اخلاق حرفه ای، رفتار اخلاقی و تحویلی نگری

اخلاق حرفه ای، رفتار اخلاقی و تحویلی نگری

اسلاید 1: اخلاق حرفه ای،رفتاراخلاقی وتحویلی نگری استاد : جناب آقای دکتر غفاری درس: مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته گردآورنده: مجید صابردیماه89

اسلاید 2: مقدمه امروز در تجزیه و تحلیل رفتار سازمان ها، پرداختن به اخلاق و ارزش های اخلاقی یکی از الزامات است. نماد بیرونی سازمان ها را رفتارهای اخلاقی آنها تشکیل می‌دهد که خود حاصل جمع ارزش های گوناگون اخلاقی است که در آن سازمان ها، ظهور و بروز یافته است. در شرایط کنونی رعایت نشدن برخی معیارهای اخلاقی، نگرانیهای زیادی را در بخشهای دولتی و غیردولتی به وجود آورده است. سقوط معیارهای رفتاری در بخش دولتی، پژوهشگران را واداشته تا در جستجوی مبناهای نظری در این رابطه بوده تا بتوانند مسیر مناسب اجرایی آن را فراهم سازند. لذا یکی از عمده ترین دغدغه های مدیران کارآمد در سطوح مختلف، چگونگی ایجاد بسترهای مناسب بـرای عوامل انسانی شاغل در تمام حرفه ها است تا آنها با حس مسئولیت و تعهد کامل به مسایل در جامعه و حرفه خود به کار بپردازند و اصول اخلاقی حاکم بر شغل و حرفه خود را رعایت کنند. اولین گام در دستیابی به این اهداف درک صحیح از مفهوم اخلاق و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان در سازمان می باشد تا در گام های بعدی بر روی این عوامل مداقه لازم صورت پذیرد.

اسلاید 3: تعريف اخلاقيات (morals 8 Ethics) در فرهنگ دهخدا اخلاق عبارت است از دانش بدخویی ونیک خویی ها.اخلاق بطور ساده و خلاصه شامل شناخت صحیح از ناصحیح و آنگاه انجام صحیح و ترک ناصحیح است.(سلطانی ،1382)اخلاق عبارت است از یک سلسله خصلتها و سجایا وملکات اکتسابی که بشر آن را بعنوان اصول اخلاقی می پذیرد.(مطهری،1367) اخلاق، معرفتي است كه از افعال اختياري انسان بر اساس يك سير عقلايي شكل مي گيرد. اخلاق را مجموعه‌ای از صفات روحی و باطنی انسان تعریف کرده‌اند که به صورت اعمال و رفتاری که از خلقیات درونی انسان ناشی می‌شود، بروز ظاهری پیدا می‌کند و بدین سبب گفته می‌شود که اخلاق را از راه آثارش می‌توان تعریف کرد. استمرار یک نوع رفتار خاص، دلیل بر آن است که این رفتار یک ریشه درونی و باطنی در عمق جان و روح فرد یافته است که آن ریشه را خلق و اخلاق می‌نامند.دامنه اخلاق را در حد رفتارهای فردی تلقی می‌کنند، اما رفتارهای فردی وقتی که در سطح جامعه یا نهادهای اجتماعی تسری پیدا می‌کند و شیوع می‌یابد، به نوعی به اخلاق جمعی تبدیل می‌شود که ریشه‌اش در فرهنگ جامعه می‌دواند و خود نوعی وجه غالب می‌یابد که جامعه را با آن می‌توان شناخت. (قراملکی، 1387)

اسلاید 4: اهمیت اخلاق در روایات اسلامی این مساله در احادیثی که از شخص پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و همچنین از سایر پیشوایان معصوم علیهم السلام رسیده است با اهمیت فوق العاده ای تعقیب شده، که به عنوان نمونه چند حدیث پرمعنای زیر را از نظر می گذرانیم: در حدیث معروفی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله میخوانیم: انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق، من تنها برای تکمیل فضائل اخلاقی مبعوث شده ام و در تعبیر دیگری: « انما بعثت لاتمم حسن الاخلاق » آمده است. و در تعبیر دیگری: « بعثت بمکارم الاخلاق ومحاسنها » آمده است. تعبیر به انما که به اصطلاح برای حصر است نشان میدهد که تمام اهداف بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله در همین امر یعنی تکامل اخلاقی انسانها خلاصه می شود.

