استراتژی های رقابتی مایکل پورتر

استراتژی های رقابتی مایکل پورتر

اسلاید 1: استراتژی های رقابتی مايكل پورتر

اسلاید 2: رقابت پذیری بین المللی برای تمامی کشورها حائز اهمیت است، چون هر کشور حداقل در بلند مدت باید بتواند با فروش محصولات خود در بازارهای بین المللی، هزینه های وارداتش را به منظور دستیابی به وضعیت پایدار اقتصادی تامین کند.رقابت پذیری بین المللی را می توان به عنوان توانایی بنگاه، بخش یا کشور برای عرضه کالا و خدمات با قیمت بالقوه رقابتی که حداقل، در بردارنده هزینه فرصت منابع مورد استفاده باشد، تعریف کرد.مقدمه

اسلاید 3: تئوری های مزیت رقابتی اساسا در سطح بنگاه ارائه شده اند، ولی این تئوری ها قابل تعمیم به سطوح صنعت و کشور نیز می باشند. آنچه موجب تمایز مزیت رقابتی در سطوح بنگاه و صنعت می شود عمدتا مربوط به عوامل ایجاد کننده مزیت است.پورتر(1990) مطرح می کند که وجود مزیت رقابتی برای یک کشور منوط به رقابت پذیری بنگاه هایش در سطح بین المللی است.مقدمه

اسلاید 4: در سطح بنگاهدر سطح صنعت در سطح کشور ویژگی های منابعدانش ضمنی بنگاهتمایز محصولصرفه های ناشی از مقیاسدسترسی به کانال های توزیعسیاست های دولتمنحنی های یادگیریعلامت تجاریموقعیت جغرافیاییدسترسی به مواد اولیهساختارهای اقتصادیفرهنگیساختار ارزشیساختار تاریخیرقابت پذیری در سطوح مختلف متاثر از:

اسلاید 5: به دلیل اینکه در این تحقیق از کتاب استراتژی رقابتی آقای مایکل پورتر به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است در ابتدا یک بیوگرافی مختصری از زندگی ایشان بیان می کنم.6

اسلاید 6: مایکل پورتر در سال 1947 در آمریکا بدنیا آمد. مدرک کارشناسی مهندسی مکانیک را از دانشگاه پرینستون و کارشناسی ارشد  مدیریت  ام بی ای (MBA) و دکترای اقتصاد کسب و کار را از دانشگاه هاروارد اخذ کرد. او در تمام مراحل تحصیلی شاگرد نمونه  و برجسته بود. درسال 1981 در 34 سالگی به درجه استادی در دانشگاه هاروارد نائل شد. او یکی از چهار استاد دانشگاه با این عنوان در سابقه 100 ساله هاروارد بود.مایکل پورتر7

اسلاید 7: پورتر در زمینه مفاهیم و موضوع هایی همچون راهبرد، راهبرد رقابتی، مزیت رقابتی، زنجیره ارزش، و مزایای رقابتی ملل شهره آفاق است و یک متفکر با نفوذ محسوب می شود. او در این حوزه ها برای کسب و کارها و حکومت های متعددی در سراسر جهان سخن گفته و مشاوره داده است.او تاکنون 16 کتاب و بیش از 100 مقاله منتشر کرده است. اولین کتاب او «راهبرد رقابتی»، درسال 1980 چاپ شد که با استقبال کم نظیر دانشگاهیان و مدیران صنایع مواجه شد. بگونه ای که تاکنون بیش از 60 بار این کتاب به چاپ رسید ه است و به 20 زبان دنیا ترجمه شده است. کتاب های «مزیت رقابتی» و «مزیت رقابتی ملل» او نیز جزو پرفروش ترین کتاب های مدیریتی بوده است. مایکل پورتر8

اسلاید 8: اینک مطالب در سه بخش ارائه می شود: بخش نخست مفهوم و تعریف مزیت رقابتی بخش دوم مزیت رقابتی پایدار به عنوان رویکرد جدید بخش سوم تئوری های مزیت رقابتی

اسلاید 9: بخش اول:مفهوم و تعریف مزیت رقابتی پیتراف(1993) مزیت رقابتی را حفظ درآمد بالاتر از حد طبیعی تعریف می کند. پورتر (1985) مزیت رقابتی را در چارچوب استراتژی رقابتی مورد توجه قرار می دهد. وی، استراتژی رقابتی را بعنوان تعیین موقعیت بنگاه در محیط رقابتی قلمداد می کند. بارنی(1986) هدف از استراتژی رقابتی، تدبیر بازار از طریق درک و پیش بینی عوامل اقتصادی به ویژه رفتار سایر رقبا میداند. استراتژی رقابتی، موجب می شود بنگاه محصولی را تولید کند که از سوی رقبا قابل تولید نیست. بدین ترتیب، استراتژی رقابتی، استراتژی است برای خلق بازار رقابت ناقص.

