صفحه 1:
موضوع : بازار
استاد مریوطه:اقای دکتر نکویی
ارانه دهندگان:
سيد حسین بر هانی
سعیده زین الدينى
عالیه شکاریان
وحیده منوچهری
٩ ۴ تایستان
صفحه 2:
تاریخچه بازار
© بازار به معني محل خريد و فروش و عرضه کالاست. واژه بازار قد مت بسیاری دارد و در
فارسی میانه به صورت "وازار" و در بعضی جاهای دیگر به صورت "واژار" مورد استفاده
قرار می گرفته است. اين واژه فارسی به زبان های عربی. ترکی. عثمانی و برخی از
كشورهاى ارويايى راه يافته است.
7 تاريخجه بازار با شكل كيرى شهرنشينى در ايران همزمان است و به حدود ده هزار سال
بيش باز مي كردد.
© يكى از عمده عوامل ايجاد كانون هاى اوليه بشرى و اجتماعات انسانى مكان هاى
مبادله(بازار)و بازار هاى محلى بوده است.جرا كه مازاد محصول حاصل از زندكى
يكجانشينى بهسته اوليه تجارت ها و بازركانى هاى بشر را بوجود اورد.هر جا كه مازاد
محصول و توليد بيشتر به وجود امدهب مكانى به نام بازار براى خريد و فروش اين محصول
به وجود امده است ,بازارها حاصل روابط اقتصادی و اجتماعی دو گروه عرضه کننده و
32 كتنده در طول تاريخ مى باشد:
صفحه 3:
تعریف بازار
واژه بازار در طول سالیان متمادی دارای معانی مختلفی بوده که معانی اولیه آن مکان
یکی خاصی است که در آن خریداران وفروشندگان برای مبادله کالاها و خدمات دور
هم جمع میشوند.
٩ محل تجمع عده ای از عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان بالقوه و بالفعل که دارای
نیازهای مشترک بوده و از وسیله ی مبادله یا پول مشترکی استفاده می کنند, بازار
6 نیز نامیده می شود.
صفحه 4:
نمودار سیر تکاملی بازار
ار 010 55
مبادله متمركق مبادله غير متمركز خود کفایی
جوامع امروزى م ست ووامعاوليه
صفحه 5:
۱ $4 از
ES عامل جهت تشکیل بازار بار J
7
9
1
a
2
GB
(4
عرضه کننده
تقاضا کننده
نیاز یا احتیاج
5
قدرت خرب
صفحه 6:
بازارها از سه دیدگاه طبقه بندی می شوند
از دیدگاه نوع فعالیت
از دیدگاه سازمانی
از دیدگاه اقتصادی
صفحه 7:
از اين دید بازارها به شکل زیر طبقه بندی می گردند:
از نظر کالا و فر آورده ها : مثل بازارهای فرشنفت.پسته,پنبه و..
نظر کار و خدمات: مانند بازارهای کار, بیمه.حمل و نقل و فنی و مهندسی..
از نظر پول و سرمایه : مثل بازارهای بورس باوراق بهادارسرمایه گذاریهای کوتاه مدت
و بلند مدت...
صفحه 8:
انواع بازارها از دیدگاه سازمانی
بازار صنعتی
© بازار دولتی
° بازار واسطه
#بازار صنعتی
اين بازار» بازار بسیار بزرگی است که در بعضی از کشورها احتمال دارد در بر گیرنده
هزاران و حتی میلیونها شرکت و موسسه باشدو حجم دادوستد کالاها و خدمات در آن
بازارسالانه بالغ برچندین میلیارد دلاردرکشورهای صنعتی می باشد. بتابراین ۰ بازار
کالای صنعتی . بزرگترین و متنوع ترین بازار سازمانی به شمار می رود.
صفحه 9:
#بازار دولتی
این بازار نیز بزار بزرگی بوده که در آن کالاها و خدماتی خریداری می شوند که عمدتاً
دارای مصارف دفاعی,آموزشیءرفاه عمومی و سایر نیازهای جامعه می باشند. خریدهای
دولتی بسیار تخصصیروشن و صریح بوده و تحت نظارت مجا ونگذاری و
هيئتهاى نظارت بر بودجه صورت مى كيرند.
