؛ ولی می توان آنها را براساس نوع محرک, در پنج دسته کلی طبقه بندی کرد: گیرنده دمایی» نوری و جدول اس آس انوا گیرندههای حس در انسان Sp ‏یه‎ ‎a ‏دی‎ 1 كرشدى درد | آسیپ بدبافتها 

صفحه 8:
کار گیرنده های حسی ‎Na K Es mo‏ |‘ 0 نت ‎Na‏ 3 4 سجس ‎hae ess‏ 7 2 هت ‎o—e‏ ۰ گیرنده چگونه اثر محرک را دریافت و به يبيام عصبى تبدیل می کند؟ ۰ در فصل قبل با چگونگی ایجاد ‎swat ply‏ در یاخته های عصبی آشنا شدید وال گوناگونی مانند تعیب 19هكل در آثر فشار, مواد شیمیایی و تغییر دما, نفوذپذیری غشای گیرنده به یون ها و در نتیجه پتانسیل غشای آن را تغییر می دهند. 

صفحه 9:
aie a ae weer ب) ‎Some lis‏ به یم عصبی فسيده يه ريني كيرنذة انتهاى دتد رتت يك زورون على اسك لاون پوششی چند لایه و انعطاف پذیر از نوع بافت پیوندی قرار دارد. فشرده شدن این 194 , رشتة دندریت را تحت فشار قرار می دهد و در آن تغییر ایجاد می کند.در نتیجه کانال های یونی غشای گيرنده. باز و پتانسیل الکتریکی غشا تغییر می کند. به این ترتیب در دندریت پیام عصبی ایجاد و به دستگاه عصا ۲ آرسال می شود. 

صفحه 10:
گیرنده ها سازش پیدا می کنند * شاید توجه کرده باشید که ‎sy‏ ‎ow ly ples Ube‏ از گذشت مدتی, دیگر احساس نمی کنیم. در این حالت. ایا مولکول های بودار در محیط کم می شوند, یا گیرنده های بو درست کار نمی ‎ae‏ * وقتی گیرنده ها مدتی در معرض محرک ابتی قرار گيرند, پیام گیزنده‌های تویاتی ای کمتریمایجاد مي کنند ۳] ‎fl signs JL Meal sl‏ پدیده را سازش گیرنده ها می نامند. 

صفحه 11:
با 5 } ‘ زش گیرنده ها چه فایده | ۱ دارد و ‎“ee‏ ‎al‏ ۳۳ رد ؛ ‎oo ns‏ فشار ‎uae‏ باس را روی ‎ae‏ ‏1 نكنيم. در اين حالت. اطلاعا ‎ay”‏ ‏= به مغز ارسال 7 ا مغز مى 21 شود. ت مهم تری را پردازش ۰ مثال ‎sb‏ دیگری از سا 

صفحه 12:
گنای زیر درج کرو گرد که با هاش شدد نی کند كيرند هاى جشلى رو زان گرد یزان کین در لور هی شیکیة چم گرد را كيرئة فشاربوست. كيرندههاى بويلى يينى. كيرندة فشار خون ديوارة رك ها 7 فعاليت ‎<١‏ كيرتده هاى زير را در ينج كروه كيرنده كه با آن ها آشنا شديد طبقه بندى كنيد. كيرنده مكانيكى كيرنده فشار خون ديواره رك ها كيرنده فشار يوست گیرنده شیمیابی گیرنده جشايى زبان | گیرنده میزان اکسیژن د رآتورت | گیرنده بویایی بینی_ 5 كيرنده كرما rer گيرنده نوری كيرنده شبکیه چم 

صفحه 13:
از اين رو. حواس 7 به ۳ ‎BE psa‏ آند: ۰ 1-حواس پیکری ‎٠‏ 2- حواس ویژه 

صفحه 14:
1- حواس پیکری در بخش های گوناگون بدن 1 ‎Ly‏ ‏مانند پوست, ماهیچه های ‎la‏ ‏اسکلتی و زرد پی ها, گیرنده ‎wh‏ به نام گیرنده های حس های پیکری وجود دارند. حس های پیکری شامل حس : 1- تماس 2- دما 3- وضعیت = 4- درد 

صفحه 15:
Skin receptors * نمونه ای از گیرنده های حواس پیکری ۰ انتهای دندریت آزاد. مانند گیرنده های درد یا انتهای دندریت هایی درون پوششی از بافت پیوندی مانند گیرندة فشار در يوست اند 

صفحه 16:
بل یردان بویت * گیرنده های مکانیکی اند که با تماس, فشار یا ارتعاش تحریک می شوه این گیرندههامفثلآ)در بوست وجود دارند. * تعداد گیرنده های تماس در پوست بخش, های گوناگون بدن متفاوت است و بخش هایی که تعداد گیرنده های بیشتری دارند, مانند نوک انگشتان و لب هاء حساس ترند. 

صفحه 17:
ای درب زد شکل ۲ گیرنیهها رونت 9 ام ان ادن ين مانند برخی سیاهرگ های جای دارند. . ‎we.‏ دمایی درون بدن به تغییرات دمای درون بدن و گیرنده های دمایی پوست به تغیبرات دمای سطح بدن حساس اند؛ در نتیجه سرما یا گرما را دریافت می کنند. 

صفحه 18:
فعالیت گیرنده های مکانیکی حسنْ وضعیت موجب می شود که مغز از چگوتنگی قرارگیری قسمت های مختلف بدن نسبت به هم, هنگام سکون و حرکت اطلاع یابد. محل قرار گیری گیرنده های حسٌ وضعیت در: 1- ماهیچه های اسکلتی 2- زردپی ها 3-کپسول پوشانندة مفصل ها 

صفحه 19:
تحریک گیرنده های وضعیت درون ماهیچه ها * به تغيير طول ۳ 2 حت ماهیچه حساس دده اند مثلا وقتی دست خود را حرکت می دهید, طول شکل ۲ گیرنده‌های حن وضیت. در ماهيجة اسكلتى و زردیی 

صفحه 20:
ts. es. We. 2... we ۰ 5 تست راقتی پات ی ند. آسید افتی دراثر عواه اتيكى مثللة * بریدگی, سرما یا گرمای شدید و برخی مواد شیمیایی مثل لاکتیک اسید ایجاد می شود. » کیره ها سازش پیدا تمی که و إن لأيده کمک می کند مدای که مجوک آسیب رسان وجود دارد فر الى اطلاع داشته باشد 

صفحه 21:
اهمیت درد * درد یک ساز وکار حفاظتی است. هرگاه یاخته ها در معرض تخریب قرار گيرند, درد ایجاد و موجب می شود که فرد برای برطرف کردن اک ور واکنش هناست نشان دهد؛ مثلاً نشستن طولانی مدت ممکن است موجب آسیب دیدن بافت پوست در محل نشیمن شود ورین فرد به طور تک فا هریت می ۱۰۰ 

صفحه 22:
2 گيرنده های حواس ویژه شامل كيرنده هاى حس بشظ شوارى تعادل. بوبایی وجشايى اند كه در اندام هاى حشی قرار دارند. این گیرنده ها در کدام بخش ‎a‏ ‏هر یک از اين اندام ها قرار ‏ ۰ 3 دارند؟ ۱ ۱ 

صفحه 23:
پیشیر اطلاعات محیط پیرامون را از راه دیدن و به کمک اندام حس دریافت مى كنيم. كرة جشم در حفرة استخوانى كاسة جشم قرار دارد. ماهيجه هايى كه به كرة چشم متصل اند, آن را حرکت می دهند * اين ماهیچه ها را در توانید ببینید. مورب بالا و پایین راست و جپ 

صفحه 24:


صفحه 25:
Bien fers ‏تارهاى أويزى.‎ شكل ؟الف) بخ شضهاى تشكيل دهندة كر جشم جب ازبالا. ب) عدسى جشم از روبدرو می دانید توّری را که از آجسام بازتاب پیدا می کند, گیرنده های نوری شبکیه دریافت می کنند. نور برای زر سیدن به این باه ها ان 2 ری عبور معع»کند؟ 

صفحه 26:
ane caper 12 ‏مسج‎ ‎ani‏ ل ‎ ‎ 

صفحه 27:
Bip asst شكل ؟نالف )بخ شهاى تشكيل دهندة كرد جشم جب ازباله ب) عدسی چشم ‎pani‏ 

صفحه 28:
شکل ۲-الف) پخش‌های‌تشکیل‌دهنده کرة چشم چپ از بالا ست. ۰ خارجی ترین لایث کرة چشم از لبیّه و قرنیّه تشکیل شده ۰ صلبیّه پرده ای سفید رنگ, محک 5 قرنبه پرد خ شناه تا ۱۳۳۰۰ 

صفحه 29:
"شکل ۴ بخش‌های تشکیل دهندة کرة چشم * لاية میانی چشم شامل مشیمیّهء جسم مژگانی و عنبیّه ات مشيفية 31207 ركدانه دار و وگ هاق خونی است 

صفحه 30:
۰ جسم مژگانی, حلقه ای بین مشیمیّه و عنبیّه و شامل ماهیچه های مژگانی است. 

