باغبانی عمومی

باغبانی عمومی

اسلاید 1: باغبانی عمومی بر اساس کتاب باغبانی عمومی تالیف دکتر روح انگیز نادری انتشارات پیام نور www.PnuNews.com

اسلاید 2: هدف درس : باتوجه به افزایش جمعیت و اهمیت اقتصادی و ارزش غذائی محصولات باغی در سراسر دنیا دستیابی به محصولات با کمیت و کیفیت بالا ضروری به نظر می رسد ، که تمامی جوامع نگاه ویژه ای به این امر دارند و لذا دستیابی به خودکفائی در زمینه محصولات کشاورزی به خصوص باغبانی مستلزم بهره گیری از علوم پیشرفته روز دنیا در این زمینه می باشد ، در این مجال سعی بر این است مطالبی مختصر و مفید جهت استفاده دانشجویان عزیز ارائه گردد .

اسلاید 3: جایگاه درس : درس باغبانی عمومی در اقتصاد کشاورزی به ارزش 3 واحد جزء دروس تخصصی رشته اقتصاد کشاورزی در مقطع کارشناسی میباشد.

اسلاید 4: فصل اول : تاریخچهفصل دوم : گروه بندی گیاهان باغبانیفصل سوم : گیاه افزایی (تکثیر)فصل چهارم : محیط رشدفصل پنجم : هورمونها و تنظیم کننده های رشدفصل ششم: اصول هرس و تربیتفصل هفتم: میوه کاریفصل هشتم: سبزیکاریفصل نهم : گلکاری، طراحی و گل آرایی

اسلاید 5: فصل اول تــاریخـچه

اسلاید 6: پیدایش باغبانی انسان اولیه غذای خود را با ماهیگیری و شكار و استفاده از گیاهان وحشی تأمین می كرد. در آن دوران انسان به صورت گروههای كوچك یك یا چند خانواری در غارها و معمولاً در نزدیكی منابع مواد خوراكی می زیست و هر خانواده مسئول تهیه غذای خود بوده است. با تشكیل اجتماعات نسبتاً بزرگتر نیازها و در نتیجه وظایف و پیشه های خاص و جدیدی به وجود آمد كه ایجاب می كرد گروهی از افراد به كارهایی مانند آموزشی و غیره پرداخته و برای غذای خود متكی به افراد دیگر اجتماع شوند. از این زمان انسان به فكر افتاد كه ضمن تشكیل اجتماعات خود در نقاط مناسب غذای خود را نیز به جای جمع آوری تولید كند.

اسلاید 7: بنابراین كشاورزی در تمدن های اولیه به صورت فنی بسیار ابتدایی شروع گشت. با پیشرفت تمدن و به وجود آمدن اجتماع هایی بزرگتر، اختلاف های گروهی پدید آمد كه موجب بروز جنگهای بیشمار شد در نتیجه بشر به خاطر ایمنی دیوارهایی به دور محیط زیست خود ایجاد كردند. به دلیل محدودیت فضای بین این دیوارها كشاورزان اولیه مجبور شدند تعدادی از محصولات خود را مانند غلات كه به صورت كشت گسترده یعنی در سطح وسیع و با كار و بازده نسبتاً كم در واحد سطح كاشته می شد به اراضی بیرون شهر منتقل كنند و آن دسته از محصولات مانند سبزی و میوه که به شكل كشت متراكم یعنی با مراقبت زیاد و محصول بیشتر در واحد سطح تولید می گردید در داخل شهرها بكارند. بدین ترتیب در كشاورزی دو شعبه زراعت یعنی كشت در مزرعه و باغبانی یعنی كشت در داخل باغ به وجود آمد.

اسلاید 8: تاریخچه باغبانی در ایران :گفته می شود ایران یكی از اولین كشورهای دنیاست كه در آن كشاورزی و تمدن شروع شده و انسان اولیه برای نخستین بار در فلات ایران به كشت و زرع و پرورش دام دست زده است. همچنین گفته می شود كه مهاجرت آریایی ها به ایران بر خلاف مشهور مهاجرتی چوپانی و در جستجوی چراگاههای جدید نبوده بلكه مهاجرتی دهقانی و در جستجوی زمین بهتر برای كشاروزی بوده است. در حفاریهای نقاط مختلف ایران مشخص گردیده كه در حدود 3300 سال پیش از میلاد مسیح درخت را در ری، دامغان و كاشان به طور مشابهی نقاشی می كرده اند و بنابراین در آن زمان از لحاظ باغبانی میان نقاط مختلف ایران رابطه برقرار بوده است.

اسلاید 9: در اوایل قرن چهاردهم هجری قمری با تأسیس اولین مدرسه كشاورزی ایران به نام مدرسه فلاحت مظفری و وارد كردن سیب زمینی و انواع نهال میوه به خصوص سیب و گیلاس از خارج باغبانی ایران توسعه بیشتری یافت و سپس با ایجاد مدارس متوسطه و عالی و دانشكده كشاورزی نیز تأسیس مؤسسات دولتی مختلف از قبیل وزارت كشاورزی ، بانك كشاورزی، بنگاه توسعه ماشین های كشاورزی، موسسه اصلاح و تهیه بذر و نهال و غیره به وضع كنونی درآمد.

اسلاید 10: اهمیت اقتصادی باغبانی: در حال حاضر در سراسر دنیا كشور و منطقه ای نمی توان یافت كه در آن چندین نوع گیاه باغبانی كشت نشود و درعین حال هیچ نقطه ای را نیز نمی توان پیدا كرد كه برای كشت تمام گیاهان باغبانی مناسب باشد. دلیل این امر آنست كه هر كدام از گیاهان باغبانی به شرایط آب وهوایی خاصی احتیاج دارند و این شرایط خود مهمترین عامل محدود كننده رشد و نمو آنها به شمار می آید. به همین دلیل آب و هوای هر محل به خصوصی معمولاً برای كشت و پرورش انواع معینی از گیاهان مناسب است. با وجود این محدودیت، از زمان شروع كشاورزی با آنكه هیچ كدام از فرآورده های باغبانی به تنهایی قدرت رقابت با غلات را از نظر اهمیت و میزان تولید نداشته است.

اسلاید 11: این محصولات روی هم رفته به عنوان یك گروه بسیار مهمی برای تغذیه انسان به شمار می آمده است. تجارب بین المللی فرآورده های باغبانی در زمانهای قدیم به دلیل طبیعت فاسد شدنی این محصولات و عدم وجود وسایل ترابری سریع، چندان متداول نبوده و تنها مقادیر كمی از میوه های مقاوم مثل خرما، انجیرخشك، كشمش، خشكبارها و ... توسط كشورهای تولید كننده به سایر نقاط صادر می شد و به همین دلیل این محصولات بیشتر جنبه محلی داشته و اهالی هر منطقه به اقتضای شرایط آب وهوایی خود تعدادی از آنها را كشت كرده مورد تغذیه قرار می دادند به عنوان مثال میتوان ازكشت سیب درتمام مناطق معتدله و سردسیر، انبه در هندوستان، موز و خربزه درختی در كشورهای آمریكای جنوبی، نارگیل در جزایر اقیانوس كبیر و خرما در آفریقای شمالی، عربستان و جنوب ایران نام برد.

اسلاید 12: با شروع قرن بیستم میلادی و ایجاد وسایل سریع ترابری و بخصوص ساخته شدن سردخانه های متحرك، نقل وانتقال سریع و اقتصادی محصولات باغبانی ممكن شد و امروزه محل مصرف بعضی از این محصولات هزاران كیلومتر با محل تولیدشان فاصله دارد. همین امر باعث شده كه مناطق خاصی ازجهان كه برای كشت گیاه بخصوصی، كاملاً مناسب است همان گیاه را در سطح وسیع تولید و صادر كند. در این مورد در سطح بین المللی میتوان از مركبات آفریقای جنوبی، استرالیا و آمریكای جنوبی، سیب كانادا و آمریكا و گیاهان زینتی هلند نام برد و در سطح كشوری از انواع سبزی خوزستان و میناب در ایران و كالیفرنیا در آمریكا نام برد كه آن را در زمستان تولید كرده به مناطق سردسیر ارسال می دارند.

اسلاید 13: ارزش غذایی محصولات باغبانی :در محصولات باغبانی مواد حجم دهنده كه همان سلولز و مواد مشابه آن است به فراوانی وجود دارد از همین رو می گویند: سبزیها و میوه ها ملین هستند و نیز به همین دلیل متخصصین تغذیه محصولات باغبانی را به عنوان گروهی مستقل و اصلی در اجزا سازنده غذا می شناسند و غذایی كه فاقد آنها باشد كامل نمی دانند در بین محصولات باغبانی خشكبارها دارای بالاترین ارزش غذایی هستند زیرا هم انرژی زا هستند و هم حاوی مقادیر فراوانی پروتئین، املاح و ویتامین می باشند.

اسلاید 14: فصل دوم گروه بندی گیاهان باغبانی

اسلاید 15: گروه بندی از نظر چرخه زندگی :الف ) گیاهان یکساله : کاهو و اطلسیب ) گیاهان دوساله: هویج، کرفس، پیاز، شب بوج ) گیاهان چند ساله: ریواس، گل کوکب و درختان میوهگروه بندی از نظر شرایط محیطی:گیاهان باغبانی را با توجه به نیازحرارتیشان در طول فصل رشد به دو دسته:الف)محصولات فصل خنک: نخود فرنگی، کلم و کاهوب) محصولات فصل گرما: لوبیا، هندوانه، بامیه و خربزه

اسلاید 16: گروه بندی از روی عادت رشد و شکل و نوع ساقه هوایی :1 ) گیاهان علفی: الف ) علفی :شمعدانی ب)خزنده : هندوانه ، کدو 2) گیاهان خشبی :الف)درخت : سیب، گلابی ب) درختچه : شمشاد ، تمشک پ)خزنده : مو

اسلاید 17: گروه بندی باغبانی:باغبانی خود بنابر محصولی که حاصل می شود به میوه، سبزی، زینتی و متفرقه تقسیم بندی می شود.میوه: از نظر باغبانی، میوه عبارتست از قسمت گوشتی و خوراکی یک گیاه چندساله که در بوجود آمدنش قسمتهای مختلف گل تاثیر مستقیم دارند. میوه ها از نظر احتیاجات حرارتی، به دو دسته تقسیم می شوند: میوه های مناطق معتدله و میوه های گرمسیری و نیمه گرمسیری

اسلاید 18: گروه بندی میوه های مناطق معتدله:1-میوه های درختی :الف) میوه های دانه دار: سیب، گلابی،بِه ب) میوه های هسته دار: گیلاس، آلبالو، زردآلو، هلو، میوه های مرکب شاه توت و توت پ)خشکبار : فندق، گردو

اسلاید 19: 2-میوه های دانه ریز :الف )آنهائی که میوه آنها سته یا حبه است مثل انگور.ب) آنهائی که میوه مجتمع دارند مثل تمشک و توت فرنگی.گروه بندی میوه های مناطق نیمه گرمسیری و گرمسیری: میوه های این گروه همان طور که ذکر شد ممکن است خزاندار یا همیشه سبز باشند. از میوه های همیشه سبز می توان به مرکبات، خرما، نارگیل، زیتون، پاپایا، انبه و ... اشاره کرد و از میوه های خزاندار می توان انار، انجیر، پسته و ... را نام برد.

اسلاید 20: تقسیم بندی سبزیها براساس قسمتهای خوراکی:سبزیهایی که از برگ آنها استفاده می شود: اسفناج، کاهو، چغندر برگی، کرفس، جعفری، شاهی. سبزیهایی که از گل آنها استفاده می شود: کلم گل، آرتیشو.سبزیهایی که از ساقه آنها استفاده می شود: مارچوبه، ریواس، کلم قمری.سبزیهایی که از ریشه یا قسمتهای زیرزمینی آنها استفاده می شود: هویج، تربچه، چغندر لبویی، سیر، پیاز، موسیر، پیازچه، سیب زمینی، سیب زمینی شیرین.

اسلاید 21: سبزیهایی که از میوه یا دانه آنها استفاده می شود: ذرت شیرین، خیار، کدو، هندوانه، خربزه، لوبیا، نخود فرنگی، بادمجان، فلفل، گوجه فرنگی. طبقه بندی گیاهان زینتی بر اساس چرخه زندگی :گلهای یکساله: آهار، اطلسی و مروارید.گلهای دوساله: گل استکانی، گل انگشتانه و گل ختمی.گلهای دائمی: شمعدانی، اختر، میخک، زنبق برگ بیدی، چمن، کالادیوم، فیکوس.

اسلاید 22: گیاهان زینتی دائمی و خشبی: شامل درختان، درختچه ها و خزنده ها .از درختها می توان به افرا، سپیدار، کاج، سرو و ... و از درختچه ها می توان به یاس خوشه ای، خرزهره، شمشاد و از خزنده ها می توان به پیچ اناری، عشقه و پیچ امین الدوله اشاره کرد.

اسلاید 23: طبقه بندی گلها از نظر مقاومت به سرما :1)یکساله : الف)گلهای حساس به سرما: اطلسی، شاه پسند، آهار، جعفری و ... ب) گلهای مقاوم به سرما: که به گلهای پائیزه موسوم می باشند مانند گل بنفشه، شب بوی زرد، مینا چمنی و گل سیلن. 2)دوساله:کلیه گیاهان دو ساله به سرما مقاوم می باشند

اسلاید 24: 3-دائمی:الف)مقاوم به سرما :تاج الملوک، انگشتانه و زبان پس قفا ب)حساس به سرما مثل اختر و کوکبگیاهان متفرقه : از این گروه می توان به گیاهان داروئی مثل گل گاوزبان و گیاهان ادویه ای مثل دارچین، زردچوبه و هل اشاره کرد.

اسلاید 25: فصل سوم  گیاه افزایی (تکثیر)

اسلاید 26: ارقام و گونه های گیاهی به دو طریق قابل ازدیادند:الف)ازدیاد به طریق جنسی ب)ازدیاد به طریق غیر جنسیالف)ازدیاد به طریق جنسی :در این روش گیاه با بذر افزوده می شود. لینه ها از این طریق افزایش می یابند.لینه عبارتست از جمعیتی از گیاهان که از طریق بذر افزوده شده اند و یکنواختی در آنها در سطح رقم حفظ شده باشد.افزایش بذری روش عمده ای است که گیاهان در طبیعت توسط آن تولید مثل می کنند. گیاه تولید شده توسط بذر دانهال نامیده می شود.

اسلاید 27: اجزای اصلی بذرها عبارتند از:الف) رویانب) بافت های ذخیره ایپ)پوشش های بذرگروه بندی بذرهادریک گروه بندی بذرها بر اساس خصوصیات مورفولوژیکی رویان و پوشش های بذر تقسیم بندی می شوند که عبارتست از:

اسلاید 28: گروه اول: بذرهای حاوی آندوسپرم یا بافت خورش بارز به عنوان اندامهای ذخیره مواد غذایی:الف) رویان نابالیدهب) رویان خطی پ) رویان کوچک ت) رویان احاطه گر

اسلاید 29: گروه دوم : بذرهای بدون اندوسپرم که رویان بارز دارند و بر اساس پوشش های بذر تقسیم بندی می شوند:الف) بذرهایی1 با پوسته سختب) بذرهایی با پوسته نازک با لایه لعاب دارپ) بذرهایی با پوسته خارجی چوبی را لایه نیمه قابل نفوذ داخلیت) بذرهایی با پوسته بذری خارجی دارای الیافی با لایه غشایی کم و بیش نیمه تراوا که در برگیرنده بقایای اندوسپرم می باشد

اسلاید 30: گروه سوم: سایربذورالف) بذرهایی با رویان نابالیده بدون هیچ ذخیره غذایی مانند: تیره ثعلب.ب) بذرهایی با رویان های کوچک تغییر شکل یافته که بذر را احاطه کرده اند مانند: باریک برگان( تیره گندم). پ) بذرهایی با رویان کوچک جانبی که توسط بافت گامتوفیت محصور شده مانند: بازدانگان به خصوص سوزنی برگان.

