آتشفشان شناسی

آتشفشان شناسی

اسلاید 1: آتشفشان شناسیتالیف: دکتر علی درویش زادهرشته : زمین شناسیتهیه کننده ابراهیم اشراقی

اسلاید 2: طرح و اهداف درسدانشجویان در پایان درس به هدفهای نهایی زیر دست خواهند یافت 1- شناسایی کلی آتشفشان و آشنایی با نمونه های بارز و مهم جهانی 2-فراگیری منشا مواد آتشفشانی، رده بندی وویژگیهای شیمیایی آن 3-آموختن رده بندی فعالیتهای آتشفشانی و ویژگیهای هریک 4-آشنایی با حالات مختلف مواد آتشفشانی و اثرات آنها بر روی زمین 5-آشنایی با چگونگی پراکندگی آتشفشانها در کره زمین و فراگیری فرایندهای تشکیل آنها بر اساس تئوری تکتونیک صفحه ای

اسلاید 3: طرح و اهداف درسدانشجویان در پایان درس به هدفهای نهایی زیر دست خواهند یافت 6- آشنایی با پدیده های ویرانگر آتشفشانی و مراقبت از خطرات آن وهمچنین فراگیری نکات مثبت و منفی آنها. 7- فراگیری رابطه بین شیمی گدازه ها و پراکندگی آتشفشانها وهمچنین ارتباط آنها با فرایند تکتونیک صفحه ای. 8- شناسایی گسترش آتشفشانهای ایران و ویژگیهای آنها و همچنین مهمترین چشمه های آب معدنی.

اسلاید 4: فهرست عناوینفصل 1- آتشفشان شناسیفصل 2- منشا مواد آتشفشانیفصل 3- رده بندی فعالیتهای آتشفشانی فصل 4- حالتهای مختلف مواد آتشفشانیفصل 5- علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضرفصل 6- سوانح آتشفشانی و مراقبت ازآتشفشانهای عصر حاضرفصل 7- آتشفشانی و تکتونیکفصل 8- فعالیتهای آتشفشانی در ایران

اسلاید 5: فصل اول آتشفشان شناسی1-1مقدمه1-2تعریف آتشفشان1-3مثال های مشهوراز فوران هاي عهد حاظر1-4مشخصات دستگاه آتشفشان1-5 گنبد یا دم1-6رابطه بین شکل آتشفشان و ترکیب گدازه

اسلاید 6: فصل اول آتشفشان شناسیانتظار می رود در پایان این فصل قادر باشید 1- مفاهيم تازه را تعريف كنيد. 2- ويژگيهاى كلى مهمترين آتشفشانهاى عهد حاضر را توضيح دهيد. 3- بخشهاى مختلف يك دستگاه آتشفشان را نام برده هر يك را توضيح دهيد. 4- انواع دهانه‏هاى آتشفشان و كالدراهاى آتشفشانى را توضيح دهيد. 5- اشكال مختلف مخروط و گنبد و همچنين نحوه تشكيل آنها را شرح دهيد. 6- رابطه بين شكل آتشفشانها و تركيب گدازه‏ها را توضيح دهيد.

اسلاید 7: فصل اول آتشفشان شناسی مفاهيم تازه آتشفشان‏شناسى دايك دهانه‏دروغين كوله ژئوترمال لاكوليت كالدرا لاوادم مرحله آرامش بيسماليت دايك حلقوى پلاگ دستگاه آتشفشان فاكوليت كن‏شيت پروتروزيون دودكش لوپوليت دايك شعاعى بلونيت نك آتشفشان نارس استراتوولكان بازالت جلگه‏اى پايپ مآر سوما آنتى‏دون دياترم توفهاى حلقوى گنبد دهانه

اسلاید 8: مقدمهزمین در ابتدا به حالت کره گداخته ای بوده است که پس از طی میلیونها سال بخش خارجی آن به صورت قشر سختی در آمد.این پوسته به دفعات بر اثر عبور مواد مذاب درونی سوراخ گردید و سنگهای آتشفشانی زیادی به سطح آن رسید که این عمل در عصر کنونی هم ادامه دارد.تمام پدیده هایی را که منجر به فوران توده های مذاب شود، پدیده آتشفشانی میگویند و علمی که هدف آن بررسی این پدیده ها باشد، آتشفشان شناسی یا ولکانولوژی نامیده میشود.فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 9: مقدمه مطالعه آتشفشانها از چند نظر داراى اهميت است: 1- از نظر اقتصادى استفاده از انرژى حرارتى آتشفشانها و انرژى گازهاى فومرولى براى گردش توربينها و به دست آوردن مواد شيميايى با ارزش كه امروزه در ايتاليا، زلاندنو، ژاپن و ايسلند اهميت پيدا كرده است. در كشور ما نيز اخيراً براى استفاده از نيروى حرارتى زمين (ژئوترمال) حفاريهايى انجام شده است.فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 10: مقدمه 2- پيشگيرى از خطرات اجتماعى آتشفشانها 3- اطلاع و آگاهى از ساختمان و تركيب پوسته و تا اندازه‏اى گوشته زمين. فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 11:

اسلاید 12: آتشفشان‏شناسى علم جديدى است كه از چگونگى تشكيل و نحوه فعاليت آتشفشانها و رابطه آن با ساير علوم زمين‏شناسى (كوهزايى – تكتونيك) و به طور كلى از همه عوارضى كه منجر به پيدايش مواد آتشفشانى مى‏شود گفتگو مى‏نمايد .ولکانولوژِی

اسلاید 13: تعریف آتشفشان آتشفشانها دستگاههايى هستند كه سطح زمين را با مناطق درونى زمين، يعنى جايى‏كه براثر بالا بودن دما، سنگها به صورت مذاب‏اند، مربوط مى‏كند و از آن گدازه‏هاى آتشفشانى، مواد آذرآوارى و گازها خارج مى‏شود. فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 14: تعریف آتشفشانهنگامى كه مواد مذاب به سطح زمين مى‏رسند غالباً برجستگيها و اشكال خاصى ايجاد مى‏كنند. در بسيارى از آتشفشانها، فعاليت به‏يكباره به‏اتمام نمى‏رسد و دراكثر موارد، مراحل‏خروج مواد يا مراحل فعاليت ‏آتشفشانها با مراحل ‏آرامش‏ توأم است.فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 15: تعریف آتشفشاناصطلاح آتشفشان معمولاً تصورى از كوه مخروطى را در خاطر مجسم مى‏كند كه قلّه آن شكل قيف مانند داشته و دهانه آتشفشان در داخل آن قرار دارد و معمولاً از آن دودهاى غليظ و رنگى خارج مى‏شود. فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 16: S4

اسلاید 17: مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهورالف - وزوب - كوه مونالوا در جزاير هاواييج - پله دراقيانوس اطلسد - بزيميانيه - پاري كوتين در مكزيكفصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 18: مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور الف - فوران كوه وزووبه نظر مى‏رسد كه فوران 1906 كوه وزوو، موادى مشابه به فوران سال 79 توليد نموده باشد.اين فعاليت آتشفشانى شامل دومرحله است: 1- مرحله مقدماتى : در اوايل آوريل 1906 بر مقدار بخارات رنگينى كه از دهانه به طور ثابت و يكنواخت خارج مى‏شد افزوده شد... فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 19: مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهورفوران كوه وزوودر عين حال حركات زلزله و غرشهاى زيرزمينى به وقوع پيوست و انفجارهاى كوچك سبب پرتاب مواد به خارج گرديد.تمام اين موارد مرحله مقدماتى را تشكيل مى‏دادند.2- مرحله اصلى: مرحله اصلى فوران در 6 آوريل 1906 با انفجارى بسيار شديد آغاز شد...فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 20: مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهورفوران كوه وزووكه تمام نواحى اطراف را تكان داد و براثر آن ستونى از بخار آب به پهناى 500 متر، تا ارتفاع چند هزار متر صعود نمود و به شكل چتر در هوا گسترش يافت. در شب 7 تا 8 آوريل، انفجارى بسيار شديد سبب پرتاب حجمهاى بسيار بزرگى از مواد جامد شد و سيلى از گدازه به طرف دهكده بوسكوتركاز به حركت درآمد و آن را به كلى ويران نمود. فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 21:

اسلاید 22:

اسلاید 23: مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور ب - فوران كوه مونالوآ (در جزاير هاوايى) در سال 1949 فوران مونالوآ(15) با فوران وزوو بسيار متفاوت است. در اين آتشفشان، گدازه به حالت سيال بوده و مواد پرتابى آن ناچيز است. مدت فوران در سال 1949 در حدود 147 روز به طول انجاميد. علائم اوليه با ثبت حركات زلزله همراه بود كه كانون عمقى آن در 8 كيلومترى و كانون سطحى آن در سه كيلومترى محل بروز آتشفشان قرار داشت .فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 24: کوه مونالوا

اسلاید 25:

اسلاید 26: مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور ج - فوران كوه‏پله در ماه مه 1902كوه پله در جزيره مارتينيك در درياى كارائيب در اقيانوس اطلس واقع است. در روز 8 ماه مه سال 1902 در ساعت 8 و دو دقيقه فعاليت كرد و در ساعت 8 و سه دقيقه همان روز فعاليت آن خاتمه يافت و در كمتر از يك دقيقه 30000 نفر تلفات داشته است. فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 27: مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور د - فوران كوه بزيميانى فوران كوه بزيميانى واقع در كامچاتكا، مهيب‏ترين فوران انفجارى تاريخ معاصر است. فوران اين كوه، كه در سال 1956 اتفاق افتاد، فقط چند دقيقه طول كشيد و بعد هيچ‏گونه فعاليتى در آن ديده نشد.شدت انفجار اين كوه تقريباً معادل 500 مگاتن T. N. T و شدت انفجار آن 10000 برابر بمب اتمى بود كه در سال 1945 در هيروشيما منفجر گرديد. فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 28: مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهور ه - فوران كوه پارى‏كوتين در مكزيكاين آتشفشان شكل ساده و منظمى دارد و تولد آن در شب 20 فوريه 1943 با خروج اسكورى نمايان گرديد. صبح روز بعد از آن، ارتفاع مخروط آتشفشانى به 9 متر رسيد و يك هفته بعد 150 متر، در شش ماهگى 350 متر و در يك سالگى 540 متر ارتفاع پيدا كرد، در حاليكه قطر قاعده آن به 1600 متر رسيد.فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 29: مثالهایی از فوران آتشفشانهای مشهورفوران كوه پارى‏كوتين در مكزيكگدازه‏هاى روان، كه از يكى از دامنه‏هاى آن سرازير شد، تا چندين كيلومترى محل خروج حركت نمود و شهر سن‏خوان‏پارانگاريكوتو(25) را كه در 10 كيلومترى آن قرار داشت، نابود كرد. فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 30: مشخصات دستگاه آتشفشانهر آتشفشان داراى ساختمان خاصى است كه در مجموع به نام دستگاه آتشفشان ناميده مى‏شود و از قسمتهاى زير تشكيل مى‏گردد. دودكش آتشفشاندهانه آتشفشان مخروط آتشفشان فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 31: گنبد یا دماگر مواد گداخته در اطراف نقطه خروج به صورت برآمدگى متقارن و نسبتاً مرتفعى درآيد در اين حالت گنبد يادم آتشفشانى به وجود مى‏آيد كه اختصاص به گدازه‏هاى اسيد يعنى انواع ويسكوز دارد )مانند گدازه‏هاى ريوليتى، داسيتى و تراكيتى(. فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 32: گنبد یا دمشكل گنبدها در سطح زمين متفاوت است و از اين نظر چهار نوع زير قابل تشخيص است: لاوادُم كوله‏هاگنبد نوع پله بالاآمدگى سوزنى يا پلاگفصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 33: رابطه بین شکل آتشفشان و ترکیب گدازه هاالف- بازالت هاي جلگه اي گدازه آنها ويسكوزيته بسيار كمي داردو پس ازخروج مانند رودي جريان مي يابد و گاهي فلات كم ارتفاع و وسيعي را تشكيل مي دهد كه به آن بازالت جلگه اي مي گويند.فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 34: رابطه بین شکل آتشفشان و ترکیب گدازه هاب- مخروط هاي خاكستراين مخروط ها كوچك ودر فوران هاي نوع استرومبولي با تركيب بازالتي يا آندزيت بازالتي به وجود مي ايند - اساسا در اثر دخالت آب به وجود مي ايند مخروطهاي خاكستر گاهي به صورت مخروطي بر روي آتشفشانهاي مركب و مخروط هاي سپري هم ديده مي شوند.فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 35: رابطه بین شکل آتشفشان و ترکیب گدازه هاج- آتشفشان هاي ريوليتيفاقد مخروط هاي مرتفع هستند و غالبا فرو رفتگي هاي ولكانيكي وسيعي را تشكيل مي دهند كه مي توان آن ها را آتشفشان هاي وارونه در نظر گرفت. (مثل درياچه توپو در زلاند نو)فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 36: رابطه بین شکل آتشفشان و ترکیب گدازه هاد- رونه هاي گوگرديبعضي آتشفشان ها خصوصا آنها كه تركيب آندزيتي يا داسيتي دارند مقدارزيادي گوگرد در اطراف قله خود ته نشين مي كنند گوگرد ناشي از خروج گازهاي گوگردي است. ه- روانه هاي مانيتيتياین روانه ها به شدت حفره دارودرسطح آن منظره طنابی دیده می شود.فصل اول - آتشفشان شناسی>

اسلاید 37: فصل دوم منشاء موادآتشفشان شناسیمقدمهتركيب ماگمااقسام ماگما فرايند هاي تشكيل ماگمامنشا ماگما هااختصاصات فيزيكي ماگماعلل صعود مواد مذابسري سنگ هاي آتشفشانيرده بندي شيميايي سري هاهاوايي و مدل مك دونالدرابطه ريتمن كونو

اسلاید 38: مقدمهموادسازنده تمام آتشفشانها ماده مذابى است كه به آن ماگما مى‏گويند. ماگما، مذاب سيليكاته متحرك داغى است كه از انجماد آن سنگهاى ماگمايى تشكيل مى‏شود. سنگهاى آتشفشانى گروه مهمى از سنگهاى ماگمايى بشمار مى‏آيند كه خود از انجماد ماگما در سطح زمين به وجود مى‏آيند. ماگمايى كه به سطح زمين رسيده باشد گدازه ناميده مى‏شود. بنابراين سنگهاى آتشفشانى حاصل انجماد گدازه‏هاست .فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 39: مقدمهماگما ماده مذاب سيليكاتى است كه قطعه بلورهاى در حال رشد، حبابهاى گاز و قطعه سنگهاى كنده شده از جدار مسير در آن وجود دارد. اين مذاب حاوى يونهاى اكسيژن، سيليسيم، آلومينيم، كلسيم، آهن، هيدروژن، سديم و غيره است. فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 40: مقدمهماگما خود از ذوب سنگهاى درون زمين به وجود مى‏آيد و پس از توليد به علت چگالى كمتر خود نسبت به سنگهاى اطراف به طرف سطح زمين حركت مى‏كند. در ضمن صعود تغييرات فيزيكى و شيميايى مهمى در آن اتفاق مى‏افتد و به اين ترتيب تفريق و تفكيك مى‏شود .فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 41: مقدمهماگما ممكن است با عبور از شكافها و نقاط ضعيف پوسته زمين به سطح زمين برسد و به اين ترتيب كوههاى آتشفشانى يا جريانهاى گدازه توليد نمايد و ممكن است در درون پوسته يا گوشته متبلور شود و سنگهاى درونى ايجاد كند.تشكيل ماگما، از ابتداى تاريخ زمين بارها تكرار شده و صعود آن باعث خروج تدريجى مواد سازنده گوشته و پوسته زمين از جمله سيالات آن شده است. فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 42: ترکیب ماگما تركيب ماگما بسيار پيچيده است. وجود گازهاى فراوان و مشتعل، گازهاى گوگردى، بخار آب و مواد فرّار كه در هنگام آتشفشان يا قبل و بعد از آن از دهانه خارج مى‏شود و مواد مايع، كه براثر انجماد توليد سنگ مى‏كند، نشان دهنده تركيب اصلى ماگما مى‏باشند. فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 43: ترکیب ماگماماگما وقتى به سطح زمين مى‏رسد گدازه نام مى‏گيرد و از انجماد آن سنگ آتشفشانى به وجود مى‏آيد ولى هيچگاه دماى ذوب ماگماى تشكيل دهنده خود را نخواهند داشت،زيرا فشار گازها وبه ويژه آب، دماى ذوب را كاهش مى‏دهند.فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 44: اقسام ماگمااز نظر مقدار سيليس ماگماها را مى‏توان به سه دسته تقسيم كرد: الف - ماگماهاى بازيك ب - ماگماى اسيد ج - ماگماى حدواسط فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 45: فرآیند های تشکیل ماگماماگما خود از ذوب سنگهاى درونى زمين به وجود مى‏آيد. براى ذوب سنگهاى درونى زمين چند مكانيسم مختلف پيشنهاد شده است كه برحسب موقعيت ممكن است هريك در ايجاد ذوب مؤثر باشد: الف - افزايش دما در فشار ثابت ب - كاهش فشار در دماى ثابتج - ازدياد مواد فرّار نظير آب كه خود در كاهش دماى ذوب سنگها مؤثر استد - ذوب در نتيجه حركات اصطكاكى فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 46: منشا ماگماهابازيکدماي ذوب سنگ هاي بازيك 1200 درجه است چنيين دمايي درسنگ هاي پوسته وجود ندارد بنابرين عمل ذوب در گوشته فوقاني صورت ميگيرد.گوشته فوقاني تركيب پريدوتيتي دارد .فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 47: منشا ماگماهاعلل تنوع تركيبات بازالتي تابع 5 عامل است:1- درصد ذوب بخشى متفاوت از موادى با منشأ مشابه2- تركيب سنگ مادر (مثلاً دونيت يا لرزوليت و ...)3- عمق يا شرايط فشار4- مقدار مواد فرار به ويژه آب و 2CO5- نحوه صعود و تفريق ماگماى حاصلهفصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 48: منشا ماگماهااسيدی1- ذوب سنگهاي پوسته( باتوليت هاي طويل در حاشيه قاره ها مثلا شيلي)2- تفريق و تفكيك ماگما در طي صعود طرح باون – فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 49: منشا ماگماهاعلل تغيير و تحول ماگما در حين صعود 5 مورد:1- بين ماگما و سنگ ديواره با تركيب متفاوت واكنشهايى انجام شود (هضم). 2- ماگماى اصلى با ماگماى ديگر تلاقى كند و با آن مخلوط شود (اختلاط ماگمايى).3- با توقف ماگما در اطاقهاى ماگمايى بعضى از كانيهاى دماى بالا متبلور شده و به نحوى (مثلاً براثر ته‏نشينى ثقلى) از ماگما جدا شود (تفريق). فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 50: منشا ماگماهاعلل تغيير و تحول ماگما در حين صعود 5 مورد:4- گازها و بخارات از ماده مذاب خارج شود. در اين عمل بعضى از عناصر ممكن است به خارج منتقل شوند (انتقال گازى).5- يك ماگما در شرايط خاصى از فشار و دما به دو ماگماى جداگانه با دو تركيب متفاوت تبديل شود (ناآميختگى ماگمايى).فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 51: اختصاصات فیزیکی ماگماالف – دما ريوليت داسيت آندزيت بازالت 900- 700 1100- 800 1200- 950 1200- 1100ب – چگالي رابطه چگالی با دما و فشارهمه جانبه و فشارآب ماگمابی3/2- تا 3 گرم برسانتیمتر مکعب – چگالی از ريوليت به آندزيت به تولئيت بازایت به آلکلی بازالت اضافه می شودج – گرانروي يا ويسكوزيتهتعریف – فشار – دما – ترکیب شیميايی – بلورها – حباب هوا فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 52: علل صعود مواد مذابالف- اختلاف چگالي ماگما با سنگ هاي در بر گيرندهب – افزايش حجم مذاب در ناحيه منشاج – گاز دار شدن ماگماد – فشار هاي تكتونيكيفصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 53: سری سنگهای آتشفشانیايالت سنگ شناسي - خط آندزيت - كمپلكس هاي آذرين تقسيم بندي پيكاك - تقسيم بندي رينمنفصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 54: رده بندی شیمیایی سریهامى‏توان به كمك نمودارهايى كه مبناى شيميايى دارند سريهاى مختلف را از هم جدا كرد.نمودار آلكالي بر حسب سيليس نمودار كونو نمودار AFM فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 55: هاوایی و مدل مک دونالددر جزایر هاوايی می توان بازالت تولئی ایتی و بازالت آلکالن را با هم مشاهده نمود . به نظرمی رسد که بازالت تولئی ایتی اولیوین دار اول به سطح زمین رسیده است و بازالت آلکالن بعدا به بیرون سرازیر شده است.فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 56: رابطه ریتمن - کونوهر قدر که از اقيانوس به سمت قاره پيش مى‏رويم بر مقدار آلكالن به ويژه پتاسيم افزوده مى‏شود.در اين محل، در وسط اقيانوس‏ها بازالت تولئى‏ايتى،در حاشيه قاره‏ها، سريهاىكالكوآلكالن و در قاره انواع آلكالن به ظهور رسيده است .اين رابطه به نام كاشفين آن رابطه ريتمن - كونو معروف است و احتمالاً در تمام حاشيه فعال قاره‏اى وجود دارد.فصل دوم - منشا مواد آتشفشانی>

