اصول و مبانی اپیدمیولوژی بیماری های غیر واگیر

اصول و مبانی اپیدمیولوژی بیماری های غیر واگیر

اسلاید 1: اصول و مبانی اپیدمیولوژی بیماری های غیرواگیر با اقتباس از اسلاید هایدکتر حمید سوری (استاد اپیدمیولوژی) د ع پ شهید بهشتی

اسلاید 2: Epidemiological:NCD overriding CD, & double burden of diseases in many developing countriesDemographic:Population ageingLifestyles:Diets are rapidly changing Physical activity reducingTobacco use increasingUrbanization:Growing cities Globalisation:Increasing global influencesThe World Health is in Transition

اسلاید 3: Epidemiological Transition of Diseases: Pattern of Diseases in the PastTransition of Diseases Industrialization, Urbanization, MotorizationChanging the EnvironmentChanging the BehaviorChanging of the Population structure (Aging) Health & Medical Promotion (Prevention)Changing the LifestyleRisk Factors

اسلاید 4: Key Points:Most relevant Components of H-R Lifestyle pattern:Lifestyle TransitionHealthy Dietary HabitsLeisure-time & EntertainmentsRest/Leisure-time physical activities/ExerciseSmoking/Substance AbuseSexual behaviorUse of Health & Medical ServicesStressWork-related issues Work in Transition

اسلاید 5: The world of work is changing: (Work Transition)Work is more complicated/ varyWork is more skilled, more training is needed, Increasingly men have been replaced by machines Work is more hazardousThe demand of workers has been increased Shorter hours, 6-8 hours per dayShorter days per week (4-6 days/week)Shorter working years (20-30 years)

اسلاید 6: موهومات و سوء تعبیرهاNCDs perceived to be: The preserve of wealthy countries and populations Not preventable Affecting mainly the elderly Treatable with modern medicine

اسلاید 7: علل مرگ مردم دنیا در سال 1900

اسلاید 8: Injuries (9.1%)Noncommunicableconditions (59.0%)Communicable diseases, maternal and perinatal conditions and nutritional deficiencies (31.9%)Total deaths: 55,694,000Source: WHO, World Health Report 2001علل مرگ مردم دنیا در سال 2000

اسلاید 9: InjuriesNoncommunicableconditionsCommunicable diseases, maternal and perinatal conditions and nutritional deficienciesAFREMREURSEARWPRAMR255075%Source: WHO, World Health Report 2001Deaths, by broad cause group and WHO Region, 2000

اسلاید 10: علل مرگ مردم دنیا در سال 2005

اسلاید 11:

اسلاید 12:

اسلاید 13: 7 main risk factors relate to diet, physical activity and tobaccoBlood pressureTobaccoCholesterolFruit and vegetable intakeAlcoholHigh BMIPhysical Activity

اسلاید 14: 20205-910-1415-1920-2450-5440-4430-340-425-2945-4960-6435-3955-5965-6975+MALESFEMALESAge70-74Source: World Bank, WDI, 20032000Aging

اسلاید 15: حوادث ترافیکیSource: World Health Organization, World Report on Road Traffic Prevention, April 2004

اسلاید 16: استراتژی های اصلی پیشگیری بیماری های غیر واگیرآموزش بهداشت و ارتقائ سلامتیبرقراری مقررات و قوانین حمایتی و تغییر در سیاست های اجتماعیغربالگری و درمان صحیح بیماری هاکنترل مخاطرات محیطی (اصلاح محیط- اصلاح مهندسی)ایمنسازی

اسلاید 17: NCDs are a threat to all countries Prevention can be effective Failure to prevent will lead to greater burden and rising costs associated to NCDs…Key Messages

اسلاید 18: اپیدمیولوژی سوانح ترافیکیRoad Traffic Injuries (RTIs)

اسلاید 19: How are injuries generally classified?A. Unintentional (i.e. accidental) including road traffic injuries, poisoning, falls, fires, drowning, and “other unintentional injuries”. B. Intentional (i.e. deliberate) comprising self-inflicted injuries, interpersonal violence, war-related injuries, and “other intentional injuries”. C. Undetermined intent (i.e. when it is difficult to judge whether an injury was inflicted intentionally or accidentally).

