آشنایی با دید درمان مختصر راه حل مدار

آشنایی با دید درمان مختصر راه حل مدار

اسلاید 1: كارگاه آموزشي آشنايي با ديد درمان مختصر راه حل مدارويژه مشاوران دفاتر مشاوره دانشجويي دانشگاهها وزارت علوم ،تحقيقات و فناوريبرگزار كننده:مركز مشاوره دانشجويي دانشگاه صنعتي شريفمدرس : فرشاد بهاري_ دكتري مشاوره10-اا دي ماه 1386

اسلاید 2: كاسب حبيب خدا ست اما حق با مشتري است

اسلاید 3: گذري بر پست مدرنيسم

اسلاید 4: گذري بر پست مدرنيسموجه غالب پست مدرنيسم اثبات بي معنايي يا صرفنظر از معنا است.نقد : تلاش براي اثبات بي معنايي ظاهرا بي معنا ست. در مدرنيته اميد به آينده نهفته است. “ در تقواي الهي اميد رستگاري است. “ آل عمران ، ايده اصلي پست مدرنيسم : آنچه ما “ واقعيت “ مي ناميم المثني و جايگزين درستي براي آنچه خارج از ما وجود دارد، نيست .

اسلاید 5: ادامه: گذري بر پست مدرنيسمعقيده و نظر ما درباره جهان بازتاب يا نقشه اي از جهان نيست ، بلكه حاصل ابداعات اجتماعي / سازه هاي اجتماعي يعني حاصل استنباط ما است.هر كسي براساس باور هاي غالبي كه از قبل در درونش داشته كه بازتاب باورهاي غالب اجتماع هستند ، مفهومي از جهان را براي خود مي سازد. حقيقت “ نسبي” و وابسته به “ موقعيت “ است.

اسلاید 6: ديدگاه باليني پست مدرنيسم

اسلاید 7: ديدگاه باليني پست مدرنيسمبي علاقه به نگرش مشكل مدارنا معتقد به حفظ فاصله بين مشاور و مراجعتلقي از خانواده كارساز/ نا كارساز به درمانگر بستگي دارددرمانگر و خانواده با هم مشاركت و همكاري دارند.اطلاعات درمانگر از خانواده صرفا برداشت شخصي اوست نه واقعيت وجودي خانواده

اسلاید 8: ديدگاه باليني پست مدرنيسم( ادامه)درمانگر مي تواند موضع متخصص به خود نگيرد. ( درمانگر با خانواده كار مي كند نه براي خانواده ) ( پيش فرض هاي خود را وارد درمان نمي كند.)درمانگر خود را در ديدگاههاي رايج محدود نمي كند ( احتمال توجه به مسايل گوناگون افزايش مي يابد )تمايل زيادي براي تلفيق روشها وجود دارد.مراجع و در مانگر قدرت مي يا بند ( علت وضعيت قابل تغيير است : مشكلات حقيقت محض نيستند بلكه نوعي استنباط شخصي يا سازه اجتماعي است)

اسلاید 9: مكاتب درماني حاصل از پست مدرنيسمدرمان راه حل مدار ( استيو دي شيزر و اينسو كيم برگ1985)خانواده درماني راه حل مدار ( آهانلون و واينر- ديويس1989)رويكرد سيستمهاي زبان مشترك ) اندرسون و هري گوليشن(1991)حكايت درماني ( ميشل وايت و ديويد اپستون 995 )1)تيم انعكاس گر ( تام اندرسون1991-1993(

اسلاید 10: ريشه ها و مباني درمان اكوسيستميثنويت نگرها يك مكتب درست و بقيه اشتباهند.كثرت گراها تنوع وعدم قطعيت مشروع اما موقتي است شايد حقانيت يك مكتب به اثبات برسد.نسبي گراها تنوع و عدم قطعيت زودگذر نيست دانش نسبي و وابسته به محيط است. فلسفه زير بنايي ديدگاه اكوسيستمي “ نسبيت گرايي” است

اسلاید 11: گذري بر نظريه استنباط اجتماعي

اسلاید 12: گذري بر نظريه استنباط اجتماعيسازه گرايي/ استنباط جمعي ( اجماع) يك فلسفه پست مدرن است. حدسيات ما از واقعيت ناشي از جريان ارتباط است نه انعكاس عيني از واقعيت.واقعيت از نظر جمعي جاي بحث دارد.واقعيت ابداع كردني / آفريدني است نه كشف كردني .هيچ معرفتي جدا از آنچه آدمي خلق مي كند ، وجود ندارد. نتيجه : افراد از طريق زبان/ بحث و مذاكره با ديگران به تجربه خود معني مي دهند.

اسلاید 13: گذري بر نظريه استنباط گرايي اجتماعياطلاع از علل واقعي مشكلات ناممكن است.شواهد اندك تدوين علتها به راه حلهاي بهتر مي انجامد !!تغيير در تمام اوقات ممكن است. شايستگي اشخاصاطلاع از علل مشكلات راه حل موثرو بهتر نمي انجامد.مشكلات در گذشته ريشه دارند و راه حل ها در حال و آينده .ما نمي توانيم گذشته را عوض كنيم فقط مي توانيم هدفهايمان را عوض كنيم.صحبت در باره مشكل ، مشكل را دامن مي زند ( بيان فحشا ء ، اشاعه فحشاء است. )

اسلاید 14: ماهيت آسيب شناسي رواني

اسلاید 15: ما نمي توانيم گذشته را تغيير دهيم بلكه مي توانيم هدف هايمان را عوض كنيم

اسلاید 16: مشكلات راه حلهاي كامل نشده هستند. مشكل مراجع هديه اي است كه نزد مشاور آورده مي شوند. گرفتاري مومن، نعمت ورحمتي براي برادر مومن است

اسلاید 17: معناي راه حل : “ فقط يك جواب وجود ندارد بلكه “ “ مجموعه اي از جوابها وجود دارند ديد غير پاتولوژيك به مشكلات وجود دارد

اسلاید 18: راه حل مشكل شايد به طور كلي با نحوه شكل گيري و بروز مشكل ارتباطي نداشته باشد.