©بازار واسطه
اين بازار از افراد و سازمانهايى تشكيل مى شود كه كالاهاى توليد شده توسط ديكران را
به منظور فروش مجدد خريدارى مى كنند پا پس از خرید آنها را به ديكران اجاره مى
دهند.
صفحه 10:
انواع بازاراز دیدگاه اقتصادی
ه در اقتصاد منظور از ساختار بازار» تعداد شرکتهایی است که در حال تولید
محصول یکسانی هستند.
انواع حالتهای ساختار بازار به صورت زير است:
ه ساختار رقابت كامل cille G4! 53 (perfect competition) تعداد
زیادی خریدار و تعداد زیادی فروشنده در بازار وجود دارند.
oul» «(Monopolistic competition) ~sLuasil cigldy liso
حالت نیز تعداد زیادی فروشنده یک نوع محصول خاص و تعداد زیادی خریدار
وجود دارند. ولی فروشندگان از طریق ایجاد تمایز در محصولات خود مانند تغییر
ته بندی» ارتقای کیفیت و . . . به رقابت میپردازند.
صفحه 11:
انواع حالتهای ساختار بازار
0ساختار اتحصار کامل «lls o| (Complete monopoly)
زمانی است که فقط یک فروشنده و تعداد زیادی خریدار در بازار وجود
داشته باشد.
وساختار اتحصارکامل در طرف تقاضا ((1/070090(0): هنگامی که
تنها یک خریدار و تعداد زیادی عرضه کننده در بازار وجود داشته
باشند.
صفحه 12:
انواع حالتهای ساختار بازار
و ساختار اتحصار چننجانیه ((07م6(1#): در اين حالت؛ تعداد کمی فروشنده و
تعداد زیادی خریدار وجود دارد. در حالت خاصی که تنها دو فروشنده در بازار
وجود دارند را 101186013 مئنامند.
و ساختار انحصار جندجائبه در طرف تقاضا (وو(01120(90): در این حالت؛
تعداد فروشندكان محصول در بازار بسياز زياد است؛ ولى تعداد كمى خريدار در
بازار وجود دارد.
هر كدام از موارد فوقء داراى شرايط و ويؤكىهايى هستند كه در ميان آنهاء ساختار
رقابت کامل» مفیدترین است
صفحه 13:
چرا ساختار رقابت کامل مفیدترین ساختار است؟
زیرا دراین حالت. تقاضای واقعی مشثریان آشکار شده و تمامی عرضه کنندگان
محصولات خود را در سطح قیمت و کیفیتی عرضه خواهند کرد که خریداران
میخواهند. در صورتی که هزینههای فروشنده نیز تأمین بشود. به عبارت دیگره رقابت
کامل موجب میشود علایق تولیدکنندگان و مصرف کنندگان با یکدیگر تراز شده و
باعث میشود که فروشندگان هزینههای واقعی خود را آشکار کنند.
١ ©
صفحه 14:
(Perfect Competition) Jas <4,
0 یکی از حالتهای ساختار بازار رقابت کامل است که در آن تعداد زیادی
تولید کننده و تعداد زیادی مصرف کننده وجود دارد. در یک بازار رقابت
کامل. همه بنگاهها قبمت پذیر هستند. به عبارت دیگر» هیچ بنگاهی
توانایی تأثیرگذاری بر قیمت محصولات بازار را ندارد.
صفحه 15:
ویژگی های اصلی رقابت کامل:
۱. تعداد بسیار زیاد فروشنده و خریدار
۲ عدم وجود مئع برای ورود و خروج
۳ اطلاعات کامل
۲ بدون هزیئه بودن میادلات
د. ماکزیمم سازی سود
۶ محصولات همگن
.٠ عدم وجود تبانى و سازش
صفحه 16:
در این نوع بازار» فرض بر این است که هر بنگاهی با
دسترسی آسان به تکنولوژی تولید محصول» می تواند سریع و
راحت به این بازار وارد شود. در واقع این ویژگی موجب
میشود امکان رخ دادن هیچ گونه سازش و تبانی در این نوع
بازار وجود نداشته باشد. همچنین اين ویژگی باعث می شود»
هیچ بنگاهی در اين نوع بازار قدرت پاژار نداشته باشد.
