اصول برنامه ریزی

اصول برنامه ریزی

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیم اصول برنامه ریزیرضا موسوی محسنیزمستان 85

اسلاید 2: فهرست مطالب1- تعاریف و مفاهیم2- برنامه ریزی و کنترل3- برنامه ریزی استراتژیک4- برنامه ریزی عملیاتی5- تکنیک های برنامه ریزی6- بودجه و تخصیص منابع7- قیمت تمام شده و بودجه ریزی عملیاتی

اسلاید 3: فهرست منابع مورد استفاده1- آیت اللهی، رضا(1380)، اصول برنامه ریزی، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، تهران.2- آهنگران، محمداسماعیل(1382)، اصول و مبانی برنامه ریزی استراتژیک، موسسه فزهنگی انتشاراتی زهد، تهران.3- سازمان مدیریت و برنامه ریزی(1383)، مطالعات آمایش سرزمین، دفتر آمایش و توسعه پایدار، تهران.4- سازمان مدیریت و برنامه ریزی(1383)، قانون برنامه چهارم توسعه، معاونت امور اداری، مالی و منابع انسانی، تهران.5- شکوهی، علیرضا و محمد نثاری(1381)، برنامه ریزی استراتژیک: راهنمای کاربردی ایجاد و توسعه، انتشارات بیست، اصفهان.6- مجتهدزاده، غلامحسین(1368)، مقدمه ای بر اصول و مبانی برنامه ریزی منطقه ای، انتشارات دفتر آموزش ضمن خدمت وزارت آموزش و پرورش، تهران.7- مجلس شورای اسلامی(1384)، پیشنهاد روشی برای بودجه ریزی عملیاتی، مرکز پژوهش مجلس، تهران.8- مرکز آموزش مدیریت دولتی(1372)، مدیریت استراتژیک(مجموعه مقاله)، ترجمه عباس منوریان، موسسه چاپ و انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی، تهران.9- موسوی شاهرودی، سید محمد(1385)، برنامه ریزی، انتشارات برتر چاپ، تهران.

اسلاید 4: تعاریف و مفاهیموظایف مدیریت:1- برنامه ریزی2- سازماندهی3- استخدام4- هدایت5- کنترلسوال اساسی مطرح (فلسفه برنامه ریزی):چرا برنامه ریزی لازم است؟

اسلاید 5: تعاریف و مفاهیمنظریه تصمیم:- وضع موجود- وضع مطلوب (هدف)- برنامه جهت دستیابی به اهداف- بازخور (ارزیابی و کنترل)تعریف برنامه ریزی:برنامه ریزی عبارت از یک سلسله عملیات منظم، سیستماتیک و مرتبط با یکدیگر بوده که به منظور دستیابی به یکسری اهداف معین و مشخص توسط یک نهاد، سازمان و یا دولت برای یک مدت معین انجام می گیرد.

اسلاید 6: تعاریف و مفاهیمعناصر کلیدی برنامه ریزی:1- روش برنامه ریزی2- محیط اجتماعی3- سیستم برنامه ریزی4- برنامه ریزمختصری در نظریه دولت:سرمایه داری خالص.................................اقتصاد مختلط..............................سوسیالیستی خالص

اسلاید 7: تعاریف و مفاهیمدلایل ضرورت برنامه ریزی:1- تصحیح کننده رفتار بازار2- رفتار عقلایی و افزایش کارایی3- محدودیت منابعانواع برنامه ریزی:1- از نظر زمانی(کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت)2- از نظر مکانی(کلان، بخشی، منطقه ای)3- از نظر حوزه عملکرد(اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی)

اسلاید 8: تعاریف و مفاهیمرویکردهای متفاوت در برنامه ریزی:1- نگرش خرد2- نگرش کلان3- نگرش توسعه4- نگرش آمایش

اسلاید 9: برنامه ریزی و کنترلبرنامه ریزی و کنترل رابطه بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند بطوریکه بسیاری از دانشمندان سیستم برنامه ریزی را بدون کنترل بی معنی دانسته و عنوان می کنند که بدون وجود نظارت و کنترل هیچ سیستمی نمی تواند به بالاترین ظرفیت خود برسد. تعریف نظارت و کنترل:فعالیتی است که باعث تطبیق عملیات انجام شده با اهداف برنامه می شود. به عبارت دیگر، نظارت مستمر می تواند اهداف مورد نظر را از انحراف حفظ می نماید.