اسلاید 19: ملاكهاي تعيين اهداف

اسلاید 20: ملاكهاي تعيين اهداف مثبت باشند نه منفي ( واژه كليدي “ به جاي “ است )فرايندي باشند (واژه كليدي “ چگونه “ است ) در زمان حال روي دهد. ( “ وقتي “ از اينجا مي روي .../ همين الان ، امروز نه فردا ! ) . “ اگر “ ممنوع !عملي / شدني باشند.(واژه كليدي “ دست يافتني “ است ).روشن و دقيق باشند ( اما و اگر نداشته باشد )درمانجو روي هدف كنترل داشته باشد./ مسئوليت با اوست.متناسب با زبان و درك مراجع تدوين شوند

اسلاید 21: اهداف درمان اكوسيستمي / راه حل محورتغييرپايدار در موقعيت مراجع ( ا كانل، 2001)حل شكايتها با انجام كاري يا انديشيدن در باره چيزي متفاوت تغيير در كلام از طريق “ تغيير از حرف زدن درباره مشكل به حرف زدن درباره راه حل”.كمك به مراجع براي تعيين اهداف روشن و دست يافتني ، عمده ترين مداخله در نوع خود است.

اسلاید 22: 6 اصل ميلتون اريكسون 1. مشكلات غير پاتولوژيك اند : ( تلاش ناموفق فرد براي انطباق با شرايط دشوارند)2. مراجع صاحب منابع و تجربيات كافي در حل مشكل است3. مشاور موثر: (ازهرچيزي كه مراجع وارد درمان كند استفاده ميكند.)4. مشاور بايد فعال و دستور العملي باشد.5. تغييرات دائمي در خارج از درمان روي مي دهند.6. ذهن ناهشيار ابزار سوق جريان درمان است.

اسلاید 23: فرضيات ديدگاه راه حل مدار

اسلاید 24: فرضيات ديدگاه راه حل مدار فرض 1. مقاومتمراجعان مايل به همكاري اند مگر اين كه تفاسير و مداخلات درمانگر را مناسب حال خود نبينند.( بر خلاف سيستمي ها) فرض 2.تغيير حتمي است.درمانگر طوري برخورد مي كند كه چاره اي جز تغيير نيست.(كشف يا ساختن كليد / راه حل براي تغيير انتظار ايجاد مي كند)

اسلاید 25: فرضيات ديدگاه راه حل مدار( ادامه) فرض 3. فقط يك تغيير كوچك لازم است.( با ارزش دادن به حداقل تغييرات انتظار مراجع براي تغيير بالا مي رود. مثال: هواپيما ، استفاده از “ وقتي كه “ بجاي “ اگر”).فرض 4. مراجع صاحب منابع و توانايي است. ( نگرش غير پاتولوژيك به مراجع) (پيش فرض : مراجع “از قبل مي داند” چه بايد بكند)

اسلاید 26: فرضيات ديدگاه راه حل مدار( ادامه) فرض 5. مشكلات تلاشهاي ناموفق براي حل مصائبند ) راه حلهاي يكنواخت و تكراري مشكل را ابقاء مي كنند) (مثال مازلو : چكش و ميخ) فرض 6. حل مشكل به اطلاعات فراوان نيازي ندارد (نا آگاهي ازعلل سرطان مانع درمان آن نيست.) ( اين كه چرا كسي 20سال پيش الكلي شده “ مثلا فشار همسالان” ربطي ندارد كه حالا چطور مي تواند تغيير كند) (سئوالات استثناء ياب )

اسلاید 27: فرضيات ديدگاه راه حل مدار (ادامه) فرض 7. توصيف ها / چشم انداز هاي متعددي براي طرح مشكلات وجود دارند.) براي ديدن واقعيت يك راه صحيح يا نهايي وجود ندارد). (اميد به تغيير و خلق يا كشف راه حلها تقويت مي شود)

اسلاید 28: اصول رابطه درماني عالي در ديد اكوسيستمي

اسلاید 29: اصول رابطه درماني عالي در ديد اكوسيستمي اصل اول: خودتان باشيد و به تفاوتها احترام بگذاريد ( رابطه نزديك مراجع – درمانگر/ فرضيه سازي ممنوع/ توجه به مبناي داوري مراجع----- مشتري مداري) اصل دوم: تمركز روي مسايل فوري ( اولويت با مشكل مراجع است . مشكل در جاي ديگري نيست) اصل سوم: براي مراجع قابل فهم وساده عمل كنيد( مرموز عمل نكنيد/ساختارشروع و خاتمه جلسات درمان را براي مراجع بگوييد)

اسلاید 30: اصول رابطه درماني عالي در ديد اكوسيستمي اصل 4:فضاي امن براي مراجع) رعايت شرايط روابط انساني/ تاكيد بر شايستگي ها حتي هنگام شكست مراجع/حذر از مداخلات مواجهه اي ) اصل 5: احترام به برداشت ها و تجارب مراجع ) مشاور مهمان مراجع است./ الحاق به مراجع( اصل 6:روي مقاومت مراجع كار كنيد (“مقاومت “ به عنوان ارتباط مفيد از سوي مراجع باز تعبيير مي شود)

