صفحه 1:
les com>
صفحه 2:
ا كه
در اين الكو به اين سوال ارزيابى ياسخ داده ميشود كه آيا منتقد
متخصص برنامه را تاييد ميكند؟
روش ارزیابی در اين الگو شامل تحلیل انتقادی «متخصصان» است.
از جمله پیشنهاد دهندگان اين الگو میتوان به آیزنر اشاره کرد. که
در سال ۱۹۷۶ برای اولین بار در مجله تربیت زیبایی شناختی مطرح
شد. وی عقیده دارد برای ارزیابی آموزشی باید به بازنگری انتقادی از
دیدگاه منتقدان متخصص پرداخت.
از این الگو بیشتر برای ارزیابی برنامه های درسی استفاده ميشود.
صفحه 3:
مبانی و مفروضه های اساسی نقد تر
ارزشیابی برنامه درسی از منظر آیزنر پیوندی تنگاتنگ با جهت گیری ارزشی یا ایدئولوژی برنامه درسی دارد.
ای قریتی است که بهواسطه آن بهداوریارزشی دربر یک 0-۷ 37 ۱357
Ls) zl
99۴ پراخته ميشود. (آیزنر.
أو به عنوان یکی از مدافعان سرسخت ایدئولوژی کثرت گرایی شناختی معتقد است که شیوه های فهم
جهان متعدد و چندگانه هستند و هر یک از این شیوه ها نقش و جایگاه خاصی دارد که منحصر به آن است.
در همین چارچوب. آیزنر به یک تلقی واحد از ارزشیابی به عنوان ابزاری برای تعیین میزان تحقق اهداف از
پیش تعیین شده صرفاً با استفاده از آزمونهای استاندارد به شدت انتقاد میکند. او به پیروی از نظریه کثرت
گرایی شناختی. سودمندی فنون کمی ارزشیابی را مورد انکار قرار نمیدهد. اما حاکمیت مطلق آنها پر
ا درتی را نیز نمی پذیزد.
در چنین شرایطی و متأثر از آشنایی حرفه های خود با هنرها و با اقتباس از نقد هنری. رویکردی بدیل به
آرزشیابی برنامه درسی معرفی میکند که مشابه آن توسط هنرمندان در نقد فعالیتهای هنری بکار گرفته
میشود.به همین خاطر الگوی بدیل آبزر با عنوان «الگوی خبرگی و نقد تربیتی» یکی از اشکال سه كانه
«پژوهش مبتنی بر هنرها» قلمداد ميشود .
صفحه 4:
اهمیت الگوی مبتنی بر نظر خبرگان
51 لکوت خبرگی و نقد تربیتی در آن است که حاکمیت مطلق الگوهای 1۶ ۲
به عنوان تنها الگوهای معتبر ارزشیابی برنامه درسی را با چالش جدی رویارو ساخته و
الگویی پیشنهاد میدهد که هنرمندان در ارزشیابی کیفیت کارهای هنری بکار میگیرند.
نقد تربیتی الگویی است که برای ارزشیابی همه پدیده های برنامه درسی در
موقعیتهای مختلف قابل کاربرد است.
تصمیمات درباره اهداف تربیتی, انتخاب و سازماندهی محتوای برنامه های درسی, کیفیت
تدریس, کیفیت سنجش, وضعیت معماری مدارس و فضاهای یادگیری و تعاملات ميان
دانشاآموزان و جامعه از جمله عناصری هستند که از طریق تدوین یک ارزشیابی مبتنی بر
این الگو میتوان هم جنبه های صریح و آشکار و هم جنبه های ضمنی و مبهم آنها را
اموق
ابداع الكوى نقد تربيتى را به عنوان يكى از مهمترين حيطه هاى ييشرفت و نويد
بخش در قلمرو روش شناسى يزوهش تربيتى ميداند که در سده ی بیستم پیدایش يافته
صفحه 5:
.١ تشخیص مشکلات یادگیرندگان برای توصيه مواد آموزشی
۲ تجدید نظر در برنامه درسی
Ay مقایسه برنامه ها و برخی عوامل دیگر نظام آموزشی
؟. يبش بينى نيازهاى آموزشى
ه. تعيين اينكه آيا هدفهاى آموزشى تحقق يافته اند؟
صفحه 6:
:از ارزشیابی برنامه درسی برای قضاوت در سه مورد زیر میتوان استفاده کرد
er کیفیت برنامه
Ga کیفیت تدریس
۴ پیامدهای برنامه
صفحه 7:
آیزنر معتقد است که کار تعلیم و تربیت یک کار هنری
یک کار هنری نیازمند افراد متخصص می باشد به نظر او (که 2
استفاده از دیدگاههای هنری در تعلیم و تربیت می باشد) برای ارزشیابی به
دو عامل بايد توجه كافى شود:
است و ارزشيابى از
خبركى: به معناى توانايى درك ويذكى ها و كيفيت هاى دقيق
و ظرفيت در بديده هاى تربيتى است.