اسلاید 10: برنامه ریزی و کنترلفرآیند نظارت و کنترل:در مدیریت فرآیند، کنترل یا نظارت یک وظیفه اساسی و مهم به شمار می رود. فرآیند کنترل شامل سنجش نتایج عملیات یا هدفهای مطلوب و برنامه ریزی شده بوده تا در صورت لزوم اقدامات اصلاحی لازم به منظور حصول اطمینان از نیل به اهداف مورد نظر انجام گیرد. بطور کلی در سلسله فرآیندهای مدیریت، نظارت و کنترل از اهم فرآیندها است.

اسلاید 11: برنامه ریزی و کنترلمراحل فرآیند کنترل:1- تعیین و برنامه ریزی هدف ها و موازین2- سنجش نتایج حاصله و یا عملکرد3- تعیین میزان انحراف4- تعیین علل انحراف5- اقدامات اصلاحی

اسلاید 12: برنامه ریزی استراتژیکفرآيند برنامه ريزي استراتژيك از مباحث مديريتي و مربوط به علم مديريت است كه خود از شاخه علوم انساني مي باشد. علوم انساني به دليل ماهيت خاص خود از پيچيدگي هايي نيز برخوردار مي باشند. زيرا مانند علوم تجربي امكان مشاهده مستقيم و آزمايش در آزمايشگاه و رسيدن به قانون علمي در آن وجود ندارد. به تعداد صاحبنظران در اين زمينه ديدگاه و نظريه وجود دارد كه با گذشت زمان درستي و نادرستي آن اثبات مي گردد.

اسلاید 13: برنامه ریزی استراتژیکدر وجود انسان خاطره واميد دو چيز متفاوت و عجيب هستند اولي به گذشته نگاه مي كند و ديگري به آينده و ما بايد سعي كنيم پندارهايي را كه طرح هاي آينده ما را اثربخش تر مي كنند در ذهنمان تجسم كنيم. ما بايد مهارت تجسم كردن را در راستاي دستيابي به نتايج مثبت به كار بنديم، مانند قهرمان المپيك و تصوير سازي با جزئيات به هنگام تمرين يعني با تصور و تجسم قرار گرفتن در خط شروع و شنيدن صداي شليك تير، دويدن، شنيدن هياهوي تماشاگران، مشاهده خط پايان و در نهايت عبور از خط پايان و شنيدن صداي تشويق كه اين تصورات، انرژي مثبت فراوان در آنها ايجاد كرده و باعث مي گردد اميدوارتر و با انرژي بيشتري به تمرينات پرداخته و نتيجه مطلوب تري بدست بياورند. به تمامي اين فعاليتهاي ذهني تجسم گفته مي شود.

اسلاید 14: برنامه ریزی استراتژیکما هم مي توانيم با استفاده از اين مهارت، آينده دلخواه خود را تصوير كرده و در راه رسيدن به آن برنامه ريزي نماييم. مي توان مسائل و رويدادها را قبل از وقوع، تجزيه و تحليل نماییم (آينده سازي فعالProactive Futuring ).هدف از بيان مطالب بالا، اثبات امكان دستيابي به مفهوم برنامه ريزي استراتژيك (ساختن آينده دلخواه) است. آينده را مي توان به وجود آورد و آن را به شكل دلخواه ساخت. مهم آن است كه بدانيم آينده مطلوب چيست و راه رسيدن با آن چگونه است؟ ترسيم و درك آينده مطلوب ”چشم انداز“ يا Vision با استفاده از مهارت تجسم و عينيت بخشيدن امكان پذير مي باشد، دقيقاً آن چيزي كه در فرآيند برنامه ريزي استراتژيك دنبال مي شود.تنها چيزي كه در برنامه ريزي استراتژيك همه افراد بايد بدانند اين است كه:”هر چيزي را كه تصور كنيم و بدان باور داشته باشيم، همان را بدست خواهيم آورد.“

اسلاید 15: برنامه ریزی استراتژیکبراي كمك به سازمانها، براي تدوين يك چشم انداز و تعيين جايگاه خود و مسير حركت درآينده، تدوين برنامه استراتژيك لازم است. فرآيند برنامه ريزي استراتژيك يك پيام مهم و اثرگذار دارد و آن اين است:”تنها چيزي كه براي شروع نياز داريم يك روياست، رويايي كه بتواند ما را در بهتر از گذشته بودن ياري دهد. تنها چيزي كه بايد در وجودمان داشته باشيم باور است، باوري كه تضمين كند رويايمان به واقعيت خواهد رسيد. تنها چيزي كه بايد انجام دهيم عمل است و زمان همين حال است.“