اسلاید 31: اصول رابطه درماني عالي در ديد اكوسيستمي اصل 7:الگوي سلامت نفس و انسان بودن را از خود نشان دهيد.(شوخ طبعي/استفاده از خويشتن و تجربه خاص خود/موضع نگرفتن پشت “ نقش متخصص” / فاصله نگرفتن از مراجع) اصل 8:نيازهاي مراجع حرف اول را مي زند. (كنجكاوي مشاور و فرضيه سازي فرع است ) اصل 9:با احترام به حريم خصوصي مراجع و نشان دادن انعطاف ، مراجع را توانا سازيد. (نمي توان مراجع را شكننده اما قوي دانست. سوال شما از مراجع حاكي از قدرت و اختيار او براي تصميم گيري باشد)

اسلاید 32: مقايسه ديد اكوسيستمي با ديد سيستمي

اسلاید 33: مقايسه ديد اكوسيستمي با ديد سيستمياكوسيستميسيستميبه راه حل مي پردازدبه آينده مي نگردتوصيف هاي متعدد مي پردازدتغيير ايجاد مي شودچگونه و چطوردر سطح حركت مي كنندمشاور با مراجع همكاري مي كندمثبت مي نگرد( چه چيزي درست مي شود)از مشكل شروع مي كندبه گذشته بر مي گرددبه علل مي پردازدبينش (معالجه) به رشد ميانجامدچرابه عمق مي روندمشاور رهبري مي كندمنفي مي نگرد( چه اشكالي در كار است)

اسلاید 34: مقايسه ديد اكوسيستمي با ديد سيستمياكوسيستميسيستمي 9.مشاور از مراجع مي آموزد10.مختصر است، و دردناك نيست11.راه حل ها متناسب با شخص است12. زبان و كلام مراجع بكار مي رود13.همكاري مراجع9.مراجع از مشاور مي آموزد10.طولاني و دردناك است11.درمان متناسب با مشكل است12.از زبان تخصصي استفاده مي شود13.مقاومت مراجع

اسلاید 35: سوال با “چگونه / چطور”سوال با “ چرا “مشاور : اين افسردگي را براي خودت چطور توضيح مي دهي?مراجع : وقتي بچه بودم ، بيمار شدم و مجبور شدم تقريبا يكسال در بيمارستان بستري شوم. اخيرا در مجله اي خواندم كه بچه هايي كه از كودكي از والدين شان جدا مي شوند ، وقتي كه دوباره به خانه برمي گردند در رابطه با دلبستگي شان با والدين با مشكلاتي مواجه مي شوند.مشاور : چرا فكر ميكني كه افسرده ايمراجع : پدرم و خواهرم هر دو افسرده بودند ، حدس مي زنم آن را در ژنهايم به ارث برده ام. توي خونم است.

اسلاید 36: مهارت هاي اصلي ديد اكوسيستميتصديق مشكل و اهميت دادن به آنوارد به گفتگوي عاري از مشكل مذاكره در باره تعريف مشكلهدف گزينيگوش كردن به نقاط قوت و استثناء هااهميت دادن به منابع مراجعاستفاده از زبان مراجعاستفاده از سئولات “ چطور “ بجاي “ چرا”مذاكره در باره نومبنا سازي مشكلتشديد تغييرجستجوي تفاوت ها

اسلاید 37: مهارت هاي اصلي ديد اكوسيستمي عادي سازي مشكل توسعه راهكارهاپيشنهاد گزينه هم اين / هم آنسوءالهاي معجزه اي سوءالهاي رابطه اي مقياس سازي دادن بازخورد به مراجع تحسين و تمجيددادن تكليفارزيابي كردن ( بيل او كانل ، 2001)

اسلاید 38: انواع مراجعان به لحاظ انگيزه از ديد اكوسيستمينقش مشاورآماده تغييرصاحب مشكل موضع مراجعرفتار مودبانه- ندادن تكليف—ايجاد انگيزه براي تغييرخيرخيرملاقات كنندهبرخورد گرم و پذيرا – گاهي مواقع دادن تكليف – و توجه به استثناء هاخيربليشكايت كنندههدايت مستقيم تر مراجع به سمت مشكلبليبليمشتري

اسلاید 39: ويژگي هاي ملاقات كنندگان ( فكر مي كند كه مشكلي ندارد)ارجاعي است نه خود معرفبه خاطر پيشنهاد ، در خواست ، يا خواست ديگري آمدهشكايت واضحي مطرح نمي كند ! يا انتظار يا تمايل به تغيير ندارد تمايلي به مشاركت نداردهدفش جلب حمايت كسي يا ترك جلسه استانگيزه كمي دارد .

اسلاید 40: وظايف مشاور با ملاقات كنندگان وارد جهان بيني مراجع شود تا آنجا كه ممكن است با عقايد مراجع درباره مشكل موافقت كند راههايي را براي تاثير گذاري بر مراجع پيدا كند

اسلاید 41: ويژگي هاي شكايت كنندگانمراجع مشتاق كشف مشكل است اما خود را مسئول آن نمي دانداز ديدگاه خود به مشكل مي نگردمايل نيست براي خلق / ايجاد راه حل كاري بكنداميدي به آينده ندارد خود را قرباني سرنوشت و صاحب قدرت كمي براي تغيير آن مي داند مراجع با توجه به يك جنبه از مشكل “ شكايت كننده “ و از جنبه ديگر “ مشتري “ است.