اسلاید 10: در این چارچوب، مزیت رقابتی شامل مواردی است که یک بنگاه می تواند انجام دهد ولی بنگاه های دیگر قادر به انجام آنها نیستند، که خود موجب تقاضای بیشتر و یا هزینه کمتر برای آن بنگاه می شود.1-مزیت رقابتی در میزان تقاضا2-مزیت رقابتی در هزینهمفهوم و تعریف مزیت رقابتی

اسلاید 11: مفهوم و تعریف مزیت رقابتیالف- مزیت رقابتی در میزان تقاضا: که امکان دستیابی متفاوت بنگاه ها را به مشتریان فراهم می آورد. این نوع مزیت می تواند ناشی از عادات مشتری و هزینه های جستجو یا هزینه ی تصمیم گیری باشد.ب- مزیت رقابتی در هزینه : که می تواند به دو دلیل ایجاد شود:دستیابی به یک تکنولوژی پیشرفته مقیاس اقتصادی بزرگ البته دلایل دیگری نظیر حمایت دولت و دستیابی بیشتر به اطلاعات و ... موجب مزیت رقابتی می شود.

اسلاید 12: مزیت رقابتی پایدار SCA به شکل جدی در سال 1985 از سوی پورتر و در چارچوب استراتژی رقابتی(رهبری هزینه، تمایز و تمرکز) برای رسیدن به مزیت رقابتی بلند مدت مطرح شد. مزیت رقابتی پایدار به تلاش بنگاه در ایجاد و حفظ مزیت برای دوره زمانی بلند مدت مربوط می شود. بخش دوم : مزیت رقابتی پایدارSustainable Competitive Advantage

اسلاید 13: مزیت رقابتی پایدار باعث ایجاد جایگاه رقابتی منحصر بفرد برای سازمان می شودباعث فعالیت های متناسب با استراتژی می شودباعث انتخاب ها و موازنه های صریح دربرابر رقبا می شودباعث وجود تناسب میان فعالیت ها می شودباعث پایداری بواسطه کل سیستم فعالیت ها می شودباعث ایجاد اثر بخشی عملیاتی می شودمفهوم مزیت رقابتی پایدار

اسلاید 14: مزیت رقابتی پایدارمزیت رقابتی پایدار متاثر از سه عامل می باشد:اندازه بازار هدف دستیابی بیشتر به منابع و مشتریانمحدودیت در اختیارات رقبا

اسلاید 15: منابع مزیت رقابتی پایدار(SCA ) باید دارای چهار ویژگی باشند: کمیابی ارزشعدم توانایی در تقلید عدم توانایی در جانشین سازی

اسلاید 16: تئوری های مزیت رقابتی تئوری های مزیت رقابتی به سه دسته تقسیم می شوند: تئوری سازمان صنعتی Industrial Organization(I/O)تئوری چمبرلینی(منبع مدار) تئوری شومپتر

اسلاید 17: تئوری سازمان صنعتی(I/O) تئوری سازمان صنعتی دیدگاه خارج مداری است که در آن ساختار صنعت حائز اهمیت است. تاکید اولیه ی این تئوری بر تجزیه و تحلیل بیرونی رقابت متمرکز است.

اسلاید 18: تئوری سازمان صنعتی(I/O) در دهه 1980، پورتر به دنبال پاسخ به برخی سوال ها، از قبیل این که چرا بعضی بنگاه ها موفق، و بعضی دیگر ناموفق هستند؟ و چرا برخی کشورها در یک صنعت با یکدیگر رقابت می کنند در حالی که بعضی دیگر حتی درباره وجود چنین صنعتی آگاهی ندارند؟نظریه ی پورتر مبتنی بر سه عنصر است: محیط بیرونرفتار بنگاه و نتایج بازاری که بنگاه با اعمال استراتژی اش مشاهده می کند.

اسلاید 19: تئوری سازمان صنعتی(I/O) درباره محیط بیرون، پورتر به تبیین 5 نیرو در بازار می پردازد. این نیروها عبارتند از :1- تهدید تازه واردها2- تهدید کالاهای جانشین3- قدرت چانه زنی عرضه کنندگان4- قدرت چانه زنی خریداران 5-شدت رقابت تعامل این نیروها بر سود بنگاه تاثیر می گذارد.

