آشنایی با داروها

آشنایی با داروها

اسلاید 1: DrugsDr. Mostafa SaffariIntroduction

اسلاید 2: دارو: شامل همه مواد غیر از غذا هستند که برای تاثیر گذاری بر روی ساختمان و یا فعالیت قسمتی از بدن بکار می روند. شامل همه اقلامی از مواد می شود که برای پیشگیری، تشخیص، تسکین و درمان بیماری در انسان و حیوان استفاده می شود. دارو یا Drug کلمه ای فرانسوی است که از ریشه کلمه Droque به معنی علف یا herb گرفته شده است.:Dosage (دوز): به تعیین و تنظیم مقدار لازم دارو اشاره دارد و یا محاسبه ای است که مفدار لازم دارو را مشخص می کند و بر حسب وزن، سطح و حجم تعیین می شود.

اسلاید 3: مراحل ساخت وارائه یک دارو:1-مرحله پیش بالینی2-مرحله بالینیدر مرحله پیش بالینی دارو روی سلول،بافت وحیوانات آزمایشگاهی از لحاظ اثر بخشی کارمی شود وهمچنین سمیت حاد ومزمن واثر روی بارداری وسلامت جنین وسرطانزایی بررسی صورت می گیرد ودر صورت اثر بخش بودن ونداشتن عوارض شدید دارو وارد مرحله بالینی می گردد(1-5سال).در بخش بالینی که بر روی انسان صورت می گیرد به 4بخش تقسیم می شود:A:اثر دارو بر تعداد محدود انسان سالم داوطلب مورد بررسی قرار می گیرد واطلاعاتی در خصوص جذب، توزیع ،متابولیسم ،حذف واثربخشی وعوارض بدست می آید.B:اثر دارو روی محدود داوطلب بیمارمورد بررسی قرار گرفته وکارایی ودوز مناسب دارو بدست می آید.C:اثر دارو برتعداد بیشتری(1000تا3000)بیماران ازلحاظ اثربخشی وایمنی مورد بررسی قرار می گیرد ودرمثبت بودن همه تستها وایمن بودن،دارو وارد بازار می شود(2تا10سال).D:در مرحله مصرف دارو در بازار نیز بررسی در خصوص عوارض احتمالی نادرصورت میگیرد.

اسلاید 4: Drug’s names1- Non- Proprietary Name or Non- Specific Name2- Proprietary Name or Specific Name 3- Chemical NameAmoxicilineAmoxitabs, Robamax-v, Utimax, Amoxil D-α-amino-p-hydrobenzyl penicillin trihydrate

اسلاید 5: تقسیم بندی داروها: 1-بر اساس ساختارشیمیایی داروهاالکترولیت ها،فنوتیازین ها2-بر اساس مکانیسم اثرآنتی اسیدها،بتابلوکرها3-بر اساس کاربرد درمانی ضد افسردگی،ضد فشارخون4-براساس اثر روی میکروارگانیسم بیماری زاضد قارچ،ضد باکتری،ضدویروس

اسلاید 6: Drug ClassificationOver-the-counter (OTC)Prescription (controlled substances)Schedule 1-highest abuse potentialSchedule 2Schedule 3Schedule 4Schedule 5-lowest abuse potential

اسلاید 7: Drugs according to schedulesSchedule 1: Heroin, LSD, MarajuanaSchedule 2: Demerol, Morphine, Percocet, RitalinSchedule 3: steroids, arbituates, Tylenol with codeineScheule 4: Ativan, Valium, XanaxSchedule 5: Robitussin

اسلاید 8: Sources of Drugs Synthetic Semisynthetic Natural1- Mineral Origin2- Micro-organism Origin3- Animal Origin4- Plant OriginAlkaloidsGlycosidesResinsGumsTanninsOils

اسلاید 9: Drugs from the Natural World121 prescription drugs in use today for cancer treatment-90 are derived from plant species.Recent example: Taxol1981-2014: 48 of 65 approved cancer drugs were natural products, based on natural products, or mimicked them in some way

اسلاید 10: Drug Origination SitesExtracts from plants and herbsOpium poppy: juice from seeds yields morphine; powerful painkillerFoxglove: leaves contain digoxin; used to treat congestive heart failure (CHF)گیاه دارویی و داروی گیاهی

اسلاید 11: Drug Origination SitesFrom the body itselfHormonesInsulin-used for diabetesThyroxine-hypothyroidismGrowth hormone

اسلاید 12: Drug Origination SitesMicro-organisms (bacteria)AntibioticsPenicillin: product of mold; discovered by Alexander Fleming in 1928Interferes with bacterial cell wall synthesis

اسلاید 13: Drug Origination SitesChemical modification of the body’s own hormones/regulatorsHormonal drugsEstradiol: form of estrogenPrednisolone: synthetic steroidAnti-cancer drugs: modified base components of DNA/RNA-interfere with RNA synthesis

اسلاید 14: 4 medical uses for drugsTherapeutic useDiagnostic useReplacement usePreventive or Prophylactic use