اسلاید 42: وظايف مشاور با شكايت كنندگانمراجع را تحويل مي گيردگاهي مواقع با توجه به فن استثنائات تكليف مي دهدمشاور بايد از شكايت كننده يك چنين سئوالاتي بپرسد :“ فرض كنيم اين وضع ادامه يابد ( يا اين شخص قصد نداشته باشد كه تغيير كند ) “ تو چطور مي تواني زندگي خودت را بهتر بكني ؟“ اگر قرار باشد كه قدم كوچكي براي خودت برداري ، فكر ميكني كه اين قدم كوچك چه باشد ؟ “

اسلاید 43: ويژگي هاي مشتريان مراجع تشخيص مي دهد مشكلي هست. تا اندازه اي روي مشكل كنترل دارد آماده و مشتاق است كاري بكند وظيفه درمانگر: در هدايت چنين مراجع به سمت راه حل مستقيم تر عمل كند

اسلاید 44:

اسلاید 45: مراحل درمان در ديد اكوسيستمي

اسلاید 46: مراحل درمان در ديد اكوسيستمي گفتگو در باره مشكل تصديق كردن و مهم دانستن مشكل گفتگو در باره آينده مراجع آينده را چگونه مي بيند؟ گفتگو در باره راهكارها مراجع چگونه به اينجا رسيده است ؟

اسلاید 47: گفتگو در باره مشكل تصديق و اهميت به مشكل (هر مشكلي كانون فوري درمان قرار مي گيرد. اين كانون ممكن است بعدا در جلسات بعدي تغيير كند.) مراجع را دعوت كنيد مشكل را در يك كلمه بگويد و آن كلمه را تبديل به يك جمله كند. مشاور : آيا مي تواني مشكلت را در يك كلمه بگويي ؟ مراجع : ناكامي مشاور : آيا مي تواني اين كلمه را در يك جمله بگويي ؟ مراجع : احساس ناكامي ميكنم چون هيچ شوق ندارم ، من دائما خسته ام.

اسلاید 48: گفتگو در باره مشكل3. مشكل را به اهداف قابل دسترسي تبديل كنيدمشاور : اگر مشاوره براي مشاوره باشد آيا تمام مواقع كمتر احساس خستگي مي كني و اشتياق بيشتري خواهي داشت ؟مراجع : بلهمشاور : وقتي شوروشوق بيشتري داشته باشي چكارخواهي كرد ؟مراجع : شبها بيدار مي مانم . تلويزيون كمتر نگاه ميكنم و كار جالبتري مثل رفتن به پارك انجام مي دهم. بهتر روي كارم تمركز مي كنم و به كارم بيشتر علاقه نشان مي دهم.

اسلاید 49: گفتگو در باره مشكلاز توصيف هاي عملي استفاده كنيد نه از برچسب هامراجع : از اضطراب رنج مي برم.مشاور : مي تواني به من بگوئيد كه وقتي مضطرب مي شوي چه اتفاقي مي افتد ؟مراجع : درباره همه چيز نگران مي شوم .بخاطر نگراني نمي تواتم چيزي بخورم . دلم مي خواهد كنار ديگران باشم.مشاور : چيز ديگري هم هست كه نشان دهد مضطرب هستي ؟مراجع : شبها كه دراز مي كشم نگران روز بعد هستم و صبحها احساس خستگي مي كنم.

اسلاید 50: گفتگو در باره آينده مشاور اداره كننده گفتگو است مشاور به گفتگو جهت گيري آينده مي دهدمشاور از نزديك حرفهاي مراجع را دنبال مي كندمراجع به زمين نگاه نمي كند و مشاور به آسمان

اسلاید 51: گفتگو در باره آينده (مثال)مراجع : دلم مي خواست دنيا از حركت مي ايستاد و مي توانستم فرصتي بدست بياورم.مشاور : دلت مي خواست از اين فرصت چطور استفاده كني ؟مراجع : مي خوام اصلا كاري نكنم.مشاور : منظورت اينه كه فرصت فكر كردن داشته باشي يا ...؟مراجع : مي خوام فكر كنم ، مي خوام همه چيز را تعطيل كنم.مشاور : فكر خوبي بنظر مياد.مراجع : حس مي كنم فكرم تمام وقت مشغوله .خيلي دلم مي خواد فكرم راحت باشه.مشاور : فكر ميكتم بفهمم چرا براي تو خوبه. چطور اين كار به حالت مناسبه.

اسلاید 52: گفتگو در باره آينده (مثال)مراجع : مي توانم مسئوليت ديگران را نپذيرم و وقت بيشتري را صرف زندگي شخصي ام كنم.مشاور : وقتي اين موقعيت برايت دست مي دهد اولين علامت آن چيست ؟مراجع : كمتر كار خواهم كرد. بيشتر مي خوابم. و از زندگيم لذت مي برم.

اسلاید 53: گفتگو در باره راهكارها پس از تعيين هدف ، گام بعدي : كشف يا خلق راههاي رسيدن به آن است.در باره اين موضوع عقيده ات چيه ؟در اين مورد بايد چه بكني ؟چه نقاط قوتي داري كه مي تواني از آنها استفاده كني ؟آيا كسي كه تو را خوب مي شناسد عقيده اي دارد كه چكار بكني ؟چه عقايدي در ذهنت هست كه آنها را كنار گذاشته اي يا هنوز در باره آنها فكر ميكني ؟

اسلاید 54:

اسلاید 55: خدا گر ز حكمت ببندد دري ز رحمت گشايد در ديگري

اسلاید 56: آشنايي بافنون اكوسيستميپرهيز از هرگونه سنجشاما علاقه به الگوهاي رفتاري كه به هنگام بروز مشكلات وجود دارند .تمركز بر سنجش اهداف آينده نه بر مشكلات قبلي.درمانگر مسئول مسير و جهت درمان است.بي ميلي به سنجش پويايي هاي خانواده.نياز بسيار كم به اطلاعات اوليه.درمانگر براي راه حل به ذهنيت قبلي در باره مشكلات نياز ندارد.