اسلاید 57: مقدمهآتشفشانها از جنبه‏هاى مختلف طبقه‏بندى مى‏شوند: ويژگيهاى ظاهرى، جنس و تركيب ماگما نوع فعاليتهاى آتشفشانى و غيره.در دو فصل گذشته ويژگيهاى كلى و ساختمانى آتشفشانها و همچنين جنس و تركيب ماگما و رده‏بنديهاى شيميايى آنها مورد بحث و بررسى قرار گرفت. رده‏بندى فعاليتهاى آتشفشانى موضوعى است كه در اين فصل بررسى مى‏گردد. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 58: مقدمهاسکروپ ( دائم - ملایم - شدید ) مرکالی و لا کروا ( هاوایی - استرومبولی - پله - وزو ) کوتن اقسام فوران ها را به دودسته تقسیم کرد ( با ماگمای روان - با ماگمای غلیظ )فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 59: مقدمهكوه وزوو كه در واقع از نوع انفجارى است ولى همين آتشفشان در بعضى از مراحل فعاليت خود مشخصات فورانهاى نوع استرومبولى را بروز داده است. با اين ترتيب بكار بردن فعاليت نوع استرومبولى به تمام دوره فعاليت آتشفشانى اين كوه بى‏مورد و ناصحيح است. ولى مى‏توان هر مرحله از فعاليت يك آتشفشان را با فعاليتهاى شناخته شده و كلاسيك مشخص نمود. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 60: مقدمهكوتن اقسام فورانها را به دو دسته تقسيم‏بندى كرده است:الف - آتشفشانهايى كه ماگماى نسبتاً روان دارند، غالباً پرتاباسكورى و گدازه و جريانهاى متعددى از مواد مايع درآن ديده مى‏شود و به ندرت خاكستر از خود خارج مى‏كنند. ب - آتشفشانهايى‏كه‏گدازه‏بسيارغليظدارندوباانفجاربسيار شديدى همراه‏هستند ودرآنهاريزش خاكستروپونس امرى ‏عادى‏است.غالباًازاجتماع‏گدازه‏آنهاگنبد و ياسوزن‏به‏وجود مى‏آيد.فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 61: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده به طوركلى برحسب اهميت موادى كه از زمين بيرون مى‏آيد فورانها را به انواع زیرتقسيم‏بندى مى‏نمايند. الف- فوران هاي اصليب-فوران هاي گازيج – فوران هاي آبدارفصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 62: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده الف- فوران هاي اصلي معمولاً تحت عنوان فوران اصلى از مراحل تشكيل يك آتشفشان جديد صحبت مى‏شود. اين فورانها را نمى‏توان از فورانهايى كه دودكش مسدود دارند مجزا نمود. ولى مى‏توان ادعا كرد كه در فورانهاى اصلى دودكش جديد حاصل مى‏شود در حالى كه در فورانهاى گازى فقط دودكش قديمى دوباره بازمى‏گردد فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 63: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده ب- فوران هاي گازیفوران گازى انفجارى ممكن است دهانه مسدود آتشفشان را باز نمايد و يا قله آن را به خارج پرتاب كند در حالى كه فاقد هر نوع گدازه است. چنانچه دهانه آتشفشان ايرازودر كستاريكا براثر انفجار گازها حاصل گرديد كه فعلاً با جمع شدن آب در داخل آن دياترم به وجود آمده است. نمى‏توانيم منشأ گازهايى را كه سبب انفجار مى‏شوند با اطمينان تعيين كنيم. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 64: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده ب- فوران هاي گازیفورانهاى گازى غالباً در آتشفشانهاى نيمه‏خاموشى كه دهانه مسدود دارند حاصل مى‏شود. فورانهاى مزبور به وسيله دانا نيمه ولكانيك، به وسيله مركالى‏اولترا ولكانيك و به وسيله فون‏ولف فوران غيرمستقيم نام‏گذارى شد. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 65: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده ب- فوران هاي گازیبهترين مثال شناخته شده و از اين نوع فورانها، فوران بان‏دايى - سان در ژاپن است كه انفجار در ساعت 7 صبح پنجم ژوئيه 1888 با صداهاى وحشتناك شروع شد و نيم ساعت زلزله‏هايى احساس گرديد و سپس ستونى از بخار آب و خاكستر تا ارتفاع 1300 متر به آسمان صعود نمودفصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 66: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده ب- فوران هاي گازی درفوران بان‏دايى - سان در ژاپن 15 تا 20 انفجار به دنبال هم اتفاق افتاد كه همراه آن، توده‏هايى از سنگهاى قديمى به اطراف پراكنده شد، ابر آتشفشانى و خاكستر گرم، كه از خرد شدن سنگهاى قديمى حاصل گرديده بود، تا ارتفاع 6000 مترى سطح زمين بالا رفت و تاريكى مطلق همه‏جا را فرا گرفت. بالأخره دهانه‏اى به شكل نعل اسب به قطر تقريبى 2 كيلومتر باز گرديد. مدت اين فوران كمتر از 2 ساعت طول كشيد. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 67: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده ج- فوران هاي آبدارهنگامى كه سفره‏هاى آبدار زيرزمينى در مجاورت ستونهاى ماگمايى قرار گيرد آب آن گرم و به بخار تبديل مى‏شود. افزايش فشار باعث انفجار مخزن بخار مى‏گردد و در اين حالت از فورانهاى آبدار صحبت مى‏شود. اين قبيل فورانها انفجارى‏اند و به همين دليل به آنها انفجار آبدار مى‏گويند. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 68: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده ج- فوران هاي آبدارانفجارهای آبدار داراى انواع متفاوتى می باشند: نوع اول نوع دوم نوع سوم نوع چهارم نوع پنجمفصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 69: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده ج- فوران هاي آبدار نوع اول: يكى از انفجارهاى آبدار شناخته شده مربوط به ناحيه گوگردزايى پما تانگ‏باتا در سوماترا در سال 1933است. نوع دوم : فوران سورتسی سال 1963 در ايسلند با انفجار آبدار شروع گرديد. در اين منطقه گدازه‏ها به كف درياى كم‏عمق‏تر نزديك شد و از برخورد آن با آب دريا انفجار مهيبى به وقوع پيوست و بخار آب همراه خرده‏سنگ تا ارتفاع زياد به هوا پرتاب شد.فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 70: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده ج- فوران هاي آبدارنوع سوم : فوران آبدار كيلوئه در سال 1924 را نتيجه نشست سطح گدازه در درياچه گدازه و مجارى آتشفشان و نفوذ بعدى آب به داخل مجارى خالى تصور مى‏كنند. در اينجا تماس آب با گدازه، فوران انفجارى بسيار شديدى توليد نمود و تا 17 روز ادامه داشت. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 71: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده ج- فوران هاي آبدار نوع چهارمفوران انفجارى كراكاتوآ، كه مرگبارترين آتشفشان تاريخ معاصر لقب گرفته است (سال 1883). فعاليت ابتدا با خروج مواد مذاب آغاز شد و حالت انفجارى نداشته است. ولى با ورود آب دريا در مجراى آتشفشان انفجار آبدار مهيبى به وقوع پيوست و كوه آتشفشان و قسمتى از جزيره را از روى زمين جارو كرد و به هوا پرتاب نمود. فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 72: رده بندی بر اساس اهمیت مواد خارج شده ج- فوران هاي آبدار نوع پنجم: در فوران انفجارى كوه سنت‏هلن 1980 در ايالات متحده، ابتدا با صعود ماگما، آبهاى نفوذى قله كوه تبخير شدند و فورانهاى انفجارى به وقوع پيوست. در اين ميان، گنبد ترك برداشت و آبهاى زيرزمينى به مواد مذاب نزديك شد. نتيجه آن وقوع يك پديده انفجارى بسيار شديد بود كه باعث ازجاكندگى دامنه شمالى شد فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 73: اقسام آتشفشانها الف- آتشفشانهاى نقطه‏اىاين آتشفشانها را مركزى هم مى‏گويند. مواد خروجى در اين قبيل آتشفشانها از يك نقطه خارج مى‏شود و اقسام آنها عبارت‏اند از:1- آتشفشانهاى نوع سپرى يا نوع هاوايى2- نوع استرومبولى 3- نوع پله يا آتشفشانهايى كه مواد خميرى از خود خارج مى‏كنند.4- آتشفشانهاى انفجارى شديد فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 74: اقسام آتشفشانها ب - فورانهاى خطى يا فورانهاى شكافىفورانهاى خطى داراى مشخصات فورانهاى عمومى‏اند ولى در امتداد يك شكاف حاصل مى‏شوند. باز شدن چنين شكافى با زمين‏لرزه‏هاى شديد همراه است. فورانهاى خطى را نبايد با فورانهاى جانبى اشتباه نمود، زيرا فورانهاى جانبى شكافهايى هستند كه به طور شعاعى در دامنه كوههاى آتشفشان و براثر مسدود شدن دهانه اصلى توليد مى‏شوند.فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 75: اقسام آتشفشانهافورانهاى شكافى را مى‏توان به دو گروه تقسيم نمود: 1- فورانهاى خطى كه انفجارى نيستند 2- فورانهاى خطى انفجارى فصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 76: اقسام آتشفشانها رده‏بندى آتشفشانها براساس محل فوران يا انفجار فورانهايى كه تاكنون گفته شد از نوع هوايى بوده‏اند ولى برحسب محل خروج موادمذاب مى‏توان سه نوع زير را به اقسام فوق اضافه كرد: الف - فورانهاى زيردريايى ب - فورانهاى زيردرياچه‏اى ج - فورانهاى زير يا داخل يخچالهافصل سوم - رده بندی فعالیتهای آتشفشانی>

