ابزارهای مهندسی مالی در بازار سرمایه

صفحه 1:
۳ 

صفحه 2:


صفحه 3:
یکی از ضرورتهای شناخت مفهومی در بازارهای مالی آشنایی با نتش 6 ابزار ها وخدمات مورد استفاده در آن بازار است . بازارهای مالی ونهادهایی که در این بازارها نقش آفرینی می کنند نیاز به ابزارها ونوآوریهایی دارند که از یک طرف به شکل گیری انها کمک نموده واز طرف دیگر در بلوغ انها موثر بوده است نتایج مطالعه نشان می دهد که اولا شکل گیری وتوسعه ابزارهای مالی ضرورت توسعه اقتصادی است. ثانیا توسعه ابزارهای مالی نشان دهنده تعمیق بازار سرمایه است که ضرورت توسعه نهادهای مالی است وازاین طریق بر تعریض بازار سهام موثر است ثالثا در راستای ارتقا جایگاه بازار سرمایه کشور ما توسعه نهادهای مالی با آسیب های جدی وموانع اساسی مواجه است 

صفحه 4:
: ابز ار های ما مهندسى و ابزارهاى مالى تحولات اخير در حوزه فناورى منجر به تحولات در حوزه مديريت © سازمان كرديده وبه همان صورت امور مالى شركتها را به ميزان زيادى تحت تاثير قراز داده اسك این امر باعت ظهور شاخه جدیدی به غنرار "مهندسی مالی" گردیده است تاریخچه اين علم بيش از (0)© سال نيست : يكى از بهترين تعاريف مهندسى مالى به شرح زير است مهندسى مالى عبارت از طراحى توسعه وبه ‎Musas sla sl jit GS IS‏ مالى وفرايندهاى مربوطه و در نهايت ارايه راه حلهاى مبتكرانه براى مسایل ومشکلات مالی است:۳* ابزارهای مالی در اختیار مهندسی مالی برای بازسازی شرایط مالی فعلی به شرایطی با توفیقات بیشتر می باشد 

صفحه 5:
‎eel‏ یوت رس وس وج و و و درسالهاق ‎eg‏ هاوآني زاران ابر معامله در دنبای دلی ۱ ‏رسرماياكاارق ‎Cad‏ روزافزنی با کرده است. کول با سطحی از ارروهای على رسلنايم كه شرورى أمست هما متتصصين در انور علق چگ کرکرد ای رها نهر اتف از نهار همجين سازركار ‏تن مت در این زرا باه 

صفحه 6:
خب ۱7 مر ‎j‏ ‏وری بر ابزارهای مهن و رهای مهندسی مالی © ابزاررهای بدهی 9. ابزارهاى تركيبى ابزارهای مشتقه ‎SG‏ صکوک 

صفحه 7:
خب ۱7 زار ‎Sl‏ روطب نو الما اس و نی یتخس[ یک سل ‎afl gp fila ap dl‏ هسام اي ليا ‎ol pe gy bu) gl‏ در ين ‎de gad‏ مر كرد 

صفحه 8:
ابزارهای بدهی ان ابزارها نشان دهندة وامى است كه صاحبان يك سازمان از اشخاص حقیقی با حفوقى مىكبرئد. وامهابى كه سازمائها از بانكها با مؤسسات مالى اعتبار دهده دریافت می‌کنند و با اوراق قرضه‌ای که شرکت‌ها: شهرداری‌ها و نیز دولتها به منظرر تأمين بخشى از نيازهاى تقدى خود متشر میکندهمگی از ابزارهاى بدهىاند. أمروزه دامنه ابزارهای بدهی سيان كسترذة شده است و براساس نیازهای مشترک صنعت و سرمابدكذاران نوم ‎ay Sy that plead dy‏ تحت عنوان اوراق بهادار با درامد ثابت و گروهی ديكر تحت عنوان اوراق بهادار با درآمد متغير تامكذارى 

صفحه 9:
کارا پا با رآ تب برد زار فرضه مسلی: راق انار اسلا ‎ba dg WG pl dl‏ طل رال با سود مصفر و فبره از اران درب درأ تير ليزم نول ورا فر ‎dal gulp‏ ره با سود میک درد سرد أن راما ‎mn So gl ge‏ ار ارکت را پر رز صلها 211111111101017 ی به مار مو رونل 

صفحه 10:
ابز ار های ترکیبی این ابزارها ترکیبی از موارد فوق هستند و به راحتی در یک گروه جا 9 نمی گیرندبه عنوان مثال اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام ترکیبی از ابزارهای مالکیت و ابزار بدهی هستند . اختیار خرید سهام که به بيوست برخى ارراق قرضه است تركيبى از ابزار بدهى وابزار مشتقه تلقی میگردد 

صفحه 11:
ابز ار های مشتقه ابزارهاى مشتفه نوعى ابزار مالواند كه ارزش أنها از ارزش ساير اوراق هدر مشق موشود. به عنوان مثال اوراق اختبار معامله ود ارزش مشخصی ندارند بلكه ارزش خود را از اوراق بهادارى كه به واسطة اين اختيار معامله قال خريد و فروش خواهنا بود بددست مى أورند. علت امكذارى اين ابزارها به عنوان مشتقه نيز همين امر مى باشل كه ارزش خود را از ساير اوراق ‎lly‏ نرخ سود؛ نرخ ارزء شاخصهاى سهام ‎o> y‏ کالاهای اساسی ‎aS bigs‏ 

صفحه 12:
خب ۱7 این ابزارها: گونه اي از ابزار مالي هستند که فقط. متخصصان فن,» از چندوچون عملکرد آنها آگاهي کامل دارند و معمولاً خبرگان حرفه اي روي آنها سرمایه گذاري مي کنندبه طور خلاصه مي توان گفت که مشتقه ها ‎(FINANCIAL DERIVATIVES)‏ » قراردادي بين دو يا جند طرف است که پرداختهاي آن. براساس موقعیت سنجي ‎(BENCHMARK)‏ تعیین می شود - درواقع» مشتقه هاء ابزارهايي براي كاهش يا انتقال مخاطره (ريسك) به شمار مي آیند. برخي از مشنقه ها که توسط شرکتهاي بزرگ صادر شده اند. به صورت استاندارد و تضمین شده در بورس. سازمان يافته و معامله ‎“sg ۲‏ و برخي در حاشیه بورس و به صورت خارج از بورس, با ل 

صفحه 13:
1ج ب 1 قرارداد اتى © قرارداد سلف قرارداد معاوضه اى © بيمان آتى اختيار معامله © قرارداد تاخت 

صفحه 14:
=P *قراردادهای آتی قراردادي است که در آن دو طرف تعهد مي كنند كه دريك تاريخ مشخص تعيين شده طبق ضوابط بازر رسمي بورس و با يك قیمت مشخص و تعیین شده طبق ضوابط بازار رسمي بورس. يك کالا با طبق ضوابط بازار رسمي بورس: را مبادلة بكنند. مبلة اين معاعله با در یمان معامله:قرارداد آينده يا در زهان سريسيد معامله قرارداد آبنده تفيين مى شود‌لذا اگز مبلغ معامله در زمان معاملة تعيين شود فروشنده معمولاً تكران است كه قيمت كالا در آينده بالا رود و خريدار نكران است كه قيمت كالا ثابت بيايد و برعكس در صورتي كه مبلغ معامله در زمان سررسيد شخص شود خريدار نكران است كه قيمت کالا در آینده بالا رود و فروشنده نگران است که قیمت کالا ثابت مانده یا پایین بیاید. این قراردادها در بازارهاي رسمي یا بورس انجام مي گیرد و مقداري از مبلغ مورد معامله نزد سامان به عنوان وجوه تضمین حسن انجام قرارداد قرار مي گیرد. مانده 

صفحه 15:
۱7 rl قراردادهای آتی به عنوان مثال قرارداد برای خرید اوراق سهام الف به قیمت 00000 0 ريال درتاريخ مشخصى از اينده كه قيمت ان از هم اكنون تعيين وتثبيت مى كردد قرارداد آتى ناميده ميشود. اين قراردادها معمولا براى ”ارزهاى خارجى ” ” نرخ سود "کالاهای اساسی"شاخص ها "و "اوراق بهادار* .انجام می پذیرد 

صفحه 16:
قرارداد نی توانام ای مبتنى بر خريل يا فروش دارایی در زسان معين در آيئله وبا فيمت مشسخص است. در کشسورهای مختلف بورس‌های زیادی براى معاملة قراردادهای آتی وجود دار. بورس شیکاگو (0007) و بورس تجاری شیکاگو (01/5) در آمریکار دو نموه از بزرکترین بورس‌های آنی در آمریکا هسستند. از بزرگترین بورس‌های آنی در روپ «بورس قراردادهای آنی و اوراق اختیار معامله یس لمللى لندن» (1۳۳08) و بورس پورکس (2/00) می‌باشسد. سایر بورس‌های بزر رگه ‎(Bolsa de Mercadorias y Futures (L_&‏ »» سائو پائولو (۲۵۷0 4520 لبورس ‎fl‏ مالى بین‌لمللی توکیواه لبورس بی‌المللی سنگاپوره و لبورس آنی مسیلنی! می‌باشسد. 

