آسیب شناسی مدرسه خان شیراز

صفحه 1:
فصل اول : شناخت شیراز ‎JI‏ 

صفحه 2:
راههای دستر رسی به فصل چهارم : شناخت فضا ‎loli‏ ‏ی معماری معماری دار قضاهای موجود در 

صفحه 3:


صفحه 4:


صفحه 5:
می توان از لحاظ ویژگی های ساختاری شهر شیراز را به سه دسته بلسافت ثاریخی که در قلب شهر قراز دارد و مساحت آن در 360 هکتار می باشد.لين پخش از شهر همان شیراز در اوئل فرن حاضر است که داراى بافت شهرى فشرده و متراكم است و واحدهاى آن قذیمی و بتصاً فرسوده 2-یافت مرکزی شهر که شامل گسترش های بعد از قین حاضر است در اطراف بافت تاریخی,تراکم ساختمان در آن بالا و تعداد طبقات مخصوصاً در حاشیه معابر زیاد است.اين بافت در طول یک دوره 40 ساله یعنی از ابتدای قرن حاضر تا 1340 توسعه یافته است. 3-گسترش های حاشیه ای که ساخت و سازهای سال های اخیر را شامل ‎wo‏ شوند و شامل گسترش شمال غربی در منطقه نزدیک به باغات قصرالدشت, گسترش جنوب و جنوب شرقی شهر و بالاخره گسترش بافت های 

صفحه 6:
شیراز در عصر صفویه در مدت بیش از دو قرن حکومت خاندان صفوی شیراز شهری بوده است آباد و با جمعیت بسیار, به طوری که بعد از اصفهان دومین شهر ایران محسوب می شده است. رشد اصلی شهر در اين دوره صورت گرفت و شکل آن به محدوده کنولی بافت تاربخی شهر نزدیک شور ۲ أ أندامات عمرانى اين دوره كه تا كنون بر جهره و سيماى شهر كذارده و تا كنون قابل تشخيص است مى بايست به موارد زیر ره کرد كشودن تنكه صعب العبور الله اكبربه دستور امام قلى خان بدين ترتيب راه شيراز به اصفهان كه تا قبل از آن از طريق زرقان. دودج» داريون و سعدى و دروازه سعدى طى مى شد بيك منزل تزديك قر كرديدلين تحول عمده طى ساليان بعد ار شهرى شيراز بر جاى نهاد. 

صفحه 7:
هنر و معماری عصر صفویه عصر صفویه عصر هنر آفرینی بی نهایت ایران زمین است. به طورى كه اين دور یزان تسار شکرفا و وسار ار خلاقیت هر در رتم هاه مخیلی ‏ فيل ای مات انار مقاری وه تیار فراوان ای ور پهنه ایران عزیز ,با فلسفه های خاص هنری و بسیار ريشه ای از کما معماری ,جهان دیروز و حتی دنیای امروز را از هر جهت به خود جذب کرده در این برهه از تاریخ بی مانند معماری , وجود وکاربرد کاشی , دنیا را آن چنان بحت تأثير عصيق خود داشته است که ابران را سرزمین آثار معماری با کاشی های بسیار ناب و دل انگیز و بی مانتد می شناسند.(معماری بران ,شا 

صفحه 8:


صفحه 9:
تاریخچه ساخت مدرسه در ‎er‏ که طی ودتی طولانی در صوعحه ارام شوه ود تنها در حوال فرن «وازدهم موجوديت جداكانه اى كسب ميكند :داش آموزان بى بضاعت در خود صويعه يا در پناهگاه هایی که سر منشا الچ شدند سکنی داشتن . در قرن دوازدهم و به دستور "گیوم دشانو "و"آبلار" اين کالج ها از صومعه جدا ‏ششده ,به صورت مراكز اموز ‎Sil: gatas ty‏ از نظر معماری ,می توان خاطره ‏آنها را در اسبانيا در كالح “الكالا" .در "كراكووى” در كالح "زاكلون” و در ‏إن ذر كالج هاد "كميريج” و "أكسفورد” مشاهده تمود. زار ‎sible Listy lane‏ ‏تهران2560,ترجمه دشر /بوالقاسمى تم ‏منابقةه مدلرس به زمانى قيل از الام برمى كردد وشايد بتوان كفت با يبدايش خط او ‏بوجود آمدن دیوانخانه های دولتی و تجاری ,ضرورت وجود محلی جهت تدریس آکادمیگ وم بيدا شد.(بنیه سنتی ایران .انتشارات دانشگاه تهران.ف نهم. د: ‎ ‎ ‎ 