اسلاید 5: معانی و کاربردهای اخلاق استاد محمدتقی مصباح یزدی در کتاب فلسفه اخلاق چهار معنی و کاربرد را برای اخلاق ذکر کرده اند که عبارتست از:1-صفات راسخ انسان 2- صفات نفسانی 3- فضایل اخلاقی 4- نهاد اخلاقی زندگی

اسلاید 6: اخلاق حرفه ای1- اخلاق حرفه ای،مجموعه ای از اصول و استانداردهای سلوک بشری است که رفتار افراد و گروهها را تعیین می کند (احد فرامرز قراملکی،1382)2- در حقيقت، اخلاق حرفه اي، يك فرايند تفكر عقلاني است كه هدف آن محقق كردن اين امر است كه در سازمان چه ارزش هايي را چه موقع بايد حفظ و اشاعه نمود.3- مجموعه ای از کنش ها و واکنشهای اخلاقی پذیرفته شده که از سوی سازمانها و مجامع حرفه ای مقرر می شود تا مطلوب ترین روابط اجتماعی ممکن را برای اعضای خود در اجرای وظایف حرفه ای فراهم آورد اخلاق حرفه ای گویند(آزاد،1373)

اسلاید 7: اهميت اخلاق حرفه‌ اي در سازمان اخلاقیات در سازمان به عنوان سیستمی از ارزش ها و بایدها و نبایدها تعریف می شود که بر اساس آن نیک و بدهای سازمان مشخص و عمل بد از خوب متمایز می شود. به طور کلی انسان ها در بعد فردی و شخصیتی دارای ویژگی های خاص اخلاقی هستند که پندار، گفتار و رفتار آنها را شکل می دهد. ممکن است همین افراد وقتی در یک جایگاه و پست سازمانی قرار می گیرند عواملی موجب شود که پندار، گفتار و رفتار متفاوتی از بعد فردی سر بزند که این ویژگی های انسانی بر روی میزان کارایی و اثر بخشی سازمان تاثیر بگذارد. رفتارهای متفاوت اخلاقی افراد به عنوان کارمندان سازمان در یک طیف خطی که یک سر آن سلامت اداری و سر دیگر طیف فساد اداری می باشد قابل تحلیل می باشد و میزان سلامت اداری در میزان موفقیت سازمان در انجام ماموریت ها، اجرای راهبردها و برنامه ها و در نهایت دستیابی به اهداف سازمانی نقش به سزایی را ایفا می کند. اولین گام در دستیابی به این اهداف درک صحیح از مفهوم اخلاق و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان در سازمان می باشد فرد آر. ديويد مي گويد: در سازمان، اصول اخلاقي خوب از پيش شرط هاي مديريت استراتژيك خوب است؛ اصول اخلاقي خوب ، يعني سازمان خوب.

اسلاید 8: عوامل تاثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان الف) سطح کلان: مربوط به فاکتورهایی که در محیط خارجی سازمان وجود دارند. این فاکتورها معمولا تحت کنترل سازمان ها نیستند و از سوی سیستم های فرادست به آنها تحمیل می گردند شامل:فرهنگ -اقتصاد -محیط سیاسی -تکنولوژی -مذهب -قانون

اسلاید 9: عوامل تاثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنانب) سطح میانی: اشاره به فاکتورهای سطح سازمانی دارد. سازمانها معمولا قدرت مانور خوبی بر روی این فاکتورها دارند و اکثر آنها از طریق سیاستها و برنامه های سازمانی قابل کنترل هستندشامل: رقابت -نظام پاداش -اصول رفتاری -خصوصیات شغلی -منابع -فرهنگ سازمانی -اهداف سازمان -رفتار مدیر -جو سازمانی -اختیار سمت -ارزیابی عملکرد -افراد مرجع

اسلاید 10: عوامل تاثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنانج) سطح خرد: اشاره به فاکتورهای سطح فردی دارد. این فاکتورها در درون کارکنان سازمان جای دارند و سازمان می تواند از طریق تغییر دادن فاکتورهای سطح میانی، روی بعضی از فاکتورهای این سطح نیز تاثیر بگذاردشامل: نگرش -قصد -قدرت نفس -مرکز کنترل -وابستگی میدانی -دموگرافی -تاثیر والدین -سطح توسعه اخلاقی -ارزش ها -باورها