صفحه 17:
برای توضیع نحو؛ بدابش فراردادهای آنی؛ نوعی از فراردادهای نی که موضون أن اذرت؛ است و در بورس تجاری شبکاگو (01/6)معاملهمی‌شود أشاره مىكليم, یک سسرمایه‌گذار عمکن اسست: در ماه مارس 1 به كاركرار خود خريل بو( ذرت رابسه تخویل در ماه ژوئیه مسفارش دها. ان دسستور بابلفوربسه یک معامله‌گر بورس شيكاكو (0001) متفل شود. امکال دار همزمال سرمایه‌گذار دیگری در کنزاس (601509)به کرگزار خوده فروش ‎0:0٠:‏ بوشل فرت را به تحویل ماه ژوئبه سسفارش دمل أين سفارشات نيز بابل به معاملهكر بورس شبكاكو منتقل شود. با ملاقات حضورى دو معامل‌گر و توالق بر سر قیمت معين: أن معامله أنجام موشود. 

صفحه 18:
خب ۱7 ‎yy‏ ار شتا یواست 

صفحه 19:
سح تن ند ‎Mis‏ را و سرمایه‌گذار دیگر كه توافق کرده استه تاضلات تحویل ماه ويه را بفروشسلء اصطلاحاً اموضع معاملاتى فروش](1) انخاذ كرده اسست. قيمت مورد توافق طرفين را #قيمت قراراذ آنى! م ىكوينك. ما قيمت را براى هر بوشل ذرت در اين مثال» 1 سنت فرض مىكنيم. اين تعيين قيمته مانند مسایر مسازوکارهای تعیین قیمت؛ از قانون عرضه و تقاضا تبعیت می‌کند. به این معنا که با افزایش نعداد فروشسندگان قرارداد آتى نسبت به تعداد خریلاران آن در زمان معین؛ قیمت کاهش پیسدامی‌کند تا اینکه خریداران جدیدی وارد بازار شده: تعادل در تعداد خریداران و فروشندگان برقرار شود. به همین سسان, اگر معامله‌گران پیشتری بخواهند ذرت تحویل ماه ژوئیه را بخرنده فیمت افزايش خواهد یافت. 

صفحه 20:
ص ...ل مجح كي كك ۱ لر نجام نول كفن تنيجه همه لمات مزیور: ین خ لبود که مسر ماهلا نيوپورکي تون ‎due lS‏ ‎ty‏ رت باثیمت ۱۳ منت بات هر بوشلء تحويل ما زوه يخرد و سرماباكلار ‎(Kensas) ls‏ ) موافقت مي كئلء كه در همان زمال: تبرش ذرت؛باثیمت ‎Wa‏ ‏سنت بای هر پل رن وا است كه هر دو طرف امه در یک فر ادا و وارد ‎blot‏ 

صفحه 21:
قراردادهای سلف قراردادي است که به موجب آن دو طرف تعهد مي کنند در يك تاریخ مشخص با يك قیمت مشخص يك کالا با کیفیت مشخص که کلاً براساس توافق طرفین تعیین خواهد شد را مبادله کنند. در این قرارداد هم پیش شرط این است که تفاوت دیدگاه نسبت به قیمت آینده برای خریدار و فروشنده وجود داشته باشد. براساس قرارداه سلف تمامی مبلخ بایستی قبلا پرداخت گرده و کالا در سررسید تحویل شود. بدین ترتیب. در این معاملات. غالبا یا پول نقد رد وبدل مي شود یا اسنادي که معادل پول نقد به شمار مي آیند. يکي از دارائيهايي که ععامله سل آنها بسیار متداول است.نفت"خام (مغل خریدنفت خام سبك عربستان در مارس. تحویل در ژانویه) است. مك 294 

صفحه 22:
*قراردادهاي معاوضه اي قراردادي است که طرفین به موجب آن تعهد مي کنند که براي مدت معين (توافق شده) دو دارايي یا منافع حاصله از دو دارايي را با کیفیت مشخص (توافق شده) به ذ ن شده معاوضه کنند. پس از سررسید. هريك از طرفين متعهد است عين ذا رايي را به صاحب آن مسترد دارد ‎cab gil.‏ ممکنست فيزيکي با مالی باشد. این قراردادها به صورت غیررسمي(*1 0۷12 ‎(THE - COUNTER MARKET‏ انجام مي گيرند. نمونه متداول و شناخته شده معاوضه. معامله دو روش پرداخت سود برای بيك مبلغ اصل یگانه است. در اینگونسه مشتقه, مثلاً پرداخت سود يك وام. 1000 دلاري در 10 سال با نرخ ثابت 7 درضد با پرداخت سود يك وام 1000 دلاری 10 ساله با نرخي که طي 10 سال تغییر مي کند. معاوضه مي شود. معاوضه نرخ بهره. معمولاً به سه صورت (نرخ ثابت در برابر نرخ شناور, نرخ شناور در برابر نرخ 446" و نرخ شناور در برابر نرخ شناور) انجام مي شود. 

صفحه 23:
S| les یمن ‎ll‏ ‏پیمان آتی نوع استاندارد شده ونظام يافته قرارداد آتی می باشد ولی ماهیت 6 هر دو یکسان است بنابراین اين قرارداد ريسك مثبت ومنفى را از بين می برد و ضمنا الزام آور است 

صفحه 24:
اص سس mes ان آتی پیمان آتی نوع استاندارد شده قرارداد آتی است دراین قرارداد نیز تحویل کالا 6 وپرداخت قیمت آن در زمان آینده انجام می شود ودر خصوص ماهیت وقیمت کالا در زمان قرارداد همه چیز تعریف می شود قیمت مورد توافق قیمت آتی وتاریخ تحویل مورد معامله تاریخ سررسید یا تاریخ تحویل نامیده می شود پیمان آتی از طریق نهادهای واسطه با عنوان موسسه پایاپای انجام میگیرد وبه عکس قراردادهای آتی طرفین قرارداد مستقیما با یکدیگر در ارتباط نیستند لذا ریسک کمتری را نیز در مقابل خواهند داشت در اين قرارداد خریدار و فروشنده باید مبلغى را تحت عنوان ودیعه برای تضمین اجرای قرارداد نزد موسسات پایاپای پرداخت کنند.میزان ودیعه تابع موفقیت استفاده ازاين قرارداد است در صورتیکه از اين قرارداد به منظور کاهش ریسک استفاده شده باشد معمولامیزان ودیعه © تام درصد ارزش کل قراردادخواهد بود ودر صورتیکه بورس بازی باشد اين میزان به )تاد رصدتفلیل میاید 

صفحه 25:
قرارداد اختپار معامله قرارداد اختیار معامله که برای گروه داراییهاست اختیار معاملات آتی را »9 به دنبال دارد درحقیقت اين قرارداد به خریدار آن اين اختیار را می دهد که در تاریخی در اینده يا تا تاریخی از آینده تعداد سهام خاص يا دارایی خاصی را به قیمت مشخص بخرد پا بفروشد بدیهی است خریدار اين ابزار در صورتی اختبار خود را اعمال می کند که با توجه به قیمت بازار انجام معامله به سود وی باشد و به همین علت اين ابزار ريسك منفى را از بين مى برد 

صفحه 26:
به طور كلى؛ م‌توال حق اختار معاله رابه دو دسته تفسیم کرد دختبر حربد( و الختيار فروش) ؟). يك انختبار خريل در واقع ‎Go gal‏ (ونه لزام) را به ارنآ می‌دهاه كسه درابی موضوع فرارداد رابا قيمت معين ودر تاريخ مشسخص يا قبل از أنه بخرد. بسه همين ترتيب: يك اختبار فروش به دارفلة أن اين حق رامی‌دهده كه دارابى موضوع فراردد رابا قيمت معين ودر تاريخ مشخصى ويا قبل از أن بفروشل. قيمتى راكه در قراردد ذکر می‌شود ‎Cond‏ تواثفی) با اقیمت اعمال(1۳ و تاريخ ذكر شله در قرارناا را؛ اصطلاحاً اتاريخ القضا با اسررسید اختیار معامله(" مي‌گویند. 

صفحه 27:
خر کر( زر ‎im‏ ‎aa) Lash‏ قار رخ سای سا اک کر ماخ برس ‎fh‏ لاس 

صفحه 28:
‎<a‏ .يي تجح كحت ا لكر ‏۱ لازم است بر این نکن تکد کم که یک تورقه اختبار معامله! بهدارندة آن «حق) بسا ‎WL‏ انجام کاری رامی‌دهد؛ نه اینکه او را «ملزم؟بهانجام کاری کند. این ویژگی» وجه ثمايز ورقه اختيار معامله از قراردادهای آنی اسست. دارندة فراداد آتی با هموضع پیش خریده به رید داریی با قیمت معین و در زمال مشخصی در آینله متعهد می‌شود. ولسی دارندء داختبار حریسدا امکان اين انتخاب را دارد که دارایسی باه را با قیمت معین و در زسال معین در آنه بخرد یا خير. انعقاد یک قرارداد نی هیچ هزینه‌ای در برندارد (به جز الزاماتی که درباره تحساب ودیعه! وجسود دارد و در فصل دوم توضیح خواهیم داد), ولی یک سرمایه‌گذار بایل هزینه حق اختیار معامله با اقیمت قرارداد احتبارو(1) ‏را پردازد. 

