انگل شناسی ۴

انگل شناسی ۴

اسلاید 1: با مومنین با ایثار رفتار کن و با سایرین با انصافامیرالمومنین(ع)

اسلاید 2: کرم های پهن

اسلاید 3: فاسیولا هپاتیکولافاسیولا هپاتیکا جز خانواده پلاتی هلمنت ها (کرم های پهن) و از رده ترماتود (trematoda) و از کلاس دیژناها (Digenea) است.باعث بیماریهای دیستوماتوز، فساد کبدی، کپلک می شود که سابقا به آن Distomum hepaticum می گفتند. این انگل در داخل مجاری صفراوی كبد علفخواران و انسان زندگی می كند. در گوسفند، گاو، سگ، خرگوش، فیل، میمون، الاغ، گوزن و بز کوهی دیده می شود. انسان میزبان اتفاقی این انگل است. این كرم بیماری فاسیولوزیس یا كرم كپلك گوسفند را در انسان و علفخواران ایجاد می كند.

اسلاید 4:   مورفولوژی فاسیولا هپاتیكااین كرم پهن، برگی شكل (leaf-like)، گوشتی و به ابعاد 3-2 سانتی متر طول و 8/0 تا 3/1سانتیمتر عرض است. سر كرم باریك و مخروطی شكل و قسمت قدامی پهن و عریض است. در سطح پشتی شکمی پهن است. دو بادكش دهانی و بطنی (acetabulum) دارد و درقسمت قدامی دارای مخروط راسی یا Cephalic cone است. بادکش شکمی سطحی است. كرم به رنگ خاكستری- قهوه ای است.. کوتیکول، دارای فلسهای محکم، زبر و ضخیم است و در حفاظت کرم نقش دارد.

اسلاید 5: دستگاه گوارش دهان در ناحیه شکمی قرار دارد و اتاق دهانی قیفی است. اندازۀ بادکش دهانی 1 و شکمی که نزدیک به آن است ۶/۱ میلیمتر است pharynx، کوتاه، گرد و عضلانی است  مری کوتاه و باریک. روده دوشاخه و روده کور با تعداد زیاد سکوم یا دیورتیکول که در سمت خارجی بسیار منشعب هستند دیده می شود. تغذیه از خون و مواد داخل مجاری صفراوی (تا 8/1 میلی لیتر خون در روز) با مکش انجام می گیرد. دفع مواد زائد هم از طریق دهان است.

اسلاید 6: سیستم تنفسی، عصبی و ترشحیتنفس کرم بی هوازی از مسیر گلیکولیز است  سیستم ترشحی شامل سلولهای شعله ای، توبولهای ترشحی، کانالهای ترشحی پشتی و شکمی و کانال ترشحی اصلی و منفذ ترشحی می باشد. سیستم عصبی شامل مرکزی (عقده های مغزی گردآمده بوسیله حلقه عصبی اطراف مری)، سیستم محیطی (سه طناب طولی پشتی، شکمی و طرفی) و اندامهای حسی بیشتر دور بادکشها است. 

اسلاید 7: تخم كرم فاسیولا هپاتیکا بیضی شكل با اندازه 145-150 میكرون، دریچه دار كه در داخل آن توده سلولی قرار دارد. تخم در سرما و خشكی از بین می رود ولی در شرایط مرطوب بیش از یك سال زنده می ماند. لازم به ذکر است که طول عمر كرم  هم 10 سال یا بیشتر است.

اسلاید 8: چرخه زندگی کرم فاسیولا تخم انگل  در زیر دمای 10 درجه و بالای 30 درجه رشد نمی کند میراسیدیوم در 30 درجه سانتی گراد در مدت 9-15 روز تشکیل می شود و آنزیم hatching در این مرحله نقش دارد. آنزیم hatching در اثر قرار گرفتن در معرض نور ترشح می شود. این آنزیم مواد شیمیایی را که باعث انسداد دریچه تخم شده بودند را حل می کند. عمر میراسیدیوم مژه دار 8 ساعت است. 

اسلاید 9: میراسیدیوم بعد از ورود به بدن میزبان واسط تبدیل به یک لارو طویل کیسه ای شکل توخالی به نام اسپوروسیت می شود. هر اسپوروسیست ۸-۵ ردی ایجاد می کند. ردی بسیار کاملتر، متحرک و دارای دستگاه گوارش است و به غدد گوارشی حلزون مهاجرت، تبدیل به ردی مادر و داخلش ردی های دختر تشکیل (مثل پاراگونیموس) و از آنها هم ۲۰-۱۴ سرکر تولید می شود. سرکر از راه کیسه هوایی حلزون وارد آب و تا یک ساعت بعد روی گیاهان آبزی به متاسرکر تبدیل می شود.

اسلاید 10: متاسرکرها به گیاهان آبزی اطراف آبهای روان سطحی چسبیده و با از دست دادن دم تبدیل به کیست می شود. در صورتیکه این گیاهان توسط انسان بدون شستشوی لازم و به صورت خام مصرف شود. در دوازدهه انگل از کیست متاسرکر خارج شده و شروع به سوراخ کردن مخاط روده می‌نماید تا به حفره صفاقی برسد. در این مرحله نوزاد انگل که تازه از کیست خارج شده ‌است تغذیه نمی‌کند ولی زمانیکه پس از چند روز خود را به بافت پارانشیم کبدی برساند، تغذیه خود را آغاز خواهد کرد.

اسلاید 11: با رسیدن نوزاد نابالغ به بافت کبد مرحله بیماریزایی عفونت آغاز شده و کم خونی و سایر علایم بیماری در انسان مبتلا مشاهده می‌گردد. انگل تا شش هفته در بافت کبد به مهاجرت می‌پردازد تا نهایتاً به مجاری صفراوی راه پیدا کند تا در آنجا بالغ شده و تخم تولید نماید. تخم نیز مهاجرت کرده و از طریق مدفوع دفع می گردد. هر کرم کبد در هر روز تا ۲۵۰۰۰ عدد تخم نیز می‌گذارد و یک گوسفند حتی در صورت آلودگی خفیف به انگل تا ۵۰۰۰۰۰ تخم در روز در مرتع رها می‌کند.

اسلاید 12:

اسلاید 13: فاسیولازیسفاسیولازیس به عفونت ناشی از ابتلای انسان ها و دام ها به انگل های جنس فاسیولا ( فاسیولا هپاتیکا و فاسیولاژیگانتیکا ) اطلاق می شود . انگل های فاسیولا کرم های برگی شکل از رده ترماتودها می باشد که انگل طبیعی حیوانات نشخوار کننده از جمله گوسفند ، بز ، گاو ، گاومیش ، خوک ، شتر و غیره می باشند. این کرم ها مراحل اولیه رشد خود را در بافت کبد طی کرده و پس از بلوغ جنسی، در مجاری صفراوی کبد مستقر می شود و موجب آسیب به آن می شود. در ایران فاسیولازیس حیوانی تاریخچه ای طولانی داشته و همواره به عنوان یک مشکل مهم دامپزشکی مورد توجه قرار داشته است.

اسلاید 14: اولین مورد انسانی بیماری در ایران در سال 1334 تشخیص داده شد از آن زمان سالانه معدودی از بیماری در استان های مختلف ( به ویژه استان های گیلان، مازندران، کرمانشاه و اصفهان) گزارش شده است. در گیلان دو اپیدمی بزرگ در سال های 1368 و 1378 بوقوع پیوست که بیش از 10000 نفر مبتلا شدند. ویژگی های استان گیلان از جمله میزان بارندگی بالا که چندین برابر میانگین کشوری آن است، درجه حرارت و رطوبت مناسب، وجود منابع آبی و کانال های کشاورزی، وجود شالیزار های وسیع و دامهای رها در منطقه، تراکم جمعیت بالا، وجود سبزیجات آبزی معطر وحشی در اکثر مناطق استان و عادت جمعیت- های ساکن در منطقه در خوردن این قبیل سبزیجات به صورت خام در استقرار بیماری در این منطقه اهمیت دارد.

اسلاید 15: پاتوژنزیسپاتوژنزیس به عنوان یک نتیجه مستقیم فعالیت فلوکها می تواند حاد یا مزمن باشد. فاسیولیازیس حاد یا فساد کبد (Liver rot) در طول مهاجرت پیش از بلوغ در پارانشیم کبد اتفاق می افتد که بمدت 8 هفته انجام می شود. شدیدترین و وخیم ترین تغییرات در فاسیولیازیس حاد در کبد دیده می شود. کبد متورم می شود و گاهی این حالت بحدی است که کپسول کبد پاره می شود. مواد دفعی کرم بسیار مهم هستند و تولید کم خونی، اسهال و ائوزینوفیلی می کند. فاسیولیازیس مزمن پس از 12 هفته اتفاق می افتد، زمانی که فلوکها به مجاری صفراوی می رسند و از لحاظ جنسی بالغ می گردند.

اسلاید 16: ضایعاتی كه در كبد ایجاد می گردد در اثر حركت كرم بالغ در پارانشیم بافت كبد است كه باعث آتروفی و فیبروزه شدن آنها می شوند. در آلودگی شدید (تا 200 کرم در یک کبد) عارضه Liver- rot یا پوسیدگی کبد در طول مهاجرت و پیش از بلوغ در پارانشیم کبد در مدت 8 هفته ایجاد می شود. علایم اصلی در انسان در فاسیولیازیس مزمن پس از حدود 12 هفته، دردهای شكمی كه بیشتر در قسمت راست و بالای شكم است، کبد دردناک، اسهال، استفراغ، سردرد، تبهای نامنظم، افزایش ائوزینوفیلهای خون، كم خونی و تعریق زیاد كه به بزرگی كبد و نهایتا یرقان انسدادی (تورم مجاری صفراوی یا انسداد مكانیكی) منجر می شود.

اسلاید 17: ندرتا ممكن است وارد نسوج غیر معمول مثل پانكراس، ریه، مغز، نخاع و... شده و عوارض مربوط به آن عضو را نشان دهند. نشانه های فاز حادبیماری، تب بالای 40، لکوسیتوز، ائوزینوفیلی بالای 60%، ESR بالا، علائم آلرژی است erythrocyte sedimentation rate: سرعت رسوب گلبول قرمزنشانه های فاز مزمن، کبد بزرگ و دردناک، یرقان انسدادی، بدلیل التهاب و انسداد مجاری صفراوی

اسلاید 18: علائم: - تب های نامنظم - لرز - تعریق - کهیر - کرم حین عبور مسیری را از کبد که طی می کند تا به مجاری صفراوی برسد له می کند و سلول های پرانشیمی مسیر را از بین می برد و یک بافت نکروزه فیبری بر روی بافت کبد ایجاد می شود . تا الان فرم حاد بیماری بود از زمان ورود به صفرا و تولید تخم و ... مرحله مزمن شروع می شود. در واقع زمانی که کرم بالغ شد مرحله مزمن بیماری است. - بعد از اینکه بالغ شد مهمترین مشکلی که ایجاد می کند انسداد مجاری صفراوی است که چند مشکل ایجاد می کند: 1. یرقان 2. اختلالات گوارشی - کرم بالغ در مجاری صفراوی حرکت می کند و میتواند باعث فیبروزه شدن مجاری صفراوی و اطراف مجاری می شود. داخل مجاری صفراوی ضخیم می شود. و حتی باعث گشاد شدن مجاری صفراوی هم می شود. - فرد کم خون می شود چون هم انگل خونخوار است و هم خونریزی ایجاد می کند. - کاهش وزن هم ایجاد می کند

اسلاید 19: عامل بیماری عامل بیماری فاسیولازیس یک انگل برگی شکل از خانواده کرم های مسطح و از رده ترماتود ها می باشد. در حال حاضر 2 گونه قابل قبول از جنس فاسیولا (فاسیولاهپاتیکا و فاسیولاژیگانتیکا) سبب ایجاد عفونت در حیوانات اهلی و انسان می گردند. در آمریکای جنوبی و غالب مناطق اروپا فاسیولاهپاتیکا تنها انگل موجود است.

اسلاید 20: فاسیولاهپاتیکافاسیولاهپاتیکا : کرم فاسیولا به شکل برگ به اندازه 5 - 3 سانتیمتر دارای دو بادکش دهانی و شکمی است. سطح بدن از کوتیکول خاردار پوشیده شده است. سیستم تناسلی هرمافرودیت با دو بیضه منشعب در قسمت عقب کرم و تخمدان منشعب و رحم پر پیچ و خم در قسمت جلو است که به سوراخ تناسلی ختم می‌شود. دستگاه گوارش ناقص و فاقد مخرج است، ولی دارای انشعابات زیاد سکوم (روده کور) می‌باشد.

اسلاید 21:

اسلاید 22:

اسلاید 23:

اسلاید 24: فاسیولاژیگانتیکافاسیولاژیگانتیکا: این ترماتود از نظر مورفولوژی به فاسیولا هپاتیکا شباهت دارد. ولی شانه ها کمتر تکامل یافته مخروط رأسی کوتاه تر و انگل بسیار طویل تر و کمی باریک تر است متوسط نسبت طول به عرض انگل فاسیولاژیگانتیکا بیش از دو برابر فاسیولاهپاتیکا می باشد. طول بدن انگل ممکن است به حدود 7 سانتیمتر  و عرض آن  13-5 میلیمتر برسد.

اسلاید 25:

اسلاید 26: ناقل بیماری انواع حلزون های جنس لیمنه ناقل بیماری هستند دو حلزون لیمنه به نام های Lymnaea gedrosiana  و Lymnaea truncatula به ترتیب ناقل فاسیولاژیگانتیکا و فاسیولاهپاتیکا هستند. Radix auricularial  ( لیمنه ژدروزیانا ) و Galba truncatula (لیمنه ترونکاتولا)