اسلاید 11: روش فرايند کاربردي نمودن اخلاق در رفتار افراد و گروهها به کارگيري اخلاق در موفقيت سازماني، داراي مراحل زير مي ‌باشد :1- موفقيت از اخلاق حرفه‌ اي سرچشمه مي‌ گيرد 2- اخلاق حرفه‌ اي از اعتماد آفريني ايجاد مي ‌شود 3- اعتماد آفريني از پيش‌ بيني رفتار ايجاد مي ‌شود 4- پيش‌ بيني رفتار از مستمر بودن و قانونمند بودن رفتار سرچشمه مي‌ گيرد 5- مستمر بودن و قانونمندي از مسئوليت ناشي مي ‌شود 6- مسئوليت از قانون و باورهاي فرد شکل مي ‌گيرد.

اسلاید 12: مديراني که داراي ويژگيهاي زير هستند، اعتماد آفريني را خدشه‌ دار و نابود مي ‌کنند 1- مديران متغير در رفتار2- مديران ملون و دوگانه در رفتار 3 - مديراني که به‌ جاي تصميم عقلاني، تصميم احساسي مي‌ گيرند 4- مديراني که به قول و قرار خود اهميت نمي ‌دهند 5- مديراني که نظم فکري ندارند 6- مديراني که نظم رفتاري ندارند 7 - مديراني که قاطعيت در برخورد ندارند8 - مديراني که برنامه ندارند

اسلاید 13: مديران، مسئوليتها و تعهدات اجتماعي سازمانها و مديران در مقابل مسئوليتها و تعهدات اجتماعي چهار دسته ‌اند : دسته اول، استراتژي تدافعي دارند. اين دسته از مديران، تعهد اخلاقي ندارند و محيط و کارکنان را طعمه مي‌ بينند و سعي در غارت آنان دارند. دسته دوم، استراتژي واکنش دارند. اين دسته از مديران، تعهد اخلاقي ندارند؛ اما بر اثر فشار عوامل خارجي، نسبت به تعهدات خود عمل مي ‌نمايند. دسته سوم، استراتژي انطباقي دارند. اين دسته از مديران، تعهد اخلاقي راپذيرفته ‌اند و بدون تهديد و فشار، به انجام آن اقدام مي ‌کنند. دسته چهارم، استراتژي اثرگذاري دارند. اين دسته از مديران، تعهد اخلاقي را پذيرفته ‌اند و با ميل و رغبت و در جهت خدمت، به انجام آن اقدام مي ‌کنند.

اسلاید 14: نکات مورد توجه در ايجاد اصول اخلاقي 1 - اصول اخلاقي پيش‌ شرط مديريت است. 2- اخلاق حرفه‌ اي، يک دانش است که بر مبناي يک سير منطقي و عقلاني بايد ايجاد شود. 3- مديران بايد به اصول اخلاقي حرفه‌ اي اعتقاد داشته باشند (از شعار به شعور درآيند). 4 - شاخصه‌ هاي اخلاقي حرفه ‌اي، بايد دقيقاً توسط مديران روشن شود. و شاخصه‌ هاي اخلاقي، نبايد با هم در تعارض باشند. 5 - مديران بايد خود به اين اصول احترام بگذارند و در رفتار خود، آنها را تجلي دهند. 6- نقايص اخلاقي مي ‌تواند در سطح زيربنايي و عملياتي ظاهر شود. عدم ارتباط مديران ارشد و مديران عملياتي مي ‌تواند نقايص اخلاقي را در سازمان افزايش دهد.