اسلاید 20: تئوری سازمان صنعتی(I/O) بنگاه درباره انتخاب استراتژی های مختلف اقدام به تصمیم گیری می کند. انتخاب از میان سه استراتژی (استراتژی عمومی رقابتی) صورت می گیرد:1- رهبری هزینه 2- تمایز3- تمرکز پورتر معتقد است که قیمت یا تمایز محصول، موفقیت استراتژی را تضمین نمی کند مگر این که ارزش برای مشتری ایجاد شود.

اسلاید 21: تئوری سازمان صنعتی(I/O) پورتر در سال 1990 ضمن بررسی علل موفقیت کشورها، تئوری جدید خود را ارائه و چهار نیروی کلیدی مورد نیاز را برای موفقیت صنعت معرفی کرد که به دیاموند(الماس) پورتر معروف شده است این چهارعامل کلیدی عبارتند از: 1- وضعیت نهاده(کار، سرمایه و زمین) 2- شرایط تقاضا 3- صنایع حمایتی و مرتبط (صنایعی که تکنولوژی، اطلاعات و مواد خام را عرضه می کنند) 4- استراتژی، ساختار و رقابت پذیری بنگاه

اسلاید 22: تئوری سازمان صنعتی(I/O) البته پورتر علاوه بر این عوامل، به بررسی نقش دولت و شوک های ناگهانی(مثل جنگ، شوک نفتی و اختراعات) به عنوان عنصر موثر پنجم در موفقیت پرداخته است. پیام مهم پورتر برای دولت ها، توسعه ی دیاموند است. پورتر نشان می دهد که چگونه نبود هر یک از این عناصر می تواند به از بین رفتن مزیت ملی منجر شود.

اسلاید 23: مدل الماس در مزیت رقابتی ملل مایکل پورتر Competitive Advantage of Nations Diamond Model. Michele Porter24

اسلاید 24: تا اواخر دهۀ 80 نظریه‌ی جامعی که بتواند رقابت در سطح ملی را تشریح کند وجود نداشت. پورتر بعنوان مشاور عالی استراتژيك دولتي در سطح بین الملل؛تدوین‌گر برنامه‌هاي استراتژيك کشورهای متعددی بوده است. او بر اساس تحقيقاتي که طي دهۀ 80 در 10 کشور منتخب داشت، در کتاب مزیت‌های رقابتی ملل الگویي تحلیلی جهت ارزيابي و رتبه بندي مزیت‌های رقابتی ملل ارائه كرد و آن را الماس ناميد. اين مدل ابتدا در 10 كشور ؛ 8 کشور توسعه یافته و 2 کشور در حال توسعه مورد بررسی قرار گرفت(دانمارك، آلمان، ايتاليا، ژاپن، سوئد، سوئيس، انگلستان و ايالات متحده ، كره، سنگاپور).25

اسلاید 25: پورتر در اين مدل ، رقابت‌پذيري را حاصل تعامل و بر همکنش چهار عامل اصلي مي‌داند: 1-فاکتورهاي دروني؛ 2- شرايط تقاضاي داخلي؛ 3- صنايع مرتبط و حمايت کننده؛ 4 - استراتژي، ساختار و رقابت به اعتقاد «پورتر»، اين فاكتورهاي چهارگانه به صورت متقابل بر يکديگر تاثير دارند و تغييرات در هر کدام از آنها مي‌تواند بر شرايط بقيه فاکتورها مؤثر باشد. علاوه بر آن، دو عامل بيروني دولت و اتفاقات پيش‌بيني نشده (شانس)نيز بر عوامل چهارگانه تأثير غير مستقيم دارند و از طريق تاثير بر آنها مي‌توانند در رقابت‌پذيري نيز تاثير گذار باشند. 26