صفحه 17:
رت بازار:
۵ قدرت بازار توانمندی تأثیرگذاری بر روابط و شرایط مبادلات در بازار است , كه قيمت
محصول توسط شرکت انحصارگر تنظیم میشود. (قیمت بوسیله بازار تحت شرایط , ۶
:1 تحميل نمىشود). اكرجه قدرت بازار انحصاركر بالا است. ولی انحصارگر توسط
طرف تقاضای بازار محدود میشود.هرچه قیمت افزایش یابد. انحصارگر تعدادی از
مشتریان خود را از دست خواهد داد.
صفحه 18:
(Monopoly( das jbas4
9 در اقتصاد. انحصار در حالتی است که یک شرکت تسلط کامل و کافی بر روی کلا یا
محصولی خاص دارد و میتواند مانعی برای ورود دیگر شرکتها در بازار ایجاد کند. در اين
حالت انحصارگر تنظیم کننده ثبست است و قدرت کامل بازار دارد. به همین دلیل
انحصار گر معمولاً تعداد کمتری کالا تولید کرده و با قیمت بالاتری به فروش میرساند
که در نتیجه آن منجر به ایجاد سود اقتصادی برای آن میشود. در برخی از کشورها
قوائین رقابت وجود دارند که محدودیتهایی را برای اتحصارگران اجبار میکند. با آین
وجود. برخی از فعالیتهای شرکت انحصارگر برای فضای کسب و کارنامناسب است و به
قوانین ضد انحصار از اين موارد جلوگیری به عمل میآید.
صفحه 19:
انحصارکامل در طرف تقاضا ) و0905 ]1۷)
© انحصاركامل در طرف تقاضاء حالتی از ساختار بازار است که در آن تنها یک خریدار و
تعداد زیادی فروشنده وجود دارد.به صورتی که تنها خریدار آن محصول در بازاره ممکن
است که شرایط معامله را به عرضه کنندگان تحمیل کند. مانند شرایطی که انحصارگر
طرف عرضه بر روی بازار کنترل دارد و شرایط معاملات را به بازار تحمیل میکند.
همانطوری که قدرت انحصارگر در حالت انحصار طرف عرضه وجود داشت: در این
حالت نیز قدرت انحصار گر در طرف تقاضا وجود دارد.
© مثال اين حالت در ايران بازار گندم است که در آنان تعداد زیادی تولیدکننده گندم
وجود داردةولى:تنها خريدار دولت أست:
صفحه 20:
رقابت انحصاری
(Competition Monopolistic)
2 رقابت انحصاری یکی دیگر از اشکال ساختار بازار است که تعداد زیادی تولید کننده»
محصولات خود را متمایز از یکدیگر به بازار عرضه میکنند. (اين محصولات یکسان
هستند, ولی در برخی از موارد مانند نوع دسته بندی» برند و ۰.. با یکدیگر متفاوتند). در
رقابت انحصاری. شرکتها میتوانند در کوتاه مدت. شبیه انحصارگر عمل کنند و با
استفاده از تدرت بازار سود کسب کنند. ولی در بلندمدت» شرکتهای دیگر نیز وارد بازار
شده و از طریق ایجاد تمایز در محصولات. منجر به ایجاد رقابت کامل در بازار میشوند و
با افزایش تعداد شرکتها. آنها نمیتوانند سود اقتصادی کسب کنند. مدلهای رقابت
انحصاری اغلب برای مدل سازی صنایع به کار میروند. تئوری رقابت انحصاری را
۲ ۱25۲1۱۱9 ۲0۷۷۵۲0 در سال ۱۹۹۳ ارائه نمودهاست.
صفحه 21:
بازارهای رقابت انحصاری دارای ویژگیهای زیر هستند:
9 تعداه زیادی تولید کننده و تعداد زیادی مصرف کننده در بازار وجود دارند: ولی هیچ
بنگاهی توان کنترل کامل قیمت بازار را ندارد.
