آئین همسرداری و نقش آن در تأمین سلامت روانی زوجین از دیدگاه قرآن

آئین همسرداری و نقش آن در تأمین سلامت روانی زوجین از دیدگاه قرآن

اسلاید 1: سعید حیدری سورشجانی، دکتر عباس قاری علویجه، دکتر محمد هادی عباسی، فرزاد شهرانی کرانی، محسن داوری، دکتر عبدالرحیم کاظمی، علیرضا خدادادیآئین همسرداری و نقش آن در تأمین سلامت روانی زوجین از دیدگاه قرآن واژگان کلیدی: قرآن، سلامت روان، زوجین.

اسلاید 2: مقدمه قرآن کتابی است که قوانین و آموزه های آن تمام مصالح فردی و اجتماعی انسان را در بر می گیرد. از دیدگاه قرآن، خانواده جایگاه محوری و کلیدی برخوردار است و هستۀ مرکزی شکل گیری جامعه را تشکیل می دهد، اگر خانواده سالم و صالح استوار باشد، می توان به داشتن جامعه ای سالم، امیدوار بود.

اسلاید 3: مقدمه در بسیاری از منابع اسلامی خصوصا قرآن کریم به ارتباط صحیح با همسر تأکید فراوان شده و همسران خوب را مایۀ آرامش همدیگر می داند. بر کسی پوشیده نیست که همسر می تواند تأثیر بسزایی بر سلامت روان زوج خود بگذارد؛ لذا قرآن رهنمودهایی را جهت آرامشگری هر چه بیشتر زوجین برای یکدیگر فراهم آورده است که در تحقیق حاضر به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

اسلاید 4: مقدمه بیماری های روانی قابل پیشگیری بوده و بخشی از این پیشگیری با بهبود محیط زیست اجتماعی و ارتقاء رفاه جسمی، عاطفی و اجتماعی همۀ مردم حاصل می گردد. بهداشت بايد از توانمندي ها و پتانسيل باورهاي ديني و اعتقادي افراد در پيشگيري و درمان اضطراب و ارتقاء سلامت رواني آنها بهره گيري کند.

اسلاید 5: مقدمه با توجه به جامعیت قرآن کریم و اهتمام به مباحث مختلف خانواده و همسرداری بر آن شدیم که آیات مرتبط را در قالب این مقاله گردآوری نموده تا این مباحث بتواند چراغ هدایتگری برای برون رفت از مشکلات و درگیری های خانوادگی جامعه باشد؛ و چه بهتر که این چراغ، کلام خدشه ناپذیر خداوند متعال باشد.

اسلاید 6: روش بررسی مطالعۀ حاضر یک پژوهش توصیفی و مروری بوده که از طریق جستجوی کتابخانه ای قرآن کریم و سایر منابع اسلامی اعم از کتاب ها، مقالات (بالغ بر 25 مقاله)، مجلات و منابع الکترونیکی به رشتۀ تحریر درآمده است.

اسلاید 7: یافته ها آرامش درون گرانقدر ترین موهبت الهی است. هدف اصلی و غایی از ازدواج در فرهنگ و ارزش های اسلامی و مبانی روانشناختی همسر داری، نیل به «آرامش» است. در فرهنگ اسلامی بعد از خالق منان نزدیک ترین کس به انسان همسر است. همسر، تن پوش روانی و نفسانی انسان است چنانچه خداوند در قرآن کریم (سورۀ بقره آیۀ 187) می فرمایند: «آنان لباس شما هستند و شما لباس آنان هستید».

اسلاید 8: یافته ها یکی از خصوصیات همسران آرامشگر ابراز محبت و علاقه به یکدیگر است. خداوند این نیاز ضروری را به زوجین در آغاز پیوند زناشویی ارزانی می دارد، خداوند اصل و اساس بنیان خانواده را بر مهر و محبت میان زن و شوهر قرار می‌دهد و می‌فرماید: (سوره روم، آیه 21)، یعنی: «و از نشانه‌های خداوند این است که از جنس خودتان همسرانی برایتان آفرید تا در کنار آنان آرامش بیابید، و میان شما دوستی و رحمت قرار داد، همانا در این امر، نشانه‌هایی است برای آن گروهی که تفکر می‌کنند».