صفحه 10:
پیشینه ساخت مدرسه در اناك ساختمان مدرسه در كشور ما بيشينه زيادى دارد . نكستين دانشكاه در جهان به معنى امروزين آن در ايران ساخته شده است . (اداره ميراث فرهنكى استان فارس) نشانه هاى اوليه محلى به عنوان مدرسه در شهر شوش در دوره ايلامى كشف شد. از محل مدرسه آثارى مانند تشتى كه در آن خمير كل رس براى ساختن الواح بكار مى رفته بدست آمده است . اين الواح سياه مشق شاكردان مدرسه بوده أست. (ابنيه سنتى ايران.انتشارات دانشكاه تهران .ف نهم .دكتر قباديان) بعد از مسجد ,مهمترین بنای عمومی از ساختمان های درون شهری ,مدرسه است : ری اسلامی ایران,فصل سوم ,استاد پیرنیا محمد کریم) 

صفحه 11:
تاریخچه مدرسه خان یکی دیگر از مدارس زیبا وکامل , مدرسه خان شیراز است . اين مدرسه را امام قلی خان پسر الله وردی خان حاکم شیرازدر محله اسحق بيك ‎los‏ خیابان لطفعلی خان زند در دوره صفویه برای ملا صدرا دانشمند مارد به تقلر فى رنقد وجود ملا صدراى شازارى ‏ انكيزه أى قوى برآى ساستمان أبن مدرسه بوده أست. يكى از ويزكى هاى اين مدرسه به كار كيرى اعداد مقدس در ساخت عناصر مختلف آن است. تعداد حجره های آن 92 عدد است که به حروف جمل , اسم مبارک حضرت محمد(ص) است. پنج مدرس ,یک مسجد ودوازده راهرو داشته است. دو اتاق و اناقهای درس خارج مجموعاً 14 می شود با جمع کردن تعدادی عناصر عدد 0 اسم حضرت امیر (ع) بدست می آید . به اضافه آن چهاراناق شامل سکم اقِ 3 

صفحه 12:
مشخصات ثبتی بنا : ام با مدرم کار ‎aoe‏ مکانی:شیراز -خیابان لطفعلی خان زند -محله اسحاق ‏محدوده اثر : شمال(کوچه محلاتی)-جنوب(خ لطفعلی خان زند)- غرب(تیمچه حاجی آقا خان)- شرق(کاروانسرای موقوفه) ‎ 

صفحه 13:
زمان احداث : 1024 ه.ق نوع سقف : صاف - قوس دار نما : آجر- کاشی مصالح اصلی : آجر ,گل,سنگ,چوب,گج 

صفحه 14:


صفحه 15:
22 بناهاى تاريخى هر كشور بخشی از شناسنامه فرهنگ و کارنامه مردمی است كه در ان زندكى مى كرده اند . از جلوه های ظاهری و زیبایی وتاسب سر درها و گنبد ها و ایوان ها بسیار سخن رفته است و دفترهای ناگونی به آن پرداخته اند ,درونگرایی وکشش معماران ايرانى به سوى حياط ها باغجه ها و هشتى ها و كلاه فرنگی ها ,محیط های دلکش و خودمانى بوجود آورده كه از ديرباز جزء منطق معمارى ايران بوده است.معمارى اسلامی ایران ,بخش اول,استاد محمد کریم پیر: 

صفحه 16:


صفحه 17:
مکان قرارگیری مدرسه در موقعیت شهری isa 6 هرات 

صفحه 18:
راههای دسترسی بنا "در خال حاضر امکان دسترسی به مدرسه از طریق گذرهای حاشیه بازار وکیل ,وهمچنین از طریق بازار حاجی و همینطور از طریق گذر لطفعلی خان زند ‎Ses 7‏ عربان امکان پذیر می با شد.سازمان میرات فرهنگی استان فارس) 1-بازار حاجى 2-خيابان لطفعلى خان زند 3-محله كود عربان 4-گذرهای بازار مسگر ها 

صفحه 19:


صفحه 20:


صفحه 21:
معماری مدارس : 2 معماری مدارس در دوره های محتلف الکوی ‎pull‏ » ثابتی را دنبال می کند صحن بسته چهار ایوانی که با حجره ها و ایوانچه های جلوی آنها احاطه شده است , اساس این الگو را تشکیل می دهند.(گنجنامه فرهنگ آثار معماری و شهرسازی - مرکز اسناد تحقیقات دانشکده معماری شهر سازی-1379) 1 مدارس معمولا ورودی و سردری نسبتاً مشخص نیز دارند 

صفحه 22:
فضاهای موجود در مدرسه *ایوانچه *حياط خلوت 

صفحه 23:
سه خان تصویر سه بعدی مدرد أن 

صفحه 24:
امه دوم er] cot 

صفحه 25:
بررسی فضا ها در مدرسه خان ‎vices, ae gr ole eas‏ معماری ورسات یکی ار با شوه رن مدارسن علميه ايران در دوره صغويه بوده كه متاسفانه در طى زمان , بخش قاى قابل توجهی از آن در اثر زلزله هاى متعدد و ساير عوامل مخرب (و شايد سستى شالوده وساختار بنا )از ميان رفت اسم ‏ناف مدرسه در زمیلی به مضاحت 801470 مثر با نقله مستطيل بتكل و طرع تهار ايوانى. ددر دد ظیقه ساعته ده و مشامل بر سير در كرودى با شک رو مارم دز دز گوت تماق اصلی ,هشتی ,صحن وسیع ‎en es‏ ؛ایوانهای چهار گانه و مرنفع ,مدرس ها , بیش از 0 حجره تر دو طبقه و لزبينات مختلف كاشيكارى ,مقرنس كارى , کار بندی و تیه بکاری ‎ ‏اش ‏ميان ضلع غربی بنا قرار گرفته و سر در وسیع آن 16 متر ارتفاع دارد. 73 بنا ,بقایای قسمت تحتانی دو برج باس فد ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 26:
هشتی در بالا با گنبدی کم خیز و خوابیده مسقف شده است .در بالای اين هشتی و در طبقه دوم ؛تالار بزرگی با در وینجره های ارسی وجود دارد که بنا به روایت .محل تدریس ملاصدرا بوده است.هشتی از طریق درگاهی وارد ایوان غربی وصحن مدرسه می شود. صحن مدرسه مستطیل شکل است و ابعاد آن 51:45 متر می باشد که در میان اضلاع آن ایوان ها و در طرفین ایوان ها ,در دو طبقه حجره ها و مدرس ها قرار گرفته اند.در وسط حل ار وت ‎oS ۰۰ ۱۹ a‏ 230 در زوایای شرقی صحن دو فضای هشت ضلعی با پوشش گنبدی و در زوایای غربی آن دو ‎bss‏ سای شدیکوز طارهرا هر کنواندم‌دییسر قعیم لافتفرادی‌بووه ,ارسپ نکاسگاهه ی طلاب ‏يامه ,فرشي نا معمایق وشهرسازی ص330 ‎ ‎3 ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 27:


صفحه 28:
پی سازی در ساختمان های آجر: ابعاد یی نسبت به محاسبات و بر اثر نیروهای وارده بر آن و نوع خاک مشخص می گردد: در روزگاران قدیم پی سازی به طور تجربی انجام میشده و امروز نیز معماران وسازتدكان بناهای کوچک این 

صفحه 29:
قدمت ساختمان های آجری سامان های ا نيز قدمت جندين هزار ساله در ايران دارند و يقاياى كوره های آجر پزی در شوش و سیلک فیک ما چهار هزار سال قبل از میلاد می رت کشت نب ‎Le tae Gail‏ ار ساحمان ها خشتی بوده ز ذلك برای‌ساخمان هایی که ایمت ری تا وی وا مت را ری دام ناشته باشند ماتد مساج ‎٠‏ كاء ها . بل ها و ار رسای مر است . در سال هاى اخير بخصوص در پنجاه سال گذشته بر تعداد ساختمان های آجری افزوده شده و آجر به عنوان متداولترین نوع مصالح ساختمانی مطرح شده است. ‎ae‏ ف 