اسلاید 31: انواع مرفولوژیکی بذر

اسلاید 32: خفتگی بذورهنگامی که یک بذر از گیاه جدا می شود عاملی به نام خفتگی اولیه از جوانه زدن فوری بذر جلوگیری می کند، در طبیعت انواع مختلفی از خفتگی اولیه وجود دارد که عبارتنداز:خفتگی فیزیکی (خفتگی پوسته بذر)خفتگی مکانیکی (پوسته های سخت بذر) خفتگی شیمیایی (خفتگی بازدارندگی)خفتگی مرفولوژیکی (رویان نا بالیده و رویان توسعه نیافته)خفتگی فیزیولوژیکیمیان خفتگی

اسلاید 33: خفتگی عمیق فیزیولوژیکی (خفتگی رویانی)خفتگی رو لپهخفتگی دو گانهخفتگی ثانویهتیمارهای لازم برای از بین بردن خفتگی بذر:خراش دهی(مکانیکی،با آب گرم،با اسید ، مرطوب گرم ، با دمای زیاد) برداشت میوه های نارس چینه سرماییآب شویی بذرترکیب چند تیمار

اسلاید 34: سیستم های کشت بذری:کشت بذر را می توان از طریق دو سیستم انجام داد:الف) بذرکاری مستقیمب) نشا کاریب) ازدیاد به طریق غیر جنسیهدف اصلی از افزایش رویشی یا ازدیاد غیر جنسی تولید گیاهانی مشابه گیاه مادری است و بر پایه این اصل انجام می گیرد که هر یک از سلولهای زنده گیاهی در هسته خود تمام اطلاعات ژنتیکی لازم برای تولید یک گیاه کامل را دارا می باشند.

اسلاید 35: این ویژگی توانمندی Totipotency نام دارد به طور کلی دلایل استفاده از این روش عبارتنداز: 1- آسان و راحت بودن این روش2-گزینش و نگهداری همگروه ها: با انتخاب یک گیاه برتر و ازدیاد آن توسط روشهای غیر جنسی به جمعیتی دست می یابیم که همگی ژنتیکی مشابه گیاه مادری داشته و همگروه نامیده می شود.3-ترکیب بیش از یک نژادگان در یک تک گیاه: پیوند که یکی از روش های ازدیاد غیر جنسی است امکان ترکیب بیش از یک نژادگان و همراه کردن ویژگی های مورد نظر دو گیاه مختلف را فراهم می سازد.

اسلاید 36: 4-کوتاه کردن زمان و دوره نونهالی: بسیاری از گونه های ارکیده و گونه های سوخ دار نیاز به 10-5 سال زمان برای آغاز گلدهی دارند با کمک استفاده از روشهای غیرجنسی می توان این مشکل را از میان برد.5-کنترل مراحل رشد و ریخت شناسی6-ازدیاد گیاهانی که از طریق جنسی امکان ازدیاد آنها فراهم نمی باشد.7- مشکلاتی که در روش جنسی ازدیاد وجود دارد مانند دوره خواب بذر در این روش وجود ندارد.

اسلاید 37: روشهای مختلف ازدیاد غیرجنسی :1- قلمه زدن2- پیوند زدن3- کوپیوند4- خوابانیدن 5- افزایش توسط ریشه ها و ساقه های اختصاصی شده6- ریز افزایی

اسلاید 38: انواع قلمه:1) قلمه چوب سخت ( خشبی) الف) گونه های خزان دار ب) گونه های سوزنی همیشه سبز2) قلمه چوب نیمه سخت (نیمه خشبی)3) قلمه چوب نرم 4) قلمه علفی5) قلمه برگ 6) قلمه جوانه برگ ( قلمه تک چشمی یا قلمه تک گرهی)7) قلمه ریشه

اسلاید 39: قلمه چوب سختقلمه های تهیه شده را به دو طریق می توان کشت کرد:کشت بهارهکشت مستقیم پائیزه

اسلاید 40: قلمه های سوزنی برگان همیشه سبز .ردیف بالا: سرو کوهی برای قرار دادن در محیط ریشه زایی.ردیف پائین: همان قلمه ها پس از ریشه زایی

اسلاید 41: قلمه های چوب نیمه سخت (گوشوارک)سمت چپ: قلمه های آماده شده برای ریشه زاییسمت راست: همان قلمه ها پس از ریشه زایی

اسلاید 42: قلمه های چوب نرم چندین گونه زینتیردیف بالا: قلمه های تهیه شده در اواخر تابستان از شاخه های جوانردیف پائین: قلمه ها پس از ریشه دادن.

اسلاید 43: نمونه ای از قلمه های علفی . از چپ به راست: داوودی، بگونیا و شمعدانی

اسلاید 44: قلمه برگ گیاه سانسوریا.سمت چپ: قلمه برگ به قطعاتی با طول 5/7 تا 10 سانتیمتر.سمت راست: گیاه ریشه دار شده.

اسلاید 45: قلمه جوانه برگ (تره تیل) که در ازدیاد ژونوس (آزاله) کاربرد دارد.سمت چپ: قلمه گرفته شدهوسط: توسعه ریشه پس از چندین هفتهسمت راست: شکل ظاهری ریشه ها و شاخساره های جدید پس از پنج ماه

اسلاید 46: ازدیاد به وسیله قلمه ریشه

اسلاید 47: پیوند زدن:پیوند عبارتست از هنر اتصال دو قطعه بافت زنده گیاهی به یکدیگر به صورتی که با هم یکی شده و پس از آن به عنوان یک گیاه به زندگی ادامه دهند.گلهای سرخ خانواده رزاسه عموماٌ با این روش تکثیر می شوند در عمل پیوند با 2 بخش گیاهی روبرو هستیم:بخش بالایی گیاه پیوندی که پیوندک نام‌دارد و بخش پائینی که ریشه های گیاه را در بردارد و پایه نامیده می شود.

اسلاید 48: مهمترین روشهای پیوند زنی که در گلکاری کاربرد بسیار دارند عبارتند از:پیوند زبانه ایپیوند نیما نیم پیوند اسکنه ای پیوند مجاورتی (نیما نیم ، زبانه دار، نشاندنی)

اسلاید 49: پیوند زبانه ای

اسلاید 50: روش استفاده از پیوند زبانه ای، هنگامی که پیوندک به میزان قابل توجهی از پایه کوچکتر است.

اسلاید 51: مراحل انجام اسکنه

اسلاید 52: سه روش انجام پیوند مجاورتی

اسلاید 53: کو پیوند :عبارتست از اتصال فقط یک جوانه و بخش کوچکی از پوست با چوب یا بدون چوب بر روی پایه که اغلب تحت عنوان پیوند جوانه نیز نامیده می شود. مهمترین نوع کو پیوند که در گلکاری بخصوص برای پیوند پایه های گل سرخ کاربرد دارد کو پیوند شکمی (سپری) می باشد که در زیر به توضیح مختصری در رابطه با آن می پردازیم.پیوند شکمی(سپری)در پیوند شکمی زمان کو پیوند زدن هنگامی است که پوست از بخش چوبی به آسانی جدا شود یعنی زمانی که سلولهای بافت زاینده به شدت تکثیر می یابند که معمولاً در بهار، تابستان و پائیز امکان پذیر است و گیاه در این فصول به خوبی پوست می دهد.

اسلاید 54: مراحل اساسی انجام کوپیوند سپری (شکمی)

اسلاید 55: خوابانیدن:خوابانیدن یکی دیگر از روشهای تکثیر غیر جنسی است که در آن ریشه های نابجا روی ساقه ای تشکیل می شوند که به گیاه مادری متصل می باشد آنگاه ساقه ریشه دار شده که شاخه خوابانیده شده نامیده می شود جدا می گردد تا گیاه جدیدی که روی ریشه های خودش قرار دارد به وجود آید.روشهای خوابانیدن :خوابانیدن انتهایی 4. خوابانیدن هواییخوابانیدن ساده 5. خوابانیدن کپه ایخوابانیدن مارپیچی ( مرکب) 6. خوابانیدن شیاری

اسلاید 56: خوابانیدن ساده

اسلاید 57: خوابانیدن مارپیچی (مرکب)

اسلاید 58: خوابانیدن هوایی

اسلاید 59: خوابانیدن کپه ای

اسلاید 60: خوابانیدن شیاری

اسلاید 61: افزایش توسط ریشه ها و ساقه های اختصاصی شده:پیاز معمولی ( سوخ ها)، پیاز توپر(پداژه ها)، غده ها(ژوخه ها)، ریشه ها و ساقه های غده ای (گوشتی)، ریزوم (ساقه های زیرزمینی)، پیاز نما(سوخ نما)، ساقه های رونده و پاجوش ها اندامهای رویشی اختصاصی شده ای هستند که دراصل در ذخیره مواد غذایی برای بقای گیاه در شرایط نامساعد نقش دارند. این اندامها دارای جوانه هایی هستند که بعد از پایان فصل رشد وقتی بخش هوایی از بین می رود شاخه های جدید فصل آینده را تولید می کنند که البته این موضوع در مورد ساقه های رونده و پاجوش ها صدق نمی کند.

اسلاید 62: پیاز معمولی (سوخ ها)پیاز اندام زیر زمینی اختصاصی شده ای است که شامل ساقه کوچکی می شود که توسط برگهای گوشتی فلس مانند پوشیده شده است و علاوه بر مرکز رویشی در کنار فلس ها دارای جوانه هایی است که با تکامل و رشد آنها پیازچه هایی در اطراف پیاز اصلی ایجاد می شود.پیازها توسط گیاهان تک لپه ای به وجود می آیند که در آن ها ساختار معمولی گیاهی برای ذخیره سازی و تولید مثل تغییر شکل یافته است.

اسلاید 63: پیازها دو نوع هستند:پیازهای پوشش دار ( سوخ های پوشش دار)پیازهای بدون پوشش (سوخ های بدون پوشش)پیازهای پوشش دار ( سوخ های پوشش دار)

اسلاید 64: پیاز توپر ( پداژه)

اسلاید 65: ژوخه (غده) سیب زمینی

اسلاید 66: ریشه ها و ساقه های غده ای ( گوشتی):ریشه های غده ای یا گوشتی:بعضی از گونه های چند ساله علفی، ریشه های ثانویه بزرگ و توده ای دارند مانند سیب زمینی شیرین، کاساوا و کوکب که تحت عنوان ریشه های غده ای نامیده می شوند و انواع مختلفی دارند.2. ساقه های غده ای یا گوشتی :این نوع ساقه ها با بزرگ شدن قسمت زیر لپه دانهال تولید می شود، اما ممکن است در برگیرنده اولین گره روی لپه و قسمت بالای ریشه اولیه نیز باشند. بگونیای ژوخه ای و سیکلامن این نوع ساقه ها می باشند.

اسلاید 67: ریشه و ساقه غده ای(گوشتی) کوکب

اسلاید 68: ریزومریزوم ساختار ساقه ای اختصاصی شده ای می باشد که درآن محور اصلی گیاه به صورت افقی در سطح و یا کمی زیر سطح زمین رشد می کند. تعداد زیادی از گیاهان زینتی مانند زنبق ریزوم دار و گل برف و همچنین بسیاری از سرخس ها دارای ریزوم می باشند. ریزوم ها به دو نوع کلی دیده می شوند:1- درشت ریخت 2- باریک ریخت

اسلاید 69: نمایی از ریزوم

اسلاید 70: پیاز نما (سوخ نما) سوخ نما ها ساختارهای ذخیره ای اختصاص یافته ای هستند که توسط بسیاری از گونه های ارکیده ها تولید می شوند و از یک قسمت گوشتی توسعه یافته ساقه ای تشکیل شده اند که دارای یک یا چند گره می باشد.پیاز نما (سوخ نما)

اسلاید 71: ساقه های روندهساقه های رونده ساقه های هوایی گیاه هستند که از طوقه گیاه منشعب شده و در سطح خاک می خزند. این ساقه ها ازمحل بند دوم با رشد جوانه ها و ریشه های نابجا مجموعه ای از برگ و ریشه به وجود می آورند که با وجود اتصال به پایه مادری خود مستقیماً آب و مواد غذایی جذب می کنند. گیاهان جوان به وجود آمده را می توان در فصل پائیز از پایه مادری جدا کرد.ساگسیفراژها به این گونه تکثیر می یابند.

اسلاید 72: گیاه ساکسیفراژ

اسلاید 73: پاجوش پاجوش وسیله تکثیر بسیاری از درختان و درختچه های زینتی و گلهای دائمی می باشد. پاجوش ها حاصل از رشد و نمو جوانه هایی هستند که در طوقه گیاه شروع به فعالیت می کنند و در اطراف بوته های اصلی شاخه هایی که هر یک دارای مقداری ریشه می باشند به وجود می آید. در بعضی گیاهان رشد پاجوش ها به اندازه پایه اصلی می شود به طوری که پس از مدتی تشخیص این دو از هم مشکل می باشد.در فصل بهار هر یک از این گیاهان جدید را همراه با مقداری ریشه جدا کرده در محل دیگری کشت می کنند.

اسلاید 74: فصل چهارم  محیط رشد

اسلاید 75: نحوه رشد و میزان محصول گیاهان توسط دو گروه از عوامل كنترل می شود. این دو گروه عبارتند از: 1- عوامل ارثی كه استعداد ذاتی گیاه را از لحاظ كمیت و كیفیت رشد و تولید محصول معین نشان می دهد.2- عوامل و پدیده های محیطی كه زمینه فعالیت استعدادهای ارثی را فراهم می كند.

اسلاید 76: مهمترین عوامل محیطی مؤثر در رشد گیاهان عبارتند از:خاك كه مواد غذایی را در اختیار گیاه قرار می دهد و در ضمن آن را پا بر جا نگه می دارد.انرژی تشعشعی كه به گیاه نور و گرما می دهد.هوا كه اكسیژن، گاز كربنیك و اندكی ازت در اختیار گیاه قرار می هد.

اسلاید 77: خاك خاك عبارتند از مخلوطی از مواد كانی (معدنی) و آلی كه حاوی موجودات زنده بسیاری بوده و منبع اصلی تأمین مواد غذایی و آب برای گیاه است.خاك نتیجه فرایند های فیزیكی و شیمیایی و واكنش های بیولوژیكی گیاهان می باشد و توسط عوامل و پدیده های جوی مؤثر بر مواد كانی و آلی به وجود می آید.اجزا تشكیل دهنده خاك عبارتند از : مواد كانی، مواد آلی، هوا، آب و میكروارگانیسمها. مواد كانی حاصل تجزیه سنگهای مادریست و مواد آلی خاك از تجزیه بافت های حیوانی و گیاهی و میكروارگانیسم های مرده حاصل می شود.

اسلاید 78: تجزیه بافت های گیاهی و حیوانی معمولاً به وسیله آنزیمهای موجود در میكروارگانیسم ها صورت می گیرد.در نیمرخ عمودی خاك لایه های متفاوتی دیده می شود قسمت بالای مقطع كه معمولاً نرمتر است دارای رنگ تیره است به نام خاك زیرین سطح الارض و قسمت پائین كه دارای رنگ روشن تر است و معمولاً ضخامت بیشتر هم دارد خاك زیرین تر تحت الارض نامیده می شود. در زیر قسمت تحت الارض سنگهای مادری وجود دارد.ذرات جامد خاك در صورتی كه قطرشان بین 05/0تا 2 میلیمتر باشد شن و در صورتی كه قطرشان بین 002/0 تا 05/0 میلیمتر باشد سیلت و در صورتی كه قطرشان كمتر از 002/0 میلیمتر باشد رس نامیده می شوند.ریگ قطرش بین 2 تا 72 میلیمتر است و بزرگتر از آن را سنگ می گویند.