صفحه 29:
مس بورس اختبار معامله شیکاگو (0301) از بزرگترین بورس‌های جهان در معاملات اوراق اختيار معامله سهام است. جدول ( ) برخى قيمتهاى اختيار معامله أمريكابى را که در تاریخ ۸ مه سال ‎٠١‏ بر رزی سهام میسکو ‎elles (Cisco)‏ و در روزنامه وال استریت فردای آن روز متشر شددند, نشسان می‌دهد. نیمت‌های اعمال حن ‎Jeol‏ بدأل كار ۶4و دار لمك وما عر وسيل ماههای ژوئه کر ۲۰۱۰ ایست. تا ‎fg} le ales JL! sy Ue}‏ حدود دو ساء و بای انار معامله مه کبس حدود ۵ ماه باقیمانده است. فیمت مسهام میسکو در پایال روز امه ۰ ‎org Pte‏ eal 

صفحه 30:
سح ۳ فرض کنیدء یک مسرمایه‌گذار بسه کارگزار خود خرید فرارداد اختیار حرید سسهام سیسکو را با قیمت اعمال ۶۵ دلار و به سررسید ماه ژوئیه سفارش می‌دهد. کارگزار این دستورات را به معاملهگر بورس شیکاگو (0807) متقل می‌کند. لین معاملهگر به جستجوی معامله‌گر دیگری می‌بردازد که می‌حواهد فرارداد لختیار رید سهام سیسکو را با سررمید ماه ژوئیه و با قیمت اعمال ۶۵ دلار بفروشد. با یافتن فرد موردنظر و توافق بر نب قیمت اففتار معامله قزارداد ملد می شوق آگر مت شیر ععاعله زا ۷ فان فرضن کنیم با توجه به اینکه در آمریکا یک قرارداد اختیار معاعله سهم شامل یک بسته صدتایی می‌شسود بنابراين سرمايهكذار مذكور بايد ترئيبى دهلء كه ۷۰۰ دلار به حساب بورس از طریق کارگزار واریز شود. پس از این مرحله؛ بورس مبلغ فوق را به حساب طرف عقابل ماه دار ‎BR‏ 

صفحه 31:
در مثال فوق؛ مسرمایه‌گذار برای به دسست آوردن اختیار (حق) خرید ۱۰۰ سسهم سیسکو؛ ۷۰۰ دلار هزین می‌کند. در عقابل, طرف دوم قرارداد با دریافت ۷۳۰ دلار: توافق می‌کند که در صورت اعمال حق اختیار دارندة آن» صد سهم سیسکو را با قیمت هر سهم ۵ دلار به وی بفروشد, اگر قیمت سهام سیسکو افزایش یابد و اعتیار معامله اعمال شوده با فرض قيمت ۰ دلار برای هر سهم, سرعایه‌گذار می‌توانده ۰ سهم رابا قیمت فقط ۶۵ دلار خریداری و در نهایت: درآمدی بالغ بر ۲:۵۰۰ دلار کسب کند که با کسر هزینهاولیه برای ‎Jae‏ اختيار: به مبلغ ‎18٠١‏ دلار سود خالص دست يابل. 

صفحه 32:
فیمت‌های فراردادهای حق اختبار معامله صادره بر سهام شرقت سبسكو (01500) به تاريخ 8 مى سال ۲۰۰۰ قيمت سهام ۶۲۴ اختبارات فروش جولای = [= 5 | هس ‎l=‏ > I- <]| ح]< | سا = ‏ات‎ ‎ape ‎7 اختيارات خريد أكتبر | جرلاى ‎we ۸‏ ‎ye‏ ۷ 0 ۲ قیمت توافقی (دلار) Oe 2۵ Ae 

صفحه 33:
قرارداة تاخت قرارداد تاخت نیز تعویض جریانهای نقدی ثابت دوره های با مبالغ متغیر 6 بر اساس تغییر نرخ بازار را تعهد آور می سازد مثلا اگر فردی نیاز به ارز خارجی در دوره های سه ماهه داشته باشد با انعقاد قرارداد تاخت نرخ ارز ثابت تعیین شده ای در مقابل نرخ بازار ارز خریداری می ‎US‏ به این وسیله با پرداخت قیمت قرارداد در هر تاریخ سررسید مبلغ مابه التفاوت نرخ ارز ثابت از پیش تعیین شده با نرخ روز تعویض می شود مثلا اگر نرخ ارز روز از نرخ ارز از پیش تعیین شده بالاتر باشد براساس قرارداد تاخت ما به التفاوت توسط خریدار دریافت می شود و بدین صورت نرخ ارز برای وى از بين مى رود 

صفحه 34:
خب ۱7 مثال قرارداد تاخت فرض كنيد شركت الف داراى برنامه تامين مواد است وهر سه ماه بايد © موا اوليه خريدارى كند براين اساس مدير مالى شركت به دنبال تهيه جدول بودجه نقدى براى سال آينده است ضمنا بايد مواد اوليه را از يك كشور خارجى وارد كند كه نرخ برابرى ارز خارجى آن در مقابل ‎allo ky‏ نوسان است شركت مزبور براى يوشش ريسك نرخ ارزبا بانك سرمايه كذارى وارد قرارداد تاخت مى شود به طورى كه در يايان هر سال بر اساس نرخ ثابت مندرج در قرارداد به بانى سرمايه كذارى نيز نرخ ارز را براساس نرخ جارى به شركت الف می پردازد . البته در پایان هر سه ماه تنها مابه التفاوت نرخ ثابت و شناور بین طرفین قرارداد انتقال میاید 

صفحه 35:
i = قرارداد تاخت در اين قرارداد اگر نرخ ارز جاری بازار از نرخ قرارداد کمتر شود 6 شرکت الف مابه التفاوت را به بانک سرمایه گذاری می پردازد و برعکس اگر نرخ جاری بازار از نرخ ثابت قرارداد بیشتر باشد رقم مابه التفاوت توسط بانک سرمایه گذاری به شرکت الف پرداخت می شود بدین صورت شرکت الف با مجموعه ای از پرداخت های ثابت مواجه خواهد بود که در جدول بودجه نقدی منعکس می گردد و منابع تامین مالی کافی نیز به آن اختصاص داده خواهد شد وعملا ریسک مربوط به تغیییرات نرخ ارز را برای خود از بین می برد 

صفحه 36:
صکوك روش تامین مالي مبتني بر اصول اسلامي است که نوعي اوراق مهروموم و تایید شده مي‌باشد که مي‌توان به عنوان گواهي سرمايه‌گذاري مشاع هم از آن نامه برد. با استفاده از اوراق بهادار صکوث دارايي‌هاي فيزيکي شرکت خاص جذب کرد. 

صفحه 37:
نوعي قرض گرفتن مبتني بر دارايي‌ها است و اوراق صکوك داراي رتبه‌بندي است و به راحتي در بازارهاي ثانویه معامله مي‌شود. اين اوراق در بورس‌هاي لابوان مالزي؛ لوکزامبورگ و بحرین پذیرفته شده و براساس نرخ‌گذاري روزانه معامله مي‌شود. نبود ماهیت ربوي و بي‌عدالتي از ويژگي‌هاي خاص اوراق بهادار صکوك است و در خرید و فروش اوراق بهادار صکوك به هیچوجه تقارن اطلاعات وجود ندارد و تمام گزارش‌ها شفاف و روشن است. همچنین عدم داشتن معسیر (قمار) در ماهیت اوراق از ويژگي‌هاي خاص صکوك است. ارزش بازار امراق صکوك در جهان را تا نوامبر 000600 بیش از 60*میلیارد دلار است و از اين رقم ©©درصد در حمايت از بخش‌خصوصي منتشر شده است. كشورهاي انگلیس» آمریکاءآلمان و ژاپن براي جذب منابع مالي مسلمانان معتقد اقدام به انتشار اوراق بهادار صکوكك کرده‌اند. امارات براي فاز دوم فرودكاه دبي ©/كميليازد دلار اوراق صکوك منتشر کرد که اکنین بالاترین حجم اوراق بهادار در دنیا است. 