اسلاید 26: الف - فاکتورهاي دروني: مجموعه‌اي از عوامل مؤثر در توليد کالا يا خدمات، مانند مواد اوليه، کيفيت و ميزان دسترسي به آن، نيروي انساني بدون مهارت و يا ماهر و آموزش ديده، بهره وري و خلاقيت و نوآوري نيروي انساني، زير ساختها، مسائل تکنولوژيک، ميزان سرمايه و دسترسي به آن، توانمنديها و قابليتهاي مديريتي و ... که براي رقابت در عرصه بازارهاي رقابتي ضروري است، فاکتور‌هاي دروني را تشکيل مي‌دهند. پورتر فاکتورهاي دروني را در دو دسته تقسيم بندي مي‌کند: -فاکتورهاي عمومي شامل مواردي مانند منابع طبيعي، مواد اوليه، انرژي، نيروي انساني بدون مهارت خاص. -فاکتورهاي تخصصي شامل مواردي مانند زيرساختهاي ارتباط، نيروي انساني ماهر و متخصص، دانش فني پيشرفته و فناوري پيشرفته. فاکتورهاي تخصصي در مقايسه با فاکتورهاي عمومي مزيت رقابتي پايدارتري را ايجاد مي كند.27

اسلاید 27: ب- شرايط تقاضاي داخلي: اندازه و رشد تقاضا در رقابت‌پذيري صنايع تاثير بسزايي دارد. پورتر معتقد است که وجود بازار داخلي بزرگ و در حال رشد موجب تشويق سرمايه گذاران براي توسعه فناوري و بهبود بهره‌وري گرديده و اين مسئله به عنوان مزيت رقابتي براي آن ملت محسوب مي‌گردد. تقاضاي داخلي داراي دو جنبه کمي و کيفي بازار است. اندازه تقاضاي داخلي بنگاه‌هاي داخلي را قادر مي سازد تا از يک تقاضاي پايدار برخوردار گردند. اما بايد توجه داشت که منافع اصلي تقاضاي داخلي در رقابت‌پذيري از ديدگاه کيفي است. انتظارات مشتريان از کيفيت محصولات و خدمات و در واقع مشتریان پرتوقع و خبره مي‌تواند انگيزه‌اي براي افزايش قدرت رقابت‌پذيري يک کسب و کار و حتي از ديد كلان رقابت‌پذيري کشورها گردد. 28

اسلاید 28: ج- صنايع مرتبط و حمايت کننده: مي تواند شامل تأمين کنندگان مواد اوليه يا تجهيزات، توزيع کنندگان و فروشندگان، سيستم‌هاي توزيع محصول، موسسات تحقيقاتي، سرويس‌هاي مالي مانند بانک‌ها و بورس اوراق بهادار، سيستم‌هاي حمل و نقل، دانشگاه‌ها، مراکز و مؤسسات تحقيقاتي. ارتباط و همکاري با اين صنايع و مراکز در توسعه سطح محصولات و خدمات و بهبود آنها و در نهايت ارتقاي رقابت‌پذيري مؤثر است. تشكيل خوشه هاي صنعتي هم از جهت منابع در دسترس و با كيفيت و هم از جهت تبادل مهارتها و فناوريهاي نوين بسيار منفعت آميز مي باشد. پیشرو بودن ایالات متحده در صنعت الکترونیک نتیجه روشنی از خوشه های صنعتی نیمه رسانا ها در دهه 1980 بوده است. 29

اسلاید 29: د- استراتژي، ساختار و رقابت بنگاه: رقابت در سطح کلان اجتماعی و همچنين راه و روشي که بنگاه‌ها و سازمانها تأسيس، سازماندهي و مديريت مي‌شوند بر رقابت‌پذيري تأثير بسزايي دارد. بنابراين، ساختار و استراتژي‌هايي که براي مديريت و راهبري يک بنگاه يا صنعت تدوين و اجرا مي‌گردد، تاثيري مستقيم بر عملکرد و رقابت‌پذيري آن دارد. رقابت داخلی محرکی قوی جهت بهبود کیفیت، نوآوری و ایجاد و دوام مزیت رقابتی بشمار می رود. براي مثال صنايع صوتي و تصويري در ژاپن بيش از همه وامدار فضاي رقابت داخلي بوده است.

اسلاید 30: ه – دولت: دولت به عنوان يک نيروي عمده، همواره در رقابت‌پذيري مؤثر است و با مداخله خود در امور مختلف سياسي، اقتصادي و اجتماعي و اعمال قوانين و مقررات بر رقابت‌پذيري تأثير مثبت و حتي منفي داشته است. سياستهاي پولي، مالي و بازرگاني و قوانين مالياتي قوانين مربوط به صادرات ، واردات و ضد تراست نرخ ارز، حجم پول و نرخ بهره، تورم هزينه‌هاي دولت و تصميم‌گيريهاي ديگر در سطح اقتصاد خرد و کلان توافقهاي رسمي و غير رسمي مقامات سياسي برقراري يا توسعه روابط سياسي تجاري و يا قطع روابط اقتصادي- تجاري با سايرکشورها از جمله بارزترين عوامل تأثير گذار بر رقابت‌پذيري بنگاه‌ها، صنايع و کشورها هستند که به طور مستقيم با دولتها درارتباطند. ساختن و حمايت از محيط مناسب براي رشد روز افزون بهره وري بنگاهها و هدایت روند صنعت و سیاستهای تشویقی و نه کمک کننده واحدهای صنعتی جهت كمك به شرايط لازم براي ارتقاء مزيت رقابتي از طريق تاثير بر هر يك از ابعاد الماس وظیفه دولت است. 31

