اصول نسخه نویسی

اصول نسخه نویسی

اسلاید 1: اصول نسخه نویسیدکتر منصوره مومن هرویمتخصص عفونی-استادیار دانشگاه علوم پزشکی کاشان

اسلاید 2: اصول نسخه نویسی صحیح نسخه بخش مهم از مراحل درمان بیماری میباشد بی توجهی نسبت به رعایت دقیق اصول نسخه نویسی میتواند منجر به بروز مشکلاتی گرددتعریف:نسخه عبارتست از یک دستورداروئی که بطورکتبی ویا شفاهی از طرف پزشک ،دنداپزشک ،ماما ویا سایر افراد ی که مطابق قانون اجازه تجویز دارو را داشته باشند صادر میگرددوجه مشخصه ای که نسخه دارویی باید دارا باشد این است که داروئی معین درزمان مشخص جهت فرد بخصوصی تجویزشود.

اسلاید 3: مشحصات یک نسخه داروئی 1-نام،آدرس وتلفن نویسنده نسخه2-نام وآدرس وسن بیمار3-تاریخی که نسخه نوشته شده است:date of prescriptionقیدتاریخ نوشته شدن نسخه برای استناد در موارد قانونی ودرمانی ضروریست وبرا ی داروهای مخدر ویا سایر داروهائی که از نظر قوانین مملکتی تحت کنترل می باشند اهمیت خاص دارد.درمورد نسخ حاوی داروهای قابل تجدید درصورتی که بیش از 6 ماه از تاریخ نوشتن چنین نسخه ای گذشته باشد پیچیدن مجدد آنها غیر مجاز است ودربسیاری از کشورها یک نسخه 6-3 ماه اعتبار دارد.

اسلاید 4: 4-عنوان نسخه یا سرنسخه: The Superscription سرنسخه یا شروع نسخه بعنوان یک سمبل با علامت RوX درهم ادغام شده مشخص می شود.به نظر میر سد مخفف شده کلمه لاتین Recipeبمعنی دریافت کنید باشد برخی از مورخین این سمبل را از ستاره ژوبیتر میدانند که توسط قدما بعنوان کمک کننده به بهبودی بیماران بکار می رفته وبا گذشت زمان تحریف وبصورت کنونی مورد استفاده قرار میگیرد.

اسلاید 5: 5-متن نسخه قسمت اصلی یامتن نسخه تحت این نام بوده وحاوی اسامی ومقادیر موارد داروئی تجویز شده می باشد.این قسمت نسخه بایستی دقت وتوجه بیشتری به آن مبذول نمود.این بخش باید خوانا،کامل وصحیح باشد

اسلاید 6: درمورد هرقلم داروی تجویز شده بطورمعمول 6 عامل باید مشخص گردد: 1-نام دارو 2-شکل دارو3-واحد داروئی4-تعداد دارو5-نحوه مصرف6-فواصل تجویز

اسلاید 7: خطاهای ناشی از عدم رعایت اصول نسخه نویسی: خطای ناشی از تحویل یک دارو بجای داروی دیگر بعلت شباهت املایی مخصوصاً درحالتهایی که خط پزشک خوانا نباشد ویا املاءکلمه را کامل ننویسد مثل Adalat, Adult cold: methimazole,methocarbamol,metronidazole خطای ناشی از تحویل یک واحد داروئی متفاوت با فرم مورد نظر (ایندرال 40 بجای ایندرال10 میلی گرمی)خطای ناشی ا زتحویل یک شکل داروبجای شکل دیگر(کپسول بجای ویال)خطای ناشی از نحوه مصرف(تزریق IMبجای IV)خطای ناشی از تحویل تعداد موردنظر دارو

اسلاید 8: 6-دستور مصرف دارو به بیمارTranscription or Direction for patient در صورتی که بیمار برای اولین بار از داروئی استفاده میکند توضیحات مربوط به نحوه کاربرد صحیح را نیز برای وی باید بیان کردجهت جلوگیری از خطرات ناشی از تفسیر غیر صحیح دستورمصرف توسط افراد غیر متخصص توصیه میشود این قسمت بطور خوانا وکامل به زبان فارسی نوشته شود واز بکار بردن اختصارات خودداری شوداکتفا کردن به نوشتن تعداد دوز روزانه بطورکلی مثلاً سه بار درروز گمراه کننده است وباید بطور دقیق فاصله آنها ذکر شود

اسلاید 9: حتی المقدو راز نوشتن کلمه طبق دستور خودداری شود زیرا دربیشتر موارد منجر به عدم راهنمائی بیمار ورعایت نکردن دستورمصرف صحیح دارو میشود.رعایت نوع غذا،نوشیدنی وسایراطلاعاتی که بیمار بایستی درمورد داروهایش داشته باشد را مشخص کند.قید کلمه حایگرین نشود یا همانطو رکه نوشته شده داده شود دربرخی کشورها الزامی است وگرنه دکتر داروساز مجاز به جایگزین کردن دارو است.در مورد دستور داروئی در صورت لزوم As required حداکثر مقدار مصرف وکمترین فاصله زمانی مصرف دارو باید قید شود

اسلاید 10: بطورمتوسط 50% بیماران داروی خود را به درستی مصرف نمیکنند که علل آن عبارتست از:الف)نشانه های بیماری فروکش کردهب) عوارض جانبی دارو بروز کردهج)بیمار دارو را کارساز نمیداندد)برنامه مصرف دارو پیچیده است(مصرف تعداد زیاد دارو)ه)فقدان آموزش لازم درمورد مصرف داروها

اسلاید 11: یک هماهنگی منطقی مابین دستورها وهشدارها که پزشک وداروساز میدهند باید وجود داشته باشدکمتراز 60% بیماران میدانندکه داروئی که میگیرند را باید چگونه مصرف کنند.پزشک باید اطمینان یابد که بیمار بخوبی نحوه مصرف وچگونگی مصرف داروهای خود رامیداند واین مسئولیت را نمیتوان بعهده هیچکس دیگر گذاشت.

اسلاید 12: 7-دستور تکرار نسخه Special instruction-reffill=renewal instruction دراین قسمت ذکر دستورات خاصی توسط پزشک لازم میباشد.مثلاًتعداد دفعاتی که نسخه بایست تکرار شود یا تجویز شود مشخص میگردد.در مواردی که نسخه احتیاج به تجدید شدن نداشته باشد نیز بایستی درقسمت reffillذکر گرددیک نسخه نباید بیش از 5 مرتبه یا بعداز 6 ماه از تاریخ صدور آن تکرار شود.

اسلاید 13: برخی از نکات مفیددرنسخه نویسی : همه بیماران نیاز به درمان با دارو ندارند ودربسیاری از موارد باراهنمائی کردن ودرمان غیرداروئی مشکل بیمار حل میشود.هرگز از نام شیمیایی دارو استفاده نکنید بویژه آنهائی که باپیشوند عدد هستند نام دارونباید به اختصار نوشته شود وبجز درموارد خاصی که تجویز یک شکل دارو برا ی بیمار مزیت داشته باشد استفاده از نام ژنریک ارجحیت دارددر صورتی که از نام تجاری استفاده شود ویا پزشک قصد دارد نوع داروی بیمار در دوران درمان ثابت بماند می بایست نام ژنریک دارو نوشته شود و.بدنبال آن کارخانه سازنده درون پرانتز قید شود وپزشک تاکید نماید که فقط همان نوع دارو داده شود نام دارو معمولاً به انگلیسی نوشته می شود.

اسلاید 14: توصیه میشود واحد داروئی حتی برای فراورده هائی که فقط با یک واحد معین دردسترس هستند نوشته شود زیرا تشخیص دارو را سهل کرده ودر صورتی که واحدهای دیگری درآینده از این دارو در دسترس قرار گیرد از بروز اشتباه جلوگیری شود.از حرف U بعنوان مخفف unit استفاده نکنید زیرا ممکنست با Oیا4 اشتباه شوداعداد اعشاری رابتنهائی با نقطه(بجای ممیز) همچون .5 نشان ندهید زیرا اگر نقطه جلب توجه نکند ممکنست با دوز 10 برابر اشتباه شود وباید بصورت 0.5 نوشته شود مانند هالوپریدول 5و,0.5

اسلاید 15: هرگز نقطه اعشاری یا صفر را بعداز اعداد صحیح قرار ندهید مانند 2.0 بلکه باید بصورت 2نوشته شود زیرا اگر نقطه اعشاری جلب توجه نکند ممکنست با دوز 10 برابراشتباه شود .عدم استفاده از صفر قبل از ممیز باعث اشتباه ممیز با عدد یک میگردد.مطمئن شوید راه تجویز دارو را صحیح نوشته اید وباعث بروز اشتباه نمیشود حتی الامکان تعداد یک دارو را با اعداد رومی ننویسید چون موجب بروز اشتباه میشود .در صورتی که بیمار دچار افسردگی است ویا خطر خودکشی وجود دارد مقدار کل داروی مورد نیاز باید بطور منقسم نسخه شود بطوری که هر قسمت در صورت مصرف یکجا کمتراز مقدار کشنده باشد دراین مورد حتماً به بیمار هشدار لازم داده شود

اسلاید 16: تعداد اقلام داروئی یک نسخه حداقل ممکن باشد زیرا امکان تداخلات داروئی احتمالی راکاهش میدهددر نوشتن فرمولاسیونهای ترکیبی ماده داروئی موثر را اول وسایر موارد رادر زیر آن بنویسید وکلیه اجزاء فرمولاسیون ترکیبی را دریک کروشه مشخص کنید وزن نهائی فراورده را معلوم نمائید کلیه اجزا ء به درصد ویا به گرم نوشته شود.یعنی بر مبنای واحد یکسان درج گردد.به بیماران مبتلا به صرع،اختلالات غدد درون ریز وبیماران قلبی وعروقی توصیه کنید که داروی خود را فقط از یک شرکت تولیدی تهیه کنند زیرا تفاوت فرمولاسیون یک داروی معین که توسط چند شرکت تولید میگردد باعث میشود که تغییر نوع دارو منجر به بروزخطراتی برای بیمار گردد

اسلاید 17: درتجویز دارو به بیماران آسیب پذیر (کودکان،زنان باردار وشیرده،سالمندان،بیماران کبد ی وکلیوی و..) باید احتیاط شودداروهای تجویز شده نباید با یکدیگر تداخل خطرناک داشته باشندکاربرد داروها بایست براساس متون علمی باشد نه تجربه های شخصی واعمال سلیقه فردی که مقبولیت علمی ندارددر تجویز دارو برای بیمارانی که دارای رژیم فاقد قند ونمک یاالکل هستند دقت نمائید زیرا بسیاری داروها حاوی این مواد هستند( شربت والگزیر حاوی قند والگزیر حاوی الکل است)سدیم یا پتاسیم بنزاتین پنی سیلین میتواند تعادل الکترولیتی رادچار اختلال کند چون بخصوص دردوزاژ بالا مقادیر زیادی از این الکترولیتها را وارد بدن میکند

اسلاید 18: کپسول Capsule کرمCreamقطره DropالگزیرElixirانما EnemaپمادPomad/ Ointment غرغره GarglesژلGelاسپری Sprayمحلول SolutionلوسیونLotionدهان شویهMouth washesویالVial پرل PearlشربتSyrupسوسپانسیونSuspansionبخورInhalerسرم Serumآمپول Ampuleپودر Powderشیاف SuppositoriesقرصTabletEnteric-Coated Enteric- Tablets(E.C.T)Buccal or Sublingual Chewable Tablet Effervescent Tablet Immediate Release Tablet(I.R) Extended Release Tablet orSustainedrelease(SR),Retard Vaginal Tablet