اسلاید 79: آب یكی از مواد موجود در خاك است كه برای رشد گیاه اهمیت بسیار دارد. قدرت نگهداری آب در خاك به میزان مواد آلی و اندازه ذرات مواد كانی بستگی دارد بدین معنا كه هر چند مواد آلی در خاك بیشتر شود و یا اندازه ذرات خاك كوچكتر باشد قدرت نگهداری آب موجود در خاك بیشتر می شود. در خاك مقداری هم هوا وجود دارد كه برای تنفس ریشه های گیاه و میكروارگانیسم ها مورد نیاز است

اسلاید 80: بافت خاك :یكی از ویژگیهای فیزیكی خاك، بافت خاك است. بافت خاك عبارت است از اندازه و نسبت درصد مواد متشكله خاك مثل شن، سیلت و رس. از روی درصد مواد كانی موجود در هر خاكی میتوان بافت آن را مشخص نمود. مثلاً خاكی كه 40 درصد شن و 40 درصد سیلت و 20 درصد رس دارد به نام خاك لیمونی و خاكی كه 60 درصد شن و 10 درصد سیلت و 30 درصد رس دارد و خاك لیمونی رسی شنی و خاكی كه 10 درصد شن و 60 درصد سیلت و 30 درصد رس دارد خاك لیمونی رسی سیلتی نامیده می شود.

اسلاید 81: پوشاندن خاك سطح خاك را به منظور های زیر باید پوشیده نگه داشت:1- برای اینكه خاك رطوبت را در خود نگه دارند.2- از فرسایش جلوگیری شود.3- مواد غذایی خاك بهتر در دسترس گیاه قرار گیرد.4- نیاز به افزودن مواد غذایی به كمترین مقدار برسد.5- در فصلهای سرد برای گرم كردن بستر استفاده می شود (استفاده از پوشش تیره)6- از رشد علفهای هرز جلوگیری می كند.

اسلاید 82: استفاده از كاه برگ یا خاك اره و یا پلاستیكها به عنوان خاكپوش (مالچ) نیز از روشهای محافظت خاك به شمار می رود.واكنش خاك واكنش خاك مربوط به اسیدی یا قلیایی بودن محلول خاك می باشد.PH مناسب برای اكثر گیاهان باغبانی بین 7-6 می باشد. خاكهای قلیایی با واكنش 9 PH > و خاكهای خیلی اسیدی با واكنش 4 PH < محیط نامناسبی برای ریشه ایجاد می كند. برای مثال در PH های زیاد آهن غیر قابل جذب و در نتیجه گیاه مبتلا به زردی برگها همراه با سبز ماندن رگبرگها می گردد. فعالیت میكروارگانیسم های خاك به ویژه باكتریهای موجود درخاك نیز تحت تأثیر واكنش خاك واقع می شوند.

اسلاید 83: معمولاً مناطق مرطوب و بارانی به علت شسته شدن عناصر كاتیونهای بازی دارای خاكهای اسیدی بوده و بر عكس مناطق گرم و خشك دارای خاكهای قلیایی می باشند. به استثنای گیاهان تیره Ericacea(مثل زغال اخته آبی رنگ) و سایر گیاهان این تیره كه اسید دوست هستند و در PH بین 5/5-4 بهترین رشد را می نماید. برای بیشتر گیاهان باغبانی همچنان كه ذكر شد بهترین PH بین 7-6 می باشد. البته برخی گیاهان مانند جو، چغندر و درخت گز نیز می توانند PH های نسبتاً بالا را تحمل كنند.ساده ترین راه برای قلیایی ساختن خاك اضافه كردن آهك به آن می باشد. میزان اضافه كردن آهك به میزان تغییرات PH مورد نظر نوع ماده آهكی به ظرفیت كاتیونی خاك بستگی دارد.

اسلاید 84: برای مثال خاكهای شنی در مقایسه با خاكهای رسی با مقدار كمتری آهك تغییر واكنش می دهند ،برای اسیدی ساختن خاك می توان از موادی چون گوگرد، اسید سولفوریك و سولفات آهن استفاده كرد. از كود ازته چون نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم نیز برای اسیدی كردن خاك می توان بهره برد. برای تغییر سریع PH خاك از كود اوره استفاده می كنند.

اسلاید 85: تبادل كاتیونی ذرات كلوئیدی خاك یعنی رس و هوموس دارای قدرت جذب كاتیونهای مختلف و تبادل آنها با یكدیگر به ویژه با یون هیدروژن می باشند این عمل را تبادل كاتیونی می نامند. مواد غذایی خاك :عناصری كه بیشتر مورد نیاز گیاه می باشند به ماكروالمنتها معروف اند و عبارتند از: كربن، هیدروژن، اكسیژن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، كلسیم، منیزیم وگوگرد. بقیه عناصر به مقدار بسیار كم مورد نیازند كه به آنها میكروالمنتها می گویند و عبارتند از : آهن، منگنز، روی، بر، مس، مولیبدن و كلر. كربن، هیدروژن، اكسیژن چون به وفور در هوا و آب وجود دارند به عنوان عناصر غذایی خاك محسوب نمی شوند.

اسلاید 86: نیتروژن:نیتروژن یكی از عناصر اصلی مورد نیاز گیاه می باشد و بیشتر از سایر عناصر در تغذیه گیاهی مصرف می شود. نقش اصلی ازت برای گیاه در تشكیل پروتوپلاسم و اسید نوكلئیك می باشد. از علائم كمبود ازت کاهش رشد، زردی و كوچك ماندن برگها می باشد.كمبود شدید نیتروژن باعث ریزش پیش از موقع برگها می شود.در درختان میوه نیتروژن زیاد باعث تأخیر در ایجاد گل و میوه می شود،در سبزیهای برگی ازت را می توان به مقدار زیاد مصرف كرد تا باعث تسریع رشد سبزینه ای آنها گردد.مواد آلی منبع تولید نیتروژن در خاك هستند

اسلاید 87: فسفردر بیشتر اعمال فیزیولوژیكی گیاه فسفر اهمیت حیاتی دارد از آن جمله در تولید ATP و اسید نوكلئیك و آنزیمهاست.كمبود فسفر باعث توقف رشد گیاه شده و به علت انتقال فسفر از برگ های پیر به برگهای جوان منجر به ریزش برگهای پیر می شود. گهگاه كمبود فسفر باعث تجمع مواد قندی در برگ و ساقه شده و در نتیجه تولید آنتوسیانین بالا رفته و برگها و ساقه ها به رنگ قرمز در می آیند. مناسب ترین PH برای قابل استفاده بودن فسفر حدود 7-6 می باشد فسفر به صورت H2PO4ˉ و 2-HPO4 جذب گیاه می شود.از كودهای فسفره که بطور معمول استفاده می شود می توان فسفات آمونیوم را نام برد. پودر استخوان گرچه دارای فسفر زیادی می باشد ولی فسفر آن زیاد قابل جذب نیست.

اسلاید 88: پتاسیم تركیبات این عنصر در اغلب خاكها به اندازه كافی یافت می شود. از علائم كمبود پتاسیم سوختگی كنار برگها می باشد. از كودهای پتاسه میتوان كلرور پتاسیم، سولفات پتاسیم و نیترات پتاسیم را نام برد ولی مصرف هر نوع كود حاوی كلرور در ایران ممنوع است.

اسلاید 89: كلسیمدرون گیاه كلسیم بیشتر به صورت پكتات كلسیم در دیواره یاخته ها یافت می شود و وظیفه آن متصل ساختن یاخته ها به یکدیگر است.كمبود آن باعث كمبود رشد و همچنین لوله شدن برگها و قهوه ای شدن ریشه می گردد. در گوجه فرنگی كمبود كلسیم باعث پوسیدگی گلگاه میوه می شود. در سیب وجود کلسیم باعث سختی بافت میوه شده به عمر پس از برداشت آن می افزاید و كمبودش باعث آسیب پوستی می گردد.كمبود كلسیم را می توان با اضافه كردن آهك به خاك برطرف ساخت البته باید در نظر داشت كه آهك واكنش خاك را نیز بالا می برد. سوپر فسفات نیز حاوی مقدار زیادی كلسیم است. همچنین برای رفع كمبود كلسیم می توان گیاهان را با كلرور كلسیم و یا نیترات كلسیم محلول پاشی كرد.

اسلاید 90: گوگردگوگرد در تهیه پروتئین و اسید آمینه به كار می رود. بو و مزه پاره ای از محصولات باغبانی مثل سیر، پیاز و خردل مربوط به گوگرد می باشد.علائم كمبود گوگرد بیشتر در برگهای جوان دیده می شود تا برگهای پیرگوگرد معدنی به صورت یون سولفات SO4ˉ در محلول خاك یافت می شود. گوگرد را می توان به صورت های سوپر فسفات معمولی، سولفات آمونیوم و گل گوگرد و یا سولفات كلسیم به خاك اضافه كرد.

اسلاید 91: منیزیم منیزیم در تولید سبزینه (كلروفیل) به كار می رود و در نتیجه در عمل فتوسنتز مؤثر می باشد. در بذرها منیزیم به مقدار زیاد یافت می شود از علایم كمبود آن درگیاه زردی بین رگبرگهاست. علائم كمبود ابتدا در برگهای پیر مشاهده می شود و در صورت كمبود شدید برگها شروع به ریزش می كنند. در خاك منیزیم نسبتاً سریع شسته شده و از دسترس گیاه خارج می گردد. برای رفع كمبود منیزیم از كربنات و سولفات منیزیم استفاده می شود.

اسلاید 92: آهن آهن در متابولیسم گیاه در تولید كلروفیل، تنفس، فتوسنتز و فعالیت های آنزیمی به كار می رود. كمبود آهن كاملاً مشخص است برگهای جوان زرد می شوند ولی رگبرگها سبز باقی می مانند و در حالت های شدید رشد گیاه متوقف می گردد.آهن درخاكهای قلیایی تثبیت می شود و در خاكهای اسیدی بیشتر قابل استفاده می باشد. برای كمبود آهن می توان گیاه را با محلول سولفات آهن محلول پاشی كرد آهن به صورت كلات مثل EDTA بسیار قابل جذب و استفاده گیاه می باشد هر چند كه به شرایط خاك به ویژه واكنش خاك و آهكی بودن یا نبودن آن بستگی دارد.

اسلاید 93: بُرنقش اصلی بر در متابولیسم گیاه كاملاً مشخص نیست. كمبود آن باعث توقف رشد و خشكیدگی سرشاخه ها و ریشه ها می گردد. برگها كلفت و شكننده گردیده گلدهی به میزان قابل توجهی كاهش یافته تبدیل گل به میوه به علت عدم رشد لوله گرده كم می گردد. میزان بر در خاكها بسیار اندك است به ویژه درخاكهای شنی زود شسته شده و از دسترس گیاه خارج می گردد. بر در خاكهای اسیدی بیشتر قابل جذب گیاه می باشد تا خاكهای قلیایی. بوراكس اغلب به عنوان منبع بر مورد استفاده قرار می گیرد.

اسلاید 94: روی روی در تولید و فعالیت آنزیم ها همچنین در ایجاد پروتئین مؤثر است. كمبود روی باعث كوچك ماندن برگهای گیاه و كوتاه شدن فاصله میان گره ها می شود. PH خاك بر قابل استفاده بودن روی برای گیاه مؤثر است. معمولاً درخاكهای قلیایی و در خاكهای محتوی فسفر بیش از حد روی غیر قابل استفاده می گردد. درخاكهای شنی روی به راحتی شسته شده و از دسترس گیاه خارج می شود. برای رفع كمبود روی سولفات روی را به خاك اضافه می كنند. هر چند كه در شرایط خاكهای ایران سولفات روی شدیداً تثبیت می شود و بازده آن كم است و به صورت EDTA روی بازده بیشتری دارد.

اسلاید 95: منگنز منگنز به میزان بسیار كمی مورد نیاز گیاه است و در صورت زیاد شدن میزان آن در خاك بر روی گیاه اثر مسموم كننده خواهد داشت.وجود منگنز برای بسیاری از اعمال گیاهی مانند فتوسنتز، تنفس و تهیه كلروفیل ضروری است. علائم كمبود آن در گیاهان مختلف متفاوت می باشد. سوختگی كنار برگها و یا لكه های سوختگی میانه برگها همچنین كاهش رشد و گلدهی گیاه از نشانه های كمبود آن است و چون مانند آهن درون گیاه غیر قابل انتقال است ابتدا برگهای جوان علایم كمبود را نشان می دهند

اسلاید 96: در واكنشهای قلیایی در خاك تثبیت شده و با پائین آوردن واكنش خاك بیشتر قابل استفاده می گردد. در خاكهای خیلی اسیدی ممكن است به علت افزایش بیش از حد جذب آن در گیاه مسمومیت ایجاد شود. برای رفع كمبود منگنز از سولفات منگنز استفاده می شود كه در خاكهای ایران بازده آن بسیار ناچیز است.

اسلاید 97: مس مس نیز به مقدار بسیار كم در تولید كلروفیل، پروتئین، كربوهیدراتها و همچنین در فعال ساختن برخی از آنزیمها مورد نیاز است. در صورت كمبود آن برگها كوچك مانده و سرشاخه های جوان را دچار برگ سوختگی می كند. هر چه واكنش خاك اسیدی تر باشد مس قابل استفاده تر است. برای رفع كمبود مس از سولفات مس به تنهایی و گاهی مخلوط با آهك استفاده می شود كه البته بازده آن در خاكهای ایران بسیار كم است.

اسلاید 98: مولیبدن این عنصر ازعناصر كم مصرف گیاه به شمار می رود و بیشتر برای احیاء نیتروژن در گیاه مورد نیاز است. علائم كمبود مولیبدن شبیه كمبود نیتروژن می باشد كه با زردی و سوختگی و لوله شدن برگها همراه است. مولیبدن در خاكهای قلیایی بیشتر از خاكهای اسیدی برای گیاه قابل استفاده می باشد. برای رفع كمبود آن گیاه را با محلول مولیبدنات سدیم یا آمونیوم محلول پاشی می كنند.

اسلاید 99: كلر لزوم كلر برای گیاهان به تازگی مورد تأئید قرار گرفته است. اما از آنجا كه این عنصر هم در هوا و هم در محلول خاك وجود دارد به ندرت كمبود آن گزارش می شود. كلر برای آزاد كردن اكسیژن به هنگام فتوسنتز لازم است و كمبود آن باعث پژمردگی گیاه می شود. درخاك یون آن به صورت Clˉ وجود دارد كه به راحتی قابل استفاده گیاه می باشد در صورت كمبود می توان از كلرور پتاسیم استفاده كرد.

اسلاید 100: آب اهمیت آب درتولید محصولات باغبانی غیر قابل انكار است. میزان آب موجود در هرمنطقه معرف آن است كه از نظراقتصادی چه گیاهی را می توان كاشت و چه گیاهی را نمی توان کاشت. بسیاری از اعمال حیاتی گیاه توسط آب كنترل می شود آب از مواد اصلی تشكیل دهنده سلول زنده می باشد و میزان آن در بافت های مختلف متفاوت بوده از 2 درصد در بعضی بذور خشك تا 40 درصد در بافت های چوبی در حال خراب و 95 درصد در میوه های آبدار مانند هندوانه دیده می شود.