صفحه 38:
خب ۱7 ارزش بازار صکوك طي سال‌هاي 0009 و ۵009 در جدول 6 شماره 4 و 0 نشان داده شده است. با نگاهي اجمالي به جداول 4 و 6 مشاهده مي‌شود انتشار اوراق صکوك در سال 00600 نسبت به سال 9 6 از رشد قابل ملاحظه‌اي برخوردار بوده است به طوري که حجم اوراق منتشره صکوك از 2/9 میلیارد دلار در سال 00009 به 0میلیارد دلار در سال 000628 رسیده 

صفحه 39:
بو a: آ شماره یکت ارزش بازار و کت خر سا اززشی یازار سکو کت در سال ۲۰۰ ETI جحول شماره ۳ 

صفحه 40:
سكرف لغت صکوک از «صک»به معنایی تایید و يا مهرومومشده گرفته شده 6 است. «چک» انگلیسی نیز از این لغت مشتق شده است»«صک»در زبان انگلیسی به چک تبدیل شده و به عبارتی اوراق بهادار مصکوک نوعی اوراق بهادار تایید شده یا مهرومومشده است.اصطلاح«صکوک»برگرفته از واژه عربی صکوک به معنای چک.نوشته بدهکار سفته و قبض بدهی است و 

صفحه 41:
صكرك به طور معمولءبه عنوان«اوراق قرضه اسلامى»تعريف ميشود. تمايزى © كه ميان اين دو تعریف از صکوک وجود دارد»اساسی و مهم استءجرا که با تاکید بر اين تفاوت» هدف از بکارگیری صکوک به عنوان ابزاری جدید در بازار پول و سرمایه»تقلید از اوراق قرضه مبتنی بر بهره در بانکداری معمول نیست,بلکه ایجاد ابزاری ابتکاری است که منطبق بر قوانین شریعت اسلام است.اوراق بهادار صکوک منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و داراییهای فیزیکی شرکت با اهداف خاص جذب میکند و نوعی پروژه مالی در قالب اسلامی است.در اين حالت بحث ربا از آن حذف .میشود.اين اوراق مبتنی بر دارایی است 

صفحه 42:
به دلیل اينکه این اوراق رتبهبندی میشوند در بازارهای بین المللی قابل 6 معامله هستند و به سادگی در بورس های بین المللی و بازار ثانویه کشورها قابل دادوستد خواهند بود.اين امر اعتبار و کیفیت اینگونه اوراق را بالا میبرد. برخی از کشورها از جمله قطر و مالزی اقدام به انتشار این اوراق کرده و به موفقیتهای چشمگیری دست يافتهاند.در حال حاضر این اوراق در بورسهای لابوان(بورس آزاد مالی مالزی)بورس لوکزامبورگ و بورس بحرین معامله میشوند. به هرحال صکوک اندیشهای جدید است که در سالهای اخیر به وجود آمده است و همچنین 

صفحه 43:
اقدامی تازه برای تامين مالی سازمانها و شرکتهای کشورهای اسلامی 6 برای انتشار اوراقی شبیه اوراق قرضه تجاری است.با این شرط که مخالف قرانین شرعی اتلامی نیست یرای تمونه غالک بک دارایی میخواهد از دارایی خود برای فعالیتهای تجاری استفاده کند.در مرحله اول مالک:ذاراپی را به یک شرکت با اهداف خاص. میتواند توسط همان مالکان اصلی شرکت فروشنده دارایی به وجود آید يا توسط بانکها و یا سازمانهای دیگری که قصد حمایت از رونق دادن بازار را دارند به وجود آید 

صفحه 44:
5 Ges شرکت با اهداف خاص اوراق صکوک منتشر میکند و در ازای دریافت 6 ارزش نقدی»اوراق به سرمایهگذاران تحویل میدهد.شرکت با اهداف خاص از مبالغ سرمایهگذاريشده توسط سرمایهگذاران»اقدام به پرداخت قیمت نقدی دارایی میکند و شرکت با اهداف خاص این دارایی را به مالکان قبلی آن اجاره میدهد و اين اجارهبهای دریافتی بین صاحبان اوراق صکوک تقسیم میشود.در قراردادهای صکوک.نمام سود تجاری شرکت با . اهداف خاص به دارندگان گواهینامه های مشارکتی تعلق دارد 

صفحه 45:
آربیتراز , ز یی ان أريئراز عبارت أسث از فرصت دستيابى به سود بلول ريسكه از رین ورود همزسال در دریا چند زار در فصول بعله به چگونگی انجاه عمليات آریشراژ در حلت عدم تولزن بين قيمت نقسلى دارابى وقيمت قرارداد ‎dl gl‏ خواهيم پرداحت. همچنین چگونگی آریتراز در زاره ا بررسى واهيم كرد. با يك مثال ساده مرخواهيم أشارداى به مفهوم أريتراز داشته بأشيم, 

صفحه 46:
اربیتراز فرض كنيل مسهامى همزمان در آبورس مسهام لیوبورک؛ و در ابورس سهام ‎Uae‏ ‏معاملهمي‌شود. همچنین فرض کنیده تیمت این سهام در بورس نیویورک ۱۷۲ دلار و در بورس لندل ۱۰۰ ‎ig‏ اسست. اگر رخ مبادهپونل و دلار برابر 1/90 دلار براى هر يود بئساهآنگاهآریترازگرم‌توند با خرید متا ۱۰۰ سهام از بورس نیوبورک و فروش أن سهام در بازار لندن به سود باون ریسک زیر دست بیدا کن: Vou x (WMO x ۱۰۰(- ۱۷۲ [2۲۰۰ ‏ولاز‎ 

صفحه 47:
ار بیتر از ‎ae‏ ‏جدود ‏ . آویبتراژ میز معاملاتی معامله گر سهام یک شرکت همزمان در «بورس سهام تیوبورک» و بورس سهام لندن» معامله می‌شود. در پورس سهام نبویورک: قیمت هر سهم ۱۷۲ دلار در بورس سهام لندن: قیمت هر سهم ۱۰۰ پوند قیمت ۱ پوند: ۱/۷۵ دلار استراتژی‌های آریبتراژی معامله گر 1 شترید ۱۳۶ سهم در لیویو رک ۲ فروش سهام در لندن ۳ یدیل مبلغ پوند به دلاز متسود Ver IANO x Vee) — VT] = Tee Ns 

صفحه 48:
SS ‏ل‎ لایبور @ «ds LIBOR Js! 435 5! London InterBank Offered 1826 ‏گرفته شده است.نرخ لایبور عبارت است از میانگین نرخ بهره بین بانکی‎ ‏که بانکها در کوتاه مدت به یکدیگر وام می دهند (درست است که نام لندن در‎ ‏ابتداى اين مخفف آمده است اما مهم نیست که اين بانکها متعلق به کشور‎ ‏انگلیس باشند بلکه می توانند چندین بانک از چندین کشور مختلف باشند),مرجع‎ ‏تعیین کننده نرخ بهره لایور مانند نرخ بهره فدرال و یا نرخ تنزیل نیست که توسط‎ ‏بانک مرکزی تعیین شود بلکه اين نرخ توسط هیچ کس به تنهایی تعیین نمی شود‎ ‏بلکه همانطور که پیش تر گفته شد میانگینی است از نرخ های بهره بین بانکی که‎ ‏توسط موسسه‎ 6126 British Bankers' Association (BBA) ‏هر‎ ‏روز ساعت ۱۱ صبح انتشار می یابد در واقع اين موسسه فقط یک نظر سنجی از‎ ‏بانک بزرگ در دنیا نسبت به نرخ وامی که بین آنها رد و بدل می شود انجام‎ ۶ ‏می دهد به صورت زیر بدست می آورد‎ 

صفحه 49:
7 سو اب اولین قراردادهای سواب در اوایل دم ۱۹۸۰ منعقد شدند. از آن زمان تا کنون» بازار سوآپ رشد چشمگیری داشته اسست. در حال حاضر اکثر قراردادهای مشتقات خارج از بورس به صورت سوآب انجام می‌شود. سوآپ توافقی است بین در شرکت برای معارضه جریان‌های نقدی در آینده (با دو نوع پرداخت متفاوت از بدهی یا داراپی‌ها). فرارداد فوق تاریخ پرداعت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی را که باید پرداخت شسود: مشسخص مي‌کند. معمولاً بحاسبه جریانات نقدی شامل ارزش‌های آتی یک یا چند متغیر بازار می‌باشد. 

صفحه 50:
7 سنا 0 يك بيمان أتى را مىتوان يك نمونه ساده سواب دانست. برای مثال فرض نمایید که در حال حاضر اول مارس ۲۰۰۱ است و شركتى در يك بيمان آتی برای حرید ۱۰۰ اونس طلا با قیمت ۳۰۰ دلار به ازای هر اوتس و به مذت یک سال وارد شده است. شرکت فوق‌الذکر می‌تواند بعد از یک سال به محض دریافت طلاء آن را بفررشا. بنابراین پیمان آتی مذکور در واقع معادل سوآپی است که طی آن شرکت توافق می‌کند تا در اول مارس ۲۰۰۲ مبلغ ۲۰,۰۰۰ دلار بپردازد و در مقابل مبلغ ۱۰۰5 دریافت کند که 5 همان قیمت بازار یک اونس طلا در زمان فوق است. 