اسلاید 77: مقدمه مواد آتشفشانى كه از دهانه آتشفشانها خارج مى‏شوند داراى سه حالت گاز، مايع و جامد هستند كه گاهى مجزا ولى اكثراً با هم از دهانه خارج مى‏شوند. در هنگام آرامش فقط گازها و بخار آب )مانند وضع فعلى دماوند(، در هنگام فعاليت انفجارى مواد جامد و گاز، و در حالت خروج موادمذاب، هر سه با هم بيرون مى‏ريزند. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 78: مقدمه رابطه بين فشار با حلاليت گاز (S) در آب را (كه به صورت درصد وزنى اندازه‏گيرى مى‏شود) در دماى ثابت از فرمول زير به دست مى‏آورند:S: كه در آن p ، فشار محيط خارج (در اينجا فشار همه جانبه) و p’ فشار درونى گاز و a و bضرايب حلاليت‏اند. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>pp’×b×a

اسلاید 79: اهمیت گاز در فوران های آتشفشانی به طور كلى بر حسب مقدار گاز موجود در ماگما، « ياگار » سه نوع ماگما از هم مشخص مى‏كند:هیپو ماگماپیرو ماگمااپی ماگمافصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 80: اهمیت گاز در فوران های آتشفشانی- هيپو ماگما: در فشار خيلى زياد يعنى در اعماق زياد يك ستون ماگمايى وجود دارد و از گاز اشباع است.- پيرو ماگما: واجد گاز است و اين گازها به صورت حبابهايى در آن قرار دارند و تمايل زيادى به جدا شدن ازماده مذاب دارند .فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 81: اهمیت گاز در فوران های آتشفشانی- اپى ماگما: فاقد گاز است و در قسمت فوقانى يك ستون ماگمايى وجود دارد. بنابراين بر حسب مقدار گاز موجود در ماگما، اپى يا پيرو يا هيپو ماگما از دهانه خارج مى‏شود كه شدت فوران هم با نوع آن تغيير مى‏كند. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 82: گازهای آتشفشانی اصولاً با كاهش فشار، حلاليت گازها در ماگما كم مى‏شود، يعنى ابتدا گازهاى محلول از آن جدا و به صورت حبابهاى كوچكى در مى‏آيند. اين عمل در مجاورت روزنه خروجى، كه فشار درونى گازها بيش از فشار خارج است، به سرعت انجام مى‏شود و رفته رفته مقدار آن به حدى زياد مى‏شود كه ماگما منظره جوشان پيدا مى‏كند. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 83: گازهای آتشفشانیپديده وزيكولاسيون:وزيكولاسيون پديده‏اى است كه در آن ماگما به دو فاز مايع و گاز تفكيك مى‏شود و به علت خروج سريع گاز، گدازه حالت جوشان پيدا مى‏كند.مقدار قابل ملاحظه‏اى از گازهاى آتشفشانى، هنگام فعاليت آتشفشان با شدت هرچه تمامتر از آن خارج مى‏گردد كه مشخص نمودن جنس آنها بسيار مشكل است. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 84:

اسلاید 85:

اسلاید 86: گازهای آتشفشانیفومرولها يا گازهاى آتشفشانى را از دو نظر مى‏توان تقسيم نمود: الف - از نظر شيميايى- فومرولهاى قليايى كه به صورت آمونياك، نوشادر و بعضى از تركيبات كلردار خارج مى‏شوند. - فومرولهاى اسيد كه به مراتب فراوانتر از فومرولهاى قليايى است و شامل اسيدكلريدريك، گازهاى سولفورو و سولفوريك و 2SH مى‏شود .فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 87: گازهای آتشفشانی ب - از نظر دما اصولاً انواع فومرولها را بر حسب دما تقسيم‏بندى مى‏كنند. البته هر قدر از كانون آتشفشان دور شويم دماى فومرولها كاسته مى‏شود و هر قدر زمان استراحت آتشفشان زيادتر باشد دماى آنها كمتر مى‏شود: 1- فومرولهاى خيلى گرم 2- فومرولهاى گرم 3- فومرولهاى سرد 4-چشمه‏هاىآب گرم وچشمه‏هاى معدنى5- آبفشانها يا ژيزرها (Geysers) فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 88: گدازه آتشفشانی گدازه عبارت از توده مذاب ناهمگنى كه در آن آثار پديده‏هاى حركتى يا هيدروديناميك و سرد شدن ديده شود. گدازه به صورت جريانهاى گدازه (روانه) كم و بيش غليظ حركت مى‏كند و از انجماد آن در حول و حوش محل خروج، سنگهاى آتشفشانى به وجود مى‏آيد. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 89: گدازه آتشفشانیحركت گدازهگسترش گدازه يا امكان جريان يافتن گدازه تابع عوامل مختلف است كه مهمترين آنها عبارت‏اند از: ويسكوزيته، مقدار گاز، شيب محل، فشارى كه گدازه را به جلو مى‏راند و بالاخره سرعت سرد شدن آن.جدا كردن اين عوامل از هم ديگر خيلى مشكل است. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 90: گدازه آتشفشانیاشكال انجماد گدازه نحوه سرد شدن گدازه‏ها متفاوت است و در نتيجه اشكال مختلفى ايجاد مى‏شود.عوامل اصلى كه در شكل جريانها تاثير دارند عبارت‏اند از رابطه روانه با مخروط، توپوگرافى قبل از آتشفشانى، ويسكوزيته، مقدار گاز گدازه، حجم و سرعت خروج مواد و اين اشكال عبارت‏اند از :فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 91: گدازه آتشفشانیاشكال انجماد گدازهالف - سرد شدن سريع سبب توليد شيشه‏هاى آتشفشانى مى‏شود كه از نظر فيزيكوشيميايى بايد آن را مانند مايع سورفوزيون (پديده‏اى كه يك ماده به طور اتفاقى در پايين‏تراز نقطه ذوب به صورت مايع باقى مى‏ماند( با ويسكوزيته بسيار زياد در نظر گرفت.فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 92: گدازه آتشفشانیاشكال انجماد گدازه ب - هر گاه بخش سطحى گدازه‏هاى روان، نيمه جامد باشد و به وسيله جريانهاى زيرين حمل گردد، نيروهاى مكانيكى سبب خرد شدن آن مى‏شود )اتوكلاستيك( و آن را به صورت قطعاتى در مى‏آورد و با خود حمل مى‏كند و گدازه قطعه قطعه شكل مى‏گيرد. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 93: گدازه آتشفشانیاشكال انجماد گدازهج- هنگامى كه گدازه‏هاى روان فاقد گاز باشند (اپى ماگما)، سطح خارجى آنها نسبتاً صاف و هموار مى‏گردد. اين قبيل گدازه‏ها را گدازه‏هاى صاف يا پاهوهو مى‏گويند. پاهوهو يك اصطلاح هاوايى و اختصاص به بازالتها دارد. پاهوهو خود حالات مختلف دارد كه عبارت‏اند از:گدازه‏هاى طنابى گدازه سنگ فرشى گدازه تومولوئيد فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 94: گدازه آتشفشانیاشكال انجماد گدازهد – هورنيتو: گدازه‏هايى كه در حال سرد شدن باشند خارج شدن گاز از بعضى نقاط ممكن است سبب انفجار ضعيف گردد و در نتيجه به طور محلى مخروطهاى كوچكى از اسكورى توليد مى‏شود كه به آن هورنيتو مى‏گويند.در اين مخروط، بمبهاى دوكى شكل و اسكوريهاى جوش خورده به فراوانى ديده مى‏شوند.فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 95: گدازه آتشفشانیاشكال انجماد گدازه ه - قسمت درونى گدازه‏ها چنانكه گفته شد ديرتر سرد و منجمد مى‏شوند. در گدازه‏هاى باز يك كانيها كم و بيش فرصت تبلور دارند در حالى كه در گدازه‏هاى اسيد مواد شيشه‏اى فراوانترند. در قسمتهاى تحتانى روانه، نوعى دگرگونى حرارتى ايجاد مى‏شود و به ويژه خاكهاى قديمى و زيرين پخته و به رنگ قرمزآجرى در مى‏آيد كه به آن خاك فسيل يا پالئوسل مى‏گويند. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 96: گدازه آتشفشانیاشكال انجماد گدازه و - تبخير آب در زير گدازه‏ها سبب توليد حفره‏هاى بيشمار مى‏شود كه ممكن است به صورت غار درآيد. اين غارها را غارهاى زير گدازه‏اى مى‏گويند كه اندازه آنها متفاوت است.در برخى نقاط با خالى كردن قسمت زيرين غارها آغل گوسفند در آن ايجاد شده است. )ارتفاعات طالقان( فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 97: گدازه آتشفشانیاشكال انجماد گدازه ز - در گدازه‏هاى نسبتاً ويسكوز آخرين حركت گدازه سبب كشيده شدن ميكروليتها در جهت جريان گدازه شده و در نتيجه در مقاطع ميكروسكپى مى‏توان جهت حركت را از روى ميكروليتها تعيين نمود.بافت اين نوع از گدازه‏ها را بافت جريانى يا تراكيتى مى‏گويند.فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 98: گدازه آتشفشانیاشكال انجماد گدازه ح - ساختمان منشورى : بر اثر انجماد، پوسته خارجى گدازه منقبض مى‏گردد و اين انقباض باعث پيدايش شكاف در آن مى‏شود. اين شكافها بر سطح ايزوترم عمودند و تا اعماق گدازه ادامه پيدا مى‏كنند. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 99: گدازه آتشفشانیاشكال انجماد گدازهط- گدازه‏هايى كه در سنگهاى مجاور به صورت توده‏هاى نفوذى قائم بالا مى‏آيند ونك تشكيل مى‏دهند پس از سرد شدن در قسمتهاى تحتانى منشورهاى قائم، موازى و به هم فشرده را به وجود مى‏آورند. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 100: گدازه آتشفشانی اشكال انجماد گدازه ى - گدازه بالشى : گدازه‏هاى روان بازالتى فاقد گاز وقتى به آب دريا برخورد كنند ابتدا از يك پوسته نازك شيشه‏اى به ضخامت 25 تا 50 سانتيمتر پوشيده مى‏شوند. اين پوسته بر اثر فشار مايع مذاب درونى آن مانند لوله خميردندانى كه فشرده شود در بعضى قسمتها ترك برمى‏دارد و گدازه به شكل تاول از آن بيرون مى‏زند و در نتيجه گلوله‏هاى بزرگى به طول 20 تا 60 سانتيمتر و به عرض 30 سانتيمتر از آن توليد مى‏شود كه به آن اشكال بالشى يا كيسه آردى يا پيلولاوا مى‏گويند. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 101:

اسلاید 102:

اسلاید 103:

اسلاید 104:

اسلاید 105: نهشته‏هاى ولكانى كلاستيكبه مواد جامد آتشفشانى كه درنتيجه ته نشست و انباشتگى مواد ناپيوسته به صورت يكپارچه درآيد نهشته‏هاى ولكانى كلاستيك مى‏گويند. از نظر زايشى سه نوع آن قابل ذكر است:الف - اتوكلاستيكهاب - ولكانى‏كلاستيكهاى ريزشىج - ولكانى كلاستيكهاى جريانىفصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 106: مواد جامد آتشفشانی موادى است كه به صورت جامد و گاهى مايع به وسيله گازها و انفجارات آتشفشانى به خارج پرتاب مى‏شوند و ساختارهايى همانند لايه بنديهاى رسوبى نمايان مى‏سازند. كليه مواد منفصل و ناپيوسته پرتاب شده از دهانه آتشفشان را تفرا(Tephra) مى‏گويند. فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 107: مواد جامد آتشفشانی انواع مهم مواد منفصل آتشفشانى خاكسترپونس يا پوميساسكورى بمباشكهاى گدازه‏اىلاپيلى پوكه معدنى فصل چهارم - حالتهای مختلف مواد آتشفشانی>

اسلاید 108:

اسلاید 109:

اسلاید 110:

اسلاید 111:

اسلاید 112: مقدمه امروزه در حدود 845 آتشفشان فعال در دنيا وجود دارد كه بيش از 34 آنها در اقيانوس كبير قرار دارند. به علاوه در اقيانوس هند و اطلس نيز شكافهايى وجود دارد كه از آنها بازالت خارج مى‏شود، به نحوى كه مى‏توان ادعا كرد مقدار فورانهاى زيردريايى چهاربرابر فورانهاى قاره‏اى است.فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 113: مقدمه محل آتشفشانها، مانند زلزله‏ها، در مناطق فعال پوسته زمين قرار دارد. نبايد تصور كرد كه آتشفشان سبب پيدايش زلزله مى‏شود، بلكه اين دو پديده در نتيجه يك علت روى مى‏دهند. باوجود بر اين، زلزله‏هاى خفيفى وجود دارند كه قبل از پيدايش آتشفشان حادث مى‏شوند و مطالعات نشان مى‏دهد كه اين نوع زلزله‏ها بر اثر حركت مواد مذاب در درون زمين به وجود مى‏آيند فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 114: آتشفشانی و جابجایی صفحات طى سالهاى 1970-1960 علوم زمين وارد مرحله نوينى از پيشرفت شد. با مطالعه كف اقيانوسها و داده‏هاى مربوط به فعاليتهاى آتشفشانى و زمين لرزه‏ها نظريه «زمين ساخت صفحه‏اى»،كه اصول اوليه آن تحت عنوان «اشتقاق قاره‏ها» به وسيله آلفرد وگنر هواشناس آلمانى در سال 1912 ارائه شده بود، مورد قبول محققين زمين‏شناسى قرار گرفت.فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 115: آتشفشانی و جابجایی صفحاتبه كمك نظريه زمین ساخت صفحه ای، كه بسيار جامعتر از نظريه اشتقاق قاره‏ها بود ، توانستند بسيارى از فرآيندهاى زمين‏شناسى به خصوص رابطه بين زلزله و آتشفشان را كه تا آن زمان ناشناخته بود تفسير و تعبير كنند.فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 116: آتشفشانی و جابجایی صفحاتبا مطالعات بيشتر، انواع مرز بين صفحات و عملكرد آنها مشخص گرديد: الف - مرزهاى واگرا ب - مرزهاى همگرا ج - مرزهاى گسل دگرشكلى فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 117: علل پیدایش آتشفشانها به طور كلى آتشفشانهاى عهد حاضر در سه منطقه تكتونيكى متفاوت پراكنده‏اند كه عبارتنداز: الف - حاشيه صفحات همگرا :آتشفشانهاى كمپرسيونى ب - در مرز صفحات واگرا : آتشفشانهاى كششى يا اكستانسيونی ج - آتشفشانهاى هاوايى و آتشفشانهاى درياى كارائيب و ماسيف سانترال فرانسه : آتشفشانهاى اينتراپليت يا ميان صفحه‏اى فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 118: علل پیدایش آتشفشانها- آتشفشانهاى كمپرسيونىاين آتشفشانها يا در حاشيه قاره‏ها (شيلى، پرو، امريكاى مركزى) و يا در داخل جزاير و در كنار دراز گودالهاى اقيانوسى قرار دارند (جزاير قوسى) مانند ژاپن و اندونزى. فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 119: علل پیدایش آتشفشانهادر محل مرزهاى همگرا يعنى جايى كه صفحات به هم مى‏رسند چهار حالت ممكن است اتفاق افتد:1- فرورانش يك صفحه اقيانوسى به زير صفحه اقيانوسى ديگر .2- فرورانش صفحه اقيانوسى به زير صفحه قاره‏اى.3- فرورانش صفحه اقيانوسى به صفحه قاره‏اى كه در عين حال با پيدايش جزاير قوسى مشخص‏اند .4- برخورد قاره - قاره .فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 120: علل پیدایش آتشفشانها- آتشفشانهاى كششى يا آتشفشانهاى ريفتى اين آتشفشانها در طول شكافهايى در قلمرو اقيانوسها و يا در قلمرو قاره‏ها حاصل مى‏شوند.شكافهاى مزبور به صورت ريفتهاى طويلى هستند كه گاه هزاران كيلومتر طول دارند و در امتداد آنها، دو صفحه از هم دور مى‏شوند. فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 121: علل پیدایش آتشفشانها- آتشفشانهاى اينتراپليت يا ميان صفحه‏اىآتشفشانهاى هاوايى، آزور، كانارى، تاهيتى، ماسيف سانترال فرانسه و ... ، به هيچيك از اقسامى كه قبلا ذكر شد تعلق ندارند، يعنى محل آنها بر روى مرز صفحات قرار ندارد در حالى كه فعاليتهاى آتشفشانى آنها غيرقابل انكار است.فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 122: علل پیدایش آتشفشانهابراى تفسير اين آتشفشانها، توزوويلسون كانادايى و بعد از آن جيسون مورگان آمريكايى نظريه‏اى را پيشنهاد كردند كه به آن نقطه‏هاى داغ مى‏گويند. به موجب اين نظريه در درون زمين و در مناطق عميقتر در زير صفحات ليتوسفر، مناطق گرم و داغى وجود دارد كه...فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 123: علل پیدایش آتشفشانهامواد مذاب از آنها بالا مى‏آيند، زمين را سوراخ مى‏كنند و به سطح زمين مى‏رسند.از انباشته شدن همين مواد، كوههاى آتشفشانى در داخل صفحات به وجود مى‏آيند.اين محلها ممكن است در داخل صفحات اقيانوسى يا در داخل صفحه قاره‏اى باشند. فصل پنجم - علل و پراکندگی آتشفشانهای عصر حاضر>