اسلاید 15: 5 RIGHTS OF DRUG ADMINISTRATIONThe right drugThe right routeThe right doseThe right timeThe right patient

اسلاید 16: راههای تجویز داروها (Routes of Drugs Administration) برچه اساسی انتخاب می شود:1- نوع پاسخ2- محل اثر دارو3- خواص شیمیایی دارو4- حالت پاتولوژیک بیمار5- مقدار دارو6-ملاحظات اقتصادی

اسلاید 17: Routes of Drug AdministrationEnteral: enters the body by way of alimentary canal or digestive systemParenteral: uses pathway other than aboveUsually allows drug to be delivered directly to the target tissue

اسلاید 18: Routes of Drug AdministrationEnteral-Oral-Sublingual-Rectal-Parenteral-Inhalation-Injection-Topical/transdermal application

اسلاید 19: Routes of Drug AdministrationSystemic Effects-Oral-Injection-Intranasal-Oral inhalation-Sublingual-Rectal

اسلاید 20: Routes of Drug AdministrationLocal effectsOphthalmic (eye)Otic (ear)Topical (skin)

اسلاید 21: راههای تجویز داروها:خوراکی (بلعيدنی)وريدیداخل عضلانیزير جلدیزير زبانیرکتال (شياف)استنشاقیموضعیترانس درمال (Transdermal)

اسلاید 22: روشهای تجویز1- خوراکی، Oral، POمزایا: ساده و راحت بودن،عدم نیاز به استریل بودن، کمتر بودن عوارض جانبی معایب: احتمال تجزیه دارو توسط اسید معده و میکروفلورا دستگاه گوارش ، تاخیر در جذب و شروع اثر، احتیاج به دوز بالای دارو، احتمال ورود دارو به ریه ها ،عدم امکان بلع دارو توسط بعضی از بیماران،امکان ایجاد تداخل بین دارو و غذا در معده،عدم کنترل دقیق میزان جذب داروراه زیر زبانی:sublingaul:دسته ایی از داروها هستند که از طریق عروق خونی زیر زبان جذب مستقیم به جریان خون عمومی می شوند2- غیر خوراکی، غیر روده ای، Parentral داخل وریدی (Intravenous, IV)مزایا: سریع الاثر است، دقیق است، مفید برای تزریق داروهای محرک است،حجم بالایی از مایعات موردنیاز باشد،در بیمارانی که از هوشیاری کم برخوردارندمعایب: دارو باید استریل باشد، موضع تزریق ضد عفونی شود، بروز شوک آنافلاکسی و آمبولی ناشی از تزریق سریع دارو و یا تجویز بعضی داروها،خون مردگی در محل تزریق،ایجاد عوارض ناشی ورود مقدار زیادی از دارو over dose،عدم امکان دفع دارو توسط اسهال واستفراغچه داروهایی در روش تزریق وریدی استفاده نمی شوند؟

اسلاید 23: زیر پوستی Subcutaneous (SC)مزایا:جذب دارو آهسته وپیوسته است وسرعت آن از IV آهسته تر سریعتر از IMمعایب: نامناسب جهت داروهای محرک، زمان جذب طولانی بوده، داروها فقط با حجم کم مورد استفاده قرار می گیرد.موارد استفاده:1-تست های دارویی 2-تزریق انسولین3-داروهایی که کمتر امکان استفاده ازسایر روشهای تزریق وجود دارد مانند اپی نفرینجهت جذب بهتر می توان:موضع تزریق زیر پوستی را مالش داد و یا گرم کرد داخل صفاقی Intraperitoneal (IP) به علت جذب بسیار زیادو وسیع در صفاق از این روش در دیالیز استفاده می شودمزایا: روش جایگزین برای تزریقات داخل وریدی بویژه در حیوانات آزمایشگاهی استمعایب: احتمال ورود دارو به ارگانهای مختلف هستمعایب: حجم دارو کم باشد، دارو محرک نباشد. داخل ماهیچه ای (Intramuscular, IM)مزایا:سرعت جذب بالا(کمتر از IV)

اسلاید 24: استنشاقی Inhalationبخورها و داروهای بی هوشی واسپری هادر این روش عموما دارو در یک حامل گازی قرار گرفته وتوسط حامل دارو به ششها رسیده و وارد جریان خون میشودخصوصیات این دسته:1- جذب دارو سریع صورت می گیرد.چرا؟ 2-داروهایی که پایداری کمی دارند وفقط در محیط گاز پایدارند.3-درصورت وجود بیماری تنفسی دارو مستقیما به محل اثر می رسد. intrathecal : تزریق در محل شبکه عنکبوتیه مغز در رادیوگرافی مغزEpidural :درزایمانها از تزریق داخل نخاعی جهت بی حسی موضعی استفاده می گردد.3- موضعی Topical:آهسته ترین نوع جذب این روش می باشد. دارو میتواند مایع، نیمه جامدو یا اسپری باشد، داخل چشم، بینی، واژن، رکتوم، گوش و پوستی انجام می شودمیزان جذب از این طریق بستگی به: الف- طبیعت دارو دارد که تا چه حد قابل نفوذ باشد ب- به حلال دارو دارد که در چه حلالی حل شده باشد ج- به حالت پاتولوژیکی ناحیه دارد مثلا جذب از پوست سوخته بیشتر است داخل پوستی Intradermal (ID) جهت تشخیص بیماری، مقدار کم