اسلاید 31: مدل الماس پورتر

اسلاید 32: انتقادات از مدل الماساز نظر راگمن دو نیروی خارجی پورتر، شانس و دولت، تمایزهای عجیبی را نشان می دهند. دولت مشخصا دارای اهمیتی حیاتی است از لحاظ تاثیر بر روی یک مزیت رقابتی ملی، به عنوان مثال، دولت می تواند از تعرفه های گمرکی به عنوان مانع ورود مستقیم کالااستفاده نمایدکه بنگاه های خارجی را جریمه کند یا دولت می تواند از سوبسیدها به عنوان یک وسیله ی غیرمستقیم برای جریمه ی بنگاه هایی که پایه ی خارجی دارند استفاده نماید. در هر دو مورد بنگاه های داخلی از مزیت های رقابتی کوتاه مدت نفع می برند.

اسلاید 33: انتقادات از مدل الماس (ادامه)همچنین مدل پورتر از نقطه نظرهای زیر نیز مورد انتقاد قرار گرفته است:این تئوری بیش از حد بر روی اقتصادهای پیشرفته تمرکز کرده است.نقش دولتمردان در آن می تواند مثبت یا منفی باشد. پیش بینی فرصتها مشکل می باشد. شرایط می توانند به سرعت و به طور غیرمنتظره تغییر یابند.پورتر می گوید که بنگاهها ، نه کشورها ، در بازارهای جهانی رقابت می کنند. این بدین معناست که مزیت نسبی ملی باید در سطح بنگاه و نه در سطح کشور باید فهمیده شود.

اسلاید 34: انتقادات از مدل الماس (ادامه)جنبه ی دیگری از مدل الماس پورتر بر اهمیت تثبیت مزیت رقابتی اشاره دارد. برای بنگاههای یک کشور بدست آوردن یک مزیت رقابتی در یک صنعت خاص کافی نمی باشد، آن مزیت باید توسط پروسه ای افزایش یابد. برخی از عواملی که یک مزیت رقابتی را بالا می برند، در نگهداری آن نیز مهم می باشند. این عوامل شامل سرمایه گذاری در موسسات عهده دار تحقیق و تولید ایده های جدید ، ترکیب تقاضا و شدت رقابت داخلی می باشند.

اسلاید 35: نمونه های از مدل الماسمدل الماس Londonمدل الماس گسترش یافته برای عصر تجارت الکترونیکمدل الماس یک دانشگاه مدل ساختار اساسی – اجرا- کاراییموانع سیستماتیک مهم برای رشد اقتصاد کاناداتوافق تجارت آزاد(FTA) الماسهای آمریکا و کانادامدل الماس آمریکای شمالی و کمک به رشد تجاری کانادا الماس مجازی مربوط به کشور هند در نرم افزارشش عملگر نوآوری

اسلاید 36: مدل الماس London (یک مرکزمالی جهانی)

اسلاید 37: مدل الماس گسترش یافته برای عصر تجارت الکترونیک( Cho Moon و Park -2000 )

اسلاید 38: مدل الماس یک دانشگاه

اسلاید 39: مدل ساختار اساسی – اجرا- کارایی(ترکیب مدل الماس و مدل 5 نیرو(5 forces) پورتر برای ساختار صنعت )

اسلاید 40: مدل الماس آمریکای شمالی و کمک به رشد تجاری کانادا

اسلاید 41: الماس مجازی مربوط به کشور هند در نرم افزار(توجه :خطوط به صورت خط چین نشان دهنده اثرمتقابل کمتر هستند)

اسلاید 42: تئوری منبع مدار(چمبرلینی)در دیدگاه منبع مدار، برای دستیابی به مزیت رقابتی پایدار به نقاط ضعف و قوت درون بنگاه ها توجه شده است.این دیدگاه تاکید را از محیط رقابتی بنگاه به منابع مورد نیاز بنگاه برای رقابت، انتقال می دهد. مشخصا، دیدگاه منبع مدار روی گروه منابع جذاب و رفتار آنها متمرکز شده، در حالی که روش تحلیل بیرونی بر توصیف رفتارهای یک صنعت جذاب متمرکز شده است.