اسلاید 124: مقدمهتاکنونً از پديده‏هاى مختلفى كه با فورانها همراه‏اند مانند ابرهاى سوزان، ريزش خاكستر، جريانهاى گدازه، گازهاى مختلف وغيره به طور جداگانه بحث شده است. در اين فصل از پديده‏هاى ديگرى صحبت مى‏شود كه تاكنون از آنها بحث نشده است. فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 125: سوانح آتشفشانی 1- پديده‏هاى ويرانگر 2- بهمنهاى سوزان 3- بارانهاى ناشى از فوران 4- كمانهاى نورانى 5- فورانهاى استثنايى فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 126: مراقبت از آتشفشانهای فعالبه طور كلى تعداد تلفات آتشفشانها خيلى كمتر از حوادث طبيعى ديگر مانند زلزله، سونامى، سيل و امراض خطرناك واگيردار است.شرط اينكه آتشفشانها حادثه‏زا باشند آن است كه فعاليت انفجارى داشته و فوران در مناطق مسكونى باشد.فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 127: مراقبت از آتشفشانهای فعال مهمترين عواملى كه سبب مرگ و مير مى‏شوندعبارت‏اند از: 1- جريانهاى گدازه يا جريانهاى گلى (لاهار) 2- پرتاب خاكستر 3- ابرهاى سوزان فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 128: علائم قراردادی فورانها براى اينكه وقوع و نحوه فعاليت آتشفشان براى تمام افراد روى زمين قابل فهم باشد، مجمع بين‏المللى آتشفشان‏شناسى علامتهايى را وضع نموده است كه با ديدن آن مى‏توان نحوه فوران هر آتشفشان را درك نمود. اين علائم عبارت‏اند از:فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 129: علائم قراردادی فورانها نحوه فوران حالت a - اگر از دهانه اصلى صورت گيرد. حالت b - اگر از دهانه فرعى صورت گيرد. حالت c - اگر از يك شكاف شعاعى صورت گيرد. حالت d - اگر از يك شكاف نامشخص و محلى صورت گيرد. فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 130: علائم قراردادی فورانها نوع فوران حالت e - اگر با انفجارهاى معمولى باشد. حالت f - اگر ابر سوزان توليد نمايد. حالت g - اگر جريانى از گدازه حاصل شود. حالت h - اگر درياچه گدازه به وجود آيد. حالت i - اگر سبب پيدايش گنبد شود. حالت j - اگر با توليد سوزن همراه باشد. حالت k - اگر روانه‏هاى گلى يا لاهار، به وجود آيد. حالت l - اگر سولفاتار و موفت ايجاد شوند.فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 131: علائم قراردادی فورانها محل فوران حالت m - اگر از يك درياچه گدازه انجام شود. حالت n - اگر انفجار آبدار باشد. حالت o - اگر فوران زيريخچالى باشد. حالت p - اگر فوران زيردريايى باشد فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 132: علائم قراردادی فورانها نتيجه فوران حالت q - اگر در درياچه جزيره تشكيل شود. حالت r - اگر امواج بسيار شديد حاصل كند. حالت s - اگر كشتزارها از بين برود. حالت t - اگر تلفات انسانى داشته باشد. فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 133: علائم قراردادی فورانها اگر در فعاليت آتشفشانى يك كوه مراحل مختلفى وجود داشته باشد با علائم مختلف پشت سرهم، آنها را نيز نمايش مى‏دهند. مثلاً علامت‏هاى زير معرف: ايجاد دهانه اصلى، دهانه فرعى، انفجار عادى، شكافهاى شعاعى، جريان گدازه و تخريب كشتزارها مى‏باشند. فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 134: نکات مثبت آتشفشانها على‏رغم پديده‏هاى خطرناك آتشفشانى و سوانحى كه در تاريخ ثبت است، روى هم رفته بايد آتشفشانها و پديده‏هاى آتشفشانى را مفيد دانست: 1- پى بردن به ساختمان زمين‏شناسى منطقه‏اى كه دستخوش آتشفشانى شده باشد. 2- بسيارى از معادن فلزى در نتيجه پديده‏هاى آتشفشانى به وجود مى‏آيند، مانند مس، آهن، منگنز، آلومينيم و غيره. فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 135: نکات مثبت آتشفشانها 3- چشمه‏هاى معدنى و چشمه‏هاى آبگرم كه مخصوصاً در ايران در نتيجه فعاليت آتشفشانها پديد آمده‏اند .4- استفاده از مواد شيميايى مخصوصاً اسيدبوريك، گوگرد و غيره.فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 136: نکات مثبت آتشفشانها 5- پرليت - پرليت را بايد شيشه آتشفشانى آبدارى با تركيب ريوليتى دانست كه مقدار آب آن از 2 تا 5 درصد متغير است.6- انرژى ژئوترمال يا انرژى حرارتى درون زمين به علت بزرگى زمين، بسيار عظيم است .فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 137: منابع ژئوترمال اگر در مناطق غير آتشفشانى حفاريهايى به عمق 4 تا 5 كيلومتر انجام شود ممكن است مقدار افزايش دما به حدود 100 تا 130 درجه سانتيگراد برسد. بنابراين در جوار مناطق آتشفشانى، مثلاً دماوند يا سبلان كه توده‏هاى مذاب گرماى خود را به افقهاى بالاتر مى‏رسانند با حفارى مى‏توان در اعماق 1 تا 3 كيلومتر به دماى 100 تا 350 درجه سانتيگراد رسيد. فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 138: منابع ژئوترمال در چنين حالتى مى‏توان به كمك سيستم حفارى از انرژى محصور شده اين توده‏هاى داغ كم عمق، كه گرماى خود را به سنگهاى اطراف منتقل مى‏كند، استفاده كرد.بسيارى از مناطق ژئوترمالى با دماى بالا در مناطق آتشفشانى فعال يا جوان وجود دارند.فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 139: منابع ژئوترمال ژئوترمالهايى كه به فعاليتهاى آتشفشانى وابسته‏اند به سه دسته تقسيم مى‏شوند: 1- ذخائر هيدروترمال 2- سنگهاى داغ و خشك 3- ذخائر ماكمايىفصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 140: انرژی ژئوترمال در ایران مطالعات سيستماتيك مربوط به منابع و پتانسيل انرژى زمين گرمايى در سال 1354 توسط آژانس ملى برق ايتاليا (ENEL) براى توسعه اين قبيل منابع در شمال غرب كشور آغاز شد و در منطقه‏اى به وسعت 260000 كيلومترمربع انجام گرفت .فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 141: انرژی ژئوترمال در ایران مطالعات اوليه شامل بازديدهاى محلى و جمع‏آورى اطلاعات لازم بود كه توسط شركت مهندسين مشاور تهران - بركلى انجام گرفت. نتيجه اين مطالعات انتخاب چهار ناحيه دماوند، سبلان، سهند و ماكو - خوى بود كه روى هم منطقه‏اى به وسعت 31000 كيلومترمربع را شامل مى‏شود. فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 142: انرژی ژئوترمال در ایران به طور كلى، در چهار ناحيه كه در مراحل اوليه براى مطالعات دقيق‏تر انتخاب شد محلهاى زير به عنوان محلهايى كه داراى امكانات بالقوه انرژى زمين گرمايى هستند معرفى شدند: الف - ناحيه دماوند ب - ناحيه سبلان ج - ناحيه ماكو - خوى د - ناحيه سهند فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 143: نقش آتشفشانها در تغییر آب و هوای زمین در بالاى اولين لايه اتمسفر يعنى تروپوسفر )به ضخامت تقريبى 12 كيلومتر( لايه استراتوسفر قرار دارد. استراتوسفر لايه ای شفاف و رقيق است. ابرها به اين ناحيه نمى‏رسند و تقريباً فاقد بخار آب است. باتوجه به اينكه بعد از هر آتشفشان انفجارى بسيار عظيم رخ می دهد دماى متوسط سطح زمين تا چند سال، كمى كاسته می شود. ( تا حدود 1 درجه سانتیگراد)فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 144: پیشگویی وقایع آتشفشانیاصولاً پيشگويى فورانهاى آتشفشانى بر دو اصل استوار است:الف - شناخت كامل زمين‏شناسى آتشفشانبا بررسى تاريخچه فورانهاى مختلف و تعيين دقيق زمان فوران يك آتشفشان در طى فعاليت مى‏توان به تعداد دقيق فورانها، نظم فوران و دوره استراحت آتشفشان آگاهى يافت.ضمناً باتوجه به نوع سنگها و مقدار مواد پيروكلاستى مى‏توان به نحوه فورانها پى برد. فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 145: پیشگویی وقایع آتشفشانیب - استقرار ايستگاه مراقبت بر روى دامنه‏هاى آنبراى پيشگويى موقع يك فوران، استقرار يك ايستگاه مراقبت در دامنه‏هاى آتشفشانى دومين شرط لازم است. فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 146: تهیه نقشه های خطرنقشه خطر عبارت از نقشه‏اى است كه محل و نحوه فعاليت آتشفشانها را در مقياس متفاوت قاره‏اى، منطقه‏اى يا شهرى مشخص مى‏كند. تهيه نقشه‏هاى خطر آتشفشانها كار چندان مشكلى نيست. زيرا اولاً تعداد آتشفشانهاى فعال (یا در حال خواب( دنيا كه مستقيماً زندگى و فعاليت آدمى را تهديد مى‏كنند بسيار محدودند.ثانياً شكل و تاريخچه زمين‏شناسى آتشفشان، راهنماى بسيار مطمئنى به شمار مى‏رود .فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 147: بانک اطلاعاتی و فعالیت آتشفشانی براى آنكه فعاليت آتشفشانى يك كوه آتشفشان و نحوه فعاليت آن قابل پيش‏بينى باشد لازم است از فعاليت هر كوه آتشفشان اطلاعاتى جامعى تهيه كرد و در آن به سؤالات زير پاسخ داد : الف - اين كوه چند بار فوران كرده است؟ ب - به طور متوسط مدت هر فوران آتشفشانى چقدر طول كشيده است؟ ج - شدت فوران چه موقع رخ مى‏دهد؟ فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 148: بانک اطلاعاتی و فعالیت آتشفشانی د - حد فاصل زمانى بين فورانها چقدر است؟ ه - مقدار مواد آتشفشانى در هر بار چقدر و از چه نوع بوده است؟و - نحوه فعاليت در هر بار چگونه بوده است؟ فصل ششم - سوانح آتشفشانی و مراقبت از آتشفشانهای فعال>