صفحه 51:
SS فاینانس فاینانس(اعتبار اسنادی بلند مدت): در مواقعی که فروشنده کالا حاضر به 6 قبول اعتبار اسنادی مدت دار نمی گردد و خریدار به خاطر فقدان نقدینگی قادر به افتتاح اعتبار اسنادی نمی باشد معمولاً خریدار از یک موسسه مالی درخواست می کند که وارد معامله شود و وجه معامله را به فروشنده نقداً پرداخت کند.معمولا ابن تسهیلات بلند مدت است . قرارداد اين نوع اعتبارات در صورت وجود خط اعتباری فعال» بین بانک ایرانی و خارجی (اعتبار دهنده) و تحت نظارت بانک مرکزی منعقد می شود. اين تسهیلات بلند مدت بوده و بانک خارجی تا 7/۸۵ مبلغ پروفرما را به متقاضی برای پرداخت وجه اسناد گشایش یافته تخصیص می دهد. از نظر فروشنده/ذینفع» اين نوع اعتبار دیداری (نقدی) می 

صفحه 52:
Ss ریفاینانس (اعتبار اسنادی کوتاه مدت): استفاده از تسهیلات کوتاه مدت 6 بین بانکی ( معمولا یکساله ) را ریفاینانس گویند . نوعی گشایش اعتبار اسنادی می باشد که فروشنده/ذیتفع در زمان معامله اسناد طبق شرایط اعتبار وجه اسناد را به صورت نقد از بانک کارگزار دریافت می نماید و خریدار با توجه به قرارداد منعقده با بانک در زمان تعیین شده در قرارداد اقدام به پرداخت وجه اسناد می نماید. حداکثر مهلت خریدار برای پرداخت .وجه اسناد یک سال می باشد 

صفحه 53:
اعتبار خرید اعتبار خریدار ‎:(Buyer’s Credit)‏ © اعطاي تسهیلات به خریداران یا کارفرمایان خارجي جهت خرید کالا و خدمات ايراني در چارچوب قرارداد تأمین مالي را اعتبار خریدار مي نامند. © اين نوع تسهیلات با هدف فراهم نمودن امکان فروش مدت دار کالا و خدمات اعطاء مي گردد. خریدار/ کارفرماي خارجي تمایل دارد وجه کالا یا خدمات دريافتي را به صورت مدت دار بپردازد در حالیکه فروشنده پیمانکار ايراني ترجیح مي دهد وجه مربوطه را بصورت نقدي دریافت کند. در اینجا بانك مي تواند بصورت واسطه مالي ايفاي نقش نماید. وجه مربوط را به فروشنده/ پیمانکار ايراني بصورت نقدي پرداخت و در سررسید (هاي) مقرر از خریدار/ کارفرماي خارجي و یا بانك ایشان دریافت مي کند. © اين تسهيلات به خریداران خارجي کالا و خدمات ايراني که حداقل 7000 ارزش آن کالا ساخت ایران و یا 1000 ارزش آن خدمات توسط متخصصان ايراني قابل ارانه باشند. پرداخت مي شود به این ترتیب که پس از صدور کالا یا خدمات مورد نظر بانك از جانب خریدار خارجي یا بانك وي حداکثر 106 ارزش سیاهه تجاري را به صادرکننده ايراني پرداخت مي نماید و خریدار خارجي یا بانك وي وجه مربوطه را علاوه بر سود متعلقه در سررسيدهاي مقرر به بانك بازپرداخت مي نماید. (فروش مدت دار 

صفحه 54:
۰ 0 ‎UF! J‏ © اعتبار اسنادي مدت دار - یوزانس ۰ 8 اعتباری است که وجه اعتبار بلافاصله پس از ارائه اسناد از سوی ذینفع » پرداخت نمیشود بلکه پرداخت وجه آن؛ بعد از مدت تعیین شده صورت میگیرد.در واقع فروشنده به خریدار مهلت میدهد که بهای کالا را يس از دریافت و فروش آن بپردازد. معامله یوزانس معمولا در کشورهایی انجام میگیرد که کمبود ارز دارند. معمولا در اعتبار اسنادی مدت دار عبارت ‎SY a sete 2944 26 983 after Bill of Lading‏ 1/0 مدت دار ‎٩۰‏ ‏روزه با عبارت فوق این است که زمان شروع این ‎٩۰‏ روز همان زمان صدور بارنامه (,9/1) می باشد. البته شرایط دیگری نیز هست از جمله » زمان صدور برگ سبز گمرکی و ... . 

صفحه 55:
خب ۱7 آسيب‌هاي جدي بورس اوراق بهادار تهران افت و خيزهاي بورس اوراق بهادار تهران از بدو تأسیس تاکنون» © علیر غم بهبودهاي نسبي در بعضي دوره‌هاء اين بازار در مجموع داراي عملکرد مطلوبي نبوده و نقش چنداني را در تأمین منابع مالي بنگاه‌هاي اقتصادي بر عهده نداشته است. در يك بررسي اجمالي» موارد زیر را مي‌توان از عوامل اصلي آسیب جدي بورس اوراق بهادار تهران» و عدم تأثیر اين بازار بر تأمین منابع مالي قلمداد کرد 

صفحه 56:
خب ۱7 #روشن نبودن سياستهاي اقتصادي #نبود فرهنگ بورس به‌عنوان فرهنگ مناسب سرمايه‌گذاري #نظام نادرست اطلاعاتي بورس که ناقص و غیرمستمر است #نگرشها و انتظارات خریداران سهام #نقش ارز در اقتصاد کشور که ناشي از كاركردهاي اقتصادي نبوده و مبتني بر فروش ماده اولیه قبلي است 

صفحه 57:
خب ۱7 © شفاف نبودن اطلاعات منتشر شده از سوي بورس در خصوص عملکرد شرکتها و عدم امکان دسترسي عموم سرمایه‌گذاران به اطلاعات #نقش کارگزاران بورس (عمدتاً به‌عنوان واسطه و دلال) که بنظر مي رسد با شيوه‌هاي نادرست عمل مي‌کنند نارسائیها و محدوديتهاي قانوني نظیر قانون تجارت. قانون ماليتهاي 6 مستقیم» قانون کار و نظایر اینها 

صفحه 58:
خب ۱7 © وجود حلقههاي مفقوده بين بنكاه اقتصادي (عرضه کننده سهام)» بورس و خریداران #تنوع نداشتن اوراق بهادار مورد معامله در بورس و فقدان ابزارهاي ‎ca‏ #نبود خدمات مشاوران مالي و سرمایه‌گذاران و موسسات تخصصي (اين امر در اختیار دلالان بورس قرار گرفته است) اگرچه در بخش نهادسازي و ابزارسازي مالي در سالهاي اخیر پیشرفت قابل ملاحظه‌ايي داشنه‌ايم. 

صفحه 59:
خب ۱7 #حساسیت زیاد بورس نسبت به مسائل حاشيه‌اي (تأثيرپذيري) و سياسي شدن بازار سرمایه #روشن نبودن سياستهاي قیمت گذاري كالاهاي شركت‌هاي پذیرفته شده در بورس #تورم و سایر نوسانات اقتصادي عدم تناسب بین نرخ بازده سرمايه‌گذاري در بورس با سرمايه‌گذاري در ساير بازارهاي مالي نظیر بانکها ضعف مدیریت بنگاه‌هاي اقتصادي و بي‌تباني در آنها 6 

صفحه 60:
خب ۱7 #رابستگي اقتصاد کشور به درآمد حاصل از فروش تفت و گاز #روشن نبودن سياستهاي تولید و توسعه در کشور #تغییرات شدید سياسيء اداري و نظایر اینها در کشور و بورس #بي اعتمادي مردم به سرمايه‌گذاري در سهام عرضه شده در بورس, به دلیل عملکرد نامناسب بنگاه هاي پذیرفته شده دربورس و جز اینها 

صفحه 61:
خب ۱7 #روشن نبودن مفاهیم آكادميك و كلاسيك نقش بورس در توسعه اقتصادي؛ در مجامع علمي کشور و اهمیت نیافتن پژوهش در اين زمينه سياستهاي متغیر در امر واردات و صادرات #مجموعه عوامل مذکور» در دوره‌هاي مختلف داراي نوسان و شدت و ضعف بوده است. در دوره‌اي» برخي از عوامل مذکور شدت بيشتري داشته‌اند و در دوره‌اي دیگر» برعکس, 

صفحه 62:
مبائىمهندسيى هال ومديريتويس» نوشته جاقظلوترجمازسهاد سياح“.1 © وعی‌صالح آبادی مبانی‌مهندسی‌ما_لی‌ومدیریتویسکاننوشته دکتر رضا راعیو .2 © سعیدی بررسیوشناختابزار هایمالی‌نوین‌در بازار سرمایه" مقاله حسین" .3 6 خاکپور و دکتراحمد احمدپور) 6 مقلك ف اسفه کوسعه لبزار هایا ی" دکتر رهتعا* .4 

صفحه 63:
با تشکر از همکلاسیهاواستاد ۳ ‎eae‏ ار ماه ‏مك 294 

صفحه 64:


به نام خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه بر نگذرد ابزارهاي مهندسی مالي در بازار سرمايه مقدمه ای بر توسعه ابزارهای مالی یکی از ضرورتهای شناخت مفهومی در بازارهای مالی آشنایی با نقش ابزارها وخدمات مورد استفاده در آن بازار است .بازارهای مالی ونهادهایی که در این بازارها نقش آفرینی می کنند نیاز به ابزارها ونوآوریهایی دارند که از یک طرف به شکل گیری انها کمک نموده واز طرف دیگر در بلوغ انها موثر بوده است نتایج مطالعه نشان می دهد که اوال شکل گیری وتوسعه ابزارهای مالی ضرورت توسعه اقتصادی است. ثانیا توسعه ابزارهای مالی نشان دهنده تعمیق بازار سرمایه است که ضرورت توسعه نهادهای مالی است وازاین طریق بر تعریض بازار سهام موثر است ثالثا در راستای ارتقا جایگاه بازار سرمایه کشور ما توسعه نهادهای مالی با آسیب های جدی وموانع اساسی مواجه است مهندسی و ابزارهای مالی تحوالت اخیر در حوزه فناوری منجر به تحوالت در حوزه مدیریت  سازمان گردیده وبه همان صورت امور مالی شرکتها را به میزان زیادی تحت تاثیر قرار داده است این امر باعث ظهور شاخه جدیدی به عنوان ”مهندسی مالی“ گردیده است تاریخچه این علم بیش از 30سال نیست :یکی از بهترین تعاریف مهندسی مالی به شرح زیر است مهندسی مالی عبارت از طراحی توسعه وبه کار گیری ابزارهای جدید“” مالی وفرایندهای مربوطه و در نهایت ارایه راه حلهای مبتکرانه برای مسایل ومشکالت مالی است ”“ ابزارهای مالی در اختیار مهندسی مالی برای بازسازی شرایط مالی فعلی به شرایطی با توفیقات بیشتر می باشد مروری بر ابزارهای مهندسی مالی 1 .ابزارهای مالکیت 2 .ابزارهای بدهی 3 .ابزارهای ترکیبی .4ابزارهای مشتقه 5 -صکوک ابزارهای ترکیبی این ابزارها ترکیبی از موارد فوق هستند و به راحتی در یک گروه جا  نمی گیرندبه عنوان مثال اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام ترکیبی از ابزارهای مالکیت و ابزار بدهی هستند .همچنین اختیار خرید سهام که به پیوست برخی اوراق قرضه است ترکیبی از ابزار بدهی وابزار مشتقه تلقی میگردد ابزارهای مشتقه این ابزارها: گونه اي از ابزار مالي هستند كه فقط ،متخصصان فن ،از چندوچون عملكرد آنها آگاهي كامل دارند و معموالً خبرگان حرفه اي روي آنها سرمايه گذاري مي كنند.به طور خالص3ه مي توان گفت كه مشتقه ها ( ، )FINANCIAL DERIVATIVESقراردادي بين دو يا چند طرف است كه پرداختهاي آن ،براساس موقعيت سنجي ( )BENCHMARKتعيين مي شود -درواقع ،مشتقه ها، ابزارهايي براي كاهش يا انتقال مخاطره (ريسك) به شمار مي آيند. برخي از مشتقه ها كه توسط شركتهاي بزرگ صادر شده اند ،به صورت استاندارد و تضمين شده در بورس ،سازمان يافته و معامله مي شوند و برخي در حاشيه بورس و به صورت خارج از بورس ،با ابزارهای مشتقه قرارداد اتی قرارداد سلف قرارداد معاوضه ای پیمان آتی اختیار معامله قرارداد تاخت :قراردادهاي آتی قراردادي است كه در آن دو طرف تعهد مي كنند كه دريك تاريخ مشخص تعيين شده طبق ضوابط بازار رسمي بورس و با يك قيمت مشخص و تعيين شده طبق ضوابط بازار رسمي بورس .،يك كاال با كيفيت مشخص و تعيين شده طبق ضوابط بازار رسمي بورس ،را مبادله كنند .مبلغ اين معامله يا در ز3مان معامله قرارداد آينده يا در زمان سرر3سيد معامله قرارداد آينده تعيين مي شود.لذا اگر مبلغ معامله در زمان معامله تعيين شود فروشنده معموالً نگران است كه قيمت كاال در آينده باال رود و خريدار نگران است كه قيمت كاال ثابت مانده يا پايين بيايد و برعكس در صورتي كه مبلغ معامله در زمان سررسيد مشخص شود خريدار نگران است كه قيمت كاال در آينده باال رود و فروشنده نگران است كه قيمت كاال ثابت مانده يا پايين بيايد .اين قراردادها در بازارهاي رسمي يا بورس انجام مي گيرد و مقداري از مبلغ مورد معامله نزد ساز3مان بورس به عنوان وجوه تضمين حسن انجام قرارداد قرار مي گيرد. قراردادهای آتی به عنوان مثال قرارداد برای خرید اوراق سهام الف به قیمت 3000 لایر درتاریخ مشخصی از اینده که قیمت ان از هم اکنون تعیین وتثبیت می گردد قرارداد آتی نامیده میشود .این قراردادها معموال برای ”ارزهای خارجی ” ” نرخ سود ”کاالهای اساسی“شاخص ها ”و ”اوراق بهادار“ .انجام می پذیرد قراردادهای سلف قراردادي است كه به موجب آن دو طرف تعهد مي كنند در يك تاريخ مشخص با يك قيمت مشخص يك كاال با كيفيت مشخص كه ك ً ال براساس توافق طرفين تعيين خواهد شد را مبادله كنند .در اين قرارداد هم پيش شرط اين است كه تفاوت ديدگاه نسبت به قيمت آينده براي خريدار و فروشنده وجود داشته باشد .براساس قرارداد سلف تمامي مبلغ بايستي قب ً ال پرداخت گردد و كاال در سررسيد تحويل شود .بدين ترتيب ،در اين معامالت ،غالباً يا پول نقد رد وبدل مي شود يا اسنادي كه معادل پول نقد به شمار مي آيند .يكي از دارائيهايي كه معامله سلف آنها بسيار متداول است ،نفت خام (مثل خریدنفت خام سبك عربستان در مارس ،تحويل در ژانويه) است. :قراردادهاي معاوضه اي قراردادي است كه طرفين به موجب آن تعهد مي كنند كه براي مدت معين (توافق شده) دو دارايي يا منافع حاصله از دو دارايي را با كيفيت مشخص (توافق شده) به نسبت تعيين شده معاوضه كنند .پس از سررسيد ،هريك از طرفين متعهد است عين دارايي را به صاحب آن مسترد دارد .اين دارايي ممكنست فيزيكي يا مالي باشد ،اين قراردادها به صورت غيررسمي(OVER )THE - COUNTER MARKETانجام مي گيرند .نمونه متداول و شناخته شده معاوضه ،معامله دو روش پرداخت سود براي يك مبلغ اصل يگانه است .در اينگونـــــه مشتقه ،مث ً ال پرداخت سود يك وام 1000 .دالري در 10 سال با نرخ ثابت 7درصد با پرداخت سود يك وام 1000دالري 10ساله با نرخي كه طي 10سال تغيير مي كند ،معاوضه مي شود .معاوضه نرخ بهره، معموالً به سه صورت (نرخ ثابت در برابر نرخ شناور ،نرخ شناور در برابر نرخ ثابت و نرخ شناور در برابر نرخ شناور) انجام مي شود. پیمان آتی پیمان آتی نوع استاندارد شده ونظام یافته قرارداد آتی می باشد ولی ماهیت هر دو یکسان است بنابراین این قرارداد ریسک مثبت ومنفی را از بین می برد و ضمنا الزام آور است پیمان آتی پیمان آتی نوع استاندارد شده قرارداد آتی است دراین قرارداد نیز تحویل کاال  وپرداخت قیمت آن در زمان آینده انجام می شود ودر خصوص ماهیت وقیمت کاال در زمان قرارداد همه چیز تعریف می شود قیمت مورد توافق قیمت آتی وتاریخ تحویل مورد معامله تاریخ سررسید یا تاریخ تحویل نامیده می شود پیمان آتی از طریق نهادهای واسطه با عنوان موسسه پایاپای انجام میگیرد وبه عکس قراردادهای آتی طرفین قرارداد مستقیما با یکدیگر در ارتباط نیستند لذا ریسک کمتری را نیز در مقابل خواهند داشت در این قرارداد خریدار و فروشنده باید مبلغی را تحت عنوان ودیعه برای تضمین اجرای قرارداد نزد موسسات پایاپای پرداخت کنند.