صفحه 30:
انواع پوشش در بنا در مدرسه خان اواع گوناگونی از پوشش ها مشاهده می شود , وهمچنین پوشش طاق ها متنوع است. كاربندى كرياس آن از نوع اخترى و خيلى خوابيده است .انواع كاربندى هاى نيم كار و طاق كجاوه در يوشش هاى مختلف بخصوص در حجره ها مشاهده مى شود و همچنین اجرای طاق ضربی در راهروها .(معماری اسلامی ابران , تا لیف استاد ببرنا . ص 94( مده يدر اعکس از مَحفق توابيده مسقف شده است .كتج 

صفحه 31:


صفحه 32:
تزیینات مدرسه خان مدرسه خان شیراز از لحاظ تزیینات یکی از غنی ترین بناهای تاریخی ایران است ترییتات این مدرسه آتقدر زا و جداب است که آن را با مسبد شیم اف اه اصفهان مقایسه می کنند .تزپینات این مدرسه شامل کاشی کاری.گچ بری,آجرکاری,مقرنس کاری, کاربندی و غیره می باشد که در ذیل به شرح آن می پردازيم. 1-کاشی کاری 2-كج بری 3-مقرنس کاری 

صفحه 33:


صفحه 34:


صفحه 35:
هگا خوابل#ياشيم شناخت وضع موجود بنا را که يكي از اركان جدايينايذير بازنده سازي بناهاي تاريخي است. به طور کامل به پایان ببریم» آسيب‌شناسي یا پاتولوژي؛ قديمي است بسیار اساسي در شناخت بيماريهاء عدم تعادل‌ها و تغییر شكل‌هايي که در نهایت زندگي بنا را مختل کرده اند. اما باید توجه داشت که همواره در بررسي آثار معماري با ارزش و بناهاي تاريخي؛ دو مقوله مهم و اساسي وجود دارد که بدون یکدیگر درك نمي‌شوند و اين دو مقوله عبارتند از: *ماده و شکل . پيوستگي و آميختگي اين دو مفهوم چنان است که کلیه مطالعات معطوف به وضع موجود بنا از جمله آسيب‌شناسي خواه ناخواه باید شامل هر دو حیطه گردد 

صفحه 36:
پررسی ارزش ها و اهمیت مرمت آثارتاریخی اگر بنايي براي مرمت انتخاب مي گردد و پس از مطالعات و عملیات فني پیچیده مرمت مي‌گردد تنها به منظور حفظ و انتقال ارزش‌ها و مفاهيمي است که به شكل‌هاي مختلف درون تار و پود آن بنا تنیده شده‌اند و ماده تنها راه و وسیله انتقال آن مفاهیم است. پس براي آن که شکل پنا همچنین وحدت و يكپارچگي آن را بتوانیم حفظ و به آینده منتقل کنیم, باید که از زوال و انهدام ماده سازنده بنا حفاظت کنیم و بيماري‌هاي آن را بشناسیم. 

صفحه 37:
جهت بررسي و انجام مطالعات آسيب شناسي نیاز به دسته بندي و تفكيك آن‌ها ضروري به نظر مي‌رسد. اما نباید فراموش کرد که آسیب خود معلول يك یا چند عامل مخل است. در نتیجه به صرف مشاهده ظاهري نمي‌توان در خصوص علت یا علل قطعي آن اظهارنظر کرد و معمولاً اصلي‌ترین عامل مخل به عنوان علت معرفي مي‌گردد. ولي بیاد داشته باشیم که شرايط تابعي از زمان است و زمان در گذر. لذا نادیده گرفتن عامل مخلي که امروز ناچیز به نظر مي‌رسد, شاید فردا اصلي‌ترین علت تخریب باشد. لذا با توجه به مطالب مذکور, در ادامه سعي مي‌کنيم تا با دسته‌بندي عوامل مخل به دو گروه كلي عوامل مخلِ ‎te‏ 3 0 مخل نت ‎Cael‏ را ادامه ‎Ke‏ 

صفحه 38:
بررسی عوامل مخل عوامل مخل درونی 1- عوامل طبيعي 2 صعت مواد و مسالح 3- ضعف ‎polis‏ ‏4- ضعف هندسه 5- عوامل انساني 