0 مصرف کنندگان در مییابند که تفاوت قیمتی میان محصولات رقبا وجود ندارد.
© تولیدکنندگان بر روی قیمت بازار درجهای از کنترل را دارند.
صفحه 22:
گیهای بلندمدت رقابت انحصاری» شبیه رقابت کامل است. با این تفاوت که در
رقابت انحصاری. کالاها ناهمگون, هستند. ولی در رقابت كامل. همكى كالاها همكن
هستند. در این حالت, شرکت میتواند در کوتاه مدت سود اقتصادی کسب کند. ولی در
بلندمدت. به دلیل افزایش تعداد تولید کنندگان و کاهش تقاضا و افزایش هزینه متوسط
JS سود اقتصادی شرکتها به صفر میل میکند. در اين حالت. بعضا به دلیل وفاداری
مشتریان به یک برند خاص. شرکت میتواند قیمتهای خود را بدون کاهش در مشتریان
خود افزایش دهد.
0 انحصار کامل حالت مقابل رقابت کامل است که در ان تولید کننده عنان قیمت و مقدار
تولید را در اختیار داردمعمولا هر انحرافی از شرایط رقابت کامل باعث انحصار خواهد
شد و هر چقدر شدت این انحراف بیشتر باشد میزان انحصار شدید تر خواهد بود.
صفحه 23:
ویژگی های اصلی رقایت انحصاری:
تمايز در محصولات
آزادى ورود و خروج به بازار در بلندمدت
و استقلال در تصمي م كيرى
و قدرت بازار
9 اطلاعات كامل:
در این حالت خریداران به صورت دقیق میدانند که چه کالاهایی وجود دارند؟ در کجا
عرضه میشوند؟ کالاها چه تمایزاتی با یکدیگر دارند؟ چه قیمتی دارند؟
و مثال حلت بازار رقابت اتحصارى:
مثال بازار لوازم ساختمانی در ایران است که در آن تعداد تولیدکنندگان و تعداد مصرف
SD 5 ست و هر توليد كننده نشان تجارى؛ AULA ep asad as
صفحه 24:
انحصارچندجانبه(و[0 200 :01)
۵ در #تصاه_انحصارچندجانبه حالتی از ساختار بازار است که در آن تعداد کمی از
تولیدکنندگان بر بازار يا صنعتی خاص تسلط دارند.. چون تعداد کمی تولید کننده مسلط
بر بازار وجود دارده هر کدام از آنها از فعالیتهای دیگر تولید کنندهها آگاه است.
تصمیم یکی از آنها بر تصمیم دیگران تأثیرگذار است و از تصمیمات آنها تأثیرپذیر
است,
صفحه 25:
انحصارچندجانبه(وآ0۳0ع011)
ه در اين حالت» برئامه ريزى استراتثريى توسط هر كدام از آنها نياز به اين دارد كه
پاسخ هر یک از رقبا را نیز مورد ملاحظه قرار دهد. رقابت در فضای انحصار
چندجانبه» میتواند در محدوده وسیعی از محصولات مختلف صورت پذیرد. در
این موقعیتها» شرکتها ممکن است فعالیتهای محدودکنندهای را مانند تبانی کردن»
تقسیم بازار و . . . انجام دهند و تولید را محدود و قيمتها را بالا ببرند که تا حدی
شرایط انحصار کامل ایجاد میشود.
صفحه 26:
0
۲
۳
۴
é
2
wv
©
ویژگیهای انحصار چندجانبه:
. توائمندی تنظيم قيمت
. ورود و خروج
. تعداد شرکتها
. سودهای پللدمدت
تمایژ در محصولات
. اطلاعات کامل
وايستكى متقابل
صفحه 27:
ویژگیهای انحصار چندجانبه:
7 اين موضوع بدان معنی است که هر شرکت. برای انجام هر عملی در Nib باید پاسخهای
رقبای خود را نیز در نظر بگیرد و متناسب با پاسخهای آنان فعالیتهای خود را تنظیم
. برای مثال, اگر شرکتی بخواهد تصمیم بگیرد که قیمت لات خود را کاهش
دهد. میتواند تخمین بزند که رقبای خود نیز قیمت محصولات خود را بیشتر کاهش
دهند و این منجر به یک رقابت شدید در قیمث شود. يا اگر شرکت بخواهد قیمت
محصولات خود را افزایش دهد. باید تخمین بزند که رقباء قیمت محصولات خود را
افزايش میدهند و یا کاهش خواهند داد. این موضوع نشان دهنده درجه بسیا
بازارهاى انحصار جندجانبه است كه در ديكر ساختارها وجود
باد
ندارد.