میزان ودیعه تابع موفقیت استفاده ازاین قرارداد است در صورتیکه از این قرارداد به منظور کاهش ریسک استفاده شده باشد معموالمیزان ودیعه 5 تا 7درصد ارزش کل قراردادخواهد بود ودر صورتیکه بورس بازی باشد این میزان به 1تا3درصدتقلیل میابد قرارداد اختیار معامله قرارداد اختیار معامله که برای گروه داراییهاست اختیار معامالت آتی را به دنبال دارد درحقیقت این قرارداد به خریدار آن این اختیار را می دهد که در تاریخی در اینده یا تا تاریخی از آینده تعداد سهام خاص یا دارایی خاصی را به قیمت مشخص بخرد یا بفروشد بدیهی است خریدار این ابزار در صورتی اختیار خود را اعمال می کند که با توجه به قیمت بازار انجام معامله به سود وی باشد و به همین علت این ابزار ریسک منفی را از بین می برد قرارداد تاخت قرارداد تاخت نیز تعویض جریانهای نقدی ثابت دوره های با مبالغ متغیر بر اساس تغییر نرخ بازار را تعهد آور می سازد مثال اگر فردی نیاز به ارز خارجی در دوره های سه ماهه داشته باشد با انعقاد قرارداد تاخت نرخ ارز ثابت تعیین شده ای در مقابل نرخ بازار ارز خریداری می کند به این وسیله با پرداخت قیمت قرارداد در هر تاریخ سررسید مبلغ مابه التفاوت نرخ ارز ثابت از پیش تعیین شده با نرخ روز تعویض می شود مثال اگر نرخ ارز روز از نرخ ارز از پیش تعیین شده باالتر باشد براساس قرارداد تاخت ما به التفاوت توسط خریدار دریافت می شود و بدین صورت نرخ ارز برای وی از بین می رود مثال قرارداد تاخت فرض کنید شرکت الف دارای برنامه تامین مواد است وهر سه ماه باید موا اولیه خریداری کند براین اساس مدیر مالی شرکت به دنبال تهیه جدول بودجه نقدی برای سال آینده است ضمنا باید مواد اولیه را از یک کشور خارجی وارد کند که نرخ برابری ارز خارجی آن در مقابل لایر دارای نوسان است شرکت مزبور برای پوشش ریسک نرخ ارزبا بانک سرمایه گذاری وارد قرارداد تاخت می شود به طوری که در پایان هر سال بر اساس نرخ ثابت مندرج در قرارداد به بانک سرمایه گذاری نیز نرخ ارز را براساس نرخ جاری به شرکت الف می پردازد .البته در پایان هر سه ماه تنها مابه التفاوت نرخ ثابت و شناور بین طرفین قرارداد انتقال میابد قرارداد تاخت در این قرارداد اگر نرخ ارز جاری بازار از نرخ قرارداد کمتر شود شرکت الف مابه التفاوت را به بانک سرمایه گذاری می پردازد و برعکس اگر نرخ جاری بازار از نرخ ثابت قرارداد بیشتر باشد رقم مابه التفاوت توسط بانک سرمایه گذاری به شرکت الف پرداخت می شود بدین صورت شرکت الف با مجموعه ای از پرداخت های ثابت مواجه خواهد بود که در جدول بودجه نقدی منعکس می گردد و منابع تامین مالی کافی نیز به آن اختصاص داده خواهد شد وعمال ریسک مربوط به تغیییرات نرخ ارز را برای خود از بین می برد صکوک صكوك روش تامين مالي مبتني بر اصول اسالمي است كه نوعي اوراق مهروموم و تاييد شده مي‌باشد كه مي‌توان به عنوان گواهي سرمايه‌گذاري مشاع هم از آن نامه برد .با استفاده از اوراق بهادار صكوك مي‌توان منابع مالي را با پشتوانه ترازنامه و دارايي‌هاي فيزيكي شركت خاص جذب كرد. صکوک نوعي قرض گرفتن مبتني بر دارايي‌ها است و اوراق صكوك داراي رتبه‌بندي است و به راحتي در بازارهاي ثانويه معامله مي‌شود .اين اوراق در بورس‌هاي البوان مالزي، لوكزامبورگ و بحرين پذيرفته شده و براساس نرخ‌گذاري روزانه معامله مي‌شود. نبود ماهيت ربوي و بي‌عدالتي از ويژگي‌هاي خاص اوراق بهادار صكوك است و در خريد و فروش اوراق بهادار صكوك به هيچ‌وجه تقارن اطالعات وجود ندارد و تمام گزارش‌ها شفاف و روشن است .همچنين عدم داشتن معسير (قمار) در ماهيت اوراق از ويژگي‌هاي خاص صكوك است .ارزش بازار اوراق صكوك در جهان را تا نوامبر 2006بيش از 45ميليارد دالر است و از اين رقم 68درصد در حمايت از بخش‌خصوصي منتشر شده است .كشورهاي انگليس ،آمريكا ،آلمان و ژاپن براي جذب منابع مالي مسلمانان معتقد اقدام به انتشار اوراق بهادار صكوك كرده‌اند .امارات براي فاز دوم فرودگاه دبي 5/3ميليارد دالر اوراق صكوك منتشر كرد كه اكنون باالترين حجم اوراق بهادار در دنيا است. ارزش بازار صكوك طي سال‌هاي 2003و 2006در جدول شماره 1و 2نشان داده شده است .با نگاهي اجمالي به جداول 1و 2 مشاهده مي‌شود ،انتشار اوراق صكوك در سال 2006نسبت به سال 2003از رشد قابل مالحظه‌اي برخوردار بوده است به طوري كه حجم اوراق منتشره صكوك از 7/5ميليارد دالر در سال 2003به 62ميليارد دالر در سال 2006رسيده صکوک لغت صکوک از«صک»به معنایی تایید و یا مهرومومشده گرفته شده است«.چک»انگلیسی نیز از این لغت مشتق شده است«،صک»در زبان انگلیسی به چک تبدیل شده و به عبارتی اوراق بهادار مصکوک نوعی اوراق بهادار تایید شده یا مهرومومشده است.اصطالح«صکوک»برگرفته از واژه عربی صکوک به معنای چک،نوشته بدهکار،سفته و قبض بدهی است و صکوک به طور معمول،به عنوان«اوراق قرضه اسالمی»تعریف میشود .تمایزی که میان این دو تعریف از صکوک وجود دارد،اساسی و مهم است،چرا که با تاکید بر این تفاوت،هدف از بکارگیری صکوک به عنوان ابزاری جدید در بازار پول و سرمایه،تقلید از اوراق قرضه مبتنی بر بهره در بانکداری معمول نیست،بلکه ایجاد ابزاری ابتکاری است که منطبق بر قوانین شریعت اسالم است.اوراق بهادار صکوک منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و داراییهای فیزیکی شرکت با اهداف خاص جذب میکند و نوعی پروژه مالی در قالب اسالمی است،در این حالت بحث ربا از آن حذف .میشود.این اوراق مبتنی بر دارایی است به دلیل اینکه این اوراق رتبهبندی میشوند در بازارهای بین المللی قابل معامله هستند و به سادگی در بورس های بین المللی و بازار ثانویه کشورها قابل دادوستد خواهند بود.این امر اعتبار و کیفیت اینگونه اوراق را باال میبرد .برخی از کشورها از جمله قطر و مالزی اقدام به انتشار این اوراق کرده و به موفقیتهای چشمگیری دست یافتهاند.در حال حاضر این اوراق در بورسهای البوان(بورس آزاد مالی مالزی)بورس لوکزامبورگ و بورس بحرین معامله میشوند .به هرحال صکوک اندیشهای جدید است که در سالهای اخیر به وجود آمده است و همچنین اقدامی تازه برای تامین مالی سازمانها و شرکتهای کشورهای اسالمی برای انتشار اوراقی شبیه اوراق قرضه تجاری است.با این شرط که مخالف قوانین شرعی اسالمی نیست.برای نمونه،مالک یک دارایی میخواهد از دارایی خود برای فعالیتهای تجاری استفاده کند.در مرحله اول مالک،دارایی را به یک شرکت با اهداف خاص میتواند توسط همان مالکان اصلی شرکت فروشنده دارایی به وجود آید یا توسط بانکها و یا سازمانهای دیگری که قصد حمایت از رونق دادن بازار را دارند به وجود .آید صکوک شرکت با اهداف خاص اوراق صکوک منتشر میکند و در ازای دریافت ارزش نقدی،اوراق به سرمایهگذاران تحویل میدهد.شرکت با اهداف خاص از مبالغ سرمایهگذاریشده توسط سرمایهگذاران،اقدام به پرداخت قیمت نقدی دارایی میکند و شرکت با اهداف خاص این دارایی را به مالکان قبلی آن اجاره میدهد و این اجارهبهای دریافتی بین صاحبان اوراق صکوک تقسیم میشود.در قراردادهای صکوک،تمام سود تجاری شرکت با .اهداف خاص به دارندگان گواهینامه های مشارکتی تعلق دارد آربیتراز آربیتراز آربیتراز الیبور London InterBank Offeredاز حروف اول LIBORكلمه گرفته شده است.