اسلاید 16: برنامه ریزی استراتژیکتعريف استراتژي: ( Strategy )استراتژی مفهومی نظامی دارد و ”نقشه یا طرحی برای عمل“ ترجمه شده است. بنا به تعریف استراتژی برنامه، الگوي رفتاري، سياست يا تصميمي است كه سمت و سوي ديدگاهها و جهت حركت سازمان را نشان مي دهد و به معني راهبرد مي باشد. تعريف برنامه ريزي استراتژيك: (Strategic Planning )فرآيند برنامه ريزي استراتژيك گونه اي از برنامه ريزي است كه در آن هدف، تعريف و تدوين استراتژي مطرح است. دلايل بكارگيري برنامه ريزي استراتژيك:1- برنامه ريزي استراتژيك براي محيط هاي به شدت پيچيده و متغيير طراحي شده است.2- برنامه ريزي استراتژيك براي كسب نتيجه است و بخشي از مديريت نتيجه گرا را تشكيل مي دهد.3- يك ابزار اساسي براي اعمال مديريت است.4- برنامه ريزي استراتژيك خود را تطبيق مي دهد.5- براي پشتيباني مشتريان لازم است.6- برنامه ريزي استراتژيك ارتباطات را گسترش مي دهد.

اسلاید 17: برنامه ریزی استراتژیک اجزاي تشكيل دهنده و يا عوامل اجرا كننده فرآيند برنامه ريزي استراتژيك:1- كميته راهبري:متشكل از مديران سطوح عالي سازمان مي باشد و تدوين و بازنگري چشم انداز مطلوب سازمان vision))، ماموريت سازمان، ارزش ها، اهداف كلان و تصويب برنامه ها بر عهده اين كميته مي باشد.2- كميته برنامه ريزي استراتژيك:شامل تيم اجرائي است كه مجموع دانش آنها درباره محصولات، خدمات، فرآيندها و سيستم هاي كاري مي تواند در تعيين يا بازنگري چشم انداز و در تعيين اهداف و پيشرفت كار و نتايج، موثر واقع شود شامل مديران سازمان مي باشد كه هر كدام در جايگاه خود به پياده سازي برنامه ها مي پردازند. در اين كميته مدير مالي، مدير فني، مدير كيفيت و كنترل كالا، مدير منابع انساني، مدير IT و بقيه مديران مياني سازمان حضور دارند.3- مديريت برنامه ريزي استراتژيك:اين كميته جهت مديريت كل فرآيند تشكيل مي گردد و مواردي مانند پشتيباني لازم در جهت نيل به اهداف، هماهنگي در جهت پياده سازي برنامه ها، تهيه جداول زماني و ابزارهاي لازم براي به حركت در آوردن موتور سازمان بر عهده اين افراد مي باشد.

اسلاید 18: برنامه ریزی استراتژیک روش هاي اجرائي برنامه ريزي استراتژيك:1- تدوين چشم انداز:چشم انداز سازمان بايد خلاصه، بياد ماندني، مطلوب و ايده آل مناسب را به تصوير بكشد و همه سطوح را در نظر بگيرد.2- تدوين ماموريت: - دليل وجودي سازمان - جايگاه مشتريان(ارباب رجوع) و ذينفعان - نيازها يا مشكلات بارز فعلي - بازبيني ماموريت فعلي سازمان 3- ارزش ها و اصول رفتاري: ارزش ها ملاك تصميم گيري مشترك در كليه شغلها و موقعيت هاست و باورهاي مشترك كاركنان هر سازمان است.

اسلاید 19: برنامه ریزی استراتژیک4- ارزيابي محیط دروني و بيروني: ارزيابي محیط دروني نقاط ضعف و قوت سازمان را مشخص مي سازد و ارزيابي محیط بيروني فرصت ها و تهديدها را تعيين مي كند.5- استراتژي هاي سازمان و موضوعات استراتژيك (استراتژی های اصلی): قسمتي از ماموريت وجودي سازمان را به صورت خواسته هاي بلند مدت بيان مي كند و حالت كلي، چند جانبه و وسيع دارد و در درون خود يك ايده و روش را معين مي كند.6- اهداف كلان(بلند مدت): - تعيين هدف، يك تلاش جمعي و تيمي است. - داشتن ديد سيستمي و يكپارچه ضروري است. - براي اهداف پيشنهادي، علت ها و معلول ها مشخص شود.7- سنجش و ارزيابي عملكرد: هدف از سنجش و ارزيابي عملكرد، اندازه گيري دقيق آن ميزان اطلاعاتی است که در صورت استفاده درست، موفقيت سازمان در استراتژي ها و اهداف را تضمين مي كند.