© مثال بازار انحصار جندجانبه در ايران» صنعت خودروسازى است كه در آن تعداد كمى
تولید کننده و تعداد زیادی مصرف کننده وجود دارد.
صفحه 28:
انحصار چندجانبه در طرف تقاضا ) وط0و0ع:01)
0 انحصار چندجانبه در طرف تقاضاء حالتی از بازار است که تعداد خریداران در بازار کم
است. در صورتی که تعداد فروشندگان میتواند بسیار زیاد باشد. این حالت. معمولاً در
بازار عوامل تولید (به ویژه نیروی انسانی) اتفاق میافتد که تعداد کمی از شرکتها جهت
به دست آوردن عوامل تولید با یکدیگر به رقابت میپردازند
۶ ۷ ۸
صفحه 29:
علل قدرت اتحصارگر:
٩ قدرت بازار انحصارگران. به دلیل موانعی است که بر سر راه دیگر رقبا در ورود به بازار
ایجاد میکند و یا توانایی رقابت رقبا را از آنها میگیرد. به طور کلی سه نوع مان ورود به
بازار وجود دارد.
2 موانع اقتصادی
© موانع حقوقی
٩ موانع عمدی
صفحه 30:
موانع اقتصادی :
وصرفههای حاصل از مقیاس:انحصارگران میتوانند بوسیله تولید انبوه و مقیاس
گسترده تولید» هزینههای خود را کاهش دهند. همچنین انحه ارگران میتوانند
قیمتهای خود را پایین تر از هزینههای عملیاتی تازه واردان قرار دهند و آنها را
از صنعت بیرون برانند.
ونيازمندىهاى سرمايه كذارى: فرایندهای تولیدی که نیاز به سرمایه گذاری اولیه
بالا یا هزینههای بالای تحقیق و توسعه دارند» تعداد شرکتهای ورودی به این
صنعت را محدود میکند. همچنین هزینههای بالاء ورود شرکتهای کوچک را به
صنعت و رشد آنها با مشکل روبرو میسازد.
توق تکثم ویک انحصارگر ممکن است بهتر بتواند بهترین تکنولوژی ممکن
در فرایند تولید محصولات کسب و استفاده نماید» در حالیکه دیگر تازه واردان به
صنعت توان مالی استفاده از این بهترین تکنولوژی ممکن را ندارند.
ه علم وجود کالاهای جانشي: یک انحصارگر: محصولی را به فروش میرساند
که هیچ جایگزین نزدیکی برای آن وجود ندارد. فقدان کالاهای جانشین» منجر به بی
شش شدن محصولات میشود و انحصارگران را قادر میسازد تا سود اقتصادی
ت کسب نمایند.
صفحه 31:
و موائع حقوقى و قانونى:
حقوق قانونى مىتواند فرصتهايى را براى انحصاركران در بازار يك محصول
فراهم کند. cs Geld ۲ Ss
رایت؛ به انحصارگران اجازه میدهد که برای تولید و فروش محصولاتی خاص
کنترل داشته باشند. حقوق مالکیت معنوی به شرکت اجازه میدهد تا بر روی مواد
لازم جهت تولید محصولاتی خاص تسلط داشته باشد.
هموانع عمدی:
شرکتی که میخواهد در بازاری انحصارگر شود انواع فعالیتهای عمدی مختلف
را جهت حذف رقابت و خروج رقبا از بازار انجام میدهد. ۱
شامل تبانی کردن» لابی نمودن با سازمانهای دولتی و حاکمیتی و استفاده از زور و
اجبار است.
صفحه 32:
به طور خلاصه در جدول زیر حالتهای مختلف ساختار بازار
بیان گردیدهاست.