اسلاید 149: مقدمهبا نگاهى به پراكندگى آتشفشانها در سطح زمين ملاحظه مى‏كنيم كه اولاً بين مناطق آتشفشانى و نقاط زلزله‏خيز زمين رابطه غيرقابل انكارى وجود دارد و ثانياً اين دو پديده عمدتاً در مناطق خاصى از زمين يعنى در حد و مرز صفحات ليتوسفرى زمين اتفاق مى‏افتند. فصل هفتم - آتشفشانی و تکتوتیک>

اسلاید 150: مقدمهبين فعاليتهاى آتشفشانى و موقعيت تكتونيكى زمين رابطه بسيار نزديكی وجود دارد.حتى در سالهاى اخير توانسته‏اند بين موقعيت تكتونيكى و تركيب مواد آتشفشانى از نظر ژئوشيميايى روابطى برقرار سازند و از الگوهاى به دست آمده در تعيين موقعيت تكتونيكى مناطق آتشفشانى قديمى، با اطلاع شوند. فصل هفتم - آتشفشانی و تکتوتیک>

اسلاید 151: رابطه بين شيمى گدازه و موقعيت جغرافيايى آتشفشان با بررسيهاى ژئوشيميايى، گدازه‏هاى آتشفشانى را به چهار دسته تقسيم مى‏كنند كه عبارت‏اند از:آتشفشانهاى قاره‏اىآتشفشانهاى جزاير قوسىآتشفشانهاى اقيانوسى و آتشفشانهاى جزاير اقيانوسىفصل هفتم - آتشفشانی و تکتوتیک>

اسلاید 152: عامل اصلی اختلاف ترکیبات ماگماهای اولیهاختلافى كه از نظر شيميايى در انواع ماگماها ديده مى‏شود مربوط به اختلاف دما و فشار لايه آستنوسفر در اعماق و در نواحى مختلف است.با توجه به جانشينى تدريجى گدازه‏هاى كالكوآلكالن جزاير قوسى به گدازه‏هاى آلكالن وسط قاره‏ها، به نظر مى‏رسد كه لايه آستنوسفر در زير قاره‏ها پايين‏تر از محل آن در جزاير قوسى باشد. فصل هفتم - آتشفشانی و تکتوتیک>

اسلاید 153: عامل اصلی اختلاف ترکیبات ماگماهای اولیهوجود لايه آستنوسفر نسبتاً سطحى، گسترش وسيع آتشفشانهاى زيردريايى را در كف اقيانوسها ممكن مى‏سازد و اين بر عكس آتشفشانهاى قاره‏اى است كه آستنوسفر در اعماق زيادتر قرار دارد.فصل هفتم - آتشفشانی و تکتوتیک>

اسلاید 154: آتفشانها و زمین ساخت صفحه ایآتشفشانهاى فعال عهد حاضر بر حسب موقعيتهاى تكتونيكى به انواع زير تقسيم‏بندى مى‏شوند: الف: آتشفشانهاى پشته ميان اقيانوسى ب: آتشفشانهاى ممتد وسط صفحه اقيانوسى ج: آتشفشانهاى وسط صفحه قاره‏اى د: آتشفشانهاى ريفتهاى قاره‏اى ه : آتشفشانهاى حاشيه قاره در ارتباط با زون‏هاى فرورانش و: آتشفشانهاى جزاير قوسى ز: آتشفشانهاى منفرد كف اقيانوس فصل هفتم - آتشفشانی و تکتوتیک>

اسلاید 155: مقدمهعظيمترين فعاليتهاى آتشفشانى ايران متعلق به ترسيرو به‏طور دقيق مربوط به ائوسن است. در اين فصل ابتدا به گسترش آتشفشانى از نظر جغرافيايى اشاره مى‏كنيم، سپس به شرح بعضى از آتشفشانهاى جوان ايران كه فعلاً خاموش يا نيمه خاموش (در مرحله گوگردزايى) هستند مى‏پردازيم و سپس مسائل مربوط به پيدايش آتشفشانهاى ايران را به اجمال ذكر مى‏كنيم. فصل هشتم - فعالیتهای آتشفشانی در ایران>

اسلاید 156: گسترش آتشفشانهای سنوزوئیک ایران به دنبال فاز كمپرسيونى كرتاسه پايانى كه با دگرگونى، چين خوردگى، بالاآمدگى و در عين حال جابه‏جايى افيوليتها همراه بوده است، فازكششى مهمى در سرتاسر ايران )به‏جز زاگرس و كپه‏داغ( حكمفرما شد و نتيجه آن ولكانيسم شديد ائوسن است كه گسترش آن در اكثر نقاط ايران ديده مى‏شود.فصل هشتم - فعالیتهای آتشفشانی در ایران>

اسلاید 157: گسترش آتشفشانهای سنوزوئیک ایراناز نظر جغرافيايى آتشفشانهاى سنوزوئيك ايران در سه منطقه وسيع گسترش دارند كه عبارت‏اند از: - البرز، به طول 1500 كيلومتر، به‏ويژه در دامنه جنوبى آن. - ايران مركزى يا آتشفشانهاى منطقه اروميه - دختر كه به نام آتشفشانهاى سهند - بزمان نيز ناميده مى‏شود. - بلوك لوت در مشرق ايران، به‏ويژه، بخش شمالى آن كه مواد آتشفشانى مساحت زيادى را پوشانده‏اند. فصل هشتم - فعالیتهای آتشفشانی در ایران>

اسلاید 158: آتشفشانهای کوارترنرطى كواترنر فعاليتهاى آتشفشانى نسبتاً مهمى در ايران وجود داشته كه امروزه قلل آنها ارتفاعات مهمى تشكيل داده‏اند. در حال حاضر برخى از آنها در مرحله گوگردزايى‏اند و از دهانه آنها بخار آب و گازهاى گوگردى خارج مى‏شود (دماوند، بزمان، تفتان). فصل هشتم - فعالیتهای آتشفشانی در ایران>

اسلاید 159: چشمه های معدنی و آبگرمهنگامى كه دماى آب چشمه‏اى لااقل در حدود 5 تا 6 درجه سانتيگراد از دماى متوسط ساليانه هواى محيط يك منطقه بيشتر باشد چشمه مزبور را چشمه آبگرم گويند. ر شرايط يكسان هر قدر چشمه‏ها به مناطق عميقتر نفوذ كنند و آب سريعتر به سطح زمين برسد گرماى آن بيشتر است. امروزه نقش آتش آتشفشانها در ايجاد چشمه‏هاى معدنى بركسى پوشيده نيست.فصل هشتم - فعالیتهای آتشفشانی در ایران>