صفحه 31:
ا © © عنبیه بخش رنكين چشم در پشت قرنیه است که در وسط آن, سوراخ امود زدارد. دو گروه ماهیچه صاف عنبیّه, مردمک را (در نور زیاد) تنگ و (در تور 85//اكشاد مى كنند. ماهيجة كاد ب كنذه را اعصاب باراسمباتيكا و ماهيجه هاى كشاد كنتده را اعصاب 177 کشب دهی می کنند. 

صفحه 32:
لديخش هاى تشكيل دهندة كرة جم #۶عدسی چشنم همکراء انقظات " پذیر و با رشته هایی به نام تار های آویزی به جسم مژگانی متصل است تا 

صفحه 33:
شکل ۴ بخش‌های تشکیل دهندة کرة چشم مایعی شفاف به نام زلالیه فضاي جلوی عدسی چشم را پر کرده است که از مویرگ ها ترشح می شود. زلالیه مواد غذایی و اکسیژن را برای عدسی و قرنیه فراهم و مواد دفعی آنها را جمع آوری می کند و به خون می دهد. ماده ای ژله ای و شفات به نام ز جاگ ی پشت عدسی قرار دارد که شکل کروی چشم ‏ حفط ۰۰ ۰ 

صفحه 34:
شبکیه داخلی ترین لایة چشم است که گيرنده های نوری, یعنی یاخته های مخروطی و استوانه ای و نیز یاخته های ار ۷ آکسون یاخته های عصبی, که حول عصب بینایی را تشکیل می دهند که پیام های بینایی را به 050 برد. محل خروج عصب از شبكيه, نقطذكور نام دارد. درون كيرنده هاى نورى مادة حساس به نور وجود دارد كبرنتههاى نورى . waist ‏شكل ف الف)گیندههای نوریو‎ 

صفحه 35:
* يرتوهاى نور از قرنیه می گذرند و به علّت انحنای آن همگرا می شوند. اين پرتوها از زلالیه, سوراخ مردمک, عدسی و زجاجیه عبور می کنند. عدسی, پرتوهای نور را روی شبکیه و گیرنده های نوری ‎ul‏ متمرکز می کند. 

صفحه 36:
اثر نور بر شبكيه ‎٠‏ ياخته هاى استوانه ای در نور ۲ کم وو ياخته هاى مخروطى در نور زياد تحریک مى شوند. كيرنده هاى مخروطى, تشخیص رنگ و جزئیات لكام را امکان ‎Judy‏ هی کل ۵ب گیرنده‌های نوری(رنگ‌های تصاویرواقمی‌نیستند) 

صفحه 37:
PN 1 SAS Wit) i ii SN Cll i Na TTT TET * بخشی از شبکیه را که در امتداد محور نوری کره چشم قرار دارد. لک زرد می نامند. این بخش در دقت و تیزبینی اهمیت دارد؛ زیرا گیرنده های مخروطی در آن فراوان ترند. 

صفحه 38:
ایجاد پیام عصبی در گیرنده های نوری با برخورد نور به ‎cpa‏ ‏شبکیه, ماده حساس به نور, درون كيرنده هاي نورى تجريه فى شود وا دای را به راه می اندازد که به ایجاد ييام عصبى منجر مى شود. ويتامين ابراكه ساخت مادة حساس به نور لازم است. 

صفحه 39:
آشکل ۶- تطابق برای دیدن اجسام Meme ‏د‎ تارهایآویزی جسم‌مزگانی با دور تارهایآویزی با ‎inl Son‏ عدسی چشم. ی توان‌ شام دور و را واضح دید. هنگام دیدن اشیای نزدیک, با انقباض ماهیچه های مژگانی, عدسی خیم ما ‎١‏ 9ذ. وقتى اكاك[ لإفكاه مى كنيم با استراحت اين ماهيجه هاء عدسى باريك تر مى شود. به اين ترتيب, تصوير در هر حالت روى للتبْكيهاتشكيل مى شود 3 ها تطابق نام دارد. 

صفحه 40:
با اتف ازشکل ۶ تقبيرات جشم هنكام تطابق برأى ديدن جسم دورو نزديك را مقايسه كنيد. جل فعاليت 7 با استفاده از شكل *. تغييرات جشم هنكام تطابق براى ديدن جسم دور و نزديك را مقايسه كنيد. حالت تطابق/ اجزاى جشم دیدن جسم دور دیدن جسم نزدیک وضعیت ماهیچه های مژگانی استراحت اتقباض Bien ۳ Sil Sie هی لیری. وضعیت تارهای آویزی حالت کشیده حالت ثل Sop lal ste شکل ۶ ‎wil‏ برای دیدن اجسام وضعیت عدسی کاهش قطر وباریک شدن افزایش قطر وضخیم شدن 

صفحه 41:
شكل ؟.يخش هاى تشکیل دهنده کرة چشم * برای دیدن درست اجسام, قرنیه,,عدسی و 655 چشم باید شکل ویژه ای داشته باشند, تا پرتوهای نور به طور دقیق روی شبکیّه متمرکز شوند. 

صفحه 42:
دیدن‌اجسام دورباچشم‌سالم الف) چشم نزدیک بین و اصلاح آن ‎٠‏ 1- نزدیک بینی:در افراد نزدیک بین.کرةٌ چشم بیش از اندازه بزرگ است و پرتوهای نوراجسام دور, در جلوی شبکیه متمرکز می شوند. در نتيجه فرد, اجسام دور را واضح نمی نبنند . 

صفحه 43:
/ دین‌اجسامنزدیک | چشمسالم با جشم دوريين واصلاح آن * در فرد دوربین, کرة جشم از اندازة طبیعی کوچک تر است و پرتوهای نور اجسام نزدیک در پشت شبکیه متمرکز می شوند و فرد این اجسام را واضح نمی بیند. 

صفحه 44:
با استفاده از شکل ۷ بگوییدتزدیک بینی و دوریینی با استفاده از کدام عدسی اصلاح می‌شوند؟ -در برخى افراد. علت نزدیک‌بینی و دوربینی,تغییر همگرایی عدسی چشم است. با استفاده از آفچه آموختبد. بگوییدتییر همگرایی عدسی در چشم. چگونه موجب نزدیک بینی و دوربینی می‌شود؟ لصاح یمای‌هی چشمر Tey oe ayaa ® 0% &- مر ۱۳ باجعم دوين واسلاج أن * با استفاده از شكل 7, عدسى واگرا نزدیک بینی و عدسی هم گرا, دوربينى را اصلاح مى كنند. ۰ هم گرا بودن بیش از حد عدسی, موجب نزدیک بینی و کم بودن تحدّب آن به دوربینی منجر می شود. 

صفحه 45:
5 ۳ 3-استيكماتيسم ‎٠‏ اكر سطح عدسى يا قرنيه کاملاً کروی و صاف شكل ل مقايسة تشكيل تصوير ‏دی جر بد ‏طور نامنظم به هم مى ۸ رسند و روی یک نقطة شبکیّه متمرکز نمی ‎ ‎ ‎ ‏اصلاح دید اين فرد از عینکی استفاده می کنند که ‎Ol Gwe‏ عدم یکنواختی انحنای قرنیه یا ‎i‏ عد عدسی را جبران می کند. 