اسلاید 101: آب هم حلال و هم وسیله ای برای انتقال مواد در داخل گیاه است. كمبود آن در گیاه باعث توقف رشد و ادامه این كمبود منجر به اختلالات برگشت ناپذیر می گردد و گاهی هم موجب مرگ گیاه می شود.اگر بین جذب آب وتبخیر تعادل برقرار باشد تمام فرایندهای گیاهی بطور طبیعی پیش می رود و گرنه یكی از دو حالت زیر اتفاق می افتد:1- اگر مقدار جذب بیشتر از مقدار دفع باشد این حالت ممكن است در اثر كم بودن شاخساره نسبت به ریشه، هرس بی قاعده، حمله آفات و امراض و یا بالا بودن رطوبت نسبی هوا اتفاق می افتد در این حالت فشار آب درون یاخته ها و آوندها بالا می رود.

اسلاید 102: علائم عمومی این حالت طویل، باریک و نرم شدن ساقه گیاه و خوابیدگی آن روی زمین و ترك خوردن میوه به علت به هم خوردن رابطه سطح به حجم است.2- مقدار دفع بیشتر از جذب ریشه باشد در این حالت ممكن است در اثر خشك بودن خاك كمبود ریشه نسبت به شاخساره یا در اثر جابجا كردن گیاه پیش بیاید. این حالت باعث تیرگی رنگ برگها و درصورت ادامه باعث پژمردگی آنها و خشك شدن گیاه می شود. كم آبی مزمن در بعضی از انواع هندوانه و گوجه فرنگی باعث پوسیدگی گلگاه می شود.

اسلاید 103: جذب و حركت آب در درون گیاه :جذب آب توسط ریشه گیاه به ویژه ریشه های موئین صورت می گیرد. همچنان كه ریشه درون خاك پیش می رود كلاهك و بلافاصله پس از آن ریشه های موئین ایجاد می شوند

اسلاید 104: روشهای آبیاری روشهای مهم آبیاری معمولی به قرار زیر می باشد:1- آبیاری سطحی 2- آبیاری بارانی 3- آبیاری قطره ای 4- آبیاری زیر زمینی

اسلاید 105: نور گرایی (فتوتروپیسم)نور گرایی عبارت است ازگرایش و خم شدن گیاه به سوی نور، عامل كنترل كننده این پدیده هورمون اكسین می باشد. اگر گلدانی را دركنار دریچه بگذاریم پس از چند روز شاخه هایش به طرف بیرون كه روشن تر است خم می شوند. علت این امر در بخش هورمونها توضیح داده شده است.فتوسنتز در فرایند فتوسنتز اندامك كلروپلاست كه حاوی كلروفیل است انرژی نورانی را گرفته و با كمك آن، مولكول آب را می شكند و تولید انرژی شیمیایی می كند. همین انرژی است كه در تثبیت CO2 و ساخته شدن قندهای ساده به كار می رود.

اسلاید 106: گیاهان مختلف برای عمل فتوسنتز به شدت نورهای گوناگونی نیاز دارند و بر طبق این نیاز گیاهان را می توان به چهار دسته زیر تقسیم كرد:1- گیاهان آفتاب دوست مثل داوودی و گل سرخ2- گیاهان سایه دوست مثل سرخس و فیكوس 3- گیاهان سایه – آفتاب دوست مثل بگونیا، سیكلامن، حسن یوسف4- گیاهان غیر حساس مثل ماگنولیا

اسلاید 107: فتوپریودیسم واكنش گیاه نسبت به مدت زمان تابش متوالی نور را فتوپریودیسم گویند.اصولاً گیاهان مختلف برای گلدهی به طول روزهای مختلفی احتیاج دارند و از این جنبه به سه گروه تقسیم شده اند :1- گیاهان روز كوتاه :(داوودی)2- گیاهان روز بلند: (كاهو و سیب زمینی)3- گیاهان بی تفاوت: (گوجه فرنگی)

اسلاید 108: غیراز این سه گروه كه شامل تعداد بسیار زیادی از گیاهان روی زمین می باشند گروه های كوچكتری نیز وجود دارد كه برای گلدهی به شرایط نوری خاصی به شرح زیر احتیاج دارند:گیاهان روز بلند غیر الزامی: (اطلسی) گیاهان روز كوتاه غیر الزامی: (بعضی از انواع داوودی)

اسلاید 109: غیر از اینها، دو دسته دیگر نیز وجود دارند كه یكی را گیاهان روز كوتاه - روز بلند و دسته دیگر را گیاهان روز بلند – روز كوتاه می نامند. دسته اول برای گلدهی ابتدا به چند چرخه شبانه روزی نیاز دارند كه در آن طول روز كوتاه باشد سپس به چند چرخه روز بلند نیازمندند مثل گل گوشتی اسكابیوز.دسته دوم عكس دسته اول ابتدا به چند چرخه روز بلند و پس ازآن به چند چرخه روز كوتاه احتیاج دارند تا به گل بنشینند مثل گیاه گوشتی بریوفیلوم.

اسلاید 110: گل انگیزی وقتی گیاهی در شرایط مناسب نوری قرار گیرد برگها برانگیخته شده سپس این برگها فرمان گلدهی به جوانه ها را صادر می كنند. مثلاً كافی است گیاه فاربیتیس فقط یك شبانه روز و توت فرنگی 6 شبانه روز تحت شرایط روز كوتاه و شب بلند قرار گیرد تا گل انگیزی در آن صورت گیرد و پس از آن حتی اگر شرایط برای گل انگیزی نامناسب شود گیاه پس از حدود 10 هفته گل خواهد داد.

اسلاید 111: فیتوكروم در گیاه به ماده ای پروتئینی آبی رنگ با وزن مولكولی بسیار زیاد پی برده شده است كه فیتوكروم نامیده می شود این ماده در برابر نورهای قرمز و قرمز دور حساس است و آنرا با P نمایش می دهند . فیتوكروم به دوصورت Pr ( یعنی مایل به جذب نور قرمز) و Pfr ( یعنی مایل به جذب نور قرمز دور) دیده می شود تبدیل Pr به Pfr و بالعكس یك واكنش دو جانبه برگشت ناپذیر می باشد:

اسلاید 112: ساخته شدن و تخریب فیتوکرومفیتوكروم كنترل كننده تعداد زیادی از واكنش های گیاهی از جمله گلدهی، سبز شدن بذر و تولید غده در گیاهان است كه در تمام این واكنشهاPfr فعال و Pr غیر فعال است.

اسلاید 113: دما هر گیاهی در دامنه دمایی ویژه ای دارای بهترین رشد است. از آنجایی كه رشد گیاه نتیجه مستقیم تفاضل مواد ساخته شده در فتوسنتز و مواد مصرف شده در تنفس است دامنه دمایی مناسب رشد گیاه را می توان به صورت دماهایی كه در آن فتوسنتز ماكزیمم و تنفس متعادل است تعریف نمود.آن دسته از گیاهانی كه دامنه دمایی نسبتاً بالایی دارند را محصولات فصل گرم می نامند. مثل گوجه فرنگی، خیار و فلفل و گیاهانی را كه دامنه دمایی شان پائین تر از این حد است محصولات فصل خنك می نامند. مانند اسفناج و انواع كلمها، به همین دلیل فصل كشت محصولات فصل سرد در نیمكره شمالی به هنگام بهار و در نیمكره جنوبی به هنگام پائیز است.

اسلاید 114: بهارش ( ورنالیزاسیون)گل انگیزی در دمای پائین به بهارش معروف است . این پدیده اولین بار در حدود صد سال پیش توسط دانشمندی به نام كلیپارت تشخیص داده شد وی بذر گندم پائیزه را در بهار سبز كرد و در حین سبز شدن گیاه را در معرض دمای پائین یا نزدیك صفر قرار داد سپس آن را در مزرعه كاشت و از آن محصول برداشت كرد و بدین ترتیب توانست گندم پائیزه را به گندم بهاره تبدیل كند.دانشمند دیگری به نام لیسنكو این عمل را بهارش (ورنالیزاسیون) نامید همانند گل انگیزی نوری این پدیده نیز توسط هورمونهای گیاهی كنترل می شود.

اسلاید 115: هر گیاهی كه ورنالیزه شده باشد مدت چند هفته دردمای بالا قرار گیرد دورنالیزه می شود یعنی اثر سرما درآن از بین می رود و دوباره به حالت رشد رویشی بر می گردد. برای مثال پیاز خوراكی كه در پائیز از زمین بیرون آورده می شود و در زمستان انبار میگردد به علت سرمای طبیعی انبار ورنالیزه می شود و چنانكه آن را در بهار بكاریم به گل نشسته و بذر می دهد.

اسلاید 116: هوا هوا از نیتروژن 78% ، اكسیژن 21% و حدود 03/0% گاز كربنیك و مقدار جزیی گازهای دیگر تشكیل شده است و معمولاً این نسبت به علت باد و جریانات جوی تقریباً در همه جا یكسان و ثابت است و عامل محدود كننده رشد به شمار نمی رود. در شرایطی كه شدت نور بالا باشد بالا بودن میزان گاز كربنیك تا حدودی عمل فتوسنتز را تشدید می كند ولی این عمل فقط در گلخانه های سربسته امكان پذیر است. آلودگی هوا همانطور كه برای انسان مضر است به گیاه نیز آسیب می رساند. از گازهای خطرناك كه رشد گیاه را تحت تأثیر قرار می دهد منواكسید كربن، دی اكسید سولفور و هیدروكربورها، اكسید ازت و هیدروژن سولفور می باشد.

اسلاید 117: بیشتر این مواد از خودروها، صنایع مختلف، كارخانه های مولد برق، پالایشگاهها و سوخت منازل ناشی می شود. از گازهای بسیار سمی دیگر می توان ازن، فلور، گاز، اسید كلریدریك را نام برد. كمبود اكسیژن در خاك گاهی باعث توقف در رشد گیاه می گردد. این حالت بیشتر در خاكهای سنگین فاقد تهویه مشاهده می گردد كه میزان گاز كربنیك در آنها زیاد و اكسیژن كم است در نتیجه ریشه مقدار اكسیژن كاهش یافته و در نتیجه رشد ریشه كم می گردد.گاز كربنیك در غلظت های زیاد بر روی ریشه اثر تخریبی دارد. البته گیاهان آبزی از این قاعده مستثنی بوده و در آنها برگ، اكسیژن لازم را برای ریشه تأمین می كنند. اكسیژن و گاز كربنیك روی میوه و اندامهای ذخیره ای گیاه نیز اثر زیادی دارند.

اسلاید 118: فصل پنجم هورمونها و تنظیم کننده های رشد

اسلاید 119: اکسین هااثرات اکسین ها :بارزترین اثر اکسین ها همان اثر بر رشد طولی سلولهاست که خود سبب بروز علائمی همچون نورگرایی، زمین گرایی بصورت عینی می شود . از اثرات بسیار مهم دیگر اکسین ها نقش آنها در تقسیم سلولی، تولید ریشه، ایجاد لایه جدا گر، لایه ای که سبب جدایی دمبرگ و دمگل و دم میوه از محل اتصال می شود، گل انگیزی و تولید و رسیدن میوه و ایجاد چیرگی جوانه انتهایی، بکرزایی یا پارتنوکارپی و رشد شاخه های جانبی می باشد.معمول ترین نوع اکسین که در پیکره گیاهان یافت می شود ایندول تری استیک اسید است.

اسلاید 120: عامل مهم در چگونگی اثر اکسین ها وابسته به علظت آن و بافت هدف است. برخی اندامها مثل ریشه به مقادیر کم اکسین، سریع واکنش نشان می دهند ولی ساقه ها بر عکس این حالت را دارند.

اسلاید 121: کاربرد اکسین ها در باغبانی:1- تنک کردن و جلوگیری از ریزش گل و میوه2- ریشه دار کردن قلمه ها3- جلوگیری از رشد نرکها و پاجوش ها4- گل انگیزی و تولید میوه5- کشت بافت

اسلاید 122: جیبرلین هاامروزه بیش از 90 نوع جیبرلین شناسایی شده که درکل به دو گروه 20 کربنی و 19 کربنی تقسیم شده اند. از آنجا که فرمول جیبرلین ها بسیار پیچیده است هنوز به طور مصنوعی تولید نشده اند و از عصاره نوعی قارچ به نام جیبرلا حاصل می شوند. در درون گیاهان نیز جیبرلین ساخته می شود که مراکز ساخت آنها عبارتند از: انتهای ساقه، قسمت فعال ریشه، برگهای جوان و میوه های در حال رشد و به ویژه بذور نارس در حال رشد و نمو.

اسلاید 123: جیبرلین ها داخل گیاه به صورت غیر قطبی حرکت می کند و به راحتی از طریق آوندهای چوبی به بخش های بالایی گیاه منتقل می شوند. معمول ترین انواع جیبرلین ها که به صورت تجاری مورد استفاده قرار می گیرند شامل GA7 و GA4 می باشد.اثرات جیبرلین ها بارزترین اثر جیبرلین ها ازدیاد رشد و تولید مثل گیاهان از طریق طویل ساختن فواصل میان گره ای ساقه هاست. به طوری که با پاشش مصنوعی آن می توان شاهد رشد طولی گیاهان پاکوتاه بود.

اسلاید 124: کاربرد جیبرلین ها در باغبانیطویل شدن ساقه: جیبرلین در طویل شدن ساقه در امر درخت آرایی بنت قنسول ، شمعدانی، فوشیا بکار می رود. ساقه هایی که به وجود می آید ممکن است ضعیف و شکننده باشد که با بکاربردن اسپری GA3 ppm 250 به میزان 3 تا 5 بار در هفته برای پیشگیری از این امر می توان آنها را با چوب بست. جیبرلین اسید باعث معکوس شدن اثر زیاد مهار کننده رشد بر کشت ها شود.جیبرلین ها قادرند بسیاری از گیاهان دو ساله بدون ساقه دارای حالت رزت را که جهت گلدهی نیازمند سرما هستند را وادار به تولید ساقه گلدهنده کنند.

اسلاید 125: شکستن دوره استراحت در بذرهای بسیاری از گونه های گیاهی که معمولاً نیازمند یک دوره سرما جهت جوانه زنی هستند نیز از اثرات جیبرلین هاست. با خیساندن این بذرها در محلول جیبرلین جوانه زدن آنها را می توان تسریع کرد. به صورت کاربردی جیبرلینppm1000-200، سیتوکنین از اثرات ppm100 کینتین و اتیلن در تحریک جوانه زدن بذر در بعضی گونه های گیاهان به کار می رود. سرعت جوانه زدن بذر بسته به نوع گیاه و اندازه بذر متفاوت است. در مورد جیبرلین ها میتوان به اثر بر رشد میوه ها، تأخیر در پیری اندامها ولی در برخی گیاهان مثل لوبیا پیری راتسریع می کند و تغییر بر جنسیت در خیار و .. اشاره کرد.

اسلاید 126: جیبرلین همچنین می تواند جایگزین روزهای بلند شده و گیاهی را که تحت روزهای کوتاه رشد کرده وادار به گلدهی کند. در نهایت می توان چنین گفت که معمول ترین کاربرد جیبرلین ها، استفاده آنها در افزایش طول ساقه و وادار کردن گلها به رشد می باشد.

اسلاید 127: سیتوکنین ها:امروزه سیتوکنین ها هم بصورت مصنوعی و هم طبیعی وجود دارند. در حقیقت سیتوکنین در تمام مراحل زندگی گیاه رویش دانه، تشکیل دانه مؤثرند. آنها بر روی متابولیسم عمومی گیاه به ویژه فعالیت آنزیم ها و کوآنزیم ها در پیدایش اندامکهای درون سلولی و نقل و انتقال مواد در درون سلول، سنتز RNA و DNA و پروتئین و به طور کلی تمام گیاه مؤثرند.