اسلاید 25: اشکال دارویی Dosage forms1- جامدمزایا: تجویز راحت، ماندگاری بیشتر، یکنواخت و همگن بودنانواع جامدات: الف: پودرها Powders: ساده ترین شکل دارویی است و شامل ماده موثره و گاهی یکسری مواد برای افزایش حجم و طول نگهداری می باشد، به آب آشامیدنی و یا غذااضافه می شوندب- قرص ها Tablets : پودر را با مواد همراه کننده یا bander مخلوط و به صورت Press در می آورند، حجم کمی دارند، مصرف آنها ساده است، جزاشکال رایج دارویی هستند.قرص شیار دار را Scored tablet گویندگاهی قرص دارای پوشش یا روکشی مثلا از جنس phenyl salicylateاست که به اسید معده مقاوم است این قرص ها را enteric coated tablets نامند :پوشش است که ماده اصلی دارو را در آن می ریزند، جنس این پوشش از گلیسیرین و ژلاتین است، دارو می تواند به صورت پودر یا مایع باشد. د- کپسولCapcule

اسلاید 26: 2- مایع Liquids : ب- امولسیون Emulsion:حاوی مواد روغنی معلق در آب است و برای تثبیت آنها از صمغ، کتیرا، کربومر و ... استفاده می شودالف- مخلوط Mixture : محلول آبی و آبکی از داروها بوده و می تواند به صورت Suspension وSolution باشد، ممکن است حاوی یکسری preservatives مثل بنزوییک اسید، پارابن ها و... باشدج- شربت Syrup :محلول هایی با درصد قند (فروکتوز) بالا هستند، علاوه بر ماده موثره و قند بالا دارای مواد رنگی و طعم دهنده نیز می باشندد- الکسیر Elexir: محلول آبی، قندی، الکلی داروها میباشد و معمولا خوش طعم است. شبیه شربت ها هستند ولی شربت ها الکل ندارند. ه- خمیر Mugma:سوسپانسیون جامدات در مایعات است که ممکن است تا حدودی حالت خمیری نیز پیدا کند. MOM و – قطره Drop: دارو در حلال آبکی حل می شود وحاوی مقدار مشخصی از دارو است وبه دو صورت خوراکی وغیرخوراکی وجوددارد.

اسلاید 27: ٍ3- اشکال مصرفی خارجی External usages: الف- مرهم رقیق Liniment: به صورت مایع یا نیمه جامد بوده و روی پوست و موضع مالیده می شود(فاز پایه روغنی)ب- لوسیون، Lotion : به صورت Solution یا Suspension مواد نرم کننده است که روی پوست ریخته میشود.ج- پماد Ointment: ترکیبی نیمه جامد است که حالت گریسی دارد یعنی چرب استد- کرم Cream: ماده دارویی در پایه آبی روغنی است و تفاوت آن با پماد این است که در پماد آب بکار نرفته و براحتی پاک نمی شود ولی در کرم آب بکار رفته و براحتی قابل پاک شدن استر-ژل Gel:ترکیبی است که دارو در پایه آبی قرار دارد و حاوی مواد ژل شونده مثل کتیرا، کربومره- پاشیدنی Dusting powders: در موضع پاشیده می شوند، می توانند اثر جاذب، آنتی بیوتیکی و یا Lubricant داشته باشند.و – اسپری Aerosal : به صورت اسپری است و با فشار در هوا و روی موضع پاشیده می شودز- لاک Collodian : دارو به صورت لاک بر روی پوست برای مدتی باقی می ماند، برای این منظور از ترکیبات اتری سلولز استفاده می شود

اسلاید 28: 4- اشکال تزریقی Injections: الف- آمپول Ampule : مایع آماده تزریق و درون ظروف شیشه ایی و معمولا یکباره مصرف می شوندب – ویال Vial : بزرگتر از آمپول بوده و چندین بار می توان از آن استفاده کردوحاوی پودر خشکی است که با اضافه کردن آب مقطر آماده استفاده می باشد.ج- محلول های حجیم Large volume capped bottle : مثل سرم فیزیولوژی که برای انفوزیون و یا شستشو بکار می روند 5- شکل کاشتنی Implant: به تدریج جذب می شوند

اسلاید 29: نسخه:سند قانونی و رسمی، تجویز کننده مسئول دقیق بودن محتویات آنمزایا:1- ثبت دارویی: جه داروهایی قبلا مصرف شده2- اثبات بی گناهی پزشک در صورت مرگ بیمار

اسلاید 30: پروردگارا چنان کن عاقبت کار که تو خشنود باشی و ما رستگار