اسلاید 57: ادامه آشنايي بافنون اكوسيستمي مداخلات طي 3 اقدام اساسي :اول، نومبنا سازي فعالانه از مشكل به صورتي مثبت و كارساز تر و تحسين مراجع به خاطر استقامت او و نقاط قوتش .دوم ، مشخص كردن بن بست منطقي كه مراجع براي خود خلق كرده است.سوم ، دستور المل هاي شبه هيپنوتيزمي (مسحور كننده ) با علائم اجتناب پذير بودن بهبودي و پيشرفت ربط داده مي شود.

اسلاید 58: ادامه آشنايي بافنون اكوسيستميمهم است كه شيوه اي كه مراجع مشكل را به زبان مي آورد ( مطرح مي كند ) تغيير كند.زبان مورد استفاده مراجع تنها چيزي است كه بايد دنبال شود. اين كه ما درباره چه چيزي و چگونه حرف مي زنيم ، تفاوت ايجاد مي كند و همين تفاوتهاست كه مي تواند براي ايجاد تفاوت از سوي مراجع استفاده شود. ( مثبت گويي به مثبت انديشي مي انجامد)

اسلاید 59: “خيرگويي” به “خير انديشي” مي انجامد و “ خير انديشي” به” خير خواهي “.

اسلاید 60: ادامه آشنايي بافنون اكوسيستمي فن: هدف گزيني ( بين نتيجه مثبت و مذاكره موفق در باره اهداف رابطه معناداري است)اهداف منفي = نتايج كمتر موفقيت آميز اهداف نامشخص = حداقل نتيجه درمان ( مك دونالد ، 1994)اهداف نبايد اجباري شونداهداف بايد روشن ، ساده ، و دست يافتني باشنداهداف متناسب با انگيزش و توانايي مراجع باشندهدف = ايجاد تغييرات افزايشي است . يعني برداشتن قدمهاي كوچك در مسير درست.

اسلاید 61: ادامه آشنايي بافنون اكوسيستمي فن هدف گزيني براي پي بردن به انتظارات مراجع بپرسيد :فكر ميكني چقدر طول بكشد كه اوضاع بهبود يابد ؟فكر مي كني چند بار نياز است يكديگر را ملاقات كنيم ؟چطور مي فهمي كه ارززشش را دارد به مشاوره بيايي ؟اولين علامتي كه نشان مي د هد اوضاع روبراه است ، چيست ؟

اسلاید 62: ادامه آشنايي بافنون اكوسيستمي فن: هدف گزينيهنگام تعيين اهداف ملاكهاي زير را در نظر بگيريد :عينيت هدف : هدف به چشم و دل ماجع بنشيند.هدف ساده و روشن باشدهدف قابل اندازه گيري باشد.ارزش هاي منطقي و مشروع مراجع را در تعيين هدف در نظر بگيريد.

اسلاید 63: فن : جستجوي استثناء هاهدف : شناسايي مواقعي كه شكايت مطرح شده ،وجودنداشته يا قابل اداره بوده است.استثناءها : 1) مواقعي كه مشكل موقتا وجود نداشته 2) وجود دارد اما مثل هميشه روي مراجع تاثير ندارد 3) خيلي زياد دوام ندارد 4) شديدا تجربه نمي شود يا به فراواني و شدتي كه اتفاق مي افتد ، نيست.استثناءها : معجزه هاي كوچك اند.

اسلاید 64: فن : جستجوي استثناء ها (ادامه)علائم استثناءها : ( اكثر مواقع ،طبيعتا،بزحمت،گاهگاهي،به ندرت، يكدفعه)/ قيدهاي تكرار انواع استثناءها : 1) خودجوش 2) برنامه ريزي شدهمثال :مشاور: اخيرا مواقعي پيش آمده كه شكايتي كه مطرح ميكني خيلي هم وخيم نبوده ، يا احساس كرده باشي كه از عهده اش برآمدي؟

اسلاید 65: فن : جستجوي استثناء ها (ادامه)مراجع :شنبه ها هميشه برايم روز بدي است. احساس مي كنم بسيار آسيب پذيرم. كلافه ام و دلم ميخواهد برگردم خانه و “ به موسيقي گوش كنم چون مرا آرام ميكند.” وقتي سركار ميروم نگران جلسات هستم چون بايد آنها را اداره كنم. “ حرف زدن با ميلاد / شيرين كه باعث مي شود بخندم از دلهره ام كم ميكند”.براي اينكه بعد از ظهرها خوب كار كنم “ ده دقيقه اي را اطراف اداره قدم مي زنم ، دلچسب نيست اما حداقل استراحتي است”

اسلاید 66: فن : سئوالهاي معجزه ايهدف : دعوت از خانواده براي كنارگذاشتن مبناي داوري فعلي و نزديك شدن به واقعيت دلخواه خود. / به خانواده فرصت حدس و گمانه زني ميدهد.جزء فنون اصلي است./توصيف اهداف،استثناءها و راهكارها . فرض : برخي از اين “معجزه ها “قبلا اتفاق افتاده اند. و تنها چيزي كه لازم است ، مشخص كردن تغييرات و تشديد آنها است. موقع شناسي مهم است:1)زمان مناسب > موقعي است كه مراجع درباره مشكل حرف مي زند2) زمان مناسب > موقعي است كه مراجع درباره مشكل سردرگم است. و درك نگراني و دلواپسي او دشوار است.