نتقد: عبارت از روشن کردن این درک و فهم ها به صورت یک
مقاله یا رساله انتقادی است.
صفحه 8:
خبرگی آموزشی
خبره به کسی گفته می شود که توانایی درک وی از طریق تجربیات وسیعی
که دارند می توانند در ارتباط با شیوه های مختلف یک موضوع خاص را مورد
بررسى قرار داده و آن را به صورتى مشخص مورد قضاوت قرار در اگر
فردى اين خبركى را در زمینه آموزش کسب کرده باشد به آن خبرگی آموزش
گفته می شود .
انتقاد تربینی
5 اليتهاى يك فرد در مسائل تربيتى انجام می دهد که ۳۱۰
خود او مشخص است و براى سايرين قابل فهم نمى باشد . البته ضرورى است
که وی باید به نحوی که سای به هنر او بى ببرند مطالب را قابل فهم
و نی رنب فرد خبره انتقاد تربیتی انجام می دهند . بساد ۱ ۴
بیان کردن آنچه را که یک فرد خبره در مسائل تعلیم و تربیت درک می کند را
ند
صفحه 9:
در قلمرو تعلیم و تربیت کسی می تواند خبرگی لازم را بدست آورد که نسبت به
مسائل و موضوعات برنامه ریزی درسی و تعلیم و تربیت حساس باشد.
اين امر مستلزم:
-١ توجه به مسائل برنامه درسى و يديده هاى تربيتى بطور دقيق
۲- مقایسه جنبه هایی که در یک موضوع یا مسئله یافت می شود با جنبه هايى
که در سایر موضوعات وجود دارند
صفحه 10:
3 ٩ راکب آنتنادی, منتقدان تربیتی دو شیوة بیان را ٩
در این شیوه منثقد بر آن است كه ۱ 15 | ۱۳
موشکافاته مسائل برنامه درسی و مایم ر .۳
است را با زبانی هنرمندانه. ادبی» تشبیهی و مهیج برای دیگران
بیان نمایند.
در موارد دیگر, منتقد از یک شیوه بیان صریح. رک و واضح
استفاده مى کند.
معمولا در نقد تربیتی, از ترکیبی از این دو شیوه استفاده می شود و آنچه که کیفب
را در یک مقاله انتقادی تعیین می کند عبارتند از اینکه :
مخاطبان مورد نظر چه ویژگیهایی دارند
5 منتقد از جه ذوقء استعداد و تمایلاتی برخوردار است
صفحه 11:
@
9
@
ce
ابعاد ساختاری نقد تربیتی
توصیف فعالیتی بای شتاسایی و توصیف کیفیت های مهم و ظریف تجربه شده و ادراک شده
است که از طریق ابزارهای زبان غیرگزاره ای (خلاق) مانند شعر. استعاره. تشبیهه تمثیل و تصویر
میسر ميشود.