نرخ الیبور عبارت است از میانگین نرخ بهره بین بانکی Rate که بانکها در کوتاه مدت به یکدیگر وام می دهند (درست است که نام لندن در ابتدای این مخفف آمده است اما مهم نیست که این بانکها متعلق به کشور انگلیس باشند بلکه می توانند چندین بانک از چندین کشور مختلف باشند).مرجع تعیین کننده نرخ بهره الیبور مانند نرخ بهره فدرال و یا نرخ تنزیل نیست که توسط بانک مرکزی تعیین شود بلکه این نرخ توسط هیچ کس به تنهایی تعیین نمی شود بلکه همانطور که پیش تر گفته شد میانگینی است از نرخ های بهره بین بانکی که هر ) the British Bankers' Association (BBAتوسط موسسه روز ساعت ۱۱صبح انتشار می یابد در واقع این موسسه فقط یک نظر سنجی از ۱۶بانک بزرگ در دنیا نسبت به نرخ وامی که بین آنها رد و بدل می شود انجام می دهد به صورت زیر بدست می آورد سواپ سواپ فاینانس فاینانس(اعتبار اسنادی بلند مدت) :در مواقعی که فروشنده کاال حاضر به قبول اعتبار اسنادی مدت دار نمی گردد و خریدار به خاطر فقدان نقدینگی قادر به افتتاح اعتبار اسنادی نمی باشد معموالً خریدار از یک موسسه مالی درخواست می کند که وارد معامله شود و وجه معامله را به فروشنده نقداً پرداخت کند.معموال این تسهیالت بلند مدت است .قرارداد این نوع اعتبارات در صورت وجود خط اعتباری فعال ،بین بانک ایرانی و خارجی (اعتبار دهنده) و تحت نظارت بانک مرکزی منعقد می شود .این تسهیالت بلند مدت بوده و بانک خارجی تا ٪۸۵مبلغ پروفرما را به متقاضی برای پرداخت وجه اسناد گشایش یافته تخصیص می دهد .از نظر فروشنده/ذینفع ،این نوع اعتبار دیداری (نقدی) می ریفاینانس ریفاینانس (اعتبار اسنادی کوتاه مدت) :استفاده از تسهیالت کوتاه مدت بین بانکی ( معموال یکساله ) را ریفاینانس گویند .نوعی گشایش اعتبار اسنادی می باشد که فروشنده/ذینفع در زمان معامله اسناد طبق شرایط اعتبار وجه اسناد را به صورت نقد از بانک کارگزار دریافت می نماید و خریدار با توجه به قرارداد منعقده با بانک در زمان تعیین شده در قرارداد اقدام به پرداخت وجه اسناد می نماید .حداکثر مهلت خریدار برای پرداخت .وجه اسناد یک سال می باشد اعتبار خرید ‏ اعتبار خريدار (:)Buyer’s Credit اعطاي تسهيالت به خريداران يا كارفرمايان خارجي جهت خريد كاال و خدمات ايراني در چارچوب قرارداد تأمين مالي را اعتبار خريدار مي نامند. اين نوع تسهيالت با هدف فراهم نمودن امكان فروش مدت دار كاال و خدمات اعطاء مي گردد .خريدار/ كارفرماي خارجي تمايل دارد وجه كاال يا خدمات دريافتي را به صورت مدت دار بپردازد در حاليكه فروشنده پيمانكار ايراني ترجيح مي دهد وجه مربوطه را بصورت نقدي دريافت كند .در اينجا بانك مي تواند بصورت واسطه مالي ايفاي نقش نمايد .وجه مربوط را به فروشنده /پيمانكار ايراني بصورت نقدي پرداخت و در سررسيد (هاي) مقرر از خريدار /كارفرماي خارجي و يا بانك ايشان دريافت مي كند. اين تسهيالت به خريداران خارجي كاال و خدمات ايراني كه حداقل ٪60ارزش آن كاال ساخت ايران و يا ٪60ارزش آن خدمات توسط متخصصان ايراني قابل ارائه باشند ،پرداخت مي شود به اين ترتيب كه پس از صدور كاال يا خدمات مورد نظر بانك از جانب خريدار خارجي يا بانك وي حداكثر ٪85 ارزش سياهه تجاري را به صادركننده ايراني پرداخت مي نمايد و خريدار خارجي يا بانك وي وجه مربوطه را عالوه بر سود متعلقه در سررسيدهاي مقرر به بانك بازپرداخت مي نمايد( .فروش مدت دار یوزانس اعتبار اسنادي مدت دار – يوزانس ‏ اعتباری است که وجه اعتبار بالفاصله پس از ارائه اسناد از سوی ذينفع ، پرداخت نميشود بلکه پرداخت وجه آن ،بعد از مدت تعيين شده صورت ميگيرد.در واقع فروشنده به خريدار مهلت ميدهد که بهای کاال را پس از دريافت و فروش آن بپردازد .معامله يوزانس معموال در کشورهايی انجام ميگيرد که کمبود ارز دارند .معموال در اعتبار اسنادی مدت دار عبارت after Bill of Ladingذکر می شود .مفهوم یک L/Cمدت دار ۹۰ روزه با عبارت فوق این است که زمان شروع این ۹۰روز همان زمان صدور بارنامه ( )B/Lمی باشد .البته شرایط دیگری نیز هست از جمله ، زمان صدور برگ سبز گمرکی و . ... آسيب‌هاي جدي بورس اوراق بهادار تهران افت و خيزهاي بورس اوراق بهادار تهران از بدو تأسيس تاكنون، عليرغم بهبودهاي نسبي در بعضي دوره‌ها ،اين بازار در مجموع داراي عملكرد مطلوبي نبوده و نقش چنداني را در تأمين منابع مالي بنگاه‌هاي اقتصادي برعهده نداشته است .در يك بررسي اجمالي ،موارد زير را مي‌توان از عوامل اصلي آسيب جدي بورس اوراق بهادار تهران ،و عدم تأثير اين بازار بر تأمين منابع مالي ،قلمداد كرد روشن نبودن سياستهاي اقتصادي ‏نبود فرهنگ بورس به‌عنوان فرهنگ مناسب سرمايه‌گذاري ‏نظام نادرست اطالعاتي بورس كه ناقص و غيرمستمر است ‏نگرشها و انتظارات خريداران سهام ‏نقش ارز در اقتصاد كشور كه ناشي از كاركردهاي اقتصادي نبوده و مبتني بر فروش ماده اوليه قبلي است  شفاف نبودن اطالعات منتشر شده از سوي بورس در خصوص عملكرد شركتها و عدم امكان دسترسي عموم سرمايه‌گذاران به اطالعات ‏نقش كارگزاران بورس (عمدتا ً به‌عنوان واسطه و دالل) كه بنظر مي رسد با شيوه‌هاي نادرست عمل مي‌كنند نارسائيها و محدوديتهاي قانوني نظير قانون تجارت ،قانون مالياتهاي مستقيم ،قانون كار و نظاير اينها وجود حلقه‌هاي مفقوده بين بنگاه اقتصادي (عرضه كننده سهام) ،بورس و خريداران تنوع نداشتن اوراق بهادار مورد معامله در بورس و فقدان ابزارهاي متنوع ‏نبود خدمات مشاوران مالي و سرمايه‌گذاران و مؤسسات تخصصي (اين امر در اختيار دالالن بورس قرار گرفته است) اگرچه در بخش نهادسازي و ابزارسازي مالي در سالهاي اخير پيشرفت قابل مالحظه‌ايي داشته‌ايم. حساسيت زياد بورس نسبت به مسائل حاشيه‌اي (تأثيرپذيري) و سياسي شدن بازار سرمايه ‏روشن نبودن سياستهاي قيمت گذاري كاالهاي شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس ‏تورم و ساير نوسانات اقتصادي ‏عدم تناسب بين نرخ بازده سرمايه‌گذاري در بورس با سرمايه‌گذاري در ساير بازارهاي مالي نظير بانكها ضعف مديريت بنگاه‌هاي اقتصادي و بي‌ثباتي در آنها وابستگي اقتصاد كشور به درآمد حاصل از فروش نفت و گاز ‏روشن نبودن سياستهاي توليد و توسعه در كشور ‏تغييرات شديد سياسي ،اداري و نظاير اينها در كشور و بورس ‏بي اعتمادي مردم به سرمايه‌گذاري در سهام عرضه شده در بورس ،به دليل عملكرد نامناسب بنگاه هاي پذيرفته شده دربورس و جز اينها روشن نبودن مفاهيم آكادميك و كالسيك نقش بورس در توسعه اقتصادي، در مجامع علمي كشور و اهميت نيافتن پژوهش در اين زمينه ‏سياستهاي متغير در امر واردات و صادرات ‏مجموعه عوامل مذكور ،در دوره‌هاي مختلف داراي نوسان و شدت و ضعف بوده است .در دوره‌اي ،برخي از عوامل مذكور شدت بيشتري داشته‌اند و در دوره‌اي ديگر ،برعكس. منابع ریسک ن وشته جانها لمترجمانسجاد س یاح“1. مبانیمهندسیما لیومدیریت “ وعلیص ا لح آبادی مبانیمهندسیما لیومدیریتریسک”ن وشته دک تر رضا راعیو علی“2. س عیدی بررسیوشناختابزارهایما لین ویندر ب ازار س رمایه“ مقا له حسین” 3. خاکپور و دکتراحمد احمدپور4 مقا له ف لسفه ت وسعه ابزارهایما لی” دک تر رهنما“4. با تشکر از همکالسیهاواستاد محترم کامران سلیمی ”آذر ماه پایان