اسلاید 67: فن : سئوالهاي معجزه اي( ادامه)سوءال معجزه اي به آرامي و با مكث هايي بين عبارات پرسيده شود.سوءال معجزه اي مراجع را موقتا از اشتغال ذهني به مشكلاتش دوركرده و فكر و ذهن او را بسوي خلق راه حلهاي خلاق ميبرد.

اسلاید 68: سوءال معجزه اي داراي قالب مشخص است“ تصور كن كه شبي معجزه اي اتفاق مي افتد و در حالي كه تو خواب هستي ، شكايتي كه تو را به جلسه درمان كشانده حل مي شود.”چطور متوجه آن مي شوي؟چه تغييراتي به وجود خواهد آمد ؟صبح روز بعد متوجه چه چيزي مي شوي كه مي فهمي “ معجزه اي” اتفاق افتاده است؟همسرت متوجه چه چيزي خواهد شد ؟

اسلاید 69: سوءال معجزه اي داراي قالب مشخص است“تصور كن در تعطيلات بوده اي و وقتي برگشتي،اوضاع تغيير كرده است.” چطور متوجه اين تغييرات/ وضع مي شويد؟اولين علائمي كه به شما نشان مي دهد چيز شگفتي اتفاق افتاده است،كدامند؟

اسلاید 70: سوءال معجزه اي داراي قالب مشخص است“ فرض كن اين رابطه ( شغل / ...) را دوباره شروع كرده باشيد ،دوست داريد كه چه چيز متفاوتي اتفاق بيفتد؟”“ اگر هدف شما اين باشد كه در اين قسمت از زندگي تغييراتي ايجاد كنيد ، اولين علايمي كه به شما نشان مي دهد در حال بهبودي / پيشرفت هستيد، كدامند ؟ “

اسلاید 71: يك نمونه سوءال معجزه ايمشاور: مي خواهم سئوال عجيبي بپرسم اما سئوالي كه خيلي ها آن را مفيد مي دانند. “ فرض كن كه امشب خوابيدي و معجزه اي رخ مي دهد و تمام مشكلاتت از بين مي روند. چون خواب بودي ، نميداني كه معجزه اي اتفاق افتاده . وقتي صبح بيدار ميشوي اولين علامتي كه نشان مي دهد معجزه اي اتفاق افتاده ، چيه ؟مراجع ( كه افسرده است): نمي دانم ( اگر مراجع نتواند چيزي بگويد ، سئوالات مكمل بپرسيد يا مراجع را ترغيب كنيد ) مثل:مشاور : بنابراين متوجه چه چيزي ميشي ، وقتي .....؟مراجع : حس مي كنم دوباره زندگيم را بدست مي آورم.مشاور : چطور ميداني ؟ اولين علامت كه به شما نشان ميدهد زندگيت را دوباره بدست آوردي ، چيه ؟مراجع : احساس نشاط بيشتري ميكنم، كارهايم را بهتر انجام مي دهم ، سركار ميروم .

اسلاید 72: فن : سئوال هاي مقياسيهدف :مراجع برداشتش را از موقعيت با قصد ايجاد نگرش مثبت و تقويت آن، كمي سازي/ رتبه بندي كند. دامنه مقياس بين (0-10) است :صفر= بدترين حالت مشكل قبل از اينكه مراجع براي مشاوره بيايد.10= ديگر مشكلي وجود ندارد. سئوالات مقياسي در هر مقطعي از جلسه، اما مشخصا در اولين جلسه پس از كشف مشكل/ شكايت / يا براي شروع مداخله در ادامه جلسات ميآيد. مقياس سازي به مراجع قدرت ارزيابي مي دهد. و اينكه آنها بر مشكل خود تا حدي كنترل دارند.

اسلاید 73: يك نمونه سئوال هاي مقياسي( براي محك زدن وضع فعلي وسطح اطمينان مراجع براي حل مشكل)مراجع : هنوز هم وقتي صبحها مغازه را باز مي كنم ،خصوصا در اين صبح هاي زمستاني تاريك مي ترسم.مشاور : روي مقياسي از 0-10، كه 10 نشان دهنده اين است كه احساس امنيت ميكني و از اين حمله خلاص شده اي و صفر (0) كه نشان مي دهد هنوز هم احساس خطر ميكني ،فكر ميكني در آن لحظه در كجاي مقياس قرار ميگيري ؟ مراجع : حدودا 4، اما بعضي روزها 5/2هستم .اگر هفته گذشته مي پرسيدي،آن وقت مي گفتم كه 1.

اسلاید 74: يك نمونه سئوال هاي مقياسي پاسخ مراجع > 1) احساس ايمني او در نوسان است. 2) بدتر شده است. 3) از وقتي كه با مشاور تماس گرفته است ، چيز قابل توجهي اتفاق افتاده است.

اسلاید 75: نمونه ديگري ازسئوال هاي مقياسيمشاور : چقدر مطمئني كه مي تواني به اين طريق ادامه بدهي ؟ اجازه بده 10راهي را كه قصد انجام اين كار را داري و يك راه كه قصد صرفنظر كردن از آن را داري ، بررسي كنيم:“بين اين 10راه و آن يك راه به كداميك اطمينان داري؟”( توجه : نوع سئوال پرسي بر توانايي ها متمركز است )

اسلاید 76: فن : شاه كليدها د شي زر (1985-1988) : مشكلات درمانجو مثل قفل دري است كه مي توان آن را به روي يك زندگي خوشايند گشوداما خانواده بجاي آنكه بدنبال يافتن كليد باشد ، سعي مي كند “ علت قفل بودن درب يا باز كردن آن را پيدا كند. شاه كليد ها مداخلات با ساختاري است كه براي تحريك الگوهاي سالم نه ناسالم رفتار از طريق تجويز مراحل خاصي تدوين شده اند.