اسلاید 20: برنامه ریزی استراتژیک8- تحليل فاصله: ابزاري براي بكارگيري مقايسه سيستماتيك بين وضع موجود و وضع مطلوب است.9- اهداف خرد (اهداف سالیانه):هدف های سالیانه آرمانهای بلند مدت را به بودجه های سالانه تبدیل می کند. این اهداف مبنای مشخصی برای نظارت و کنترل بر عملکرد سازمان ارایه می دهد. اهداف خرد (سالیانه) داراي ويژگي هاي زير مي باشد:- خاص و قابل صراحت - قابل اندازه گيري- قابل دستيابي- نتيجه گرا- كوتاه مدت

اسلاید 21: برنامه ریزی استراتژیک10- استراتژي هاي عملياتي(وظیفه ای): استراتژی وظیفه ای فکر یا ایده استراتژی اصلی را به فعالیت های طراحی شده برای دستیابی به اهداف سالیانه مشخص می کند.تفاوت استراتژی وظیفه ای و اصلی:الف) افق زمانیب) مشخص بودنج) مشارکت کنندگان11- خط مشی:خط مشی ها چارچوب هایی برای راهنمایی تفکر، تصمیم گیری و اقدام مدیران و زیردستان آنها در اجرای استراتژی سازمان است. خط مشی ها که غالبا ”دستور عمل های عملیاتی“ نیز نامیده می شوند، جهت استاندارد کردن بسیاری از تصمیمات تکراری و کنترل سلیقه و اعمال نظر مدیران و زیردستان در اجرای استراتژی های عملیاتی می تواند مفید باشند. در حقیقت خط مشی ها باید از استراتژی های وظیفه ای نشات گرفته و قصد آنها کمک به اجرای استراتژی باشد.

اسلاید 22: برنامه ریزی استراتژیکویژگی های خط مشی:الف) خط مشی ها کنترل غیر مستقیمی بر فعالیت های مستقل پدید می آورد.ب) خط مشی ها برای فعالیت های مشابه راه حل های یکسانی ترویج می نماید.د) خط مشی ها تصمیم گیری را سریع تر می کند.ه) خط مشی ها پاسخ از پیش تعیین شده ای را به مسایل تکراری می دهند.و) خط مشی ها عدم قطعیت در تصمیم گیری های روزانه را کاهش می دهد.12- برنامه هاي اجرايي: پاسخ به اينكه چه كارهايي بايد انجام شود.13- ارزيابي فرآيند برنامه ريزي استراتژيك: در نهايت با ارزيابي فرآيند برنامه ريزي استراتژيك مي توان پي به موقعيت سازمان برد.

اسلاید 23: برنامه ریزی استراتژیک ويژگيهاي يك برنامه ريزي استراتژيك موفق:1- از پشتيباني راهبران و مديريت ارشد برخوردار است.2- يك فعاليت مشاركتي است و فقط به گروهي به نام برنامه ريزان محدود نمي شود.3- انعطاف پذير و متناسب با ويژگي هاي سازمان طراحي مي گردد.4- مسئوليت ها و زمانبندي فعاليت ها را به روشني بيان مي كند و قابل اعتماد بودن نتايج را تضمين مي كند. 5- مشاركت همگاني و تفاهم را ايجاد مي كند و گسترش مي دهد.

اسلاید 24: برنامه ریزی استراتژیک6- نسبت به محيط آگاه است و موضوعات محيطي را با حساسيت پيگيري مي كند.7- درباره اهداف، اقدامات، نتايج و پيامدها واقع نگر است و موضوعات را به طور جامع و يكپارچه مورد بررسي قرار مي دهد.8- شواهد انگيزه بخش براي توصيه هاي خود ارائه مي دهد.9- براي رفع اختلاف نظرها روش مناسبي ارائه مي دهد.10- پويا و جاري است و نه ايستا و راكد.11- فرآيند برنامه ريزي و برنامه ها به طور منظم و مستمر بازنگري مي شود و بهبود مي يابد.