صفحه 46:
۵4-پیر چشمی * با افزایش سن. چشم کاهش پیدا می کند و تطابق دشوار مى شود. اين حالت را در چشمی مق گویند که ‎lh Sus SoS a‏ ویژه اصلاح می شود. شکل ۶ تطابق برای دیدن اجسام ماهیچه‌های‌مزگانی عسل الف برتوهلى نور أدور تارهلى أويزى. جسم مؤكانى ماهيجةمزكانى. میت ب] نزديك پرتوهای ار تارهای آوزی سا 

صفحه 47:
8 مه مواد و وسایل لازم: چشم سالم او به همراءماهیچه‌های آن, وسایل تشریح. دستکش برای هر گروه. برای آماده كردن چشم از دییر خود راهتمایی بخواهید. ۱-بررسی ویزگی‌های ظاهری چشم: برای تشخیص ‎VE‏ و پایین چشم. فاصلة عصب‌بینایی تا قرنیه را در نظر بگیرید. سطحی از کره چشم که در آن فاصلة عصب تا روى قرنيه بيشتر است. سطح بالانى جشم و سطح ديك سطح پلینی آن است (شكل١).‏ براى تشخيص جب يا راست بودن چشم. آن را طوری در دست بگیرید که سطح بالانى أن روبه بالاباشد. قرنيه به شكل تخم مرغ ديذه مى شود وبخش بهن ترآن به سمت بينى وبخش باريكترآن به سمت كوش قراردارد (شكل ‎.)1١‏ راهديكر, بررسى عصببينابى است. اين عصب يس از خروج ازجشم به سمت مخالف خم می‌شود. شکل بالاويايين جشم در ادامهء بافتهاى جربى يبن ماهيجهها و كرة جشم راجدا وماهيجه هاى أن را مشاهده کنید.برای مشاهدة دقیق ماهیچه‌ها از مولاچشم استفاده کنید. ۲ تشریح: ماهیچه‌هار با قیچی از کرة چشم جدا کنید. چشم را روی ظرف تشریح قرار دهید و با چاقوی جراحی. صلبیه را در فاصلة یک سانتی‌متری از قرنیه سوراخ كنيد وبا قيجى دورتا دور قرنيه رادر اين فاصله برش دهید.دقت کنید قیچی را خيلى درون كرة جشم فرو نبرید تا زجاجیه آسیب نبیند (شکل ۳) يس از برش 

صفحه 48:
می‌توانید سه لایة چشم و بخش‌های تشکیل دهندة آنها و نقطه کور را ببيقيد ليه شبكيه بسيار نازك است. دقت كتيد هنكام كار جمع نشود. به طرز قرا كرفتن عدسى توجه كنيد. در كنار عدسى» جسم مزكانى, و تارهلى أويزى که عدسی را احاطه کرد‌ند. دیده می‌شوند. عدسی را به آرامى خارج كتيد. مابع زلاليه و زجاجية زلهاى را مشاهده كنيد. دراين حالت: زلاليه بدطور كامل شفاف تيسته زيرا مقذارى از دانههاى سياه ملانين ازبخ هاى ديكر جشم در آن رهاشدماند. جسم مزگانیبه شکل حلقه الى دور محل استقرار عدسى قرار دارد. درون اين حلقه. عنبيه قرار دارد كه تازكتر و شامل ماهيجههاى صاف حلقوی (تنگ كتتدة مردمكى) و شعاعى (كشادكتندة مردمكى) است. سوراخ وسط عنبيه همان مردمك است. جسم مزكانى وعتبيه به آسانى, جدامی‌شوند و قرنیه شفاف و برآمده دیده می‌شود. پس از انجام تشریح و با استفاده از مشاهده‌های خود به اين پرسش‌ها پاسخ دهید. الف) ویژگی‌های هریک از سه لایةچشم وبخش‌های تشکیل‌دهندة آنهارابيانكنيد. ب) زجاجيه و زلاليه رابا يكديكر مقايسهكنيد. ازفعالیت خود گزارش تهبه کنید و به معلمارنه دهید. شكل"دكرة شم برش خوردد 

صفحه 49:
بخش رنگین عقب کره ی چشم گاو که در هنگام تشریح دیده می شود چه نقففتی دز ستأیی آن دارد؟ Taptum 9 ‏این لایه درخشش آبی سبز دارد‎ ٠ ‏نامیده می شود .تبتوم لوسیدم‎ ۲ ‏بخشی از مشیمیه است که نور تابیده شده را‎ ‏به شبکیه بر می گرداند.اين لایه در چشم‎ J ‏دید خوبی دارند‎ 8 eae OOS هد 

صفحه 50:
نکات در مورد تشریحج چشم ۰ 1 ) تشخیص بالا و پایین چشم : فاصله عصب بینایی تا قرنیه را در نظر گرفته. لاله ی عصی تا فرتیه پیشتر است بالای چشم است. ۶ 2)تشخیص چپ يا راست بودن چشم : ال رت در دست گرفته کم سطح بالایی رو به با باشد. فرنه که حال ىت ‎Gee‏ پهن تر آن به سمت بینی و بخش پازیک بر 2 سمت كوش قرار مى كيرد. ب)عصب بینایی را در نظر گرفته که پس از خروج از چشم به سمت مخالف خم ‎gdb Ge‏ 9۴ یسم مژگانی ‎ee were aal> ISAM,‏ اس ار یی ۱۳۳ ۰ نه درون حلقه ماهيجه هاى دز الى ديدة ی که تا و و شامل ماهیچه های صاف حلقوی (تنگ کننده مردمک)و شعاعی(گشادکننده پردمک اف وراج وس ی ای ۰ 5 )جسم مزگانی و عنبیه به آسانی جدا می شوند. زیر آن ها قرنیه شفاف و برآمده دیده می شود. 

صفحه 51:
۰ الف)ویژگی های هریک از سه لايه چشم و بخش های تشکیل دهنده آن ها را بیان کنید. لایه های چشم صلبيه ae ویژگی {RAPER SG) Saag ‏ره ام‎ لایه ای نازک. رنگدانه درو راز مويرك هاى خونى لای داخل یکه سلول ها کیره نوری د رآن قرر درد اجزا قرنیه عنبیه. مردمک, اجسام مزگانی سلول های استوانه ای و مخروطی, تورون ها و عصب بينايى ب( زجاجيه و زلاليه را باهم مقايسه كنيد. ۰ زلالیه بخش جلوی عدسی را پر می كند و مايع رقيقى است که هنگام تشریج کاملا شفاف نیست و دانه های رنگی,از بخش های دیگر چشم در آن دیده می شوند زجاجیه مقدار و حجم بي تری دارد و فضای کروی چشم را پر کرده و حالت غلیظ, کاملا شفاف و ژله اى دارد. 

صفحه 52:


صفحه 53:
باو شکل ٩.بخش‌های‏ تشکیل دهنده كوش | مجراى شتولى ۰ گیرنده 518فانيكى درون كوش: 5/الشنيدن واشفْط تعادل بدن نقش دارند. این گيرنده ها در کدام بخش های گوش قرار گرفته اند؟ همان طور که آموخته اید. گوش از سه بخش بیرونی, میانی و درونی تشکیل شده است 

صفحه 54:
با استفاده از شکل ‎٩‏ به پرسش‌های زیر پاسخ دهید. #بين بخش بیرنی و ميانى كوش كدام ساختار قرار دارد؟. ساختار 1 دارد؟ پرده صماخ + استخوان های کوچک در کدام بخش گوش قرار دارند؟ گوش aoe, خش آن قرار دارد؟ یل مس 

صفحه 55:
‎٠‏ لاله گوش و مجرای آن بخش بیرونی گوش را تشکیل می دهند. ‎JY‏ كوش امواج صوتی را جمع آوری و مجرای شنوایی, آنها را به بخش میانی منتقل می کند. موهای کرک مانند درون مجرا و موادی که غده های درون مجرا ترشح می کنند. تقش حفاظتی زارند او و بخش های میانی و درونی گوش را استخوان گیجگاهی حفاظت می کند 

صفحه 56:
* پردة صماخ در انتهای مجرای شنوایی و بین گوش بیرونی و میانی قرار دارد. 

صفحه 57:
شکل ٩-بخش‌های‏ تشکیل دهندة گوش | مجراى شنوابى * گوش میانی محفظة استخوانی پر از هواست. درون کوش میتی و بش ردة صهاع سه استخوان کوچک چکشی,»سندانی و رکابی» به ترتیب قرار دارند و به هم مفصل شده اند. 