اسلاید 128: تولید سیتوکنین ها در نقاطی از گیاه انجام می شود که تقسیم سلولی به طور مثال در حال انجام باشد. این نقاط شامل: جوانه ها، برگهای جوان و میوه های در حال رشد می باشد و علاوه بر این در شیره خام بسیاری از گیاهان نیز مقادیر زیادی سیتوکنین یافت می شود. بررسی ها نشان می دهد ساخته شدن این مواد در ریشه ها نوک ریشه ها و انتقال آنها از طریق آوندهای چوبی به سایر اندامهای گیاه می باشد.

اسلاید 129: اثرات سیتوکنین ها :1- تقسیم سلولی و اندام زایی2- جوانه زنی بذر، طویل شدن سلول و اندام آنها3- رشد ونمو جوانه ها4- تأخیردر پیری اندامها و گلها

اسلاید 130: کاربرد سیتوکنین ها در باغبانی :1- طولانی کردن عمر گلهای بریده و سبزی های برگی در مراحل بعد از برداشت می باشد. به عنوان مثال با قرار دادن ساقه گلهای بریده شب بو در محلول ppm 50-25 سیتوکنین عمر گلدانی یا پس از برداشت آنها زیاد شده و در آینده شاید شاهد استفاده این مواد جهت سبزیهای خوراکی باشیم.2- در حال حاضر در باغبانی در کشت بافت گلهایی مثل داوودی و میخک استفاده از سیتوکنین ها امری عادی است که به طور تجاری کاربرد دارد.3- استفاده از آنها در خنثی کردن غالبیت انتهایی در حسن یوسف ، فلفل زینتی و ... در کل تولید بوته هایی با شاخساره های منشعب و متراکم که بازار پسندی خوبی داشته باشد.

اسلاید 131: اتیلناتیلن در شرایط عادی به صورت گاز می باشد که حدود یک قرن پیش بدون آگاهی از اثر هورمونی آن جهت سبز زدایی مرکبات و رساندن موز و خرما استفاده می شده است. تولید و حرکت اتیلن در گیاه در مقایسه با سایر هورمونها سه تفاوت عمده دارد: 1- بر خلاف بقیه که در نقاط خاصی از گیاه تولید می شوند اتیلن درهر موضعی که شرایط باشد تولید می شود.2- حرکت اتیلن در گیاه به صورت پخشیدگی گازی در فضای بین سلولی است.

اسلاید 132: 3- در هورمونهای دیگر بالا رفتن غلظت هورمون سبب کند ساخته شدن آن هورمون می شود درحالی که اتیلن اتوکاتالیزور بوده یعنی به مجرد اینکه بافتی در برابر مقدار کمی اتیلن قرار گیرد بی درنگ شروع به تولید مقدار بیشتری از این ماده می کند.اثرات اتیلن :1- شکستن رکود بذرها، جوانه ها و غده های در حال رکود که آنها را وادار به جوانه زنی و رشد می کند. در گلدهی گیاهانی مانند آناناس و انبه و بروز جنسیت گل در گیاهانی مانند خیار، اتیلن اثرات بارز دارد. یعنی این گیاهان را مانند آناناس به طور همزمان وادار به گلدهی می کند و خودش یک عامل گل انگیزی است.

اسلاید 133: 2- مهمترین اثر اتیلن که امروزه بیشترین مقدار مصرف اتفن را به خود اختصاص داده تسریع در رسیدن میوه های روی درخت و درون انبار، صرفه جویی در نیروی لازم برای جداسازی میوه ها از درخت و سهولت برداشت مکانیکی است. برای رساندن میوه هایی مانند موز، مرکبات و گوجه فرنگی در انبار هم استفاده می شود.کاربرد اتیلن در باغبانی در بخش گلکاری از اتیلن به صورت تجاری برای کنترل ارتفاع، گل انگیزی و کنترل ریزش گل و میوه و برگ و یا جلوگیری از گلدهی استفاده می شود.

اسلاید 134: مواد بازدارنده :اسید آبسیزیکاسید آبسیزیک از سایر بازدارنده های طبیعی گیاهان حدود یک صد مرتبه قویتر است و فرایندهایی مانند: - رکود بذر و جوانه ها و نیز ریزش اندامها را کنترل می کند.

اسلاید 135: اثرات آبسیزیک اسید 1- خنثی کردن غالبیت انتهایی و جلوگیری از رشد جوانه انتهایی نیز در مواردی که بر اثر اسید آبسیزیک حاصل می شود بدلیل اثر متقابل این ماده با اکسین می باشد.2- گیاهان در مواجهه با استرس خشکی، کمبود اکسیژن و مواد غذایی، میزان اسید آبسیزیک درونی را بالا می برند و درحالت عادی آن را کاهش می دهند که این خاصیت به سیستم دفاعی گیاهان اشاره می کند.3- از دیگر اثرات این هورمون پیشبرد روند پیری و هدایت و کنترل ذخیره فتوسنتز توسط برگهاست.

اسلاید 136: مواد شیمیایی کند کننده رشد مهار کننده های رشد به صورت معمول و رایج بکار می رود و مواد مهم شیمیایی در تنظیم رشد گیاهان در گلکاری می باشند.در محصولات گلکاری مختلف سه مرحله رشد گیاه مشاهده می شود:1- مرحله رشد ابتدایی که آهسته است و بلافاصله بعد از قلمه زدن به وجود می آید.2- رشد سریع گیاه و طویل شدن.3- رشد آهسته نهایی که همراه با تولید مثل و رشد گل می باشد.

اسلاید 137: انواع مهارکننده رشد عبارتند از: B9 سایکوسلBonzi (paclobutrazol) sumagic(uniconazol)

اسلاید 138: نور:گیاهان باید درمحلی قرارگیرند تا حداکثر نور مورد نیاز به آنها برسد. در مورد هر گیاه میزان نور و شدت آن متغیر است مثلاً در بنت قنسول که نیاز به نور زیاد دارد و در محیط گلخانه ای با نور کم معمولاً با فایبرگلاس و پلی اتیلن دوبل پوشانده شده است، رشد خوبی ندارد که تغییر در میزان نور می تواند درمیزان رشد و طول گیاه مؤثر باشد.لامپهای نئونی با نور مادون قرمز دور یا استفاده از فیلترهای آغشته با سولفات روی در مسیر اشعه خورشید باعث کاهش رشد طولی و قد کشیدن قسمتهای بین گرهی می شود. دستکاری کردن کیفیت نور به وسیله فیلترها در کنترل رشد طولی گیاه مؤثر است و ممکن است در آینده سودمند باشد.

اسلاید 139: استرس آب طول بعضی از گیاهان بوته ای به علت پژمرده شدن روتین در گیاه محدود می شود. می بایست تا 5-4 روز قبل از عرضه به صورت منظم آبیاری شود. پژمرده شدن باید تا حدی ادامه یابد که تخریب زیادی درگیاه منجر نشود.پژمردگی گل و گلبرگ و برگ به علت آبیاری زیاد دربعضی گیاهان ممکن است بوجود بیاید. بهره گیری از افراد با تجربه در تعیین میزان آبیاری باعث جلوگیری از تخریب گیاهان می شود. این روشها در گوجه فرنگی بکار می رود.برگهای زرد و پژمرده، افتادن گل و برگ و پوسیدگی ریشه می تواند ناشی از آبیاری زیاد در برخی گیاهان باشد.

اسلاید 140: پاک کردن و تکان دادن در برخی گیاهان، انجام این کارها باعث ضخیم شدن تنه و کم شدن فاصله بین جوانه ها می شود. این روش عموماً به منظور کنترل ارتفاع گیاهان بوته ای چون گوجه فرنگی، بادمجان، خیار و هندوانه استفاده می شود. همچنین این روش برای داوودی و لیلیوم نیز مؤثر گزارش شده است. برای مثال یک روش بدین صورت است که 10-5 سانتیمتر فوقانی گیاه را یک یا دو بار در روز به مدت 20 دقیقه پاک کنید. اگر این روش به تأخیر بیافتد زمانی که گیاهان مسن تر هستند ممکن است به برگهای گیاهان آسیب وارد شود.

اسلاید 141: DIF با تغییر اختلاف دمای روز و شب می توان به کنترل ارتفاع گیاهان مختلف دست پیدا کرد. بر طبق اندازه گیریهای انجام شده بر روی ساقه بدین نتیجه رسیده اند که درصد بالایی از طویل شدن ساقه در اوایل صبح یعنی بلافاصله بعد از طلوع آفتاب اتفاق می افتد. بنابراین کاربرد دماهای خنک برای حداقل 2 ساعت در اوایل صبح درست قبل از طلوع آفتاب طول ساقه را کاهش خواهد داد.البته نکته حائز اهمیت در ارتباط با امکان استفاده از این روش این است که درجه حرارت به اندازه کافی کنترل شود یعنی این روش در آب و هوای گرم و یا در طول تابستان در بسیاری از مکانها عملی و کاربردی نیست.

اسلاید 142: این روش در اکثر گیاهان پیازی چون لاله، زنبق، نرگس و یا گیاهان خانواده خیار مؤثر نیست این روش علاوه بر تأثیر روی ارتفاع گیاه، اندازه و تعداد گل را در تعدادی از گونه ها تحت تأثیر قرار میدهد. کنترل اختلاف دمای روز و شب بسیارحائز اهمیت است فرضاً اختلاف زیاد دمای روز و شب در لیلیوم کلروز و پیچیدگی برگ را تحریک می کند و یا در این شرایط سطوح نیتروژن و کربوهیدرات گیاهی کاهش می یابد که این وقایع منجر به زرد شدگی برگهای لیلیوم پس از برداشت و سوختگی حاشیه براکته و ریزش cyathia در بنت قنسول می شود.

اسلاید 143: مواد شاخه زا :چندین ماده از این دست وجود دارد که به روشهای مختلفی عمل می کنند:1- فلورل (اتفن):روی انواعی از گونه های گیاهی چون آزالیا، داوودی، فوشیا، شمعدانی و گل حنا، شاه پسند و.... استفاده شده است.2- آکسل :گاهی به منظور افزایش شاخه های جانبی گره های پائینی در گیاهان رز و میخک استفاده می شود.3- آتریمک dikegulac sodium:روی گیاهانی چون آزالیا، بگونیا، کلرودندرون، فوشیا، گاردنیا، شمعدانی، کالانکوئه، شاه پسندو شفلرا مورد استفاده قرار گرفته است.

اسلاید 144: مواد شیمیایی مورد استفاده به منظور تکامل گل:استعمال خارجی مواد تنظیم کننده رشد که گلدهی را تحت تأثیر قرار می دهند از دو طریق است:1- بوسیله تحریک انگیزش گل و تکامل آن2- تنها بوسیله تحریک تکامل گل

اسلاید 145: موادی که تنها باعث تکامل جوانه های گل می شوند :جیبرلین در آزالیا می تواند جایگزین تیمار سرمایی شود بدین ترتیب که اگر آن را با غلظت ppm 1000 به صورت اسپری به مدت 5 هفته بکار ببریم باز شدن جوانه های بالغ گل را سبب شده ایم.جیبرلین به منظور تکامل دمگل و افزایش یکنواختی در گلدهی سیکلامن مورد استفاده قرار گرفته است. در شیپوری، خیساندن یا اسپری کردن غده ها با جیبرلین منجر به افزایش تعداد گل و همچنین تسریع در تکامل و ظهور گل شده است.

اسلاید 146: فصل ششم  اصول هرس و تربیت

اسلاید 147: هرس كردن به طور كلی هرس عبارتست از قطع كامل یا جزیی شاخه، ریشه، پوست، برگ و یا گل و میوه به منظور تحت تأثیر قرار دادن و هدایت نحوه رشد و باروری گیاه. هرس کردن یكی از عملیات مهم باغبانی است كه از حدود سه هزار سال پیش شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته است.

اسلاید 148: دلایل و فواید هرس را می توان به شرح زیر خلاصه كرد:1- حذف شاخه های مزاحم، خشك شده، آفت زده، مریض و شكسته جهت حفظ و تأمین سلامت گیاه.2- ایجاد شرایط مناسب جهت ورود نور و هوا به درون شاخساره و خلوت ساختن نقاط شلوغ و متراكم آن به منظور ایجاد مكان تولید محصول بیشتر و مرغوبتر.3- ایجاد شكل ویژه در شاخساره گیاه، این امر به ویژه در میوه كاری و نیز در شكل سازی گیاه جهت تزئین باغ و باغچه از اهمیت خاصی برخوردار است.4- ایجاد تعادل بین شاخساره و ریشه به ویژه هنگام نشا كاری و جابجا كردن گیاه جهت موفقیت و ایجاد امكان رشد اولیه سریعتر برای گیاه.

اسلاید 149: 5- جوان ساختن درختان مسن از طریق حذف شاخه های پیر و وادار كردن درخت به تولید شاخه های جدید، جهت بالا بردن قدرت باردهی آن.6- پیش یا پس اندازی باروری گیاه و تنظیم گلدهی و ایجاد تعادل بین رشد رویشی و میزان محصول و بالا بردن كیفیت فرآورده تولید شده.7- محدود كردن رشد و كوتاه ساختن گیاه برای تسهیل عملیاتی مانند سمپاشی و برداشت محصول و نیز به دلایل تزئینی.

اسلاید 150: زمان هرس بسته به نوع گیاه و هدف از هرس این كار در دو موقع از سال انجام می شود:یكی هرس كه در هنگام ركود یا خواب زمستانه انجام می شود و هرس سیاه یا هرس زمستانه نامیده می شود و دیگری هرسی كه در دوره فعالیت گیاه یعنی هنگامی كه گیاه دارای برگ و احیاناً گل و میوه است انجام می گیرد و هرس سبز یا هرس تابستانه نام دارد

اسلاید 151: هرس سیاه یا زمستانهاین نوع هرس ها از آنجا كه در زمانی انجام می شود كه گیاه فاقد برگ و در حال ركود است بیشتر مرسومند چون اولاً در این هنگام شاخه ها بدون پوشش بوده، قابل مشاهده هستند و به راحتی میتوان به آنها دسترسی پیدا كرد و آنهایی را كه باید بطور كامل و یا جزیی حذف شوند با دیدی باز برگزید ثانیاً چون گیاه در این زمان فعالیت زیستی چندانی ندارد، میزان آسیب حاصله از هرس به حداقل كاهش می یابد. از هرس های زمستانه می توان هرس های شكل دهی نهالهای جوان تازه كشت شده را نام برد.

اسلاید 152: این هرس ها مهمترین گام بر تشكیل شاخه های اصلی درخت یا بوته آینده به شمار می روند و در حقیقت بنا و اساس شكل آینده گیاه را تشكیل می دهند.علاوه بر این هرس ها، حذف شاخه های شكسته، مریض و آفت زده نیز باید در زمستان پیش از فعال شدن گیاه انجام شود زیرا این نوع شاخه ها معمولا ًپناهگاه و منبع انتشار آفات و امراض اند. هرس دیگری كه باید حتماً در زمستان انجام شود هرس ریشه است.

اسلاید 153: هرس سبز یا تابستانه این نوع هرس ها گرچه همگی به نام تابستانه خوانده می شوند ولی در عمل بر حسب نوع می توان آنها را از اوایل تا اواخر تابستان انجام داد. مهمترین هرس های تابستانه عبارتند از: حذف گلها و میوه های اضافی كه كلاً تنك كردن نامیده می شوند. ایجاد زخم بر روی پوست، حذف نركها و پاجوشها، بریدن قسمتهای انتهایی شاخه های تند رشد و هرس بوته های زینتی و بالاخره هرس برگ.