اسلاید 20: چند واقعیت درباره سوانح ترافیکی

اسلاید 21: 22│2/1 ميليون نفر براثر تصادفات جاده اي كشته کشته شدن روزانه به طور متوسط 3242 نفر در جاده هاي سراسر دنيا 20 تا 50 ميليون نفر در اثر سوانح ترافیکی مجروح يا ناتوانمصدومیتهاي ترافيكي يازدهمين علت مرگ در جهان و مسئول 1/2 درصد كل موارد مرگ به حساب مي­آيد. به­علاوه، مرگ ناشي از مصدومیت هاي ترافیکی، 23 درصد كل موارد مرگ ناشي از مصدومیت ها را در جهان به خود اختصاص ميدهد. Copyright Etienne Creux, Pretoria News Road traffic injuries are a huge public health and development problem in a year

اسلاید 22: 23│توزيع جهاني مرگ ناشي از حوادث بر حسب علتRoad traffic injuries account for 23% of all injury deaths worldwideSource: WHO Global Burden of Disease project, 2002, Version 1

اسلاید 23: Percentage of all Injury Deaths Caused by Mechanical Energy31%22%8%13%26%Motor VehicleFirearmsFallsOther Mech. E.Not Mechanical

اسلاید 24:

اسلاید 25: 26│ 2030 Disease or injury2002Disease or injury10. Perinatal conditions10. Road traffic injuries9. Tuberculosis9. Trachea, bronchus, lung cancers8. Road traffic injuries8. Tuberculosis7. Trachea, bronchus, lung cancers7. Diarrhoeal diseases6. Diabetes mellitus6. Perinatal conditions5. Chronic obstructive pulmonary disease4. Chronic obstructive pulmonary disease4. HIV/AIDS3. HIV/AIDS3. Lower respiratory infections2. Cerebrovascular disease2. Cerebrovascular disease1. Ischaemic heart disease1. Ischaemic heart disease5. Lower respiratory infectionsWHO predicts that road traffic injuries will rise to eighth place by 2030 as a cause of death

اسلاید 26: 27│تصوير آینده و روندهاي كليتعداد كلي مصدومیت هاي ترافيكي در جهان رو به افزايش است، ولي روند كلي مرگ ناشي از آسيب هاي ترافيكي در كشورهاي با درآمد بالا از دهه 1970 رو به كاهش و در كشورهايي با در آمد كم و متوسط رو به ازدياد بوده است. طبق برآورد صورت گرفته، جايگاه مصدومیت ­هاي ترافيكي به عنوان يك عامل سهيم در بار جهاني بيماريها از رتبه دهم در سال 2002 به رتبه هشتم در سال 2030 ارتقا خواهد يافت.در صورت عدم انجام اقدام جدي، افزايش 83% براي كشورهايي با درآمد كم و متوسط و كاهش 27 درصدي براي كشورهايي با درآمد بالا پيش بيني شده است. تخمين كلي در صورت عدم انجام اقدام مناسب، افزايش 67 درصدي مرگ ناشي از آسيب هاي ترافيكي تا سال 2020 است

اسلاید 27: 28│Source: Kopits E, Cropper M., 2003.The World Bank predicts that road traffic deaths will increase by 67% worldwide between 2000 and 2020

اسلاید 28: 29│برآورد جهاني هزينه سوانح ترافیکی518 ميليارد دلار در جهانبراي كشورهايي با درآمد كم و متوسط 65 ميليارد دلار، يعني به­مراتب بيشتر از كل بودجه عمراني آنها است،1تا 5/1درصد توليد ناخالص ملي (GNP) در كشورهاي با درآمد كم و متوسط 2 درصد توليد ناخالص ملي (GNP) در كشورهاي با درآمد بالا.

اسلاید 29: 30│ همه ساله در جهان قريب به 2/1 ميليون نفر به­علت سوانح ترافيكي كشته ميشوند.20 تا 50 ميليون نفر ديگر به دنبال اين سوانح مجروح يا معلول ميشوند.مصدومیت های ترافيكي 1/2 درصد كل مرگ و مير و 23 درصد مرگ ناشي از حوادث را در جهان به خود اختصاص مي دهد.طبق برآورد صورت گرفته، جايگاه مصدومیت های ترافيكي به عنوان يك عامل سهيم در بار جهاني بيماري ها از رتبه دهم در سال 2002 به رتبه هشتم در سال 2030 ارتقا خواهد يافت.در چهار دهه گذشته، روند مرگ ناشي از مصدومیت های ترافيكي در كشورهاي با درآمد بالا رو به كاهش و در بسياري كشورهاي با درآمد كم و متوسط رو به افزايش بوده است.به طور كلي، مرگ ناشي از آسيب هاي ترافيكي 85 ميليارد دلار است كه 65 ميليارد دلار آن مربوط به كشورهايي با درآمد كم و متوسط است.مصدومیت های ترافيكي بار مالي زيادي را به خانواده ها تحميل مي كند. خانواده هاي زيادي به سبب هزينه طولاني درمان، از دست دادن نان آور خانواده و يا هزينه­هاي بالاي مورد نياز براي نگهداري فرد ناتوان به سوي فقر كشانده مي شوند. بازماندگان تصادفات، خانواده ها، دوستان و ساير خدمت دهندگان اغلب دچار تاُلمات اجتماعي، جسماني و روانی مي شوند. نكات كليدي

اسلاید 30: اهميت مسئلهاز مهمترین علل مرگ قابل پیشگیری در بسیاری از کشورهای جهان است.در سال 2005، حدود 6 میلیون مرگ بدلیل حوادث رخ داده است که حدود 4 میلیون از نوع غیر عمدی و 2 بدلیل حوادث عمدی بوده است. قربانیان حوادث بیشتر 15 تا 45 ساله ها هستند (حدود 45 درصد علت مرگ این گروه سنی حوادث هستند)طی دهه گذشته حوادث خانگی و ترافیکی در بسیاری کشورهای توسعه یافته صنعتی روند رو به کاهش، ولی در کشورهای در حال توسعه روند رو به افزایش داشته است. در صورت پیشگیری از مرگ ناشی از حوادث می توان تا 5/4 سال امید به زندگی در بدو تولد را افزایش داد. حدود 10 تا 15 درصد هزینه های درمانی کشورها صرف رسیدگی به مصدومین حوادث می شود.

اسلاید 31: مرگ ناشی از آسیب ها – برآوردهای سازمان بهداشت جهانی در سال 2005آسیب ها با حدود 200 میلیون سال عمر تعدیل شده بر حسب ناتوانی (DALYs) حدود 14 درصد بار کل بیماریها را بر عهده دارند

اسلاید 32: اهميت مسئله در ایرانروزانه حدود 133 مرگ به دليل حوادث غير عمدي و 20 مرگ به دليل حوادث عمدي بیشترین میزان مرگ ناشی از حوادث بدلیل مصدومیت های غیر عمدی است (0/125 در 100000).حدود 20 درصد کل مرگ ها و 9/26 درصد کل سال های از دست رفته عمر به دلیل مصدومیت های ناشی از حوادث است. ایران با داشتن میزان مرگ حدود 43 در صد هزار برای حوادث ترافیکی وضعیتی منحصر به فرد در جهان دارد.

اسلاید 33: توزیع مرگ روزانه در ایران در سال 1382

اسلاید 34: آمار مرگ مرگ ناشی از آسیب ها در ایران در سال 1382

اسلاید 35: Time - Placeاز نظر فراوانی بیشترین مرگهای سالانه سوانح رانندکی کشور در: شهریور ماه با حدود 3200 موردایام عید نوروز (25 اسفند تا 15 فروردین) با حدود 1500 مورد در استان تهران با حدود 8380 مورد (11.3% کل کشور) و خراسان با 752 مورد (10.13% کل کشور) بیشترین نقاط حادثه خیز کشور در استانهای زنجان (123)- مازندران (111 گلستان (109)، اصفهان (108) و گیلان (106) در 65% موارد مرگ سرنشین کمربند ایمنی نبسته بوده

اسلاید 36: پیشگیری و کنترل سوانح ترافیکی مروری بر مدل های موجود

اسلاید 37: 38│ رویکردهای پیشگیری از مصدومیت ها (سوانح ترافیکی) رویکرد بهداشت عمومی، Public Health Approach ماتریس هادون Haddon Matrix رویکرد سامانه ها. Systems Approach

اسلاید 38: 39│3)Develop and evaluate interventionsWhat works?2)Risk factor identificationWhat are the causes?1)SurveillanceWhat is the problem?4)Implementation How is it done?چهار گام رویکرد بهداشت عمومی

اسلاید 39: 40│ رویکرد سامانه ها systems approachاجزاء متشکل این سامانه شامل وسایط نقلیه موتوری، راه ها و استفاده کنندگان از جاده ، در کنار محیط های فیزیکی ، اجتماعی و اقتصادی آنها می باشد. کم خطر تر کردن یک سامانه ترافیک جاده ای ، نیازمند یک رویکرد سامانه ای است یعنی درک سامانه به عنوان یک کلیت و تعاملات بین اجزاء سازنده آن و شناسایی موقعیتهایی که پتانسیل اقدامات مداخله ای – اصلاحی وجود دارد. به ویژه این امر نیازمند درک این مطلب است که بدن انسان در برابر جراحات و صدمات بسیار حساس و آسیب پذیر بوده و انسان جایزالخطا است. سامانه ترافیک جاده ای ، آن سامانه ای است که خود را با حساسیت ها و خطاپذیری انسان وفق داده ، به نحوی آنها را جبران نماید.

اسلاید 40: Advances in the Epidemiology of Injuries as a Basis for Public PolicyWilliam Haddon

اسلاید 41: William Haddon, Jr.Father of Injury Epidemiology

اسلاید 42: William Haddon, Jr.Looked at injury research as a scienceone of the first investigators to characterize energy as the “agent” of injuriesPhases of crashesLink of phases to epidemiologic triad to identify processes of injury prevention

اسلاید 43: The Crash SequencePre-crash PeriodCrash PeriodPost-crash Period

اسلاید 44: The Haddon Matrixuse for planning, resource allocation, strategy identificationHumanVehicleEnvironmentPre-eventEventPost-event

اسلاید 45: The Haddon Matrixعواملعواملعواملمرحلهمرحله انسانوسایط نقلیه محیطقبل ازتصادفپیشگیری ازتصادف-اطلاعات- نگرش ها- نواقص وعیوب- برقراری واعمال مقررات از سوی پلیس- کیفیت جاده- روشنایی- ترمز- توانایی استفاده و کار- مدیریت سرعت- طراحی وچیدمان جاده- محدوده های سرعت- تسهیلات عابر پیادهدرزمان تصادفپیشگیری از مصدومیت ها در حین تصادف- استفاده از مهار کننده ها-نواقص و عیوب- مهار سرنشینان- سایر وسایل ایمنی- طراحی محافظت کننده در مقابل تصادف- اشیاء کنار جاده با هدف حفاظت در مقابل تصادفبعد از تصادفحفظ زندگی- مهارت های کمک های اولیه-دسترسی به مراکز درمانی-راحتی در دسترسی-خطر حریق-تسهیلات امداد نجات-ترافیک وبند آمدن راه

اسلاید 46: 47│ یک سانحه ترافیکی نتیجه تعامل بین دسته ای از عوامل مختلف است که ممکن است به نظر برسد برخی از آنها به طور مستقیم با صدمات سوانح ترافیکی مرتبط نباشند. رویکرد بهداشت عمومی نه تنها در تجزیه و تحلیل عوامل خطر مفید است بلکه چارچوبی را فراهم می سازد که تصمیم گیرندگان را برای کل فرآیند، از مرحله شناسایی مشکل تا به کارگیری اقدامات اصلاحی – مداخله ای ، راهنمایی می کند. عوامل خطرزای عمده را می توان در 4 گروه دسته بندی نمود: عوامل مؤثر بر مواجهه با خطر ، از قبیل عوامل جمعیتی و اقتصادی، سطح استفاده از وسایط نقلیه و اقدامات برنامه ریزی کاربری زمین. عوامل مؤثر بر رخداد تصادف ، مثل سرعت نامناسب و بیش از حد ، نوشیدن الکل و رانندگی ، طراحی راه ناایمن و فقدان الزام اثربخش قوانین و مقررات ایمنی. عوامل مؤثر بر شدت تصادف و مصدومیت ، مثل عدم استفاده از کمربندهای ایمنی ، مهارکننده های کودک یا کلاه های ایمنی ، حفاظت ناکافی وسیله نقلیه در برابر تصادف در جهت حفظ سرنشینان و افراد برخورد کننده با وسیله نقلیه و استفاده از الکل.عوامل مؤثر بر پیامدها و عوارض بعد از تصادف ، مثل تأخیر در شناسایی تصادف و فراهم آوری اقدامات جهت زنده نگه داشتن فرد و حمایت روانشناختی. نکات کلیدی

اسلاید 47: با اقتباس از اسلاید هایدکتر حمید سوری (استاد اپیدمیولوژی)- د ع پ شهید بهشتیبسم الله الرحمن الرحیماپیدمیولوژی مصدومیت هاسقوط، سوختگی، غرق شدگی، مسمومیت و حمله حیوانات

اسلاید 48: Epidemiological measures of deaths from unintentional injuries in IRAN by type of injury (total deaths = 66 846; total population = 16 740 637)

اسلاید 49: Epidemiological measures of deaths from intentional injuries in IRAN by type of injury (total deaths = 66 846; total population = 16 740 637) Type of injury% of all deathsTotal rate /100 000 Rate per 100 000 Rate per 100 000 Mean age of death (years)YLLTotal deathsType of injury% of all deathsTotal rate /100 000 RuraUrban Mean age of death (years)YLLTotal deathsHomicide/ injuries inflicted by another person0.512.02.61.732.09 714338Injuries by explosion of mines0.261.01.30.827.75 330171Legal intervention0.110.50.30.633.12 17176Operations of war0.030.10.10.128.659019Assault by other specified means0.080.30.30.434.81 52956Intentional self-harm by:Smoke, fire and flames0.582.32.82.026.912 498391Hanging0.371.51.41.532.37 041245Self-poisoning0.301.21.70.929.16 187202Drugs, medicaments and biological substances0.070.30.20.330.81 34845Rifle and shotgun0.060.20.40.127.91 28541Drowning and submersion0.010.00.010.040.21235Jumping from a high place0.000.00.010.023.0351Other self-harm unspecified means0.150.60.80.527.83 243103Total2.5310.011.928.930.351 0941693

اسلاید 50: صدمات خانگی Fallsسقوط Burns سوختگی Drowning غرق شدگی Poisoning مسمومیت Animal-related صدمات مرتبط با حیوانات

اسلاید 51: Injuries due to falls

اسلاید 52: صدمات ناشی از سقوطعوامل خطر:سنجنسیتمصرف الکلعیوب بینایی- واکنش زمانی Reaction timeعیوب هشیارینقصان حرکتیعوامل شغلینبودن امکانات محافظتیشرایط خاص اقتصادیطراحی نامناسب محیط شهری

اسلاید 53: Older persons falls سقوط درسالمندانage(>80) سن past history of fallسابقه قبلی سقوط low body mass index, osteoporosis (for fracture)muscle weakness ضعف عضلانی gait deficit نقص راه رفتن balance deficit نقص در حفظ تعادل visual deficit نقص بینایی Arthritis Depression افسردگی cognitive impairment عیوب شناختی medication (number >3 or 4) and psychotropic drugs

اسلاید 54: Older persons falls سقوط درسالمندانعوامل خطر محیطیnew environment محیط جدید slippery or uneven floor سطح لغزنده یا نا هموارpoor lighting نور کم

اسلاید 55: Falls in Older Adults سقوط در سالمندان

اسلاید 56: Photo by Susan BakerFalls in Children سقوط در میان کودکان

اسلاید 57: Falls in Children سقوط در میان کودکان

اسلاید 58: Burn injuries صدمات ناشی از سوختگی Agents: عامل بیماری زا flames (fire) شعله آتش hot liquids (scalds) مایعات داغ hot solids (contact burns) مواد جامد داغ ultraviolet radiation (sunburn) radioactivity electricity برق chemicals مواد شیمیایی

اسلاید 59: Fire-related burns سوختگی های ناشی از آتش سوزی

اسلاید 60: Fire-related burns سوختگی های ناشی از آتش سوزی

اسلاید 61: Burn injuries صدمات ناشی از سوختگی Risk factors: عوامل خطر Age سن Smoking مصرف دخانیات/سیگار Alcohol مصرف الکل local cultural practices مسائل فرهنگی منطقه gender inequality تبعیض جنسی Violence خشونت Epilepsy صرع socioeconomic status وضعیت اقتصادی- اجتماعی

اسلاید 62: سوختگی ناشی از شعله ور شدن ناگهانیFlash Burn

اسلاید 63: Partial thickness / second degree سوختگی درجه دو

اسلاید 64: Partial and full thicknessسوختگی درجه سه

اسلاید 65: Skin Anatomy

اسلاید 66: Burns and their prevention in Somalia

اسلاید 67: Drowning injuries صدمات مربوط به غرق شدگی

اسلاید 68: Drowning injuries صدمات مربوط به غرق شدگی

اسلاید 69: Drowning injuries صدمات مربوط به غرق شدگی Risk factors: عوامل خطرAge سن Gender جنسیت Occupation شغل Floods سیل Transportation حمل و نقل Alcohol مصرف الکل Epilepsy صرع socioeconomic status وضعیت اقتصادی-اجتماعی access to bodies of water دسترسی به مناطق آبیlack of flotation devices عدم وجود تمهیدات ایمنی

اسلاید 70: Unintentional poison-related injuries

اسلاید 71: Unintentional poison-related injuriesصدمات ناشی از مسمومیت های غیر عمدی

اسلاید 72: Unintentional poison-related injuriesصدمات ناشی از مسمومیت های غیر عمدیRisk factors: عوامل خطر زا age سن gender جنسیت occupation:Pesticides آفت کش ها petroleum products مواد نفتی toxic products of combustion مواد سمی قابل اشتعال Alcohols الکل bio-toxins سموم بیولوژیک access to hazardous products دسترسی به مواد پرمخاطره poor product safety practices عدم استفاده از وسایل ایمنی محافظتی

اسلاید 73: Attractive appearance of medicines

اسلاید 74: Child resistant storage

اسلاید 75: Animal-related injuries صدمات مرتبط با حیوانات Problem not well documented worldwide mostly occur in rural settings (poor reporting) Several implications and consequences rabies هاری allergic reactions واکنش های آلرژیک physical trauma صدمات جسمی other infectious consequences سایر عفونت های بعدی poisoning مسمومیت

اسلاید 76: Injuries due to animal bites صدمات مرتبط با حیوانات Types of injuries انواع صدمات Bites گاز گرفتگی dogs سگ cats گربه wildlife حیوانات وحشی others سایر حیوانات Envenomationsآلودگی به سم snakes مار marine life حیوانات دریایی insects and arachnids حشرات و عنکبوتیانOther (e.g. falls, kicks, crushing) سایر صدمات (مانند: سقوط، لگد خوردن، زیر دست وپا ماندن)

اسلاید 77: Intervention مداخله Prevention and controlپیشگیری و کنترل

اسلاید 78: Selected interventionsمداخلات انتخابی Falls سقوط - supervision of children in the home- strength and balance training exercise for older persons- design of non-slippery surfaces for the home- use of protective railings in home environments- design of additional physical aids for the physically impaired- use of protective devices in occupational settings (ropes, fences, scaffolding) Burns سوختگی ها - use of safer stoves and less hazardous fuels- limit height of open flames in housing- lower temperature of hot tap water- improve design of kitchen utensils and cooking surfaces- use of smoke detectors and fire sprinklers- fire proof cigarettes- use of fire retardant fabrics and fire resistant designs- safety regulations for housing design

اسلاید 79: Drowning غرق شدگی - pool fencing- child supervision and education- use of flotation devices- life guard training Poisoning مسمومیت - child-resistant caps- restricted access to substances- occupational protective devices Animal-related صدمات مرتبط با حیوانات - vaccination of pets- control of stray animals- improvement of urban hygiene (pest control)- rodent-proof storage facilities- occupational protective devices (gloves, boots)- availability of anti-venomsSelected interventions مداخلات انتخابی