اسلاید 9: یافته ها در تأمین آرامش روان و سکینۀ خاطر زوجین، بیشترین نقش بر عهدۀ وجود ارزشمند و آرامشگر زن است و این مرد است که می بایست شرایط لازم و فضای مطلوب و خوشایند و آرامش بخشی و دل آرامی زن را فراهم سازد. در همین رابطه قرآن کریم (سورۀ نساء، آیۀ 34) می فرماید: «مردان، سرپرست زنانند، به دليل آنكه خدا برخي از ايشان را بر برخي برتري داده و [نيز] به دليل آنكه از اموالشان خرج مي‌كنند».

اسلاید 10: یافته ها آمیزش صحیح، یکی از اجزاء دستیابی زوجین به آرامش روانی است و ارضای مشروع این نیاز اساسی زوجین، لازمۀ رشد مطلوب و متعالی شخصیت است. در همین زمینه در قرآن کریم (اعراف، ۱۸۹) آمده است: «او خدایى است كه (همه) شما را از یك تن بیافرید و از او نیز جفتش را مقرر داشت، تا در كنار او بیاساید، سپس هنگامى كه با او آمیزش كرد».

اسلاید 11: یافته ها روابط نامشروع تأثیر نامطلوبی بر روان زوجین خواهد داشت و کانون گرم و صمیمی خانواده را سرد و تاریک خواهد کرد. به همین دلیل اسلام برای آن مجازات سنگینی را پیش بینی نموده است. خداوند برای حفظ طهارت خانواده زنا را تحریم نموده و جزایی برای آن تعیین کرده است؛ چنانچه خداوند در قرآن (سورۀ نور، آیۀ 2-3) می فرماید: «هر یک از زن و مرد زناکار را صد تازیانه بزنید و نباید رأفت (و محبت کاذب) نسبت به آن دو شما را از اجرای حکم الهی مانع شود، اگر به خدا و روز جزا ایمان دارید».

اسلاید 12: یافته ها اما خداوند به کسانی که امکان ازدواج ندارند و عفت پیشه کنند وعده داده است: «وکسانی که امکانات زناشویی نمی یابند پاکدامنی ورزند تا این که خداوند از بخشش خود توانگرشان سازد» (سورۀ نور، آیۀ 33).

اسلاید 13: یافته ها ارتباط با خدا یکی دیگر از عوامل آرام بخش روانی در زوجین است. اگر زن و شوهری می خواهند برای یکدیگر آرامش بخش باشند باید از سلامت روحی و روانی برخوردار باشند و نماز و دعا، دل را آرام می بخشند و انسان را از دغدغه های دنیوی می رهانند. (سورۀ رعد، آیۀ 28) آمده است «آگاه باشید که تنها با یاد خدا دل ها آرام می گیرد». (سورۀ طه، آیۀ 132) آمده است: «خانوادۀ خود را به نماز فرمان ده و بر انجام آن شکیبا باش...».

اسلاید 14: یافته ها لزوم مدارا، حسن خلق و تأکید به مهرورزی نسبت به همسر نیز از دیگر پایه های سلامت روان خانواده محسوب می شود. در (سورۀ نساء آیۀ 19) آمده است: «ای کسانی که ایمان آورده اید، روا نیست که از سر ناخشنودی و اجبار زنان را به ارث گیرید... در زندگی با آنان خوش رفتار باشید. چه بسا چیزهایی ناپسند شما باشد اما خداوند خیری بسیار در آن نهاده است». در قرآن کریم از همسر به عنوان نعمت یاد شده (سورۀ نحل آیۀ 72) و در آیات متعدد بر ضرورت خوش رفتاری با زنان تأکید فراوان شده است (سورۀ طلاق، آیۀ 2، سورۀ بقره آیۀ 229 و 231)

اسلاید 15: یافته ها همسران برتر از خطاهای همدیگر به راحتی در می گذرند و کینه ای به دل نمی گیرند؛ «ای کسانی که ایمان آورده اید، زنان و فرزندان شما هم برخی دشمن شما هستند، از آنان حذر کنید، و اگر از ) عقاب آنها پس از توبه) آنان عفو و آمرزش و چشم پوشی کنید، خدا هم در (حق شما) بسیار آمرزنده و مهربان است».

اسلاید 16: یافته ها همسران آرامشگر هرگز صدا و کلام گیرای خود را با نقادی و تهدید و تحقیر و سرزنش و استهزای یکدیگر نمی آمیزند، زیرا می دانند که تند زبانی، بدگویی، طعنه و تمسخر، آفت جذابیت کلام و حقیر کنندۀ شخصیت انسان است. «ای کسانی که ایمان آورده اید، نباید گروهی از مردان شما گروهی دیگر را مسخره کند، شاید آنها از این بهتر باشند و نه زنانی دیگر را، شاید اینان بهتر از اینان باشند و یکدیگر را مورد طعن و عیب جویی قرار ندهید و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید، بسیار بد است که بر کسی پس از ایمان نام کفرآمیز بگذارند، و آنان که توبه نکنند ظالم و ستمگرند».