اسلاید 15: تحویلی‌نگری چیست؟ تحویلی‌‌نگری نگرشی است که یک حوزه از موضوعات (مثل خواص، مفاهیم و ...) در دامنة دیگر جذب یا به نفع دامنه دیگر از آن صرف‌نظر شود. (kim, 1998, 8, 145) ؛ به عبارت دیگر ارجاع هر پدیدار به امری فروتر از آن و اخذ وجهی از آن شیء به جای کنه و حقیقت آن که منطق‌دانان مسلمان شکل ساده آن را مغالطه کنه و وجه می‌نامند. (فرامرز قراملکی، 1380) متخصصان سیستم‌های پیچیده در مواجهه با این معضل از آن با عنوان رهیافتی یاد کرده‌اند که سیستم را خارج از توصیف زیر سیستم‌هایی که آن را تشکیل داده‌اند، توصیف و تبیین می‌کند و ارتباط بین آنها را نادیده می‌گیرد. (Yaneer, 2004) از آنجا که رهیافت تحویلی‌نگری تقریباً در تمام حوزه‌ها گسترش یافته است، دانشمندان حوزه‌های مختلف تعاریف گوناگون ارائه کرده‌اند: به باور آنها تحویلی‌نگری تحلیل پدیدارها یا مفاهیم به یکی از زیر مجموعه‌هایشان است. (سیاری، 1385 و 1384، Polkinghorne, 2003)

اسلاید 16: تمثیل فیل در یکی از داستانهای مثنوی معنوی برای آشکار کردن خطای تحویلی‌نگری پـیـل انـدر خـانـه‌ای تاریـک بــود عرضـــه را آورده بــودنــدش هـنـــود از بـرای دیـدنــش مـردم بــســـی انــدر آن ظلمـت همـی شـد هر کسـی آن یـکی را کـف به خرطـوم اوفتـاد گفت همچــون نـاودان اسـت این نهـاد آن یــکی را دست بر گوشـش رسید آن بــر او چـون بـادبیــزن شـد پـدیـد آن یکی را کف چو بر پایــش بسـود گــفت شکل پیـل دیـدم چـون عمـود آن یـکی بــر پشت او بنـهـاد دسـت گفت خود این پیل چون تختی بده‌ست از نظــرگـه گفتشــان شــد مختـلف آن یــکی دالـش لقـب داد ایـن الــف جنبــش کفــهـا ز دریـا روز و شـب کفـی همـی بینـی و دریــا نه، عجـب (مولوی،‌ مثنوی)

اسلاید 17: تحویلی‌نگری در اخلاق حرفه‌ای تحویلی‌نگری تصور ناقص و ناروا از اخلاق حرفه‌ای که آثار زیانبار فراوانی دارد، به گونه‌ای که آن را از موانع عمده رشد اخلاقی در سازمانها دانسته‌اند. (قراملکی، 1386) توجه به یک اصل فراشناختی آسیب تحویلی‌نگری را آشکار می‌سازد: هر کسی متناسب با تصور خود از یک فعالیت به آن می‌پردازد. تصوری که از مقصد داریم، راه و ابزار ما را تعیین می‌کند. مدیران متناسب با تصورشان از اخلاق حرفه‌ای به ترویج آن می‌پردازند. تصور ناقص یا ابزارانگارانه مانع ترویج اخلاق در فرهنگ سازمانی می‌شود.

اسلاید 18: ابعاد تحویلی‌نگری در اخلاق حرفه‌ای 1- تحویل اخلاق حرفه‌ای به قانون، مقررات، آیین‌نامه‌ها 2- تحویل مسئولیتهای اخلاقی در حرفه به مسئولیتهای حرفه‌ای 3- تحویل اخلاق حرفه‌ای به هنجارهای رایج در مشاغل 4- تحویل اخلاق حرفه‌ای به مسئولیتهای اخلاقی منابع انسانی 5- تحویل منشور اخلاقی سازمان به اصول اخلاقی 6- تحویل منشور اخلاقی سازمان به عهدنامة اخلاقی حِرفه‌ها

اسلاید 19: پیشگیری و درمان تحویلی‌نگری برای پیشگیری تحویلی‌نگری در ترسیم مسئولیتهای اخلاقی سازمان و بنگاههای کسب وکار، تدوین سند جامع اخلاقی سازمان یاشرکت را توصیه می‌کنند. این سند متضمن اصول اخلاقی، منشور اخلاقی سازمان و عهدنامه اخلاقی کارکنان و مدیران است و در اخلاق‌پژوهی الگوهای میان‌رشته‌ای، تحویلی‌نگری را پیشگیری و درمان می‌کند. (قراملکی، 1380، سیاری، 1385)

اسلاید 20: نتیجه در درمان هر معضل ابتدا باید وجود معضل اثبات شود. آنگاه بدرستی شناخته شود تا بتوان راه حل مناسبی برای آن یافت. کاوش در مسئولیتهای اخلاقی سازمانها ، شرکتها و بنگاههای اقتصادی وجود معضل تحویلی‌نگری را در آنها آشکار می‌کند. برای درمان این معضل باید اخلاق حرفه‌ای را بسیار گسترده‌تر از قوانین و مقررات و مسئولیتهای حرفه‌ای و هنجارهای جاری مشاغل، مسئولیتهای اخلاقی منابع انسانی، اصول اخلاقی و عهدنامه‌های اخلاقی حرفه‌ها در نظر بگیریم. در میان راه حلهای گوناگون باید هوشیار باشیم که این معضل خود را به صورت درمان نشان ندهد. آن گونه که برخی رهیافت میان‌رشته‌ای را به چند رشته‌ای تحویل کرده‌اند تا به درمان تحویلی‌نگری بپردازند. تدوین سند جامع اخلاقی سازمانهاو شرکتها که به روش پویا به صورت دو الگوی تلفیق منسجم رشته‌ها و چالش روشمند رهیافتهاست، راه حل مناسبی برای این معضل به نظر می‌رسد.

اسلاید 21: منابع و مآخذ: - ابوالحسن فقیهی ، بهروز رضائی منش اخلاق اداریو مطالعات مدیریت، شماره 47، - سعید معید فر،اخلاق کار و عوامل موثر برآن در کارکنان ادارات دولتی فصلنامه علمی-پژوهشی، رفاه اجتماعی، سال ششم، - سعید معید فر،بررسی اخلاق کار و عوامل فردی و اجتماعی موثر برآن - علی اکبر ذاکری ، اخلاق مسئولان، موسسه چاپ و نشر عروج - مصطفی دلشاد تهرانی ، ارباب امانت- اخلاق اداری در نهج البلاغه، انتشارات دریا - محمد تقی مصباح یزدی ، فلسفه اخلاق، شرکت چاپ و نشر بین الملل - ناصر مکارم شیرازی،“اخلاق در قرآن کریم جلد 1 و 2 - اخلاق حرفه‌ اي از اعتماد آفريني ايجاد مي ‌شود - نويسنده: توماژ - پژوهش ‌نيا / علي - ترکاشوند - منبع: روزنامه رسالت - تاريخ شمسی نشر 19/3/1389 - كتاب اخلاق حرفه‌اي در تمدن ايران و اسلام، احد، فرامرز قراملكي و همكاران، چاپ اول.  -  نوشته آلن لاوتن ،مديريت اخلاقي درخدمات دولتي ، ترجمه محمد رضا ربيعي وحسن گيوريان ، انتشارات يكان -  حسن مظاهري ،اخلاق در اداره ، انتشارات بوستان كتاب قم  -  احد فرامرز قرامكي ، اخلاق حرفه اي.-  سيد مهدي الواني وسيد احمد رضا قاسمي ، مديريت ومسئوليت اجتماعي ، انتشارات مركز آموزش مديرت دولتي ..- دیوید، فرد آر، مدیریت استراتژیک، ترجمه علی پارسیائیان و سید محمد اعرابی، دفتر پژوهشهای فرهنگی، تهران - سیاری، سعیده، از تحلیل‌گرایی دکارت تا تحویلی‌نگری مدرنیسم، مجله اندیشه نوین دینی، شماره 5 و 4، 1385. - فرامرز قراملکی، احد، اخلاق حرفه‌ای، چاپ دوم، نشر مجنون، قم - کالینز، جیمز و پوراس جری، ساختن برای ماندن، نشر فرا، تهران- احد فرامرز قراملکی، اخلاق حرفه ای، نشر مجنون- احد فرامرز قراملکی، سازمان های اخلاقی در کسب وکار، نشر مجنون- احد فرامرز قراملکی، موانع رشد اخلاق حرفه ای در سازمان ها، نشر بشرا- عبدالله جوادی آملی، حق و تکلیف در اسلام، نشر اسراء www.wikipedia.comwww.SYSTEM.parsiblog.comhttp://imi.ir/tadbir/tadbir