اسلاید 154: هرس شاخهدر بین اعضا مختلف یك گیاه تعداد و نحوه رشد شاخه ها مهمترین عامل تعیین كننده در نحوه و اندازه پایداری آن در مقابل فشارهای ناشی از وزن میوه، باد و برف و یخبندان زمستانه به شمار می رود. به علاوه نحوه قرار گرفتن شاخه ها و زاویه آنها با تنه و شاخه های اصلی تر به میزان زیادی بر روی قدرت باروری گیاه و تحمل آن در برابر شرایط نامساعد جوی تأثیر می گذارد. به این دلایل در هنگام هرس شاخه های یك گیاه باید دقت زیادی به كار برد و همواره شكل و اندازه نهایی آ ن را درنظر گرفت به طور كلی شاخه های یك گیاه چوبی را می توان به دو گروه بارور و نابارور تقسیم نمود. شاخه های نابارور عبارتند از: پاجوشها، نركها و شاخه های معمولی بی بار (فاقد گل و میوه).

اسلاید 155: به شاخه های حذف شده در شکل توجه کنید

اسلاید 156: هرس ریشه ریشه از دو طریق به رشد گیاه كمك می كند. یكی از طریق جذب آب كه به عنوان نیروی محركه رشد بكار می رود و دیگر از طریق هورمون های ویژه ای از گروه جیبرلین كه عامل تحریك رشد گیاهی هستند. وجود تعادل بین حجم ریشه با شاخساره برای رشد و باروری متناسب گیاه مورد لزوم است. اگر این تعادل، در جهت ریشه به هم بخورد (از بین رفتن شاخساره در اثر هرس شدید و یا حمله بیماریها و آفات)‌ گیاه تولید شاخساره بسیار می كند و باردهی آن به عقب می افتد.

اسلاید 157: اگر به هم خوردن تعادل در جهت شاخساره باشد ریشه به دلیل نامناسب بودن خاك و كم آبی و یا از بین رفتن آن در اثر حمله بیماریها و آفات رشد گیاه محدود می شود و در عوض گیاه زودتر به بار می نشیند و درصد تبدیل گل به میوه نیز بالا می رود با استفاده از این پدیده بشر از زمانهای دور كوشیده است با هرس ریشه، اندازه گیاهان مورد نظر را به کنترل خود در آورد و به حد دلخواه محدود سازد، این عمل اخیراً در سطح تجارتی بر روی سیب انجام شده و طی آن توانسته اند به وسیله متغیرهای ویژه ای ریشه های درختان را در زمستان قطع و بدون آسیب وارد آمدن به محصول سال بعد رشد درختان را محدود كنند.

اسلاید 158: مثال بسیار چشمگیر دیگری از اثر هرس ریشه بر روی رشد درخت را میتوان در درختان بسیار كوچك (مینیاتوری) ژاپنی كه بونسای نامیده می شود دید كه به وسیله آن توانسته اند درختانی چند صد ساله را كه در طبیعت ارتفاعشان به ده ها متر می رسد بسیار كوچك نگاهدارند. برای این كار ریشه را طی قرون متمادی بطور مداوم هرس می کنند. نوعی دیگر از هرس ریشه هنگام كشت نهال در محل اصلی و یا انتقال آن از خزانه ای به خزانه دیگر در مورد برخی دیگر از گیاهان چوبی (مانند میوه های دانه دار و هسته دار و مركبات) و بعضی گیاهان زینتی مثل ورد و نیز هنگام نشاء برخی سبزیها مثل گوجه فرنگی و بادنجان از طریق سرزنی ریشه های فرعی صورت می گیرد.

اسلاید 159: بر خلاف نوع پیشین هرس ریشه، به دلیل اینكه گیاه را تحریك به تولید ریشه های فرعی جدید و بیشتری می كند، اثر تقویت كننده داشته،‌ رشد نهال تسریع می یابد.

اسلاید 160: روشهای هرس كردن:هرس مكانیكی هرس شیمیایی

اسلاید 161: هرس مكانیكی هرس مكانیكی معمولاً در باغهایی به كار گرفته می شود كه درختانشان روی ردیف هایی منظم با فواصلی كمتر از معمول كشت شده اند و به این دلیل می توان آنها را بدون شاخه گزینی با پرداختن بر تك تك شاخه ها و بر اساس شكل و یا اندازه خاصی هرس كرد. بطور معمول در هرس مكانیكی از نوع تیغه های متحرك شبیه قسمت درو كننده كمباین های برداشت غلات و یا ماشین های برداشت یونجه، استفاده می شود این نوع اره ها به ویژه برای درختانی مانند هلو و مركبات كه در كشورهای خارجی هر ساله هرس شدید می شوند و باغهایی كه درختانشان به شكل های پهن داربستی كشت و تربیت شده اند قابل استفاده اند.

اسلاید 162: نوع اره موتوری كوچك نیز وجود دارد كه معمولاً در جنگلداری و گهگاه در باغها برای قطع تك شاخه های ضخیم مورد استفاده قرار می گیرد و دیگری كه در باغها برای هرس مورد استفاده دارد نوعی قیچی باغبانی است كه بر سر لوله نسبتاً بلندی نصب شده و برای قطع شاخه های كلفت كه در ارتفاعات بالای درخت و دور از دسترس قرار دارند بكار می رود.

اسلاید 163: هرس شیمیایی دانش شیمی روز به روز اهمیت و كاربرد بیشتری در باغبانی پیدا می كند و بسیاری از عملیات داشت و برداشت از جمله هرس كه سابقاً تنها با صرف وقت و هزینه زیاد به وسیله كارگران ماهر قابل انجام بود امروزه به راحتی و سرعت زیاد توسط مواد شیمیایی هورمومی و غیر هومورنی انجام می گردد.مواد شیمیایی مورد استفاده در هرس و تربیت را می توان به سه گروه مشخص تقسیم كرد. گروه اول شامل موادی مانند بوترالین، مشتقات پیچیده اسید استیك و مشتقات اسید های چرب 12- 6 كربنی می باشد كه كلاً مواد شاخه زا نامیده می شوند و با خشك كردن جوانه انتهایی گیاه جوان مشابه هرس سربرداری عمل می كنند و نهال را در همان سال پیوند وادار به تولید شاخه های فرعی می سازد.

اسلاید 164: زمان پاشیدن این مواد اواخر بهار است و بدینوسیله میتوان یك سال در وقت صرف جویی كرد. درختان تیمار شده با این مواد معمولاً سریعتر رشد كرده و زودتر به بار می نشینند. تجربه نشان داده است كه در جوانه های انتهایی نهال های جوان كه رشد تركه ای دارند نسبت به نهال های دارای رشد منشعب مواد شبه اكسین بیشتری وجود دارد. بنا به آزمایش مواد شاخه زا در حقیقت با كم كردن مقدار اكسین اثر چیرگی انتهایی را خنثی و پدیدار شدن شاخه های فرعی را آسان می كند تنظیم كننده هایی از گروه سایتوكنین و اتفن نیز در بعضی موارد به ویژه در گیاهان علفی اثر مشابه مواد شاخه زا دارند و می توان از این نظر آنها را جز این گروه محسوب داشت.

اسلاید 165: گروه دوم مواد شیمیایی مورد مصرف در هرس شامل مواد بازدارنده ای مانند آلار و مالیک هایدروزاید و نیز از تنظیم كننده های اكسینی، اسید نفتالین استیك است. پژوهشها نشان داده اند كه آلار و مالیک هایدروزاید به نحو بسیار مؤثری از رشد كلیه قسمتهای شاخساره درخت جلوگیری می كنند. بطوری كه در بعضی موارد مصرف آنها در یكسال نیاز به هرس را در سال بعد منتفی می سازد و یا بسیار كم می كند. اسید نفتالین استیك، علاوه بر سایر ویژگیها درصورتی كه پس از هرسهای شدید مكانیكی برروی محل زخم و نیز پوست شاخه های كلفت و تنه مالیده و یا پاشیده شود از رشد نركها كه معمولاً در این موارد به تعداد زیاد تولید می شوند جلوگیری می كند.در این مورد الكلهای زنجیره ای بلند نیز بسیار موثرند

اسلاید 166: از اكسینها،‌ اسید ایندول بوتیریك نیز با موفقیت برای جلوگیری از رشد پاجوشها در سیب به كار رفته است و بنابراین می توان آن را جزء همین گروه محسوب كرد. گروه سوم مواد شیمیایی كه در هرس كاربرد دارند بیشتر انواع اكسینها هستند كه در تنظیم مقدار گل و میوه از راه تنك سازی و نیز جلوگیری از ریزش بی موقع مؤثرند.

اسلاید 167: تربیت درختان و درختچه هابطور کلی، تربیت عبارت است از دادن شکلی خاص به گیاه و مناسب ساختن آن برای منظورهای معین از جمله این منظور می توان باز کردن میانه تاج برای ورود نور بیشتر، تنظیم ارتفاع و پراکندگی افقی درخت، تقویت شاخه های اصلی و بالا بردن قدرت تحمل آنها نسبت به فشار ناشی از وزن میوه و برف و یخ زمستانه، بالا بردن پایداری در برابر باد، دادن شکل ویژه به گیاه جهت حاشیه سازی، شکل سازی، آلاچیق سازی و ... را نام برد.

اسلاید 168: چهارگروه اصلی انواع تربیت:شکل های گرد یا آزادشکل های پهن داربستیشکل های ویژه شکل های تزئینی

اسلاید 169: شکل های گرد یا آزاد :اصلی هرمی (پیشاهنگ مرکزی)شلجمی ( پیشاهنگی متغیر) جامی (مرکزباز، بدون شاخه پیشاهنگ)

اسلاید 170: طریقه طویل کردن تنه جهت ایجاد یک درخت پابلند.پیکانها محل ایجاد برش را نشان می دهند.

اسلاید 171: شکل هرمیکه بیشتر برای درختان زینتی (مانند تبریزی، چنار و کاج) بکار می رودمراحل تربیت درخت به روش هرمی.پیکانها محل ایجاد برش را نشان می دهند

اسلاید 172: شکل شلجمی بیشتر در میوه کاری و برای محدود کردن ارتفاع درخت و گسترده نمودن تاج آن در درختانی مانند گلابی، برخی از انواع سیب، زردآلو، آلو، بادام، گردو، خرمالو، پسته و... بکار می رود

اسلاید 173: مراحل تربیت درخت به روش شلجمی.پیکانها محل ایجاد برش را نشان می دهند.

اسلاید 174: شکل جامیاین شکل از نظر طرز پیرایش و تربیت بسیار شبیه شکل شلجمی است با این تفاوت که در هنگام گزینش شاخه های اصلی، فاصله عمودی آنها با یکدیگر کمتر و حدود 15-10 سانتیمتر در نظر گرفته می شود .مراحل تربیت درخت به روش جامی. پیکانها محل ایجاد برش را نشان می دهند.

اسلاید 175: شكل پاچراغیكاربرد این روش در تربیت مو و بوته های مشابه مانند انواع ورد (گل سرخ) غیر رونده می باشد كه چون مو در ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

اسلاید 176: مراحل تربیت بوته مو به روش پاچراغی

اسلاید 177: شکلهای پهن داربستی در شکلهای پهن درختان طوری تربیت می شوند که دو بعد بیشتر نداشته باشند یعنی بجای اشغال حجم معینی از فضا با سطح مقطع دایره ای تقریباً تنها یک سطح عمود بر زمین را اشغال کنند.

اسلاید 178: شكل های پهن شامل چهار نوع اصلی تك شاخه ای، چنگال، افقی و پنجه ای می باشند كه هر كدام به نوبه خود دارای مشتقاتی هستند.الف – شكل های پهن تك شاخه ایب – شكل های پهن چنگالیپ - شكل های پهن افقی(دیواری)ت - شكل های پهن پنجه ای

اسلاید 179: نحوه تربیت درختان به فرم پهن چنگالی

اسلاید 180: نحوه تربیت بوته مو به شکل پهن داربستی دو بازوئی

اسلاید 181: نحوه تربیت درختان میوه به شکل پهن پنجه ای

اسلاید 182: شكل های ویژهدر میوه كاری علاوه بر شكل های گرد و داربستی برای تربیت درختان شكل های ویژه دیگری نیز ابداع گشته كه نظر به اهمیتی كه از نظر تولید محصول زیاد دارند دو نوع از آنها مختصراً در اینجا مورد بحث قرار خواهند گرفت.الف – شكل بوته تركه ای ب – شكل داربستی جناغی

اسلاید 183: شکل بوته ترکه ای و نحوه ایجاد آن

اسلاید 184: نحوه تربیت درخت به شکل داربستی جناغی

اسلاید 185: هرس درختان میوههرس گیلاسبه طور كلی گیلاس را به انواع و اشكال مختلف با تاج گرد، هرمی، گرد پاكوتاه تربیت می كنند. در مناطقی كه قسمت اعظم از سال ابری و مقدار نور خورشید كافی نیست از روشهای اسپلیر- باد بزنی استفاده می شود.

اسلاید 186: روش بادبزنیدر روش بادبزنی در اوایل اسفندماه تا اوایل فروردین نهال گیلاس را در زمین مرغوب و حاصلخیز و در ارتفاع 40 سانتیمتری در محلی كه دو جوانه رو به خارج وجود دارد هرس می كنند و در خرداد بعد از رشد جوانه ها آنها را با زاویه 45 درجه روی با بامبوهایی كه قبلاً نصب شده، هدایت می نمایند و براندی های اضافه را كاملاً قطع نموده و اوایل شهریورماه شاخه های اصلی را با بامبوهای موجود مهار كرده تا از جابجایی آن بوسیله باد جلوگیری شود . در اوایل اسفند ماه تا فروردین سال بعد در محل مناسبی كه جوانه رو به بالا وجود دارد شاخه های اصلی را در محل 30 سانتیمتری قطع می كنند.

اسلاید 187: در اواخر تیرماه تا اواخر مرداد شاخه های قوی را روی بامبوهایی كه به تعداد 4 تا 5 عدد در هر طرف وجود دارد هدایت نموده و آنها را با حائل های بامبو متصل می كنند به طوری كه داربست درخت، شكل بادبزن در آید در این موقع چند شاخه فرعی را كه جهت رشد آنها به داخل تاج درخت است با باقی گذاردن سه برگ هرس می نمایند.

اسلاید 188: هرس هلو و شلیلبا مقایسه به سایر انواع درختان، درخت هلو و شلیل احتیاج بیشتری به هرس دارنداغلب درختان هسته سنگی را به فرم جامی و بوته ای تربیت می كنند. اگرچه فرمهای دیگر مانند بادبزنی، پرچین، چلچراغی و استاندارد مورد استفاده بسیاری از باغداران قرار می گیرد. ولی فرم جامی و هرمی و روش استاندارد عمومیت بیشتر دارد.