اسلاید 77: فن : شاه كليدها(شاه كليد مثل سنجاق سر در دست يك قفل سازحرفه اي است فقط كافي است كه بخوبي وارد قفل شود).درمانگر براي خلق يك راه حل،نيازي نداردكه درباره سابقه شكايت / مشكل يا عوامل تداوم دهنده آن چيز زيادي بداند.

اسلاید 78: 5 مداخله : شاه كليدهامداخله اول: “ از حالا تا دفعه بعد كه ما يكديگر را ملاقات مي كنيم”.( مي خواهم كه با دقت به من بگوئيد كه دفعه بعد چه چيزي در زندگي/ ازدواج / خانواده / يا رابطه شما اتفاق مي افتد و شما مي خواهيد كاري كنيد كه ادامه يابد. “ )

اسلاید 79: 5 مداخله : شاه كليدها مداخله2.“ انجام دادن يك كار متفاوت”( اين تكليف / دستور ، اشخاص يا خانواده را در كشف سلسله امكاناتي كه دارند فعال ميكند نه در استمرار انجام آنچه كه معتقدند صحيح است )

اسلاید 80: 5 مداخله : شاه كليدها مداخله 3 “وقتي بر وسوسه و ميل به ... غلبه ميكني ( انجام نشانه مرضي يا بعضي ار رفتارهاي مرتبط به شكايت) به آنچه كه انجام مي دهي ، توجه كن”. (اين آموزش به خانواده / شخص كمك مي كند كه بتدريج تشخيص دهند كه نشانه هاي مرضي در كنترل اند.)2.مداخله دوم : “ انجام دادن يك كار متفاوت

اسلاید 81: 5 مداخله : شاه كليدها مداخله 4. “ افراد زيادي در موقعيت شما ...” ( هدف : كمك به خانواده براي داشتن گزينه هاي ديگر ./ شروع تغييرات با داشتن يك چنين آگاهي )

اسلاید 82: 5 مداخله : شاه كليدهامداخله 5. “ افكارت را بنويس،بخوان ، بسوزان”( فكر / تصور مزاحم را بنويسيد ، با صداي بلند براي خود يا ديگري بخوانيد ، و آن را بسوزانيد.)مداخله 1-5( پيام هاي منفي را بازنويسي كنيد ) پيام مثبت را بجاي منفي چند بار باز نويسي كنيد تااينكه احساس كنيد جزء باورهاي شما شده است. سپس پيام را با كس ديگري در ميان بگذاريد.

اسلاید 83: مداخله : تكاليف سازندهاكثر مراجعان براي تغيير دودل هستند حتي در كوتاه مدت. راهكارهاي مراجع براي تغيير ، چنانچه منطقي و مشروط باشند به راهكار مشاور ارجحيت دارد. با توجه كردن به “ زبان تن “ مراجع هنگام بحث در باره تكليف ، مي توان حدس زد كه آن را انجام مي دهد يا نمي دهد.

اسلاید 84: انواع تكاليف سازندهتكاليف توجه برانگيز / جذاب تكليف : “ كار متفاوتي انجام بده تكاليف اتفاقي تكاليف وانمودي تكليف : “ كاري كه موثر است آنرا انجام بده”تكليف : طراحي تكليف پيش بيني كننده”

اسلاید 85: تكاليف توجه برانگيز / جذاب مواقع ارايه : مراجع براي شناسايي استثناء ها به خودش زحمت نمي دهد.جواب هاي روشني به سئوالات معجزه اي نميدهد.درباره اينكه براي بهتر شدن اوضاع چكار كند ، ايده خاصي ندارد يا ايده هاي زيادي ندارد.

اسلاید 86: تكاليف توجه برانگيز / جذابدر اين فن از مراجع بخواهيد به موارد زير توجه كند:چه چيزي موثر نيست.مواقعي كه كار مفيدي در رابطه با شكايت مطرح شده انجام مي شود.مواقعي كه شكايت مورد نظر ظاهر نمي شد يا بهتر اداره مي شد.بخشي از زندگي مراجع كه مي خواهد ادامه يابد.

اسلاید 87: تكاليف توجه برانگيز / جذابمشاور: “ تا دفعه بعد كه يكديگر را ملاقات مي كنيم مايل هستم كه شما فقط مشاهده كنيد كه چه چيزهايي در زندگيت/خانواده ات/ محل كارت /اتفاق مي افتد كه دوست داري ادامه پيدا كنند.آنگاه درباره آن با من حرف بزنيد.” ( اين تكليف در پايان اولين جلسه درمان داده مي شود)

اسلاید 88: تكليف : “ كار متفاوتي انجام بده ( اين تكليف كاري را كه بايد انجام بگيرد ، به دقت مشخص نمي كند .و مراجع را به كشف / خلق راه حل خاص خودش دعوت مي كند).نمونه 1- مشاور :در اين مورد كار متفاوتي انجام بده.و ببين كه بعدا چه اتفاقي مي افتد. مثلا به اثر كار متفاوتي كه روي ديگران انجام مي دهي ، توجه كن”.نمونه 2- مشاور : شما اشاره كرديد كه وقتي به شيرين تاكيد مي كنيد كه در قبال كارهاي خانه احساس مسئوليت كند ، او اغلب نمي تواند آن را انجام دهد. شايد بايد كار متفاوتي انجام بدهي .