صفحه 58:
(بخش دهليزى ) مجارى نيم دايره سبيور استاش * بخشى به نام شييوراستاشء حلق را به كوش ميانى مرتبط مى ‎QI gS oS‏ اين مجر به كوش شيانى منتقل مى شود, تا فشار آن در دو طرف يردة صماخ يكسان شود و يرده به درستى بلرزد. 

صفحه 59:
uw ‏كو‎ درونى شکل ٩-بخش‌های‏ تشکیل دهندة كوش | ۱ ‏كوش درونی از دو بخش حلزونی و‎ ٠ ‏تشكيل شده است. رخ بخش حلزونى در‎ iui ‏د هليزى‎ ‏شنوايى و بخش دهليزى در تعادل نقش دارد.‎ مجراى شنوابى 

صفحه 60:
ایا صوتی دور از مجرای ای ببس کوخ ‌صماخ برخورد می کنند و آن را به ارتعاش درمی آورد. دستة استخوان چکشی روی پردة صماخ چسبیده و با ارتعاش آن می لرزد و استخوان های سندانی و رکابی را نیز به ارتعاش درمی آورد. کف استخوان رکابی طوری روی دریچه ای به نام دریچة بیضی قرار گرفته است ‎١ ١ ١‏ آن, دربچه را می لرزاند.اين دریچه پرده ای نازک است که در پشت آن, بخش حلژونی گوش قرار دارد. بخش حلزونی را مایعی پر کرده است. لرزش دريچة بیضی, مایع درون حلزون را به لرزش درمی آورد. 

صفحه 61:
شکل ۱۰-یختههای مزک دار حلزون گوش در بخش حلزونی یاخته های مژک داری قرار دارند که مژک هایشان با پوششی ژلاتیئی تماس دارند. اين یَاخته هاء گیرنده های مکانیکی اند که با لرزش مایع درون بخش حلزونی, مژک های آنها خم می شود. در نت کانال های یونی غشای آنها باز و اين یاخته ها تحریک می شوند. در نتیج بخش شنوایی عصب گوش پیام عصبی ایجاد شده را به مغزمی برد. 

صفحه 62:
دربرة تقش حفاظتی موها و مواد ترشحى در مجرای شنوایی گوش اطلاعات جمع‌آوری و به كلاس جرم یا موم گوش مخلوطی از چربی ها و موم هاست که مجرای گوش را نرم می کند. اسیدی بودن موم گوش از رشد میکروب ها در مجرای شنوایی پیشگیری می کند. موهای درون گوش و موم گوش از ورود گرد و ‎LE‏ حشرات و دیگر جانوران ریز به درون مجرای گوش جلوگیری می کنند. 

صفحه 63:
سح دا * در بخش ‎oes‏ داخلی سه مجرای نیم دایره ای شکل عمود برهم (در ‎(liad cig? aw‏ وجود دازد که یاخته هاق ‏ ۳ حنْ تعادل درون آنها قرار گرفته اند. حرکت سر این یاخته ها ‎es Ly‏ 

صفحه 64:
درون مجاری نیم دایره از مایعی پر شده است و مژک های یاخته های گیرنده نیزدر ماده ای ژلاتینی قرار دارند. با چرخش سر مایع درون مجرا به حرکت در می آید و ‎bole‏ ژلاتینی را به یک طرف خم می کند. مزک های یاخته های گيرنده, خم و این گیرنده ها تحریک می شوند 

صفحه 65:
تعادل ۰ آکسون یاخته های عصبی ‎aspen‏ شاجة دهليزى (تعادلى ) عصب كوش را تشکیل می دهند, پیام را به مغز وبه ویژه مخچه می برد و آن را از كتين شر كاه 5 تراى حفظ تاذل بدن. مغز از كيرنده هاى ديكر مانند كيرنده هاى وضعيت نيز ييام دريافت فى كند. برا فا تعادل بدن, مغز از گیرنده های دیگر مانند گیرندههای وضعيت نيز بيام دريافت iS ‏مى‎ 

صفحه 66:
\\ ‎“vets‏ دربارة شفل شنوابى سنجى وبينالى سنجی گزارشی تهی و بد كلاس |رأله كنيد ‎ ‎0 ‎٠‏ شنوايى سنجى: ‎٠‏ بينايى سنجى : علم مراقبت از بينايي است .بررسى جشم وساختارهاى مربوط به آن براى تشخیص اختلالات بینایی و تجویز عدسى مناسب با وسایل دیگر کمک کننده به بینایی و نیز تمرین های چشمی برای جبران اختلالات 

صفحه 67:
پاختغعصبی پپازیالوب بوبایی شکل ۱۲ كيرنده هاى بويابى مزكهاى كبرنده يويابى 2 كبر ای بويايى در سقف حفره بينى قرا دارند. 

صفحه 68:
ياختععصبى ‏ يبازيالوب يويالى yg) ey) AAT, pen UWE, "مولکول‌های بودار شکل ۱۲ كيرنده هاى بويابى مزكهاى كيرندهيويالى تحریک می کنند. اکسون این یاخته ها ‎sla ply‏ بویایی را به لوب های(پیازهای) بویایی مغزکه در نشریح مغز آنها را مشاهده کردید, می برند. 

صفحه 69:
ly ‏بويا‎ ely ۰ 1 ie 

صفحه 70:
‎site‏ گیرنده‌چشایی برجستگی‌روی‌زبان ‏جوف ةجتدلى شکل ۱۲ گیرنده‌های چشایی زبان ‏* در دهان و برجستگی های زبان جوانه های چشایی و ‎ ‎ ‏درون اين جوانه ها گیرنده ‎sl‏ چشایی قرار گرفته ان 

صفحه 71:
tre ‏شکل۱۲.گردههای چشیی بان‎ * .ذره های غذا در بزاق حل می شوند و یاخته هاى كيرندة چشایی را 

صفحه 72:
انواع مزه انسان بنج مزة اصلی شیرینی, شوری, ترشی, و تلخی و مزه اومامی را احساس می ‎i‏ ‏اومامی, کلمه ای ژاینی به معناى لذيذ انست که برای توصیف یک مزهْ مطلوب که با چهار مزه 6 دیگر تفاوت دارد, به کار می رود اومامی رةه ة غالب غذاهايى 1 نواسید گلوتامات دارند مانن شت. تلخی os / _ شوری نیرینی 

صفحه 73:
شکل ۱۲. گیرنده‌هایبوبایی - حس بر درک دی ‎٠‏ هذا تاثير دارد؛ مثلاً وقتئا سرماكة !و دجاركرفتاكق بيك الشلده ايم. مزة غذاها را به درستى 

صفحه 74:
پردازش اطلاعات -asi> Ome 7 cS 8 7s ‘ © * با وجود یکسان بودن ماهیت پیام عصبی که از گیرنده هاي لا له بدن به د ‎Rane.‏ ‏رشنده , مغز چگونه آنها را به های متفاوتی مانند صداء 119205 و مزه تفسیر می کند؟ 

صفحه 75:
١ Frontal plane through » postcential gyrus 

صفحه 76:
۰ پیا م های بینایی قبل از رسیدن به قشر مخ از بخش های دیگری از مغز مانند نهنج (تالاموس) می گذرند. چلییای (کیاسمای) بینایی که در فعالیت تشریح مغز آن را مشاهده کردید, محلی است که بخشی از آکسون های عصب بینایی یک چشم به نیم کرة مخ مقابل می روند. ‎ply‏ ‎sh‏ بینایی سرانجام به لوب های پس سری قشر مخ وارد و در آنجا پردازش می شوند. 