اسلاید 189: هرس درخت پستهنهال پسته در چند هزار سال قبل در ایران كشت می شده است. از ایران به اروپا و سپس به آمریكا برده شده است و در خاك های شنی به خوبی رشد می كند. نهال یك تا سه ساله آنرا از خزانه به محل پرورش منتقل می كنند و برای شكل دادن به آن پنج شاخه نهایی را برای تشكیل تاج در نظر می گیرند. اولین شاخه فرعی در حدود 2/1 متر از زمین ارتفاع دارد و سایه شاخه ها با فاصله 30 سانتیمتر از هم دور هستند. در چند سال اول جوانه های اضافی را هرس نموده و بایستی شاخه درخت را زخمی نموده و محل های زخم شده خیلی دیر ترمیم می شود و شكوفه های درخت روی شاخه سالهای قبل تشكیل می گردد و پسته جزء درختان دو پایه است كه گرده نهال نر بایستی شكوفه نهال ماده را بارور كند

اسلاید 190: و پایه ماده به هرس بیشتری احتیاج دارد در صورتی كه نهال نر خیلی كمتر هرس می گردد و معمولاً در اواخر پائیز و اوایل زمستان انجام می گردد. در مناطق سرد بیشتر در آخر فصل زمستان و اوایل بهار فقط نسبت به هرس شاخه های خشك زیادی اكتفا می كنند.

اسلاید 191: هرس درخت زیتون درخت زیتون از درختان منطقه معتدل و سرد است. بیشتر درمناطق كنار دریای مدیترانه رشد خوبی دارد و منشا اولیه آن تركیه و شامات می باشد. در موقع كاشت آن، شاخه های ضعیف و سایه پاجوش ها را كلاً قطع نموده و تعداد 3 شاخه قوی روی آن انتخاب نموده و بقیه را حذف كنید.چنانچه هرس سنگین روی نهال جوان صورت گیرد میوه تولید نخواهد كرد. بنابراین مادامی كه محصول نداده است از هرس شاخه های آن خودداری كنید. پس از تولید میوه تعداد 9 شاخه فرعی قوی و مناسب كه هر یك جای مناسبی در روی درخت دارند انتخاب نموده و سپس شاخه های اضافی را هرس نمائید و در سال بعد فقط شاخه های شكسته و سرما زده و یا شاخه های نابجا را هرس كنید.

اسلاید 192: هرس بی مورد زیتون موجب می گردد كه شاخه های چوبی افزایش یافته و درخت بار ندهد ضمناً چنانچه بیش اندازه وسط تاج درخت را هرس نموده به طوری كه تابش خورشید به داخل درخت بیش از حد نفوذ كند به علت حساسیت این درخت به نور مستقیم خورشید ایجاد اختلال و رویش درخت خواهد شد.درخت زیتون را از طریق كاشت بذر و زدن قلمه در ماسه شسته و انتقال پاجوش به محل دیگری زیاد می كنند و برای بدست آوردن زیتون مرغوب بایستی با پیوند انواع مرغوب این نهال را تكثیر نمود.

اسلاید 193: هرس باروری زیتون معمولاً جوانه گل روی شاخه های فرعی كه در سال قبل تولید شده اند تشكیل می گردد بنابراین شاخه هایی كه میوه داده اند هرس نمائید و این امر باعث می گردد كه شاخه های چوبی جدیدی تولید گردد. در سالهایی كه عمل هرس را انجام می دهید كه در بهار سال قبل آن درخت میوه فراوانی تولید كرده است. در نهال زیتون جوانه های برگ مقابل یكدیگر ظاهر می شوند ولی این جوانه ها تا بهار سال بعد به حال ركود باقی می مانند و در بهار سال بعد جوانه ها رشد كرده و تولید گل می كنند.

اسلاید 194: برای آنكه جوانه فعال شود هرسال جوانه انتهایی آن را حذف كنید در هر صورت هرس بیش از حد درخت زیتون موجب می گردد شاخه های چوبی زیاد شده و مقدار محصول درخت به طور چشم گیری كاهش یابد.

اسلاید 195: فصل هفتممیوه کاری

اسلاید 196: میوه کاری را می توان به عنوان فن کشت و پرورش گیاهان چند ساله ای که بخشی یا تمام میوه آنها بصورت خام یا پخته مورد تغذیه انسان قرار می گیرد تعریف کرد.از آنجا که بیشتر درختان میوه پس از کاشته شدن چند سال طول می کشد تا به بار بنشینند و علاوه بر مخارج سنگین اولیه درطول این مدت نیز هر ساله هزینه هایی برای نگهداری و پرورش آنها لازم می شود.

اسلاید 197: میوه کاری نیاز به سرمایه گذاری دراز مدت دارد. بنابراین اگر از ابتدای امر دقت و توجه کافی نشود شاید پس از چند سال منجر به زیان هایی جبران ناپذیر گردد.دراین بخش مسایل مربوط به میوه کاری در سه قسمت شامل: احداث باغ جدید، نگهداری از باغ احداث شده و ویژگیهای مهمترین میوه های ایران مورد بحث قرار خواهند گرفت.

اسلاید 198: احداث باغ جدیددر احداث باغ جدید دو حالت ممکن است رخ نماید. در حالت اول محصول ویژه ای مانند سیب، بادام و ... مورد نظر است و برای کشت آن باید زمین مناسبی یافت شود. در حالت دوم که بیشتر همگانی است زمین ویژه ای موجود است و باید درختی که با آن زمین و منطقه سازش داشته باشد کشت شود.

اسلاید 199: احداث باغ شامل چهار مرحله می باشد: 1- بررسی عوامل محیطی 2- بررسی عوامل اقتصادی 3- گزینش رقم و تهیه نهال 4- آماده ساختن زمین وکاشتن نهال

اسلاید 200: عوامل محیطی الف ) دماب) نور پ) موقعیت محل ت) خاک ث) آب

اسلاید 201: دما همانند سایر گیاهان، درختان میوه برای رشد و تولید محصول دارای یک دامنه گرمایی و یک دمای مناسب ویژه خود هستند. افزون بر این، دما در زندگی درختان میوه اثرات خاص دیگری نیز دارد. از آن جمله درختان میوه خزان دار باید در طول زمستان به تعدادساعت معین دمایی کمتر از هفت درجه سانتیگراد دریافت کنند تا از حالت استراحت بیرون آمده آغاز به رشد کنند. این امر یکی از مهمترین عوامل محدود کننده مناطق کشت درختان میوه مختلف می باشد. بدین معنی که اگر سرمای لازم تأمین نگردد در اکثر موارد جوانه های گل در بهار نمی شکفند و محصولی عاید نخواهد شد. اثر بسیار مهم دیگر دما بر روی درختان میوه سرمازدگی بهاره است .

اسلاید 202: بسیاری از نقاط دنیا با وجود برخورداری از دامنه دمایی و میزان سرمای مناسب برای کشت درختان میوه به دلیل داشتن سرمای دیررس بهاره که معمولاً پس از شکوفایی جوانه ها بروز می کند و موجب سرمازدگی گلها و گاهی میوه ها می شود برای میوه کاری مناسب نیستند. از دیگر عوامل دمایی که در میوه کاری مؤثرند می توان از نوسان دمایی یا تفاوت زیاد دمای شب و روز و تگرگ نام برد.

اسلاید 203: نور آزمایش های مختلف ثابت کرده که به غیر از توت فرنگی سایر میوه ها برای گل انگیزی به طول روز حساس نیستند و تنها اثر این عامل بر روی شدت نور در رشد و باروری درختان بسیار موثر است. تغییر دادن شدت نور در سطح باغ کاری غیر عملیاست و تنها راه نوررسانی کافی به درون درخت، دادن شکل و تراکم مناسب به شاخساره می باشد. به عنوان مثال در میوه های سیب، اگر شدت نور به ویژه حدود سه ماه آخر فصل رشد کافی نباشد تولید رنگ سرخ دچار اختلال می گردد و به این دلیل پیشنهاد شده است که درمناطقی که هوای پائیز ابری یا مه آلود دارد به جای سیب های سرخ انواع زرد و سبز آن کشت گردد.

اسلاید 204: موقعیت محل مجموعه عوامل عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا و مقداری شیب زمین، موقعیت محل را تشکیل می دهند. اثر این عوامل در درجه اول بر روی مقدار دمای محیط و در درجه دوم برروی شدت نور است.

اسلاید 205: خاک اکثر درختان میوه به بافت خاک حساسیت زیادی نشان نمی دهند و اگر خاک دارای ژرفا (عمق) و زهکشی کافی بوده و از PH مناسبی نیز برخوردار باشد به خوبی در آن رشد کرده محصول کافی می دهند البته لازم به تذکر است که خاکهای سبک تر معمولاً از خاکهای سنگین کم رطوبت تر بوده و به همین دلیل در بهار زودتر گرم و در پائیز دیرتر سرد می شوند و چون از تهویه بهتری نیز بر خوردار است در صورت کفایت آب و مواد غذایی درختان میوه در آنها بیشتر رشد می نمایند.

اسلاید 206: آب بر اساس یک قاعده کلی هر گاه منطقه ای دارای بیش از 700 میلیمتر باران سالیانه با پراکندگی یکنواخت باشد برای پرورش درختان میوه به صورت دیم مناسب است. در نقاطی که باران سالیانه 700-500 میلیمتر باشد معمولاً 3-1 آبیاری تابستانه لازم است و مناطقی که کمتر از 500 میلیمتر بارندگی داشته باشند نیاز به آبیاری مرتب در سراسر فصل رشد دارند. اکثر قریب به اتفاق نقاط ایران به استثنای کرانه های دریای خزر در گروه سوم قرار دارند و در آنها تنها گیاهان بسیار مقاوم در برابرکم آبی از قبیل انگور، بادام، پسته و انجیر را می توان به صورت دیم پرورش داد و بقیه میوه ها نیاز به آبیاری مرتب دارند.

اسلاید 207: به دلیل کمبود آب اغلب تهیه آن احتیاج به سرمایه نسبتاً زیادی دارد که باید پیش از شروع به احداث باغ در نظر گرفته شود. علاوه بر مقدار و قیمت آب، کیفیت آن نیز اهمیت زیادی دارد. زیرا آبیاری مداوم یک خاک خوب با آب سنگین و یا شور به تدریج زمین را شور و نامناسب می سازد.

اسلاید 208: عوامل اقتصادی مهمترین هدف از تولید هر نوع محصول، کسب درآمد است. همین هدف باید در کلیه فعالیتهایی که برای بالا بردن میزان و کیفیت فرآورده انجام می شود منظور گردد به طوری که فرآورده باغبانی در عین برخورداری از کیفیت مطلوب، برای تولید کننده نیز کمترین هزینه ها را نیز دربر داشته باشد. به طور کلی عوامل اقتصادی مؤثر در تولید هر محصول از جمله میوه ها را میتوان به دو گروه: سرمایه گذاری یا هزینه های تولید، و عوامل مربوط به بازار یا بازار یابی تقسیم کرد.

اسلاید 209: به طور کلی محصولات باغبانی برای یکی از چهار منظور زیر تولید می گردند:الف : صدور به بازارهای محلی برای مصرف تازه ب : صدور به بازارهای دور دست برای مصرف تازه پ : ارسال به کارخانه های کنسرو سازی و میوه خشک کنی ت : نگهداری در انبار وارسال به بازار در فصل کمبود وگرانی برای دستیابی به سود بیشتر تولید کننده پس از گزینش نوع میوه ای که مایل به پرورش آن است باید رقمی برگزیند که در عین سازگاری با شرایط منطقه فراخور هدف تولید هم باشد.

اسلاید 210: در مورد بازار باید به سه نکته توجه کرد:اول- مقدار نیاز بازار، یعنی در بازار مورد نظر، برای چه مقدار از محصول تولید شده خریدار وجود دارد، این امر عامل مهمی در تعیین سطح زیر کشت می باشد .دوم- پسند بازار، یعنی چه رقمی از میوه مورد نظر در بازار طالب دارد به عنوان مثال : سیب های قندک در تهران و ترش مصری در شیراز طرفداران زیادی دارند ولی عکس آن صحیح نیست و تولید سیب ترش مصری در اطراف تهران ویا قندک در شیراز اشتباه خواهد بود.

اسلاید 211: سوم- فاصله محل تولید تا بازار هرچه این فاصله بیشتر باشد مخارج ترابری و درصد تلفات بالاتر و بنابراین هزینه بازار رسانی بیشتر خواهد بود. به این دلیل، پیشنهاد می گردد که فرآورده های فرایند شدنی در اطراف شهرهایی که امکانات لازم را در اختیار دارند کشت شوند.

اسلاید 212: تهیه نهالپس ازاینکه با توجه به شرایط محیطی منطقه وعوامل اقتصادی، نوع و رقم میوه گزینش شد، باید به تهیه نهال اقدام کرد. بیشتر درختان میوه از طریق پیوند و تعدادی نیز از راه قلمه ، خوابانیدن و بذر ازدیاد می شوند روش تولید نهال هرچه که باشد، کیفیت نهال بالاترین اهمیت را در رشد آن و باروری درخت حاصله دارد. باغدار باید کوشش کند که بهترین نهال ممکنه را هر چند با قیمتی بسیار بالاتر از معمول، تهیه کند،

اسلاید 213: زیرا درختان حاصله از چنین نهال هایی نه تنها درچندسال اول باروری میزان مخارج اضافی را جبران خواهند کرد، بلکه پس از آن نیز مداوماً نسبت به درختان حاصله از نهال های نامرغوب منافع بیشتری خواهند داشت

اسلاید 214: روش های کاشت نسبت فواصل درختان روی ردیف ها به فواصل بین ردیف ها روش های کاشت مختلفی را به وجود می آورد که از مهمترین آنها می توان مربعی، مستطیلی، مثلثی و داربستی را نام برد .

اسلاید 215: سیستم های مختلف کاشت درختان میوه: الف- مربعیب- مستطیلی پ- مثلثی یا لوزی ت- داربستی . دوایر سیاه محل درختان را نشان می دهد.

اسلاید 216: پیاده کردن نقشه باغ و تهیه محل کاشت، برای پیاده کردن نقشه باغ باید اول محل کشت اولین درخت را تعیین و بر حسب آن محل ردیف درختان را توسط ریسمان مشخص ساخت.

اسلاید 217: طرز پیاده کردن یک نقشه کاشت مربع ( یا مستطیل) در زمینی با شکل نامشخص.چهار ضلعی الف – ب- پ –ت ، محوطه اصلی درختکاری را تشکیل می دهد.دوایر سیاه محل درختان را نشان می دهد.

اسلاید 218: کاشت نهال و هرس اولیه، درهنگام کاشت اکثر نهال های میوه باید ابتدا ریشه را با یک قیچی تیز پیراست تا اولاً سر ریشه اصلی قطع و گیاه تحریک به تولید ریشه فرعی بیشتری شود. ثانیاً سرریشه ها، که اکثرا در اثر کنده شدن از خاک خزانه زخمی و به طور نامرتب قطع شده دارای یک سطح صاف شود زیرا ریشه های زخمی و سر ناصاف سریعاً مورد حمله انواع قارچها و باکتری ها قرار می گیرند و از بین می روند در حالیکه اگر محل بریده شده صاف باشد به راحتی ترمیم می گردد و از نفوذ عوامل بیماری زا و پوساننده جلوگیری می کند.

اسلاید 219: برای کاشت نهال اگر خاک باغ حاصلخیز و دارای بافت مناسب باشد و توسط سوسولوز آماده شده باشد کافی است مقداری از خاک محل کاشت را با بیل برداشته پس از قرار دادن ریشه ها درون گودال روی آنها را با خاک سطح الارض پوشاند. در مواردی که برای کاشت از گودال های دستی و مته ای استفاده می گردد باید اول مقداری از خاک سطح الارض را با هم حجم خودش کود دامی پوسیده مخلوط ساخته به شکل مخروطی در ته گودال ریخت سپس ریشه ها را برروی این مخروط مرتب کرد و روی آنها را با خاک پوشاند وگودال را پر ساخت.

اسلاید 220: طرز کاشت نهال در گودال. به جهت قرار گرفتن پیوندک نسبت به جهت وزش باد توجه شود.