اسلاید 89: تكاليف اتفاقيزمان كاربرد : مواقعي كه مراجع حس مي كند بين راهكار هاي متضاد و تعارض آميز “گير كرده است”.بي تصميمي و بلاتكليفي جزئي از مشكل شده است.تكليف اتفاقي : “شامل انجام كاري كاملا اختياري است.مثل شير يا خط انداختن براي انجام كاري .

اسلاید 90: تكاليف وانموديتكليفي است كه از مراجع مي خواهد طوري عمل كند انگار كه معجزه اي اتفاق افتاده است.كاربرد : زماني مفيد است كه مراجع مي خواهد تغييراتي را شروع كند اما نمي داند از كجا شروع كند.

اسلاید 91: تكليف : “ كاري كه موثر است آنرا انجام بده”مشاور : درعوض چكار كرديد ؟ چه وقت پي خواهي برد كه زمان مناسبي براي تكليف است؟نشانه اش چيه ؟ اين عقيده را از كجا آورده اي ؟

اسلاید 92: فن : طراحي تكاليف پيش بيني كننده مشاور:“ قبل از اينكه امشب بخوابي ، پيش بيني كن كه آيا فردا مشكل بهتر مي شود يا تغييري نمي كند. فردا شب آن روز را رتبه بندي ( فن مقياس سازي) كن و با پيش بيني خودت مقايسه بكن .سپس در باره چيزهايي كه ممكن است در اين پيش بيني در ست يا غلط تلقي شوند ، فكر كن . اين كار را هر شب تا دفعه بعد كه اينجا ميآيي ،انجام بده .”

اسلاید 93: فن : دادن بازخورد (دادن بازخورد جزء كليدي در ديد اكو سيستمي است./ 45 دقيقه مشاوره و 15 دقيقه بازخورد) ساختار بازخورد:فن تحسين و تمجيد( احتياطها: جنسيت/فرهنگ/زودهنگام يا افراط/ وابستگي فن پل زدن بين اظهارات مراجعفن : خلاصه اي از آنچه كه قبلا اتفاق افتاده و مفيد بوده استفن : تكليف / تكاليف مورد توافق ( كار برگه 1)

اسلاید 94:

اسلاید 95: رهنمودهاي كار با مراجعان شكايت ها،حكايتند.حكايت ها از شكايت ميگويند حكايتي ز زبانت به گوش جان آمد دگر نصيحت مردم حكايت است به گوش من

اسلاید 96: رهنمودهاي كار با مراجعاناولويت با ادراكها و تجارب مراجع است نه “واقعيتها ”( كه غير قابل دسترسي اند) . ( مراجع مشكلي ندارد بلكه موضوعي را به بحث مي گذارد.و معنايي كه مراجع براي بحث قائل است از طريق “معنا “قابل بحث است.به راه حلها فكر كنيد نه به مشكلات. ( هدف حل مشكل نيست بلكه خلق / كشف راه حلها براي مشكلات است).

اسلاید 97: رهنمودهاي كار با مراجعاناز تعدد حكايتهاي مراجع براي ايجاد راه حلها استفاده كنيد. ( حكايت درست، حكايتي است كه در بافت اجتماعي مراجع بكار او بيايد. وظيفه مشاور : كشف تفاوت در حكايتها ست.)درمان را تا حد امكان ساده بگيريد. چون : مراجع آسيب ديده ، شكننده و بيمار است. نياز به معالجه دارد . منابع و شايستگي بيمار بي مقدار شده اند./ ايجاد اتحاد درماني وقت گير است./ مشاور موضع متخصص نمي گيرد.

اسلاید 98: رهنمودهاي كار با مراجعان موضع پايين دست را اتخاذ كنيد ( افتادگي آموز اگر طالب فيضي هرگز نخورد آب زميني كه بلند است)( وارد دنياي ذهني مراجع شويد و با زبان مراجع خود را منطبق كنيد)كار متفاوتي انجام دهيد/ دو صد گفته چون نيم كردار نيست( اگر هميشه همان كاري را بكنيد كه مي كرديد، هميشه هم همان نتايج را بدست مي آوريد)( اگر مراجع بخواهد چيزي تغيير كند تنها راه براي انجام آن ، اين است كه چيزي را تغيير دهد.)

اسلاید 99: رهنمودهاي كار با مراجعان اگر كاري بي فايده است، از آن دست بكشيد.( تكرار راه حل هاي شكست خورده مانع از خلق راه حلهاي جديد مي شود./ و ترك آنها راه را براي شرايط جديد خلق ميكند) اگر كاري موثر است به انجام آن ادامه دهيد. به شايستگي مراجع اشاره كنيد ( از آدم ناتوان انتظاري نمي توان داشت مگر از توانمند)

اسلاید 100: رهنمودهاي كار با مراجعانبه بافت و محيط مراجع توجه كنيد ( مشكلات در خلاء شكل نمي گيرند . مشكلات ماهيت اجتماعي و شخصي دارند/ پس در جمع افراد مورد بحث و مذاكره قرار مي گيرند.)سري كه درد نمي كند دستمال نبنديد ( مشاور مجاز و مختار نيست در گوشه وكنار زندگي مراجع تفحص كند. شكايت الزاما مشكل نيست . اگر هم هست “ از ديد چه كسي مشكل تلقي مي شود؟” در واقع مشكلات جزيي از وضعيت جاري آدمي است . ( آدم بدون مشكل هنوز خلق نشده است )

اسلاید 101: پاينده و پيروز و ايام به كام باد