ء هاء الكوها و نظريه هاى برخاسته از علوم 1 ۱
تبیین های Sree ch
نقاد تربيتى از طريق تفسير با بهره كيرى 1
هترها و علوم اجتماعى به اكتشاف معانى و تدوير
تا معانی توصیف شده را برای خواننده توضیح دهد
بعد ارزشيابى به قضاوت ارزشی دربره کیفیت تجریه یا پدیده تربیتی مبتنی بر معیارها و
شواهد حاصل از توصیف و تفسیر مرتبط میشود. آیزنر معتقد است که ارزشیابی بدون
قضاوت ارزشی بی معناست و این قضاوت ارزشی ضرورتا مستلزم آشنایی کافی ارزشیاب
برنامه درسی با دانش تاریخ و فلسفه تربیت است.
اين جنبه از نقادی هنری را میتوان عصاره گیری و چکیده یافته های حاصل از نقد تلقی نمود که
ارزشیاب تربیتی آنها را در قالب مجموعه ای از مضمونهای معنی دار ارائه میدهد. در وافع» مضمون
یابیفعالیتی برای شناسایی عناصر برجسته یا کیفیت های فراگیر در موقیعت مورد ارزشیا
از طریق تعمیم طبیعت گرایانه در موقعیت های مشابه دیگر می توان وجوهی مشترک با آنها مشاهده
oy
ابی است که
صفحه 12:
از الگوی مبتنی بر نظر خبرگان چه نکاتی را میتوان فرا گرفت؟
۱3 5 ای د.ت الگو ها مخاطبان اصلی عبارتند از خبرگان و مرف ٩
برنامه مورد ارزیابی» بنابراین نقد تخصصی برنامه به منظور بهبود آن و در
نهایت بهبود معیارها مورد توجه است.
از آنجا كه در اين الكو بر سه جنبه ی برنامه درسی تاکید میشود ضرورت
دارد که در ارزیابی های مشابه به آن توجه شود.
توجه به کارکردهایی که آیزنر برای برنامه درسی پیشنهاد کرده است باعث
كه کیفیت یادگیری ارتقا يابد. از آنجاییکه اولین کارکرد پیشنهادی
lewd FG ر: اين نكته كام مهمی در
پیش بینی نیازهای آموزشی و قضاوت درباره برنامه درسی است.
صفحه 13:
محدودیت های الگوی مبتنی بر نظر خبرگان
منتقدین الگوی آیزنر ادعا میکنند که نقد تربیتی فاقد یک روش شناختی دقیق است.
به عنوان مثال. دیکنز(۱۹۷۶) معنقد است که طراحان نقادی تربیتی مفروضه ها و روشهای آن را مبتنی بر
یک نظریهزیبایی شناختی نطام مند بنین نگذاشته اند.
نولتون(۱۹۸۳۴) هم به محدودیتهایی همچون فقدان یک رویه مث ای انتخاب تمونه مورد نقد, فقدان
تعریف دقیق نقش مشاهده گر و لبهام در نحوه گردآوری» توصیف و تحلیل اطلاعات اشاره میکنند.
آیزنر لین انتقاد را نمیپذیرد و ادعا میکند که نقد تربیتی بر پایه مجموعه ای از اصول و رویه های خاص
مبتنی است که راهنمای عمل پژوهشگران است و حتی میتوان اعتبار آن را با معیارهایی همچون استحکام
ساختاری و کفایت ارجاعی در بوته آزمون قرار داد با اين وجود به نظر میرسد که این انتقادات همچنان تداوم
دارده به طوریکه تامسون(۲۰۰۵) هم به محدودیتهای روش شناختی نقادی تربیتی اشاره میکند.
در مجموع. الگوی نقد تربیتی دارای دو محدودیت اساسی است:
فا تخست آنکه این الگو کاربرد محدودی در برآورده ساختن نیازهای عملی سیاستگذاران تریبتی و برنامه
ریزان درسی دارد؛ چرا که سیاستگذاران بر مبنای اطلاعاتی تصمیم میگیرندکه از نمونه های گسترده
استنتاج شده و از میزان تعمیم پذیری بالا برخوردار باشند.
دیگر اینکه استفاده از الگوی نقد تربیتی برای ارزشیابی برنامه درسی فعالیتی دشوار است و نیازمند سطلح
بألابی از توانمندی و تخصص است؛ به همین خاطر قابلیت استفاده از آن هم محدود.
صفحه 14: