ارائه الگویی جهت تدوین استراتژی تکنولوژی

ارائه الگویی جهت تدوین استراتژی تکنولوژی

اسلاید 1: تهيه كنندگان:علی سلیمدانشجوی دکترای مدیریت تکنولوژی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران ، کارشناس استراتژی تکنولوژی ایران خودروهادی زبردستفوق ليسانس مهندسي صنايعرئيس استراتژي تكنولوژي ايران خودروارائه الگويي جهت تدوين استراتژي تكنولوژي مطالعه موردي: حوزه راهبردي CNG شركت ايران خودرو

اسلاید 2: مقدمه CNGحوزه اي راهبردي:امنيت انرژي و تشكيل سبد سوختي در سطح ملي باعث اجبار خودروسازان به تخصيص بخش قابل توجهي از سبد محصولات خود به سوخت CNG شده است و از اين جهت اين حوزه را براي آنان استراتژيك نموده است.هدف : به دنبال الگو يا مدلي در تدوين استراتژي تكنولوژي مي باشيم كه دو مسئله مهم ذيل را مورد توجه قرار دهد :ارزيابي توانمندي تكنولوژيك و نحوه شكل گيري آنانعطاف پذيري در مقابل محيط متغير(نظير نوسانات تصميمات اتخاذي از سوي سياستگذاران )سولات تحقیق: سطح موجود و مطلوب توانمندیهائی تکنولوژیکی در حوزه CNG؟روشهای اکتساب تکنولوژیها؟سمت و سوی کلان شرکت و در حوزه آستراتژیک CNG ؟محافظت یا فروش تکنولوژی ها؟

اسلاید 3: تاريخچه CNGاجراي طرح گازسوز كردن در شهرستان مشهد ( سال 1366) كه در آن بالغ بر 1200 خودرو گازسوز گرديد. شركت واحد اتوبوسراني تهران و حومه نيز در سال 1371 تحقيقاتي را در زمينه گازسوز كردن اتوبوسهاي درون شهري آغاز كرد كه در سال 1375 اين طرح به بهره برداري رسيد. تاسيس سازمان بهينه سازي مصرف سوخت كشور در سال 1379 در مجموعه وزارت نفت ، به منظور دستيابي به كاهش مصرف بنزين و كاهش آلاينده هاي هوا طرح مزبور با انعقاد قراردادهايي با خودروسازان و بخش خصوصي براي توليد و تبديل خودروهاي گازسوز از يك سو و ايجاد زيرساختهاي لازم و ساخت جايگاههاي CNG از سوي ديگر ، وارد مرحله اجرائي گرديد

اسلاید 4: صفحه: 4استراتژیک بودن CNG (فرصتها ، تهدیدها ،قوتها و ضعفها)قیمت بالای انرژی (بنزین و ..) و محدودیت منابع آن و لذا لزوم تدوین برنامه سبد سوختی در سطح ملی و در سطح بنگاههای خودروساز (فرصت)تاکید قوانين و استانداردهاي جهاني و ملی بر مباحث آلایندگی (فرصت)ايران دومين كشور داراي منابع گاز طبيعي - 4/16 درصد ذخاير گازطبيعي در ايران وجود دارد. (فرصت)جهت گیری معدود سایر خودروسازان در حوزه CNG (فرصت)نوسانات سیاستگذاری در حوزه CNG و نبود زیرساختها (تهدید)توانمندیهای کسب شده در موتورهاي پايه گاز سوز (Dedicated ) و برخي از قطعات كليدي نظير كيت و.... (قوت)

اسلاید 5: مرور ادبیات : مفهوم استرات‍ژي تكنولوژي کیزا (2001) :استراتژی تكنولوژي يا R&D یک شرکت اينگونه تعريف مي كند تعریف پروژه های مورد نیاز به منظور دستیابی به اهداف مشخص شده در زمینه اکتساب تعریف شده در چارچوب استراتژی کلی شرکت می باشد. وي سه محور اصلی را در چارچوب استراتژی تکنولوژی مطرح می نماید که شامل:الف) خروجی عملی استراتژی R&D، كه مجموعه پروژه های R&D مربوطه می باشد.ب) هدف یک استراتژی R&D ، همان اکتساب تکنولوژی است (در حالی که اکتساب هم به معنای توسعه داخلی و هم به معنای اکتساب خارجی است که شامل انواع شکل های همکاری می باشد.)ج) تکنولوژی به تنهایی خوب نیست بلکه جهت رسیدن به اهداف کلی شرکت مفید است و بنابراین تطابق بین استراتژی R&D با استراتژی کلی شرکت مورد نیاز است.

اسلاید 6: مرور ادبیات : مفهوم استرات‍ژي تكنولوژيكلارك(1995):استراتژي تكنولوژي را عبارت از تصميمي ميداند كه بنگاهها در ارتباط با سرمايه گذاري، توسعه و بهره بهرداري از تكنولوژيهاي محصول و فرايند خود اتخاذ مي كنند.خليل(2000): استراتژي تكنولوژي را تعيين اولويتهاي سرمايه گذاري در زمينه توسعه تكنولوژي با توجه به استراتژي كلان ( اهداف كلان) بنگاه بيان مي دارد.شيلينگ(2008): در فصل مربوط به تدوين استراتژي نوآوري علاوه بر بيان سمت و سوي استراتژيك سازمان به سه موضوع انتخاب پروژه هاي نوآوري، استراتژيهاي همكاري و محافظت از نوآوري مي پردازد.

اسلاید 7: رويكردهاي تدوين استراتژي تکنولوژی- موقعيت يابيرويکرد موقعيت‏يابيمهمترين مدل‏ها و نظريات ارائه شده از سوي صاحب‏نظران نگرش مبتني بر موقعيت‏يابي مي‏توان به چارچوب پورتر ، نظريه هكس و مجلوف ، مدل تلفيقي پورتر- موغن ، و برخي ديگر از نظريات تجربي در اين زمينه از قبيل متدلوژي چپلت و توويستيگا ، متدولوژي بوزآلن و هميلتون و متدولوژي مك كينزي اشاره نمود.در اين نگرش نقطه شروع تدوين استراتژي، صنعت است. يعني جائي که بنگاه در حال رقابت بوده و يا رقابت خواهد نمود. اين نگرش بر روي ساختار بازار و موقعيت‏يابي در درون يک حوزه صنعتي (که بنگاه تمايل به حضور در آن را دارد) تمرکز مي‏نمايد.

اسلاید 8: رويكردهاي تدوين استراتژي- موقعيت يابيدر اين ديدگاه، استراتژي به عنوان انتخاب محيط مناسب براي توانائي‏هاي بنگاه و موقعيت‏يابي مطلوب براي آن بنگاه مدنظر قرار مي‏گيرد.در اين نگرش، تصميمات اصلي در رابطه با استراتژي تکنولوژي، به طور متوالي اتخاذ مي‏شود. ابتدا انتخاب تکنولوژي‏ها، سپس زمان معرفي يک تکنولوژي جديد و در نهايت، انتخاب روش کسب تکنولوژي.

اسلاید 9: رويكردهاي تدوين استراتژي- منبع يابيرویکرد منبع یابیبرخی انديشمندان معتقد به نگرش منبع يابي : نظريه شايستگي محوري پراهالاد و همل ، نظريه فرارقابتي دي آونينقطه شروع ديدگاه مبتني بر منابع، قابليت‏ها و منابع بنگاه است. پيش‏زمينه اين ديدگاه اين است که قابليت‏هاي يک بنگاه، منابع واقعي، پايدار و داراي منافع رقابتي بلندمدت هستند. اين عوامل، ويژگي‏هاي منحصر به فرد بنگاه هستند که تفاوت‏هاي عملکردي مهم بنگاه در مقايسه با ساير بنگاه‏ها را فراهم مي‏سازند. مشتريان نيازمند تغييرات بسيار سريع‏تري نسبت به قابليت‏هاي بنگاه هستند. بنابراين بهتر است فرآيند استراتژي از آينده آغاز شود تا قابليت‏ها و کاربردهاي جديدي در بنگاه جستجو شده و قابليت‏هاي مذکور خود را پرورش داده و نوسازي نمايند.

اسلاید 10: رويكردهاي تدوين استراتژي- منبع يابيتغييرات سريع بازارها و تلاطم حاصل از آن، مرزهاي صنايع، نيازهاي مشتريان و محصولات، توجه ما را به اين نکته جلب مي‏کند که اين عوامل مبناي مناسبي براي فرموله کردن استراتژي نيستند. بنگاه‏هاي موفق، آنهائي هستند که اغلب قادرند شکل رقابت را تغيير داده و صنايع جديدي را خلق و يا مرزهاي صنايع موجود را تغيير دهند و همچنين، نيازمندي‏هاي نهفته يا تغييرات (اجباري) جديدي را در ديدگاه خريد مشتريان ايجاد نمايند. اين فرآيند از طريق تمرين براي آينده‏نگري در بازارها و نيازهاي آتي و براي يک دورنماي بلندمدت آغاز مي‏شود. قابليت‏ها، نتيجه انباشت فرآيند توسعه منابع هستند که بر اساس مهارت‏ها و دانش تبلوريافته در سازمان شکل مي‏گيرند.بنگاه‏ها و واحدهائي که مبتني بر انباشت منابع و قابليت‏ها حرکت مي‏کنند، انباشت قابليت‏ها را محدود نمي‏کنند و اين انباشت در تمامي حوزه‏ها اعم از توسعه قابليت‏هاي اصلي و غيراصلي و نيز محصولات اصلي/غيراصلي مدنظر مي‏باشند.

اسلاید 11: مقایسه دو رویکردرويكرد منبع‏محوررويكرد موقعيت‏يابيسازمانمحيطآغاز تحليلاز درون به بروناز برون به دروننگاهمنبعمحصولمتغير اصلي تصميمات استراتژيكشايستگي­هاي كليدي سازمانساختار صنعتمنشاء مزيت رقابتي

اسلاید 12: مدلهای مورد تمرکز و استفاده در این تحقیقمدل پيشنهاي در اين تحقيق با رویکردی تلفیقی از مفاهیم مدلهای هكس و مجلوف ، موغن ،مليسا شلينگ و پورتر استفاده می نماید .( به نحوي كه بتواند وي‍ژگي هاي دو رويكرد موقعيت يابي و منبع محوري را پوشش دهد.)مدل هكس و مجلوف(1996) :استراتژي تكنولوژي می تواند در هر يك از سطوح اعم از سطح سازمان يا بنگاه ، حوزه تجاري و فعاليتهاي عملياتي انجام شود. در اين مدل ابتدا بنگاه با توجه به ماموريت محوله ، نقاط ضعف و قوت ، تهديدات استراتژيك و برنامه هاي رقابتي خود ، استراتژي حوزه نيازهاي تكنولوژيكي بصورت كلان مشخص مي گردد. بر اساس نظر هكس ، استراتژي تكنولوژي نميتواند بصورت ايزوله و جداگانه از اهداف بنگاه و حوزه هاي تجاري كه بنگاه تمايل به انجام فعاليت در آن زمينه ها را دارد ، ايجاد و تدوين گردد.

اسلاید 13: مدلهای مورد تمرکز و استفاده در این تحقیق-ادامهموغن(1985) در مدل خود چهار قدم را براي تدوين استراتژي ذكر مي كند:شناسايي تكنولوژيهاي مهمارزيابي جذابيت تكنولوژيهاي مهمارزيابي توانمندي مرتبط با تكنولوژيهاي مهمتشكيل ماتريس تصميم گيري و جانمايي تكنولوژيهاي در اين ماتريس

اسلاید 14: مدل هکس و مجلوفشیلینگ، موغن ، پورترشیلینگ، کیه زامدل پیشنهادی تدوین استراتژی تکنولوژیمفاهیم مدلهای شیلینگ ، موغن و پورتر در مدل پیشنهادیمفهوم ماتریس جذابیت توانمندی (موغن،1985)رهبری یا دنباله روی پورتر(1985)تعیین سمت و سوی استراتژیک شیلینگ(2009)مفاهیم مدلهای شیلینگ، کیه زا اکتساب و زمانبندی(کیه زا،2001)محافظت و فروش تکنولوژیها شیلینگ استفاده از مدل هکس(1996) در مدل پیشنهادیتعیین STUبررسی محیط داخلی و خارجیارتباط استراتژی تکنولوژی با استراتژی بنگاه

اسلاید 15: ماتريس پيشنهادي تعیین سمت و سوی کلان سازمان درSTU مورد نظر

اسلاید 16: مدل پيشنهادي استراتژي نوآوري تكنولوژيك در حوزه CNGویژگی مدل:توجه دقيق به ارزيابي توانمندي تكنولوژيك داخلي و همچنين انعطاف پذيري در مقابل عامل مهم متغير در محيط خارجي قسمت ابتدائي مدل بر اساس مدل هكس- مجلوف مي باشد با اين تفاوت كه در هر يك از دو بخش پايش محيطي تكنولوژي و بررسي داخلي تكنولوژي دو متدولوژي پيشنهاد شده است. در بخش پايش محيطي دو تحليل مشهور PEST و پنج نيروي پورتر و در بخش بررسي محيط داخلي تكنولوژي از متدولوژي زنجيره ارزش پورتر و رويكرد BOM استفاده شده است. رويكرد BOM در اين مدل يك روش ابتكاري جهت استخراج توانمندي تكنولوژي در حوزه هاي كليدي STU مورد نظر مي باشد. دليل استفاده از رويكرد BOM استخراج دانشهاي تكنولو‍‍ژيكي مي باشد كه به طور مستقيم با STU مورد نظر در ارتباط ميباشند . رويكرد ديگر، استفاده از رويكرد زنجيره ارزش پورتر بوده كه علاوه بر دانشهاي تكنولوژيك و فني ، به استخراج دانشهاي STU مورد نظر در كل زنجيره ارزش منتج مي شود. لذا از دو رويكرد موازي زنجيره ارزش پورتر و BOM جهت شناسائي وضعيت تكنولو‍ژي در سازمان و نيزتبيين سطح فعلي توانمندي تكنولو‍ژيك استفاده شده است.

اسلاید 17: در ادامه و بر اساس تحليلهاي داخل و خارج سمت و سوي استراتژيك سازمان در حوزه استراتژيك مورد نظر مشخص مي گردد. اين بخش از مدل شبيه مدل شيلينگ (1387) مي باشد با اين تفاوت كه در اين مدل سمت و سوي استراتژيك سازمان در يك حوزه استراتژيك تكنولوژي تعيين مي گردد. با توجه به تغييرات محيطي در اين بخش سناريوهاي مختلف مانند رهبري تكنولوژي يا دنباله روي آن مطرح مي باشد كه هر يك استراتژيهاي خاص خود را به همراه خواهد داشت(پورتر ،1985). سناريوهاي مختلف بر اساس تاثير گذارترين متغير محيطي تدوين شده و هر سناريو بيانگر سطحي از جذابيت STU موردنظر براي سازمان است.

اسلاید 18: اجرای مدل در حوزه CNGارزيابي توانمندي تكنولوژيك با رويكرد BOMارزيابي توانمندي تكنولوژيك با رويكرد زنجیره ارزش

اسلاید 19: تعريف سمت و سوي سازمان بر اساس ماتريس جذابيت-توانمنديهمانطور كه در بخش ارائه مدل آورده شده است يكي ديگر از دو عامل مورد توجه در اين مدل انعطاف پذيري در مقابل عامل مهم متغير در محيط خارجي مي باشد.در اين مطالعه موردي ، متغير مهم و تاثير گذار محيط خارجي ، سياست دولت در حوزه CNG مي باشد كه در سطح عمليات ميزان گسترش زيرساختهاي CNG (نظير جايگاه هاي سوخت رساني )و نيز قيمت سوخت را به دنبال دارد.اين عامل تا حدود زيادي تعيين كننده جذابيت CNG براي ايران خودرو مي باشد

اسلاید 20: سناريوهاي مطرح در حوزه CNG شامل موارد زير مي باشد: سناريوي خوشبينانه موفقيت دولت در اجراي سياستها يش در حوزه CNG : رشد و گسترش سريع جايگاههاي سوخت از حيث تعداد و نحوه توزيعجذابيت بالاي CNG سناريوي ميانهموفقيت دولت در اجراي بخشي از سياستها يش در حوزه CNG : سرعت نسبتا كم رشد جايگاهها ،توليد خودرو هاي دوسوخته همچنان در دستور كار باشدجذابيت متوسط CNG سناريوي بدبينانهعدم موفقيت دولت در اجراي سياستها يش در حوزه CNG : توقف راهبرد گسترش خودرو هاي گاز سوزافزايش قيمت سوخت CNG جذابيت كم CNG

اسلاید 21: استراتژي كلان آينده در صورت جذابيت بيشتر CNGرهبري تكنولوژيكتوسعه دانش و تكنولوژيرهبري بازاركسب توانمنديفروش دانش و تكنولوژيرهبري هزينهافزايش بهره وريتوانمنديسناريوي محتملمونتاژمهندسي محصول و توليدطراحي و توسعهسناريو خوشبينانهسناريو ميانهسناريو بدبينانه

اسلاید 22: تعريف سمت و سوي استراتژيك سازمان مي تواند بر اساس نظر مايكل پورتر در زمينه تدوين استراتژي تكنولوژي رهبري يا دنباله روي تكنولوژي هدفگذاري می شود (Porter,1980).هدفگذاري رهبري تكنولوژيك در صورتي منطقي مي باشد كه شركت توانمندي تكنولو‍ژيك در حوزه مورد نظر را در بالاترين سطح داشته و همچنين تكنولوژيهاي تواناساز و زيرساختهاي مكمل فراهم باشد چراكه فقدان آنها مي تواند موانع جدي بر سر راه پيشگامان اوليه ايجاد نمايد (شلينگ ، 1387). در اين مطالعه ، در صورتي كه توانمندي سازمان در حوزه CNG در حد طراحي و توسعه بوده و سناريوي خوشبينانه يعني موفقيت دولت در اجراي سياستهايش در حوزه CNG و رشد و گسترش سريع جايگاههاي سوخت از حيث تعداد و نحوه توزيع و نيز حفظ جذابيت بالاي CNGمحقق گردد ، جهت گيري رهبري تكنولوژي انتخاب مي شود

اسلاید 23: در صورتي كه توانمندی در سطح پایین بوده و سناریو بدبینانه محقق شود (جذابیت پایین STU موردنظر) هدفگذاری رهبری هزینه و دنباله روی تکنولوژی را در نظر گرفته و در سطح استراتژیها به دنبال افزایش بهره وری می باشیم. در صورت تحقق سناریوی خوشبینانه و جذابیت بالای STU مورد نظر اماسطح پاین توانمندی تکنولوژی از موقییت محیطی پیش آمده استفاده کرده و رهبری بازار را هدفگذاری می کنیم و از رهبری تکنولوژی با توجه به پایه تکنولوژی پایین چشم پوشی می نمائیم. در صورت تحقق سناریوی بدبینانه اما سطح بالای توان تکنولوژیک با توجه به جذابیت پایین STU فروش دانش و تکنولوژی را جهت کسب درآمد هدفگذاری می نمائیم. در واقع در این راهکار حفظ تکنولوژی با توجه به هزینه بالای آن برای سازمان به صرفه نمی باشد.

اسلاید 24: انتخاب استراتژيها در حوزه CNG الف) سمت و سوی کلان سازمان در حوزه CNG رهبری یا دنباله روی تکنولوژی(پورتر،1985)ب)استراتژي هاي اكتساب تكنولوژي هاي كليدي و غير كليدي CNG(کیه زا ،2001)ج) استراتژي هاي فروش یا محافظت از دانش و توانمنديهاي تكنولوژيك CNG (شیلینگ 2009)د) ساختار توسعه تكنولوژي و دانش CNGدر ايران خودرو (شیلینگ ،2009)ه) ترکیب سبد سوختی محصولات ایران خودرو(بنزین، CNG ، هیبرید،دیزل)