اسلاید 25: برنامه ریزی عملیاتیبرنامه ریزی جامع چون چتری بر سازمان و عملیات آن سایه می گستراند و مدیران را در انجام فعالیت هایشان راهنمایی می کند. اما این نوع برنامه ریزی، مدیران پایه را در انجام برنامه های عملیاتی خود بی نیاز نخواهد نمود. مدیران پایه باید با الهام از اهداف و استراتژی های کلی سازمان اهداف جزئی شده در واحد تحت نظارت خود را شکل داده و برای تحقق آن کوشش نمایند.تعریف برنامه ریزی عملیاتی:برنامه ریزی عملیاتی عبارت از چگونگی تعیین اهداف و تبدیل این اهداف به صورت عملیات و پیش بینی روش های اجرای آن می باشد.

اسلاید 26: برنامه ریزی عملیاتیعناصر اصلی برنامه ریزی عملیاتی:1- هدف2- پیش بینی1- هدف:بطور کلی هدف عبارت از نقطه ای است که کوشش ها معطوف به آن می باشد.در برنامه ریزی هدف نتیجه نهایی برنامه بوده که مقصود برنامه ریز نیل به آن می باشد.

اسلاید 27: برنامه ریزی عملیاتیهدف نهایی: هدفی است که تمام سازمان امکاناتش در راه رسیدن به آن بسیج شده است.هدف کلی: یکی از زیر هدف های بلافصل هدف های نهایی سازمان بوده که به صورت عمده ترین اهداف بخش های سازمان ظاهر می گردد.هدف جزئی: هر هدف کلی به صورت یکسری اهداف جزئی تقسیم می شود.هدف مشخص: هدفی است که بطور دقیق مطالعه و محاسبه شده و با یک فعالیت قابل حصول می باشد. سلسله مراتب اهداف:هدف نهاییهدف کلیهدف جزئیهدف مشخص

اسلاید 28: برنامه ریزی عملیاتی9- متضمن راه حل های عملی باشند.10- به ماموریت سازمان توجه کامل داشته باشد.11- توالی و استمرار داشته باشد.12- متناسب با قدرت اجرایی موجود باشد.13- با نظر مجریان شکل گرفته شده باشد.14- قابل نظارت، ارزیابی و کنترل باشد.اصول تعیین اهداف در برنامه ریزی عملیاتی:1- مطالعه شده باشند.2- صراحت داشته باشند.3- محاسبه شده باشند(کمی)4- مدت انجام آن معین باشد.5- هزینه های انجام آن معین باشد.6- واقع گرا باشند.7- با اهداف کلی و بلند مدت سازمان هماهنگ باشد.8- با سایر اهداف هماهنگ باشند.

اسلاید 29: برنامه ریزی عملیاتیاولویت بندی بین اهداف:تعیین هدف، بسیار مهم می باشد. اما مهمتر و در عین حال پیچیده ترین قسمت در این خصوص، کاستن از تعداد غالبا متعدد هدف های انتخاب شده (به دلیل کمبود بودجه و سایر امکانات) و گزینش ضروری ترین هدف ها از میان آن ها می باشد.روش های اولویت بندی اهداف:1- روش نظرخواهی ساده: نظر خواهی از جامعه ذینفع2- روش نظر خواهی کامل: نظر خواهی از کل جامعه3- روش الاهم فی الاهم: طبقه بندی اهداف بر حسب اهمیت و ضرورت آن برای جامعه یا سازمان. مثل هدف خودکفایی و اینکه کشاورزان باید چه چیزی را در زمین های خود کشت نمایند.

اسلاید 30: برنامه ریزی عملیاتی4- روش جامع: همانطور که از نام آن پیداست در این روش هر هدفی از لحاظ اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی و هرکدام به شعب پایین تر تقسیم شده و به بررسی تک تک آنها می پردازیم. در این روش گاهی به اصولی که دارای اهمیت بیشتری هستند ضرایب بیشتری داده خواهد شد. 5- روش جامع مرامی: این روش همچون روش جامع بوده لیکن بر حسب مرام برنامه ریزان به هر کدام شعب و گروه ها (مثلا اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی) ضرایب متفاوتی داده خواهد شد.

اسلاید 31: برنامه ریزی عملیاتی2- پیش بینی:همانطور که اشاره گردید برنامه ریزی یک نوع آینده نگری بوده لذا اساس آن را پیش بینی تشکیل می دهد. بنابراین پس از تعیین اهداف قسمت اصلی کار برنامه ریز عملیاتی پیش بینی عملیات و کارهایی است که برای دستیابی به اهداف مورد نیاز می باشد.در پیش بینی دو عامل زمان و هزینه بسیار اساسی می باشند. سوالات مطرح در پیش بینی دقیق عبارتند از:1- چه فعالیتی؟ (پیش بینی فعالیت ها)2- از چه روشی؟ (پیش بینی روش های انجام کار)3- در چه مدت زمانی؟ (پیش بینی زمانی)4- در چه مکانی؟ (پیش بینی موقعیت مکانی برنامه) 5- با چه منابعی؟ (پیش بینی منابع)آخرین مرحله برنامه ریزی عملیاتی نیز اجرای آن می باشد.

اسلاید 32: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیتمامی کوشش های برنامه ریزان در عملیاتی ظاهر می گردد که در نهایت برای دستیابی به ماموریت های سازمان لازم می باشد. همانطور که قبلا نیزاشاره شد برنامه ریزی استراتژیک یک نوع از برنامه ریزی بوده که نهایتا به عملیات منجر خواهد شد. لیکن از دیر باز تکنیک هایی تحت عنوان روش های برنامه ریزی تصویری جهت عملیاتی کردن برنامه ها مورد استفاده قرار می گرفته است.صرف نظراز برنامه ریزی استراتژیک اکثر قریب به اتفاق برنامه ریزی های اجرایی به شیوه تصویری نموداری می باشد، زیرا:1- موضوعات بیشتری در فضای کمتری قابل بیان است.2- بسیار سریع و غالبا آسانتر تفهیم می گردد.3- اجرا، کنترل، ارزیابی و تجدید نظر در برنامه را آسانتر خواهد نمود.

اسلاید 33: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیروش های برنامه ریزی تصویری:1- روش نمودار گانت2- روش های شبکه ای1-2- روش پرت (PERT)2-2- روش سی.پی.ام. (CPM)PERT: Program Evaluation and Review TechniqueCPM: Critical Path Method

اسلاید 34: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیروش نمودار گانت:روش نمودار گانت نخستین و اساسی ترین روش تصویری در برنامه ریزی عملیاتی می باشد. این روش در خلال جنگ جهانی اول توسط هنری ال. گانت ابداع گردیده و هم اکنون نیز به عنوان یکی از بهترین روش های تصویری مورد استفاده قرار می گیرد. این روش اصولا برای زمانبندی انجام وظایف به وجود آمده و دارای دو بعد است:1- محور عمودی شرح عملیات (و یا حتی وظایف) را بر حسب تقدم و تاخر انجام آنها (مراحل انجام کار) را نمایش می دهد.2- محور افقی نیز نشان دهنده زمان می باشد.مثال:

اسلاید 35: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیویژگی های نمودار گانت:این نمودار نشان می دهد که: 1- چه کارهایی و یا عملیاتی باید انجام گیرد.2- هر کار و یا عملیات از چند وظیفه تشکیل شده است.3- چه وظایفی باید بطور همزمان دنبال گردد.4- در داخل هر عملیات چه وظایفی باید بطور سریالی انجام شود.5- زمان شروع و پایان هر وظیفه در چه تاریخی می باشد.6- دستیابی به هدف نهایی در چه تاریخی بدست می آید.

اسلاید 36: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیایرادات این روش:1- رابطه بین وظایف مختلف در هر کار مشخص نمی باشد.2- رابطه بین وظایف یک کار را با سایر وظایف کارها و عملیات دیگر مشخص نمی نماید.3- تاریخ شروع و پایان هر وظیفه مشخص می باشد، لیکن معین نشده است که در هر لحظه از زمان ما چند در صد در هر وظیفه پیشرفت خواهیم داشت.4- کنترل کردن عملیات و تعیین اینکه در هر لحظه از زمان کل عملیات در چه مرحله ای از پیشرفت می باشد دشوار می باشد.

اسلاید 37: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیروش های شبکه ای:کوشش هایی که در رفع ایرادات وارده به روش نمودار گانت به عمل آمد، برنامه ریزی به روش شبکه ای را بوجود آورد. تعریف شبکه:شبکه، تصویری جامع و دقیق از وضع کلی و تمامی مراحل لازم برای اجرای یک برنامه و روابط آن با یکدیگر است.معمولا جزیی ترین قسمت هر مرحله از کار در شبکه را فعالیت می نامند.فعالیت ( ):هر قسمت مشخص و معین از انجام یک طرح یا یک برنامه را یک فعالیت می نامند. نتیجه هر فعالیت یک رویداد بوده که خود منشاء فعالیت بعدی خواهد بود.

اسلاید 38: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیرویداد( ):رویداد نشان دهنده شروع و پایان یک فعالیت است. اساس شبکه را رویداد و فعالیت تشکیل می دهند.روش و مراحل تنظیم شبکه:1- تعریف هدف2- تهیه فهرستی منطقی از فعالیت ها3- تعیین تقدم و تاخر رویدادها و فعالیت ها4- شناخت دقیق روابط بین فعالیت ها

اسلاید 39: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیمزایای عمده برنامه ریزی شبکه ای:1- روابط بین تمامی فعالیت ها خواه به صورت مستقیم و خواه غیر مستقیم را بیان می کند.2- مشکلات و موانع احتمالی در طول برنامه را مشخص و قابل رفع می کند.3- نشان می دهد که چه فعالیت هایی باید به موازات یکدیگر و چه فعالیت هایی باید به صورت سری انجام شود.4- روابط بین فعالیت ها را بطور دقیق نشان می دهد.5- برنامه های بسیار پیچیده و مفصل را بسیار ساده و قابل درک بیان خواهد کرد.6- برای تعیین زمان دقیق هر فعالیت از آمار و احتمال استفاده می کند.7- زمان لازم جهت انجام کامل یک طرح را تقریبا دقیق بیان می کند.

اسلاید 40: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتی6- رویداد جوششی: رویدادی است که نقطه آغازین چند فعالیت است.7- رویداد واسطه:8- شماره گذاری رویدادها:رویدادها باید به صورتی شماره گذاری شوند که همواره شماره رویداد پایه کوچکتر از رویداد پایانی باشد. ضمنا رویداد تکراری مجاز نمی باشد. 9- طول کمانها:10- واحد زمان:11- حلقه در شبکه: در شبکه وجود حلقه مجاز نبوده و نباید در شبکه ها حلقه ای شکل گیرد.قواعد ترسیم شبکه:1- فعالیت پیش نیاز(پایه): 2- اصل تقدم و تاخر: قبل از شروع یک فعالیت باید کلیه فعالیت های ماقبل ترسیم شده باشد.3- نمایش فعالیت ها: هر فعالیت باید فقط یک بار بر روی شبکه ظاهر گردد.4- نمایش رویداد: شبکه باید دارای یک رویداد آغازین و یک رویداد پایانی باشد.5- رویداد پوششی: رویدادی است که نقطه پایان چند فعالیت باشد.

اسلاید 41: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیروش پرت:”پرت“ روشی جهت به حداقل رساندن تاخیر، وقفه و تضاد در انجام برنامه و هماهنگ ساختن قسمت های مختلف یک طرح اجرایی می باشد. به عبارت دیگر در این روش ما به دنبال تعیین هرچه دقیق تر زمان لازم برای نیل به یک هدف نهایی و کوتاه کردن این زمان تا حد ممکن می باشیم.پس به عبارت دقیق تر ”پرت“ مبتنی بر طول مدت اجرای برنامه و روش های کوتاه کردن این مدت قرار دارد.

اسلاید 42: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیروش برآورد زمان:TE = (A+4M+B)/6A:زمان حداقل M: زمان محتمل B: زمان حداکثر نظارت، کنترل و ارزیابی:اساس ارزیابی در روش پرت بر زمان سنجی قرار دارد، و اینکه آیا: فعالیت مورد نظر مطابق زمانی که برای آن برآورد شده، انجام می گیرد؟ مثال:

اسلاید 43: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیروش سی.پی.ام.:”سی. پی. ام.“ تقریبا همان روش ”پرت“ است با اضافه اینکه:اولا: کاهش و افزایش هزینه ها را تنها در تقبل و تطویل زمان برنامه ها ندانسته بلکه به محاسبه مستقیم هزینه می پردازد.ثانیا: چون به ندرت به اجرای برنامه های بدون سابقه می پردازد، از لحاظ برآورد زمان مشکلات بسیار کمتری داشته و کوشش خود را صرف محاسبه هزینه های برنامه می کند.

اسلاید 44: تکنیک های برنامه ریزی عملیاتیدر ”سی. پی. ام.“ برای اجرای هر فعالیت دو زمان منظور می گردد:1- زمان طبیعی که طی آن فعالیت با هزینه معمولی انجام می گردد.2- زمان فشرده که برای انجام فعالیت ها در زمان کوتاه تر و با هزینه بیشتر انجام می گیرد. بطور کلی سعی ”سی.پی.ام.“ در این است که کمترین هزینه مناسبی را که بتوان برنامه را با آن در کمترین زمان مناسب اجرا کرد را بدست آورد.

اسلاید 45: بودجه ریزی عملیاتی و قیمت تمام شدهبودجه:سندی است که نشان دهنده پیش بینی درآمدها و برآورد هزینه های می باشد.بودجه ریزی عملیاتی:بودجه ریزی عملیاتی دو عامل ”صرفه جویی“ و ”اثربخشی“ را به ابعاد بودجه ریزی سنتی اضافه می کند. در نظام بودجه ریزی عملیاتی بین ”کارایی“ و ”اثربخشی“ تمایز قایل می شویم. ”کارایی“ استفاده مفید از منابع مورد نظر بوده در حالی که ”اثربخشی“ با عملکرد کار مرتبط است.مهمترین هدف بودجه ریزی عملیاتی اصلاح مدیریت بخش عمومی و افزایش اثربخشی مخارج در این بخش می باشد.

اسلاید 46: بودجه ریزی عملیاتی و قیمت تمام شدهپس به منظور اصلاح نظام بودجه ریزی از روش موجود به روش هدفمند و عملیاتی و به صورت قیمت تمام شده سازمان مدیریت و برنامه ریزی(ماده 138 قانون برنامه چهارم) و دستگاههای اجرایی(ماده 144 قانون برنامه چهارم) موظف به انجام اموری در این زمینه گردیده اند.اهداف روش قیمت تمام شده:1- ارتقاء ارایه کیفیت خدمات به مردم2- فراهم آوردن زمینه استانداردسازی خدمات دستگاههای اجرایی3- افزایش انگیزه کارکنان و مدیران انجام دهنده فعالیت4- استفاده بهینه از منابع و ظرفیت های موجود و زمینه سازی اصلاح ساختار بودجه ریزی و اجرای بودجه5- اعطای اختیارات لازم به مدیران انجام دهنده فعالیت6- کنترل نتایج فعالیت ها و خدمات به جای کنترل مراحل انجام کار

اسلاید 47: بودجه ریزی عملیاتی و قیمت تمام شدهروش اجرایی:1- شناسایی فعالیت و خدمات قابل ارایه به روش قیمت تمام شده2- محاسبه قیمت تمام شده فعالیت و یا خدمت و تایید آن در سازمان مدیریت و برنامه ریزی3- مبادله توافقنامه بین مسئول واحد مجری و رییس دستگاه اجرایی: در این توافقنامه موضوع و عنوان فعالیت و یا خدمت، تعهدات واحد مجری و تعهدات دستگاه اجرایی لحاظ می گردد.

اسلاید 48: بودجه ریزی عملیاتی و قیمت تمام شدهنحوه و روش محاسبه قیمت تمام شده:الف) در سال اول و دوم برنامه چهارم:1- هزینه های پرسنلی( حقوق و دستمزد)2- هزینه های مصرفی(مواد مستقیم)تذکر: در محاسبه قیمت تمام شده فعالیت ها و خدمات در سالهای اول و دوم برنامه چهارم هزینه های بالاسری، سرمایه ای (اموال و دارایی)، پرسنلی غیر مستقیم و مصرفی غیر مستقیم را شامل نمی شود.

اسلاید 49: بودجه ریزی عملیاتی و قیمت تمام شدهب) بقیه سالهای برنامه چهارم:از سال سوم برنامه چهارم به بعد، حداقل 20 درصد واحدهای دستگاههای اجرایی مشمول این روش فوق قرار گرفته و علاوه بر هزینه های فوق باید هزینه های پرسنلی غیر مستقیم، هزینه های مواد مصرفی غیر مستقیم، هزینه های بالاسری و هزینه های سرمایه ای حداقل برای واحد مجری محاسبه گردد.چگونگی هزینه کرد صرفه جویی حاصل:1- میزان 60 درصد صرفه جویی حاصل جهت ایجاد انگیزه در کارکنان واحد مجری هزینه خواهد شد. 2- میزان 40 درصد باقیمانده جهت ارتقاء کیفی و تشویق کارکنان ستادی واحدهای ذیربط می باشد. از رقم فوق 30 درصد جهت ارتقاء و بهبود کیفی خدمات نظیر اصلاح نظام مدیریتی، آموزش و بهسازی کارکنان تجهیر و بازسازی امکانات و یا خرید تجهیزات برای واحد مجری و 10 درصد باقی مانده نیز جهت تشویق کارکنان ستادی که بر اجرای این آئین نامه نظارت دارند هزینه خواهد شد.

اسلاید 50: همیشه سبز باشیدبا تشکر