اسلاید 43: تئوری منبع مدار(چمبرلینی)در مجموع بر اساس تئوری منبع مدار، هر بنگاه برای خود صلاحیت ها، شایستگی ها و توانمندی هایی ایجاد می کند. این صلاحیت ها با تاثیر بر ابعاد معروف مزیت رقابتی(کیفیت، کارائی، نوآوری، پاسخگویی به مشتریان )موجب مزیت رقابتی برای بنگاه می شود و در نتیجه سودآوری بنگاه را تحت تاثیر قرار می دهد.

اسلاید 44: تئوری منبع مدار(چمبرلینی)ضعف های دیدگاه منبع مدار عبارتند از:1- در این دیدگاه، بنگاه را جدااز محیط صنعتی اش در نظر می گیرد.2- این دیدگاه به این نکته توجه نمی کند که ممکن است بنگاه در برخی ظرفیت های مرکزی در مقایسه با رقبا بالاتر باشد؛ در حالی که در برخی دیگر نسبت به آنان در سطح پایین تری قرار گرفته باشد.

اسلاید 45: تئوری شومپترشومپتر بیان می کند که رقابت، پایدار و قابل پیش بینی نیست.براساس این نظریه باید برنامه ریزی برای پیش بینی شوک های وارده بر صنعت صورت گیرد.اما به دلیل تغییر پذیری محیط، هیچ گاه این شوک ها به طور کامل پیش بینی نمی شوند.به عبارت دیگر این تئوری محیط را بی ثبات درنظر می گیرد.اساس این تئوری نوآوری است. شومپتر عنوان می کند که ابتکارات عنصر پویای اساسی در تمامی ابعاد اقتصادی است.

اسلاید 46: ارتباط تئوری های مزیت رقابتیارتباط میان تئوری های شومپتر و منبع مدار به این شکل است که بنگاه ها ممکن است دارای مهارت هایی برای ایجاد یا انطباق سریع با دگرگونی ها باشند.ارتباط تئوری شومپتر با تئوری سازمان صنعتی نیز به این صورت است که دگرگونی ها احتمالا موجب تغییر ساختار صنعت می شوند و بر عملکرد مالی بنگاه اثر می گذارند.تئوری منبع مدار،تئوری سازمان صنعتی I/O را تکمیل می نماید به گونه ای که برای رقابت در صنعت، فعالیت های مرتبط با زنجیره ارزش ،مستلزم مهارت ها و توانایی های خاص برای پیوندهای مربوطه است.

اسلاید 47: نتیجه گیریرقابت‌پذيري قابليتها و توانمنديهايي است که يک کسب و کار، صنعت، منطقه، کشور دارا هستند و مي‌توانند آنها را حفظ كنند تا در عرصة رقابت بين المللي نرخ بازگشت بالايي را در فاکتورهاي توليد ايجاد كرده و نيروي انساني خود را در وضعيت نسبتاً بالايي قرار دهند، به منظور نظريه‌ها و مدل‌ها نيز از تنوعي جهت توجيه و تفسير رقابت‌پذيري و دسته بندي آن ارائه شده است که در ميان آنها مدل الماس‌ پورتر از اهميت و جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. بر اساس اين مدل، چهار عامل اصلي فاکتورهاي دروني، شرايط تقاضاي داخلي، صنايع مرتبط و حمايت کننده و همچنين استراتژي، ساختار و رقابت بر رقابت‌پذيري کشورها و همچنين صنايع مختلف آن تاثير مستقيم دارند. علاوه بر اين، دو عامل دولت و اتفاقات پيش‌بيني(شانس) نشده نيز به صورت غير مستقيم بر رقابت‌پذيري مؤثر هستند. اگر چه اين مدل پايه و اساس بسياري از مطالعات در سراسر جهان قرار گرفته و مورد توجه بسيار از پژوهشگران بوده است ولي در مجموع داراي نقاط ضعفي نيز هست که از آن جمله مي‌توان عدم تاکيد بر مسايل بين المللي و بازارهاي جهاني و نيز در نظر نگرفتن جابه جايي عوامل توليد از طريق شرکتهاي چند مليتي و سرمايه گذاري مستقيم خارجي ياد کرد.