صفحه 77:
“ogi, ‏حي‎ یاههدنریگ‎ 1 فا یس انسان: می توانند مجری های گوناگون محیط را دریافت کنند. اما محرک هایی مانند پرتو های فرابنفش نیز وجود دارد که انسان به کمک دستگاه های ویژه ای می تواند آنها را دریافت کند؛ در حالی که _ ی سم 

صفحه 78:
گیرنده های مكانيكى خط جانبى * در دو سوی بدن ماهی ها ساختاری به نام خط جانبی د دارد.ایر ‎OR?) 5‏ مرچ ساختار, کانالی ‎ee‏ ‏در زیر پوست ‎A‏ ‎i‏ فس 4ه ز راة شوران0 لد ركيب تال موی دارگ کانال خط جانبی هايى با محيط ۳ ا عصب خطجاتى 

صفحه 79:
ea شکل ۱۵.ساختار خط جانبی درماهی درون کانال, یاخته های مژک داری قرار دارند که به ارتعاش آب باس فک های تور ماده ای ژلاتينی قرار دارند جريان الك 7 إنال, مادت و ‎aller‏ حرکت در می آورد. حرکت مادة ژلاتینی, یاخته های گیرنده را تحریک می کند و ماهی به کمک خط جانبی از وجود اجسام و جانوران دیگر (شکار و شکارچی) در پیرامون خود آگاه می شود. 

صفحه 80:
در مکس؛ گیرنده های شیمیایی در موهای حسی روی پا های آن قرار دارند. مگس ها به کمک اين ‎a‏ ها را تشخیص می دهند. شكل ا كير ةفيمياى ذر مكس 

صفحه 81:
گيرندة مکانیکی صدا در پا روی هریک از پای های جلویی جیرجیرک یک محفظة هوا وجود دارد که پردة صماخ روی آن کشیده شده است. لرزش پرده در اثر امواج صوتی, گیرنده های مکانیکی را که در يشت يردة صماخ قرار دارند یک کرد 96 جا لا صدا را دريافت مى كند. س ديد 

صفحه 82:
گیرنده های نوری چشم ۶ چشم مرکب که در حشرات دیده می شود, از تعداد زیادی واحد بینایی تشکیل شده است. هر واحد بینایی, یک قرنیه, یک عدسی و تعدادی گيرندة نوری دارد. 

صفحه 83:
شکل ۱۸ الف) چشم مرکب حشرات ‎Mahipal‏ در یه را تصويرى كه جشم انسان مى يبند. * هر يك از اين واحد ها تصوير كوجكى از بخشی از میدان بینایی را ایجاد مّی کنند. دستگاه عصبی جانور, این اطلاعات را یکپارچه و تصویری موزاییکی ایجاد میٌْ کند. گیرنده های نوری برخی حشرات مانند زنبور. پرتو های فرابنفش را نیز دریافت می کنند. 

صفحه 84:
برخی مار ها می توانند پرتو ‎slo‏ فروسرخ را تشخیص بت در جلو و زیر هر چشم مار زنگی سوراخی اس گنه ها پرتو های فرو سرخ در آن قرار دارند. به کمک این گیرنده هاء مار پرتو های فرو سرخ تابیده از بدن شکار را دريافت و محل آن را در تاريكى تشخيص مى دهد. مر دح شام وین ماس ‎IN. Cpt‏ 

صفحه 85:
۱-طرح زیر منزماهی رانشان می‌دهد. لوب‌های بویایی که در شکل می‌بینید. محل دریافت پیام‌های عصبی از گیرنده‌های بویایی است. لوب‌های بویایی ماهی از لوبهاى بويابى انسان بزرك تراست. اين مطلب جه واقسيتى رادريارة حس بويابى ملهى تشان مى دهدة ساختار و عملكرد جشم مركب و چشم انسان رامقایسه کنید. ۳ خط جانبی در ماهی‌ها با کدام ساختارها در انسان شباهت دارد؟ 

صفحه 86:
مخ ‎whys)‏ مغز ماهی چین خوردگی ندارد. ۰ 1- لوب های بویایی اه از لوب ا ‎eS‏ ‏انسان بزرگ تر هستند. این مطلب چه واقعیتی را درباره حس بویایی ماهی نشان می دهد؟ خس بويايى ماهى قوى تر از حس بويايئ انسان است. 

صفحه 87:
: بباجتار.و عملكرة جيم مركب و جلدم * در إن را معايسه كتين امل ان میدان دید را بروی شبکیه تشکیل می دهد اما در جشم مركب تعدادی واحد بینایی وجود دارد که هرکدام واحدها تصویر کوچکی از بخشی از میدان بینایی را ایجاد می کند. دستگاه عض جانور این اطلاعات را یکبارچه و تصویری مور 0 ایجاد می کند 

صفحه 88:
۶ خط جانبی در ماهی با کدام ساختارها در انسان شباهت دارد؟ گیرنده های تعادلی در مجاری نیم دایره 

صفحه 89:
هر چه داناتر بشوی ازدست دادن وقت ببرایت آزار دهنده تم استت.«دانته» 

عسکری دبیر زیست نقده • اکنون که این متن را می خوانید ،چشم های شما، پیام های بینایی را به مغز ارسال می کنند .وقتی به صفحۀ کتاب دست می زنید ،اطالعاتی از پوست به دستگاه عصبی مرکزی می رسد .در این حالت ،دستگاه عصبی از وضعیت نشستن شما و میزان اکسیژن خون شما نیز آگاه است. سوال • • • • بدن چگونه اطالعات گوناگون را دریافت می کند و به آنها پاسخ می دهد؟ چرا گاهی تماس ساعت یا عینک با پوست خود را احساس نمی کنیم؟ چرا فردی که تحت عمل جراحی قرار دارد ،دردی احساس نمی کند؟ چرا برخی جانوران می توانند اطالعاتی را دریافت کنند که ما بدون استفاده از ابزار مناسب ،نمی توانیم آنها را درک کنیم؟ • تعریف: • گیرندۀ حسی ،یاخته یا بخشی از آن است که اثر محرک را دریافت می کند و اثر محرک در آن به پیام عصبی تبدیل می شود. • صدا ،فشار ،اکسیژن ،گرما و نور نمونه هایی از این محرک ها هستند که هر کدام گیرندۀ ویژه ای را در بدن تحریک می کنند. انواع گیرنده حسی • گیرنده های حسی انسان گوناگون اند؛ ولی می توان آنها را براساس نوع محرک ،در پنج دسته کلی طبقه بندی کرد :گیرنده های مکانیکی، شیمیایی، دمایی ،نوری و کار گیرنده های حسی • گیرنده چگونه اثر محرک را دریافت و به پیام عصبی تبدیل می کند؟ • در فصل قبل با چگونگی ایجاد پیام عصبی در یاخUته های عصبی آشنا شدید .عوامل گوناگونی مانند تغییر شکل در اثر فشار ،مواد شیمیایی و تغییر دما ،نفوذپذیری غشای گیرنده به یون ها و در نتیجه پتانسیل غشای آن را تغییر می دهند. مثال • شکل ،1یک گیرنده فشار پوست را نشان می دهد.این گیرنده انتهای دندریت یک نورون حسی است که درون پوششی چند الیه و انعطاف پذیر از نوع بافت پیوندی قرار دارد .فشرده شدن این پوشش ،رشتۀ دندریت را تحت فشار قرار می دهد و در آن تغییر ایجاد می کند.در نتیجه کانال های یونی غشای گیرنده ،باز و پتانسیل الکتریکی غشا تغییر می کند .به این ترتیب در دندریت پیام عصبی ایجاد و به دستگاه عصبی مرکزی ارسال می شود. گیرنده ها سازش پیدا می کنند • شاید توجه کرده باشید که بوی غذا یا عطر را پس از گذشت مدتی ،دیگر احساس نمی کنیم. دUر این حالت ،آیا مولکول های بودار در محیط کم می شوند ،یا گیرنده های بو درست کار نمی کنند؟ • وقتی گیرنده ها مدتی در معرض محرک ثابتی قرار گیرند ،پیام عصUبی کمتری ایجاد می کنند ،یا اصال ً پیامی ارسال نمی کنند .این پدیده را سازش گیرنده ها می نامند. سازش گUیرنده ها چه فایده ای دارد؟ • پدیدۀ سازش گیرنده های فشار در پوست ،موجب می شود وجود لباس را روی بدن حس نکنیم .در این حالت ،اطالعات کمتری به مغز ارسال می شود. در نتیجه مغز می تواند اطالعات مهم تری را پردازش کند. • مثال های دیگری از سازش حواس را به دو گروه تقسیم می کنند • گروهی از گیرنده ها مانUند گیرنده های دما در بخش های گونUاگون بدن پUراکنده انUد و گروهی از گیرنده های بدن ما در اندام های ویژه ای قرار دارند ؛ مانUند گیرنUده های بینایی در چشم. از ایUن رو ،حواس را به دو گروه تقسیم کرده اند: • -1حواس پیکری • -2حواس ویژه  -1حواس پیکری • • • • • در بخش های گوناگون بدن مانند پوست ،ماهیچه های اسکلتی و زرد پی ها، گیرنده هایی به نام گیرنده های حس های پیکری وجود دارند .حس های پیکری س: شامل ح ّ -1تماس -2دما -3وضعیت -4درد حواس پیکری • نمونه ای از گیرنده های حواس پیکری • انتهای دندریت آزاد ،مانند گیرنده های درد ،یا انتهای دندریت هایی درون پوششی از بافت پیوندی مانند گیرندۀ فشار در پوست اند -1گیرنده های تماسی • گیرنده های مکانیکی اند که با تماس ،فشار یا ارتعاش تحریک مUی شوUند .این گیرنده ها ،مثال ً در پوست وجود دارند. • تعداد گیرنده های تماس در پوست بخش Uهای گوUناگون بدن متفاوت است و بخش هایی که تعداد گیرنده های UبیشUتریU دارند ،مانند نوک Uانگشتان و لب ها ،حساس ترند. -2گیرنده های دمایی • در بخش هایی از درون بدن ،مانند برخی سیاهرگ های بزرگ و پوست جای دارند. • گیرنده های دمایی درون بدن به تغییرات دمای درون بدن و گیرنده های دمایی پوست به تغییرات دمای سطح بدن حساس اند؛ در نتیجه سرما یا گرما را دریافت می کنند. س -3گیرنده های مکانیکی ح ّ وضعیت • • • • • س وضعیت موجب می شود که مغز از چگونگی فعالیت گیرنده های مکانیکی ح ّ قرارگیری قسمت های مختلف بدن نسبت به هم ،هنگام سکون و حرکت اطالع یابد. س وضعیت در: محل قرار گیری گیرنده های ح ّ -1ماهیچه های اسکلتی -2زردپی ها -3کپسول پوشانندۀ مفصل ها تحریک گیرنده های وضعیت درون ماهیچه ها • به تغییر طول ماهیچه حساس اند؛ مثال ً وقتی دست خود را حرکت می دهید ،طول ماهیچه تغییر می کند و گیرنده های درون ماهیچه  -4گیرنده های درد • در پوسUت و برخی بخش های دیگرِ بدن مثل دیوارۀ سرخرگ ها قرار دارند .گیرنده های درد به آسUیب Uبافتی پاسخ می دهند .آسUیب بافتی در اثر عوامل مکانیکی مثل: • بریدگی ،سرما یا گرمای شUدید و برخی مواد شیمیایی مثل الکتیک اسید ایجاد می شود. • گیرنده های درد سازش پیدا نمی کنند .در نتیجه ،این پدیده کمک می کند مادامی محرک اطUالع داشته باشد.U محرک آسیب رساUن وجود دارد ،فرد از وجود که ّ ّ اهمیت درد • درد یک ساز وکار حفاظتی است. هرگاه یاخته ها در معرض تخریب قرار گیرند ،درد ایجاد و موجب می شود که فرد برای برطرف کردن عامل ایجاد درد ،واکنش مناسب نشان دهد؛ مثال ً نشستن طوالنی مدت ممکن است موجب آسیب دیدن بافت پوست در محل نشیمن گاه شود .بنابراین ،فرد به طور ناخودآگاه تغییر وضعیت می دهد ؛ در غیر این صورت ،پوست در نقاط تحت فشار تخریب می شود. • گیرنده های حواس ویژه شامل گیرنده های حس بینایی ،شنوایی ،تعادل ،بویایی وچشایی اند که در اندام های سی قرار دارند. ح ّ • این گیرنده ها در کدام بخش هر یک از این اندام ها قرار دارند؟ بینایی • بیشتر اطالعات محیط پیرامون را از راه دیدن و به کمک اندام حس بینایی ،یعنی چشم دریافت می کنیم .کرۀ چشم در حفرۀ استخوانی کاسۀ چشم قرار دارد. ماهیچه هایی که به کرۀ چشم متصل اند ،آن را حرکت می دهند • این ماهیچه ها را در فعالیت تشریح چشم می توانید ببینید. حفاظت از چشم • پلک ها، • مژه ها، • بافت چربی روی کرۀ چشم • و اشک از چشم حفاظت می کنند. ساختار کرۀ چشم شکل 4بخش های تشکیل دهندۀ کرۀ چشم چپ از باال می دانید نوری را که از اجسام بازتاب پیدا می کند، گیرنده های نوری شبکیه دریافت می کنند .نور برای رسیدن به این یاخته ها از چه مسیری عبور می کند؟ ساختار کرۀ چشم الیه خارجی کره چشم صلبیّه و قرنیّه تشکیل شده • خارجی ترین الیۀ کرۀ چشم از ُ است. • صلبیّه پرده ای سفید رنگ ،Uمحکم • قرنیه پرد ۀ شفاف جلوی چشم است. الیه میانی چشم مشیمیّه ،جسم مژگانی و عنبیّه • الیۀ میانی چشم شامل َ است. • مشیمیّه :الیه ای رنگدانه دار و پر از مویرگ های خونی است الیه میانی چشم • جسم مژگانی ،حلقه ای بین مشیمیّه و عنبیّه و شامل ماهیچه هاUی مژگانی است. الیه میانی چشم • عنبیّه بخش رنگین چشم در پشت قرنیه است که در وسط آن ،سوراخ مردمک قرار دارد .دو گروه ماهیچه صاف عنبیّه ،مردمک را (در نور زیاد) تنگ و (در نور کم) گشاد می کنند .ماهیچه های تنگ کننده را اعصاب پاراسمپاتیک و ماهیچه های گشاد کننده را اعصاب سمپاتیک عصب دهی می کنند. عدس ی چشم • عدسی چشم همگرا ،انعطاف پذیر و با رشته هایی به نام تار های آویزی به جسم مژگانی متصل است زاللیه و زجاجی ه • مایعی شفاف به نام زاللیه فضای جلوی عدسی چشم را پر کرده است که از مویرگ ها ترشح می شود .زاللیه مواد غذایی و اکسیژن را برای عدسی و قرنیه فراهم و مواد دفعی آنها را جمع آوری می کند و به خون می دهد. • ماده ای ژله ای و شفاف به نام زجاجیه در فضای پشت عدسی قرار دارد که شکل کروی چشم را حفظ می کند. الیه داخلی چشم • • • • شبکیه داخلی ترین الیۀ چشم است که گیرنده های نوری، یعنی یاخته های مخروطی و استوانه ای و نیز یاخته های عصبی در آن قرار دارند . آکسون یاخته های عصبی، عصب بینایی را تشکیل می دهند که پیام های بینایی را به مغز می برد. محل خروج عصب بینایی از شبکیه ،نقطۀ کور نام دارد. درون گیرنده های نوری مادۀ حساس به نور وجود دارد اثر نور بر شبکیه مسیر عبور پرتوهای نوری در چشم • پرتوهای نور از قرنیه می گذرند و به علّت انحنای آن همگرا می شوند .این پرتوها از زاللیه ،سوراخ مردمک ،عدسی و زجاجیه عبور می کنند .عدسی، پرتوهای نور را روی شبکیه و گیرنده های نوری آن متمرکز می کند. اثر نور بر شبکیه • یاخته های استوانه ای در نور کم و یاخته های مخروطی در نور زیاد تحریک می شوند .گیرنده های مخروطی، تشخیص رنگ و جزئیات اجسام را امکان پذیر می کنند. لکۀ زرد لکه زرد • بخشی از Uشبکیه را که در امتداد محور نوری کره چشم قرار دارد ،لکۀ زرد می نامند .این بخش در دقت و تیزبینی اهمیت دارد؛ زیرا گیرنده های مخروطی در آن فراوان ترند. ایجاد پیام عصبی در گیرنده های نوری • با برخورد نوUر به شبکیه ،مادۀ حساس به نوUر، درون گیرنده هایU نوری Uتجزیه می شود واکنش Uهایی را به راه می اندازد که به ایجاد پیام عصبی منجر می شود. ویتامینAبرایU ساخت مادۀ حساس به Uنور الزم است. تطابق • با تغییر همگرایی عدسی چشم ،می توان اجسام دور و نزدیک را واضح دید .هنگام دیدن اشیاى نزدیک ،با انقباض ماهیچه های مژگانی ،عدسى ضخیم مى شود .وقتى به اشیاى دور نگاه مى کنیم با استراحت این ماهیچه ها ،عدسى باریک تر مى شود .به این ترتیب ،تصویر در هر حالت روى شبکیه تشکیل می شود .این فرایند ها تطابق نام دارد. دیدن درست اجسام • برای دیدن درست اجسام ،قرنیه ،عدسی و کرۀ چشم باید شکل ویژه ای داشته باشند ،تا پرتوهای نور به طور دقیق روی شبکیّه متمرکز شوند. بیماری های چشم • -1نزدیک بینی:در افراد نزدیک بین،کرۀ چشم بیش از اندازه بزرگ است و پرتوهای نوراجسام دور ،در جلوی شبکیه متمرکز می شوند .در نتیجه فرد ،اجسام دور را واضح نمی بیند. -2دوربینی • در فرد دوربین ،کرۀ چشم از اندازۀ طبیعی کوچک تر است و پرتوهای نور اجسام Uنزدیک در پشت شبکیّه متمرکز می شوند و فرد این اجسام را واضح نمی بیند. • با استفاده از شکل ،7عدسی واگرا نزدیک بینی و عدسی هم گرا ،دوربینی را اصالح می کنند. • هم گرا بودن بیش از حد عدسی ،موجب نزدیک بینی و کم بودن تحدّب آن به دوربینی منجر می شود. -3آستیگماتیسم • اگر سطح عدسی یا قرنیه کامال ً کروی و صاف نباشد ،پرتوهای نور به طور نامنظم به هم می رسند و روی یک نقطۀ شبکیّه متمرکز نمی شوند .در نتیجه تصویر واضحی تشکیل نمی شود. در این حالت ،چشم دچار آستیگماتیسم است .برای اصالح دید این فرد از عینکی استفاده می کنند که عدسی آن عدم یکنواختی انحنای قرنیه یا عدسی را جبران می کند. -4پیر چشمی • با افزایش سن، انعطاف پذیری عدسی چشم کاهش پیدا می کند و تطابق دشوار می شود .این حالت را پیر چشمی می گویند که به کمک عینک های ویژه اصالح می شود. بخش رنگین عقب کره ی چشم گاو که در هنگام تشریح دیده می شود چه نقشی در بینایی آن دارد؟ • این الیه درخشش آبی سبز دارد و Taptum Lusidumنامیده می شود .تپتوم لوسیدم بخشی از مشیمیه است که نور تابیده شده را به شبکیه بر می گرداند.این الیه در چشم جانورانی که در شب دید خوبی دارند ،مثل گربه و گاو وجود دارد و به همین دلیل چشم این جانوران در تاریکی می درخشد. نکات در مورد تشریح چشم • ) 1تشخیص بUاال و پایین چشم :فاصله عصب بینایی تا قرنیه را در نUظر گرفته، سطحی که فاصله ی عصب تا قرنیه بیشتر است باالی چشم است. • )2تشخیص چپ یا راست بودن چشم : الف)چشم را طوری در دست گرفته که سطح باالیی رو به باال باشد.قرنیه که حالت تخم مرغی دارد ،بUخش پهن تر آن به سمت بینی و بخش باریک تر آن به سمت گوش قرار می گیرد. ب)عصب بینایی را در نظر گرفته که پس از خروج از چشم به سمت مخالف خم می شود. • ) 3جسم مژگانی به شکل حلقه ای دور محل استقرار عدسی قرار دارد. • ) 4عنبیه درون حلقه ماهیچه های مژگانی دیده می شود که نازک ترست و شامل ماهیچه های صاف حلقوی (تنگ کننده مردمک)و شعاعی(گشادکننده مردمک)است.سوراخ وسط مردمک است. • ) 5جسم مزگانی و عنبیه به آسانی جدا می شوند .زیر آن ها قرنیه شفاف و برآمده دیUده می شود. • الف)ویژگی های هریک از سه الیه چشم و بخش های تشکیل دهنده آن ها را بیان کنید. ب( زجاجیه و زاللیه را باهم مقایسه کنید. • زاللیه بخش Uجلوی عدسUی را پر می کند و مایع رقیقی است که هنگام تشریح Uکامال شفاف Uنیست Uو دانه های رنگی از بخش Uهای دیگر چشم دUر آن UدUیده می شUوند • زجاجیه مقدار و حجUم بیشتری دارد و فضای کروی چشم را پر کرده و حالت غلیظ ،کامال شUفاف Uو ژله ای دارد. شنوایی وتعادل • گیرنده های مکانیکی درون گوش ،در شنیدن و حفظ تعادل بدن نقش دارند. این گیرنده ها در کدام بخش های گوش قرار گرفته اند؟ همان طور که آموخته اید ،گوش از سه بخش بیرونی ،میانی و درونی تشکیل شده است • بین بخش بیرونی و میانی گوش کدام ساختار قرار دارد؟ پرده صماخ • استخوان های کوچکU در کدام بخش گوش قرار دارند؟ گوش میانی • حلزون گوش در کدام بخش آن قرار دارد؟ گوش درونی ساختار گوش • اللۀ گوش و مجرای آن بخش بیرونی گوش را تشکیل می دهند .اللۀ گوش امواج صوتی را جمع آوری و مجرای شنوایی ،آنها را به بخش میانی منتقل می کند .موهای کرک مانند درون مجرا و موادی که غده های درون مجرا ترشح می کنند ،نقش حفاظتی دارند .انتهای مجرا و بخش های میانی و درونی گوش را استخوان گیجگاهی حفاظت می کند پردۀ صما خ • پردۀ صماخ در انتهای مجرای شنوایی و بین گوش بیرونی و میانی قرار دارد. گوش میانی • گوش میانی محفظۀ استخوانی پر از هواست .درون گوش میانی و پشت پردۀ صماخ سه استخوان کوچک چکشی،سندانی و رکابی ،به ترتیب قرار دارند و به هم مفصل شده اند. نقش شیپور استاش • بخشی به نام شیپوراستاش ،حلق را به گوش میانی مرتبط می کند .هوا از راه این مجرا به گوش میانی منتقل می شود ،تا فشار آن در دو طرف پردۀ صماخ یکسان شود و پرده به درستی بلرزد. گوش درونی • گوش درونی از دو بخش حلزونی و دهلیزی تشکیل شده است .بخش حلزونی در شنوایی و بخش دهلیزی در تعادل نقش دارد. تبدیل صدا به پیام عصبی • امواج صوتی پس از عبور از مجرای شنوایی ،به پردۀ صماخ برخورد می کنند و آن را به ارتعاش درمی آورد .دستۀ استخوان چکشی روی پردۀ صماخ چسبیده و با ارتعاش آن می لرزد و استخوان های سندانی و رکابی را نیز به ارتعاش درمی آورد .کف استخوان رکابی طوری روی دریچه ای به نام دریچۀ بیضی قرار گرفته است که لرزش آن ،دریچه را می لرزاند.این دریچه پرده ای نازک است که در پشت آن ،بخش حلزونی گوش قرار دارد .بخش حلزونی را مایعی پر کرده است .لرزش دریچۀ بیضی ،مایع درون حلزون را به لرزش درمی آورد. تبدیل صدا به پیام عصبی • در بخش حلزونی یاخته های مژک داری قرار دارند که مژک هایشان با پوششی ژالتینی تماس دارند .این یاخته ها ،گیرنده های مکانیکی اند که با لرزش مایع درون بخش حلزونی ،مژک های آنها خم می شود .در نتیجه کانال های یونی غشای آنها باز و این یاخته ها تحریک می شوند .در نتیجه بخش شنوایی عصب گوش پیام عصبی ایجاد شده را به مغزمی برد. • جرم یا موم گوش مخلوطی از چربی ها و موم هاست که مجرای گوش را نرم می کند. • اسیدی بودن موم گوش از رشد میکروب ها در مجرای شنوایی پیشگیری می کند. • موهای درون گوش و موم گوش از ورود گرد و غبار ،حشرات و دیگر جانوران ریز به درون مجرای گوش جلوگیری می کنند. حفظ تعادل • در بخش دهلیزی گوش داخلی سه مجرای نیم دایره ای شکل عمود برهم (در س تعادل درون آنها قرار سه جهت فضا) وجود دارد که یاخته های مژک دار ح ّ گرفته اند .حرکت سر این یاخته ها را تحریک می کند. چگونگی تحریک گیرنده های تعادلی در مجاری نیم دایره • درون مجاری نیم دایره از مایعی پر شده است و مژک های یاخته های گیرنده نیزدر ماده ای ژالتینی قرار دارند .با چرخش سر ،مایع درون مجرا به حرکت در می آید و مادۀ ژالتینی را به یک طرف خم می کند .مژک های یاخته های گیرنده ،خم و این گیرنده ها تحریک می شوند مسیر عصب تعادل • آکسون یاخته های عصبی سی که شاخۀ دهلیزی ح ّ (تعادلی ) عصب گوش را تشکیل می دهند ،پیام را به مغز وبه ویِژه مخچه می برد و آن را از موقعیت سر آگاه می کنند .برای حفظ تعادل بدن ،مغز از گیرنده های دیگر مانند گیرنده های وضعیت نیز پیام دریافت می کند .برای حفظ تعادل بدن ،مغز از گیرنده های دیگر مانند گیرنده های وضعیت نیز پیام دریافت می کند. • شنوایی سنجی: • بینایی سنجی :علم مراقبت از بینایی است .بررسی چشم وساختارهای مربوط به آن برای تشخیص اختالالت بینایی و تجویز عدسی مناسب یا وسایل دیگر کمک کننده به بینایی و نیز تمرین های چشمی برای جبران اختالالت بویایی • گیرنده های بویایی در سقف حفره بینی قرار دارند. مسیر حس بویایی • مولکول های بودارِ هوای تنفسی این یاخته ها را تحریک می کنند .آکسون این یاخته ها پیام های بویایی را به لوب های(پیازهای) بویایی مغزکه در تشریح مغز آنها را مشاهده کردید ،می برند. مسیر حس بویایی • پیام بویایی سرانجام به قشر مخ ارسال می شود چشایی • در دهان و برجستگی های زبان جوانه های چشایی و درون این جوانه ها گیرنده های چشایی قرار گرفته اند تحریک گیرندۀ چشایی • .ذره های غذا در بزاق حل می شوند و یاخته هUای گیرندۀ چشUایی را تحریک می کنند. انواع مزه • انسان پنج مزۀ اصلی شیرینی ،شوری ،ترشی، و تلخی و مزۀ اومامی را احساس می کند. اومامی ،کلمه ای ژاپنی به معنای لذیذ است که برای توصیف یک مزۀ مطلوب که با چهار مزۀ دیگر تفاوت دارد ،به کار می رود ،اومامی مزۀ غالب غذاهایی است که آمینواسید گلوتامات دارند مانند عصارۀ گوشت. ارتباط بویایی و چشایی س بویایی در درک درست مزۀ غذا تأثیر دارد؛ مثال ً وقتی • حّ U سرماخورده و دچارگرفتگی بینی شده ایم ،مزۀ غذاها را به درستی تشخیص نمی دهیم. پردازش اطالعات حسی • با وجود یکسان بودن ماهیت پیام عصبی که از گیرنده های گوناگون بدن به دستگاه عصبی مرکزی می رسند ،مغز چگونه آنها را به شکل های متفاوتی مانند صدا ،تصویر ،یا مزه تفسیر می کند؟ آدمک حسی • پیام هایی که هر نوع از گیرنده های حسی ارسال می کنند ،به بخش یا بخش های ویژه ای از دستگاه عصبی مرکزی و مسیر ارسال پیام های بینایی • پیا م های بینایی قبل از رسیدن به قشر مخ از بخش های دیگری از مغز مانند نهنج (تاالموس) می گذرند .چلیپای (کیاسمای) بینایی که در فعالیت تشریح مغز آن را مشاهده کردید ،محلی است که بخشی از آکسون های عصب بینایی یک چشم به نیم کرۀ مخ مقابل می روند .پیام های بینایی سرانجام به لوب های پس سری قشر مخ وارد و در آنجا پردازش می شوند. • گیرنده های حسی انسان می توانند محرک های گوناگون محیط را دریافت کنند .اما محرک هایی مانند پرتو های فرابنفش نیز وجود دارد که انسان به کمک دستگاه های ویژه ای می تواند آنها را دریافت کند؛ در حالی که برخی جانوران گیرنده های دریافت کنندۀ آنها را دارند .در ادامه به برخی گیرنده های حسی در جانوران می پردازیم. گیرنده های مکانیکی خط جانبی • در دو سوی بدن ماهی ها ساختاری به نام خط جانبی وجود دارد.این ساختار ،کانالی در زیر پوست جانور است که از راه سوراخ هایی با محیط گیرنده های مکانیکی خط جانبی • درون کانال ،یاخته های مژک داری قرار دارند که به ارتعاش آب حساس اند .مژک های این یاخته ها در ماده ای ژالتینی قرار دارند. جریان آب در کانال ،مادۀ ژالتینی را به حرکت در می آورد .حرکت مادۀ ژالتینی ،یاخته های گیرنده را تحریک می کند و ماهی به کمک خط جUانبی از وجود اجUسام و جانوران دیگر (شکار و شکارچی) در پیرامون خود آگاه می شود. گیرنده های شیمیایی در پا • در مگس ،گیرنده های شیمیایی در موهای حسی روی پا های آن قرار دارند .مگس ها به کمک این گیرنده ها انواع مولکول ها را تشخیص می دهند. گیرندۀ مکانیکی صدا در پا • روی هریک از پای های جلویی جیرجیرک یک محفظۀ هوا وجود دارد که پردۀ صماخ روی آن کشیده شده است .لرزش پرده در اثر امواج صوتی ،گیرنده های مکانیکی را که در پشت پردۀ صماخ قرار دارند،تحریک کرده و جانور صدا را دریافت می کند. گیرنده های نوری چشم مرکب • چشم مرکب که در حشرات دیده می شود ،از تعداد زیادی واحد بینایی تشکیل شده است .هر واحد بینایی ،یک قرنیه ،یک عدسی و تعدادی گیرندۀ نوری دارد. گیرنده های نوری چشم مرکب • هر یک از این واحد ها تصویر کوچکی از بخشUی Uاز میدان بینایی را ایجاد می Uکنند .دسUتگاه عصUبی جانور ،این اطالعات را یکپارچه و تصUویری موزاییکی ایجاد می کند .گیرنده های نوری برخی حشUرات مانند زنبور ،پرتو های فرابنفش Uرا نیز دریافت می کنند. گیرندۀ فروسرخ مار زنگی • برخی مار ها می توانند پرتو های فروسرخ را تشخیص دهند .در جلو و زیر هر چشم مار زنگی سوراخی است که گیرنده های پرتو های فرو سرخ در آن قرار دارند .به کمک این گیرنده ها ،مار پرتو های فرو سرخ تابیده از بدن شکار را دریافت و محل آن را در تاریکی تشخیص می دهد. مغز ماهی مغز ماهی چین خوردگی ندارد. • -1لوب های بویایی ماهی از لوب های بویایی انسان بزرگ تر هستند .این مطلب چه واقعیتی را درباره حس بویایی ماهی نشان می دهد؟ حس بویایی ماهی قوی تر از حس بویایی انسان است. • ساختار و عملکرد چشم مرکب و چشم انسان را مقایسه کنید. • در چشم انسان یک عدسی تصویری کامل از میدان دید را بروی شبکیه تشکیل می دهد اما در چشم مرکب تعدادی واحد بینایی وجود دارد که هرکدام واحدها تصویر کوچکی از بخشی از میدان بینایی را ایجاد می کند .دستگاه عصبی جانور این اطالعات را یکپارچه و تصویری موزاییکی ایجاد می کند • خط جانبی در ماهی با کدام ساختارها در انسان شباهت دارد؟ گیرنده های تعادلی در مجاری نیم دایره هر چه داناتر بشوی ازدست دادن وقت برایت آزار دهنده تر است«.دانته»