اسلاید 17: یافته ها همدلي و همراهي مي‌تواند در عرصه‌هاي مختلف زندگي همچون مسائل فرهنگي، تربيتي، اقتصادي و... تبلور يابد. «اي پيامبر، به همسرانت بگو: اگر خواهان زندگي دنيا و زينت آنيد، بياييد تا مهرتان را بدهم و[خوش و] خرم شما را رها كنم. و اگر خواستار خدا و فرستاده‌ي وي و سراي آخرتيد، پس به راستي خدا براي نيكوكاران شما پاداش بزرگي آماده گردانيده است» (سورۀ احزاب، 28-29).

اسلاید 18: یافته ها یکی از مهمترین مسائلی که سلامت روان خانواده را به مخاطره می اندازد مسأله طلاق است. نبود ناگهانی همسر ممکن است احساس اضطراب یا هراس ایجاد کند. طلاق می تواند باعث بروز مشکلات روانی، اقتصادی و ... نیز در افراد شود. اسلام طلاق را في نفسه امري منفور و ناپسند (داراي كراهت بسيار شديد) معرفي مي كند و تمام تلاش و كوشش خود را در جهت پرهيز خانواده ها از طلاق به كار مي بندد.

اسلاید 19: یافته ها «چنانچه بیم آن دارید که نزاع و خلاف سخت بین زن و شوهر پدید آید، از طرف خانوادۀ مرد و خانوادۀ زن داوری انتخاب کنند، اگر نیت اصلاح در کار باشد، تا خداوند آن دو را بر اصلاح موفق فرماید، که خداوند بر همه دانا و از همه چیز آگاه است» (سورۀ نساء، آیۀ 35). «زنان مطلقه را به طرز شایسته ای رها کنید و به صورت صحیحی از آنها جدا شوید» (سورۀ احزاب آیۀ 49).

اسلاید 20: یافته ها «هرگاه زنان خود را طلاق دادید و موقع عده آنها رسید، یا از آنها به خوبی نگهداری کنید، و یا به خوبی جلوی آنها را باز گذارید. مبادا برای این که به آنها ستم کنید آنها را به شکل زیان آوری نگهداری کنید، هر که چنین کند باید بداند به خود ستم کرده است» (سورۀ بقره، آیۀ 231). علاوه بر این، خداوند در آیات متعدد دیگر از لزوم مشورت در امور و تواضع زوجین نسبت به یکدیگر نیز سخن به میان آورده است.

اسلاید 21: بحث یافته های علمی بسیاری حاکی از این امر است که ارتباطات صحیح و شایسته با همسر، می تواند بر سلامت روانی زن و شوهر تأثیر بسزایی داشته باشد، محیط آکنده از عشق، محبت، مدارا، بخشش و دوستی می تواند راه سعادت زوجین را هموار سازد. قرآن تلاش می کند تا زندگی خانواده دچار آفت هایی چون تهمت، بدزبانی، خشونت، سوءظن، غرور، خودمحوری و ... نگردد.

اسلاید 22: نتیجه گیری از مجموعه راهکارهای مطرح شده در این مقاله به خوبی استنباط می شود که از دیدگاه قرآن مهمترین و اساسی ترین عوامل سلامت روان خانواده، ابراز محبت به یکدیگر، لزوم پرداختن به نقش های محوله، ارتباط جنسی صحیح، ارتباط با خدا، لزوم مدارا و حسن خلق بخشش و گذشت، تواضع، مشورت در امور، همدلی و همراهی یکدیگر به هنگام دشواری می باشند. همچنین از منظر قرآن، طلاق امری مغبون است.

اسلاید 23: نتیجه گیری قرآن كريم با تبيين صحيح و اصولي اين موضوع ازدواج را از مهمترين عوامل تأمين كننده بهداشت روان در افراد جوامع دانسته و پس از ازدواج، با تبیین راهکارهای اساسی و مدبرانۀ خود، زمینه را برای خوشبختی و آرامش روانی زوجین فراهم می سازد. این قرآن است که همواره می توان به عنوان چراغی هدایت گر در مسیر زندگی، از آن بهره جست.

اسلاید 24: با سپاس از توجه شما