صفحه 39:
بررسی یکی از راههای درمان به هنگام انجام مطالعات آسيب‌هاي ناشي از رطوبت نباید فقط از روي آسيب‌هاي ظاهري فصاوت کرد لكه‌هاي موجود روي بدنه‌ها هحکن است نشاني از يك بدیده از پن رفته وبا بر حال فعالیت باشد نذا راي تشیص هت رمان ست بررسي زیر ضرورت دارد: الف- بر رطوبت موجود در هوا زه كبرو << 

صفحه 40:
خاکبرداری تارسیدن به روی طاق و اجرای کونال بندی 

صفحه 41:
- اجرای کونال بندی هندسه نظری دو در کنار هم و کونال بندی ین آنها 

صفحه 42:
خاکیرداری,واجرای کانال دفع ونم ورطوبت اروت ون مروت قبل لزمرمت اجراى كانال دقع انم و رطويت 

صفحه 43:
با | ]ا aa 

صفحه 44:
برچیدن آجرفرش وسنگ فرش فرسوده بعد از مرمت حین از مرمت. قبل از مرمت وت ها | ‎Ss pat abe‏ | زمان ورطويث ۳۳ این بردن عامل ‏ سنك وآجر 7 معل و اجرای مجدد سنگ فرش اجرای سنگ فرش ابون ضلع شمال وجنوب 

صفحه 45:
برچیدن سنگ ازاره فرسوده اجرای سنگ پاشنه باسنگ گندمک بعد از مرمت حين از مرمت قبل از مرمت ابزولاسیون دبوار آزاره 

صفحه 46:
جازنی ودرآوردن آجرهای فرسوده بدنه درنمای بناء ای ار را بعد از مرمت حین از مرمت ۲ ‏بدنه ديوارها ضعف مصالح وعدم‎ ls ‏مجدد آجرهاي آجر کهنه‎ shel ‏تخریب شده و میم‎ ‏دبوار ها‎ 

صفحه 47:
تمیزنمودن کاشی کاری هاومقرنس قسمت سردرورودی ازدوده وگردوغد اکرای کاشی کاری های کسری کاس فبل از مره ‎oa‏ باران های اسیدی ورودی بنا ."در طی سال ها و تخریب انسانی ‎ 

صفحه 48:
ساخت کاربندی بعد از مرمت جین از مرمت قبل از مرمت. جلوكيرى از آجروكج كينه صلعجنوب و درايوانجدها رطویت نزولی و | قرسایش پیشتر جبوب شرق تيروهاى وارده به و توقف آن و دیوار ترمیم آنها 

صفحه 49:
برچیدن هره ورخبام فرسوده, برچیدن ملات ومصالح زیرکار: بعد از مرمت احين از مريت قل ازمريت 

صفحه 50:
اجرای طاق وتویزه سنتی چهاربخشی بااجرستتى وملات كج وخاى بعد از مرمت ‎ele ais | gute | lols mew‏ اناق هاى 2 نبروهاى واردة 5 باعث نشست ‎dices ‏اسيدى باعث‎ ‏ی‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 51:
تهيه ونصب ينجره شيشه أى(اسيايدر) ع كن ‎te =o)‏ جلوی ابیان كر +[ ع اه 7 حهت ‎Speci‏ 

صفحه 52:
3 ٍب چنارمرغوب اساخت درك جوبى دوبرتنك باجوب بعد از مرمت 

صفحه 53:
تعمیرات ارسی طبقه فوقانی شا مل: تمیز نمودخ «سمیاده زنی .بطانه کاری, موریانه زدایی 7777 uae moe, Pui ol ‏خوردگی چوبایبه‎ ‏کار رف‎ 

صفحه 54:
اجرای تاسیسات برقی سرمایش وگرمایش 

صفحه 55:
از , نگینی درخشان در فرهنگ و تمدن ابران زمین .از منوچهر دانش پژوه + انتشارات ‎as‏ ‏> معمارى ايان بمصالج شناسی سنتی سس رمرشیدی ‎DD ya‏ * اداره میراث فرهنگی استان فارس * ابنیه سنتی ایران,انتشارات دانشگاه تهران.ف نهم. دکتر وحید قبادیان > تاره اسلامى ,قصل سوم.استاد ييرنيا محمد كريصم گنجنامه,فرهنگ آثار معماری و شهر سازی. ص130 عکس از کتاب سبک شناسی معماری,دکتر پیرنیا ‎oes ee‏ معماری ایران,حسین زمرشیدی ص197 لبان ريخش ‎dale‏ استاد