اسلاید 160: چشمه های معدنی و آبگرم در اكثر مناطق آتشفشانى جديد ايران، چشمه‏هاى آبگرم وجود دارد.آب تمام اين چشمه‏ها تقريباً منشاء سطحى دارند آبهاى سطحى با نفوذ خود از خلال شكستگيها، تدريجاً گرمتر شده در افقهاى تحتانى، هنگامى كه به سطح زمين مى‏رسند به ‏صورت چشمه‏هاى آبگرم نمايان مى‏شوند. فصل هشتم - فعالیتهای آتشفشانی در ایران>

اسلاید 161: نظریه های مربوط به آتشفشانهای ترسیر در ایرانقبل از بررسى نظريه‏هاى مختلف، بايد به سه موضوع اساسى زير اشاره كرد كه ممكن است در حل مسئله مفيد باشد: الف - اكثر آتشفشانهاى ايران )از نظر حجمى و تنوع( از نوع كالكو آلكالن‏اند.ب - در بين انواع كالكو آلكالن آندزيتها از همه فراوانتر و داسيت و ريوليت نيز نسبتاً زياد است در حالى كه انواع بازالت كمياب مى‏باشند. فصل هشتم - فعالیتهای آتشفشانی در ایران>

اسلاید 162: نظریه های مربوط به آتشفشانهای ترسیر در ایرانج - مطالعه پتروشيميايى سنگهاى آتشفشانى ايران نشان مى‏دهد كه در مجموع سنگهاى آتشفشانى البرز، بلوك لوت، اختصاصات آتشفشانهاى قاره‏اى و اكثر نمونه‏هاى ايران مركزى از نظر شيميايى در كادر آتشفشانهاى حاشيه قاره‏اى قرار مى‏گيرند )مانند پرو و شيلى(.فصل هشتم - فعالیتهای آتشفشانی در ایران>

اسلاید 163: نظریه های مربوط به آتشفشانهای ترسیر در ایراننظريه‏هاى مربوط به نحوه پيدايش آتشفشانهاى ترسير ايران را مى‏توان به دو صورت خلاصه كرد: نظريه‏هاى آتشفشانهاى كمپرسيونى نظريه مربوط به پيدايش ريفت فصل هشتم - فعالیتهای آتشفشانی در ایران>

اسلاید 164: گدازه هاي وزو تقريبا خميري شكل و از نوع گدازه هاي لوسيت دار است.بنابراين كمبود سيليس دارند.سوماي اوليه = فنوليت- سوماي قديمي = لوكو بازانيت با لوسيت كم - سوماي جديد= لوكوبازانيت لوسيت دار = اوتاژنيت - فوران وزو نقطه اي است

اسلاید 165:

اسلاید 166: R

اسلاید 167: Back

اسلاید 168:

اسلاید 169:

اسلاید 170:

اسلاید 171:

اسلاید 172:

اسلاید 173:

اسلاید 174:

اسلاید 175:

اسلاید 176:

اسلاید 177:

اسلاید 178:

اسلاید 179: Simple Field Classification of Volcanic Rocks (For use in Geology 212)Rock NameEssential Minerals*Other Minerals (may or may not be present)BasaltOlivineCpx, Opx, Plag.BasaniteOlivine + Feldspathoid (Nepheline/   Leucite)Cpx, Plag.AndesiteNo olivine, abundant PlagioclaseCpx, Opx, HornblendeTrachyteSanidine + PlagioclaseNa-Cpx, Hornblende, BiotiteDacitePlagioclase + HornblendeCpx, Opx, BiotiteRhyoliteQuartz Sanidine, Biotite, Plag., Hornblende, Cpx, Opx* The amount of glass in the groundmass increases, in general, from the top to the bottom of the chart.

اسلاید 180:

اسلاید 181:

اسلاید 182:                                                     

اسلاید 183: Did you know?Cinder cones usually erupt lava flows, either through a breach on one side of the crater or from a vent located on a flank. Lava rarely issues from the top (except as a fountain) because the loose, non cemented cinders are too weak to support the pressure exerted by molten rock as it rises toward the surface through the central vent. Perhaps the most famous cinder cone, Paricutin, grew out of a corn field in Mexico in 1943 from a new vent. Eruptions continued for 9 years, built the cone to a height of 424 meters, and produced lava flows that covered 25 km2. Cinder cones are commonly found on the flanks of shield volcanoes, stratovolcanoes, and calderas. For example, geologists have identified nearly 100 cinder cones on the flanks of Mauna Kea, a shield volcano located on the Island of Hawai`i (these cones are also referred to as scoria cones and cinder and spatter cones). The Earths most historically active cinder cone is Cerro Negro in Nicaragua. It is part of a group of four young cinder cones NW of Las Pilas volcano. Since it was born in 1850, it has erupted more than 20 times, most recently in 1992 and 1995 

اسلاید 184:                                          

اسلاید 185: VEIDescriptionPlume HeightVolumeClassificationHow oftenExample0non-explosive< 100 m1000s m3HawaiiandailyKilauea1gentle100-1000 m10,000s m3Haw/StromboliandailyStromboli2explosive1-5 km1,000,000s m3Strom/VulcanianweeklyGaleras, 19923severe3-15 km10,000,000s m3VulcanianyearlyRuiz, 19854cataclysmic10-25 km100,000,000s m3Vulc/Plinian10s of yearsGalunggung, 19825paroxysmal>25 km1 km3Plinian100s of yearsSt. Helens, 19816colossal>25 km10s km3Plin/Ultra-Plinian100s of yearsKrakatau, 18837super-colossal>25 km 100s km3Ultra-Plinian1000s of yearsTambora, 18158mega-colossal>25 km 1,000s km3Ultra-Plinian10,000s of yearsYellowstone, 2 Ma

اسلاید 186: Cinder cones are the simplest type of volcano. They are built from particles and blobs of congealed lava ejected from a single vent. As the gas-charged lava is blown violently into the air, it breaks into small fragments that solidify and fall as cinders around the vent to form a circular or oval cone. Most cinder cones have a bowl-shaped crater at the summit and rarely rise more than a thousand feet or so above their surroundings. Cinder cones are numerous in western North America as well as throughout other volcanic terrains of the world.

اسلاید 187: USGS/Cascades Volcano Observatory, Vancouver, Washington Volcano Types Excerpt from: Allen, 1975, Volcanoes of the Portland Area, Oregon, Ore-Bin, v.37, no.9                                                                                                         Return to: [Volcano Types Menu] ... URL for CVO HomePage is: <http://vulcan.wr.usgs.gov/home.html> URL for this page is: <http://vulcan.wr.usgs.gov/Glossary/VolcanoTypes/volcano_types.html> If you have questions or comments please contact: <GS-CVO-WEB@usgs.gov> 04/14/00, Lyn Topinka

اسلاید 188:                                                                                   

اسلاید 189:

اسلاید 190:

اسلاید 191:

اسلاید 192:

اسلاید 193:

اسلاید 194:

اسلاید 195:

اسلاید 196: Craters and calderas Many volcanoes contain a large depression. Small depressions (i.e. less than 1 km across) are called craters whereas those over 1 km across are called calderas. Most craters result from the explosive activity by which the volcanic vent is cleared. However, most calderas result from subsidence produced by the removal of large volumes of the underlying magma. Many present-day craters and calderas are filled with water, giving crater lakes.

اسلاید 197: Lava domes The most viscous lavas grow into domes, which are forced upwards (simply by pressure from the underlying magma) through the vent to form a protruding plug or spine. The weight of the growing plug or spine starts a collapse. The spine loses material from its sides and top, and crashes down around the base. Some domes expand outwards as well as upwards by inflation of the hot underlying magma. The Tarawera Complex on the North Island of New Zealand is an excellent example. Lava domes grow relatively slowly, about 1 m - 2 m per day.

اسلاید 198:

اسلاید 199:

اسلاید 200:

اسلاید 201:

اسلاید 202:

اسلاید 203:

اسلاید 204: Realms of magma generation in oceanic settings

اسلاید 205: Realms of magma generation in continental settings

اسلاید 206: Magma viscositiesCalculated viscosities of anhydrous silicate liquids at 1 bar, calculated using the method of Bottinga and Weill (1972) by Hess (1989). Variation in the viscosity of basalt as it cools and crystallizes (after Murase and McBirney, 1973).Variation in rhyolite viscosity with increasing H2O content at 1000°C and high pressure (after Shaw, 1965).

اسلاید 207: Schematic cartoon of some typical plutons

اسلاید 208: A large Greenland dike swarmKangâmiut dike swarm in the Søndre Strømfjord region of SE Greenland. From Escher et al. (1976).

اسلاید 209: Pluton shapes: Laccolith (thick sill)Laccoliths are thick sills that substantially bulge up their roofs. They are usually formed from viscous magma emplaced at shallow depths.

اسلاید 210:

اسلاید 211:

اسلاید 212:

اسلاید 213:

اسلاید 214: When an erupting volcano empties a shallow-level magma chamber, the edifice of the volcano may collapse into the voided reservoir, thus forming a steep, bowl-shaped depression called a caldera (Spanish for kettle or cauldron). These features are highly variable in size, ranging from 1-100 km in diameter. In most cases, they can be readily differentiated from summit craters, which are generally much smaller and form by explosive erosion of the central vent. Felsic calderas are surrounded by thick blankets of pumice derived from the eruption of voluminous pyroclastic sheet flows.Variations in form and genesis allow calderas to be subdivided into three types:Crater-Lake type calderas associated with the collapse of stratovolcanoes Basaltic calderas associated with the summit collapse of shield volcanoes Resurgent calderas which lack an association with a single centralized vent