اسلاید 221: درکاشت نهال، رعایت چند نکته ضروری است: 1- عمق کاشت باید طوری باشد که پیوندگاه (محل پیوند) دست کم چند سانتیمتر بالای سطح خاک واقع شود تا از ریشه دارشدن گیاه در بالای پیوند که ممکن است اثر پایه را خنثی کرده و نیز از گود افتادن درخت یعنی قرار گرفتن طوقه آن در عمق زیاد خاک که اصطلاحاً باعث خفگی آن خواهد شد جلوگیری به عمل آید.

اسلاید 222: 2 – در نقاطی که باد منظم می وزد، رشد پیوندک باید رو به باد قرار داشته باشد تا از شکسته شدن گیاه در اثر فشار باد جلوگیری گردد. درنقاط بادخیز استفاده از قیم نگهداری نهال در سالهای اول توصیه می شود. این امر به ویژه برای گیاهانی که روی پایه های پا کوتاه کننده پیوند زده شده اند از اهمیت زیادی برخوردار است. 3- پس از انجام کاشت و پرکردن گودال، باید با فشار دادن خاک اطراف نهال با پا یا بیل خاک اطراف ریشه ها را کاملاً محکم کرد تا محفظه های هوا در اطراف ریشه ها باقی نماند و همچنین مقدار نشست خاک که در اثر آبیاری به وجود می آید و باعث گود افتادن نهال می گردد به حداقل کاهش یابد.

اسلاید 223: 4- باید بی درنگ پس از کاشت نهال ها را آبیاری کرد. در غیر این صورت درصد نهال هایی که اصطلاحاً نمی گیرند یعنی خشک می شوند بالا خواهد رفت و نیاز به کاشت مجرد یا واکاری خواهد بود.5- باید نهال های کشت شده را بعدها هرس و شکل دهی کرد.

اسلاید 224: داشت، یا نگهداری ازباغ احداث شدههر باغ میوه نیاز به مراقبت های ویژه ای دارد تا بتواند به نحو مطلوب ریشه کرده و تولید محصول کند. مهمترین این مراقبت ها که بطور کلی عملیات داشت نامیده می شونددر زیر مورد بحث قرار خواهند گرفت: 1-آبیاری2- کود3-هرس4-گرده افشانی5- تنک کردن6- سایر عملیات داشت

اسلاید 225: چهار روش عمده مورد استفاده آبیاری :الف) روش کرتی یا غرقابیب) روش نشتی پ) روش بارانی ت)روش قطره ای

اسلاید 226: روش کرتی یا غرقابی در این روش باغ به کرتهایی دارای یک یا چند درخت تقسیم و هر کرت با آب پر می شود. بازده مصرفی این نوع آبیاری نسبتاً کم است یعنی قسمت مهمی از آبی که به زمین داده می شود بدون اینکه مورد استفاده درخت قرار گیرد به عمق خاک می رود و از دسترس ریشه ها خارج می گردد.از محاسن این روش عدم نیاز آن به تسطیح خاک و احتیاج نداشتن به وسایل مدرن آبیاری که هر دو گران هستند می باشد. در ایران در باغهای جوان و نیز در مرکبات کاری برای جلوگیری از شیوع بیماریهای خاکزی نوعی از آبیاری کرتی به نام تشتکی مورد استفاده قرار می گیرد که خود به دو نوع زنجیری و شانه ای تقسیم می شود.

اسلاید 227: آبیاری طشتکی به روشهای زنجیری (بالا) و شانه ای (پائین).پیکانها جهت حرکت آب وداویر سیاه محل درختان را نشان میدهد.

اسلاید 228: روش نشتی در این روش در دوسوی ردیف کشت دو شیار به عمق 15-10 سانتیمتر و به عرض 30-25 سانتیمتر ایجاد و آب با فشار کم در آنها به جریان انداخته می شود. مشروب شدن ریشه ها از طریق نشت تدریجی آب به خاک اطراف شیار و خیس ساختن محیط ریشه انجام می گیرد. بازده مصرفی این روش از روش های کرتی بیشتر است و برای بکار بردن آن باید زمین کاملاً صاف بوده و تسطیح شده باشد.

اسلاید 229: برای به جریان انداختن آب از نهر اصلی به شیارها و تنظیم مقدار آن از سیفون های آلومینیومی و یا پلاستیکی استفاده می کنند. در آبیاری نشتی به تدریج که بر عمر و اندازه درختان افزوده می شود باید تعداد شیارها را در هر طرف درخت افزایش داد بطوری که در حداکثر رشد تمام سطح باغ از شیارهای موازی هم پوشیده و آبیاری شود.

اسلاید 230: روش بارانی در این روش درختان توسط فواره های چرخانی که به لوله های آلومینیومی خاص متصلند آبیاری می گردند. بازده مصرفی این روش از روشهای قبل بیشتر و حدود 80 درصد است و از محاسن آن می توان عدم نیاز به تسطیح، امکان کاربرد کودهای شیمیایی و سموم کشاورزی همراه با آبیاری و در موارد خاص مبارزه با سرما را نام برد.مهمترین عیب این روش بالا بودن قیمت لوله ها و پمپ ها و سایر وسایل مورد لزوم می باشد.

اسلاید 231: روش قطره ای در این روش، آب توسط پمپ های ویـژه ای در لوله های پلاستیکی نسبتاً باریک و قابل انعطافی که در طول هر ردیف روی سطح خاک قرار داده می شوند جریان می یابد و از طریق چکاننده های ویژه ای که در طول لوله قرار دارند به صورت قطراتی بیرون آمده خاک اطراف درخت را مرطوب نگاه می دارد. تعداد چکاننده ها برای نهالهای جوان یک عدد است و به تدریج که گیاه بزرگ می شود به 3 تا 4 عدد برای هر درخت افزایش داده می شود. این روش دارای بازده مصرفی حدود 95 درصد بوده و از تسطیح خاک بی نیاز است. ولی ایجاد آن گران تمام می شود.

اسلاید 232: کاربرد این روش در خاکهای شور یا برای آب های سنگین و شور به سرعت شوری خاک را افزایش می دهد. برای جلوگیری از این امر و نیز جلوگیری از مسدود شدن چکاننده ها در اثر رسوب نمک، باید اندازه چکاننده ها را بزرگتر از حد مورد نیاز گرفت تا آب، مقداری حرکت عمقی پیدا کرده ضمن نفوذ به طبقات زیرین خاک املاح اضافی را شسته همراه خود از طبقات فوقانی خارج سازد.

اسلاید 233: هرس بر حسب نیاز به هرس می توان درختان میوه را به سه گروه تقسیم کرد:گروه اول شامل درختانی مانند مرکبات است که اصولاً در دوران زندگی خود نیاز به هرس ندارند و بدون آن بطور طبیعی شکل ویژه خود را پیدا و میوه کافی تولید می کنند.گروه دوم شامل درختانی مثل سیب، گلابی، بادام، گیلاس و گردو است که بایستی در چند سال اول به آنها از طریق پیراستن شکل مناسب داد ولی وقتی رشد کردند و به بار نشستند هرس را باید به حداقل رساند.

اسلاید 234: گروه سوم شامل میوه هایی مانند هلو، انجیر و انگور است که علاوه بر هرس شکل دهی در دوران بلوغ نیز باید مرتباً پیرایش شوند تا با تولید شاخه های جوان میزان محصول آنها افزایش یابد.

اسلاید 235: گرده افشانی تمام درختان میوه ایران به غیر از خرمالو و ارقام بدون هسته انجیر و گلابی و مرکبات برای تولید میوه به گرده افشانی نیاز دارد.

اسلاید 236: تنک کردن بیشتر درختان میوه بیش از حد توانایی باردهی خود گل تولید می کنند که اگر همگی این گلها تبدیل به میوه شوند، درخت ضعیف و میوه ها ریز و نامرغوب خواهند شد و ممکن است درخت دچار سال آوری شود به همین دلیل باید بیشتر گلها و میوه های جوان را حذف ساخت. به عنوان مثال اگر تنها 5 درصد ازشکوفه های سیب و در آلبالو وگیلاس که دارای میوه های بسیار ریزی هستند هر گاه بین 30-25 درصد از شکوفه ها تبدیل به میوه شوند گیاه محصول بسیار خوبی خواهد داشت. عمل حذف گلها و میوه های اضافی درختان تنک کردن نامیده می شود.

اسلاید 237: سایر عملیات داشتعلاوه بر آنچه که در بالا ذکر شد نگهداری درختان میوه مستلزم انجام عملیات دیگری از قبیل جلوگیری از ریزش به موقع میوه ها، مبارزه با بیماریها و آفات، علف های هرز، سرمازدگی و ... می باشد

اسلاید 238: فصل هشتم سبزیکاری

اسلاید 239: گروه بندی سبزیها آنچه كه ما بعنوان سبزی می شناسیم در چند دسته قرار می گیرد: 1- سبزیهای میوه ای: گوجه فرنگی، بادنجان، خربزه، هندوانه، خیار، كدو، فلفل دلمه ای، بامیه. 2- سبزیهای دانه ای: نخودفرنگی، لوبیا سبز، باقلا، ذرت شیرین. 3- قارچهای خوراكی: قارچ دكمه ای، قارچ صدفی.4- سبزیهای ریشه ای و غده ای: سیب زمینی، چغندر، تربچه، هویج.5- سبزیهای برگی: اسفناج، كاهو، كرفس، جعفری، شاهی، گشنیز.

اسلاید 240: 6- سبزیهای گروه كلم: كلم ، كلم گل، كلم بروكسل، كلم قمری.7- سبزیهای دائمی: مارچوبه، ترخون، شیكوره، آرتیشو، كنگر فرنگی.8- سبزیهای پیازی: پیاز خوراكی، سیر.

اسلاید 241: کاشت سبزیها الف – گزینش وکاشت بذر ب- کاشت نشاء ها نشاء را می توان با دست، ماشین های دستی و یا ماشین های خودکار (اتوماتیک) در محل اصلی در زمین جای داد. نشاء کاری بهتر است در روزهای ابری اواخر عصر و یا پیش از بارندگی انجام شود. نشاء سبزی هایی مانند گوجه فرنگی، بادمجان و فلفل را باید موقعی به زمین اصلی انتقال داد که خاک گرم شده و خطر سرما زدگی موجود نباشد. درحالی که نشاء کردن گیاهانی مانند پیاز و کلم چون تقریبا در برابر سرما مقاوم هستند می تواند زودتر انجام گیرد.

اسلاید 242: مراقبت های زراعی از سبزیها :الف- آبیاریب- واکاری ج-سله شکنی وتنک کردن د- مبارزه با علف های هرز ذ- آفات وبیماری ها

اسلاید 243: روش های عمده مبارزه با آفات و بیماری ها عبارتند از: کاشت بهترین بذر یعنی بذر گواهی شده و عاری از بیماری. کاشت فرآورده ای که با شرایط آب و هوایی منطقه سازگار باشد و در نتیجه گیاه قوی تولید کند.مبارزه با علف های هرز در مراحل اولیه رشد.استفاده از کودهای مورد نیاز گیاه و مصرف نکردن کود حیوانی تازه.کاشت ارقام مقاوم در برابر بیماری با آفت مورد نیاز. از بین بردن کلیه شاخساره و ریشه و میوه گیاه بعد از برداشت محصولرعایت تناوب زراعی در برنامه کشت.

اسلاید 244: برداشت سبزیها برداشت محصول یکی از مهمترین مراحل تولید به شمار می رود به ویژه در مورد برداشت سبزیها باید به نکات زیر توجه شود:زمان مصرف و مسافت بین مزرعه و بازار، فرآورده هایی که برای نقاط دور دست فرستاده می شوند کمی نرسیده برداشت می گردند.نوع مصرف، کنسرو شدن و یا مصرف تازه برای مصرف کارخانه ها، محصول باید تازه و رسیده باشد و برای صادرات و انبار باید کمی نارس باشد.وسیله ترابری، حمل و نقل و نوع جاده.

اسلاید 245: 4. در نظر گرفتن امکانات برداشت (کارگر، ماشین آلات مورد نیاز، ترابری و...)5. نوع سبزی، برگ مورد استفاده است یا میوه، ریشه یا گل، در مورد سبزی هایی مانند ریحان، شبت، نعناع، ترخون، شنبلیله که گیاه را از روی سطح زمین قطع می کنند و به مصرف می رسانند، معمولاً باید شاخه های برداشت شده تازه و نازک باشند وگیاه قبل از چوبی شدن برداشت شود. در این سبز ها، چون چند برداشت در یکسال صورت می گیرد معمولاً باید بلافاصله بعد از هر برداشت، مزرعه را آبیاری کرد و در صورت نیاز مقداری کود شیمیایی به آن داد.

اسلاید 246: سبزیهای تیره سیب زمینی سبزیهای مهمی مانند سیب زمینی، گوجه فرنگی، بادمجان و فلفل جزء این تیره می باشند .سیب زمینی :سیب زمینی گیاهی است علفی، یکساله و دارای ساقه های تغییر شکل یافته زیر زمینی به نام دستک است که غده سیب زمینی از ضخیم و متورم شدن قسمت های انتهائی این ساقه ها به وجود می آید. سیب زمینی دارای ارقام زیادی است که بر مبنای زودرس و دیر رس بودن، رنگ پوست بافت و شکل غده، ضخامت پوست و سایر صفات گروه بندی می شوند. در ایران کشت ارقامی مانند اسلامبولی، فشندی و آلفا متداول است.

اسلاید 247: نحوه تشکیل ریشه و ایجاد غده ها در گیاه سیب زمینی

اسلاید 248: گوجه فرنگیگوجه فرنگی در ایران 150 سال سابقه دارد. گوجه فرنگی دارای چند واریته گیاهشناسی می باشد که اهم آنها عبارتند از: گوجه فرنگی معمولی، گوجه فرنگی برگ پهن، گوجه فرنگی کبابی، گوجه فرنگی گلابی شکل و گوجه فرنگی ساقه استوار، میوه این گیاه دارای ویتامینهای مختلف و عناصر معدنی فراوانی است که برای انسان مفید می باشد و مصرف آن بصورت خام و به طریق سس و رب و یا پخته رواج دارد.

اسلاید 249: گیاه گوجه فرنگی در برابر سرما حساس است و در دمای صفر درجه یخ می زند و شدت آسیب می بیند. این گیاه در مناطقی که دارای روزهای بلند و آفتابی با دمای30- 3/ 19سانتیگراد برای مدت زمان 4-3 ماه و رطوبت نسبتاً کم می باشند به خوبی رشد و نمو می کنند. رشد و نمو این گیاه در دماهای بالاتر از 35 درجه سانتیگراد متوقف شده و رنگ قرمز مورد نظر برای میوه ایجاد نمی شود.

اسلاید 250: گیاهان جالیزی این گیاهان همگی از تیره کدوئیان بوده شامل: هندوانه، خیار، خربزه، طالبی، گرمک و انواع کدوها می باشد .

اسلاید 251: هندوانه هندوانه گیاهی علفی، یکساله، خزنده و بومی آفریقاست که مانند سایر سبزیها دارای ارقام متفاوت داخلی و خارجی می باشد. مهمترین ارقام خارجی که کشت آنها در ایران متداول است عبارتند از:چارلستون گری، دیکسی کوئین، فرفاکس، چیلیان بلاک و معروف ترین ارقام محلی عبارتند از: قرق، شریف آباد، محبوبی و پوست سفید همدان.هندوانه مانند سایر گیاهان تیره کدوئیان نسبت به یخبندان حساس است. بذر آن در دمای پائین تر از20 درجه سانتیگراد جوانه نمی زند و برای رشد و نمو نیاز به روزهای گرم آفتابی دارد. مناسب ترین خاک برای این گیاه خاک های سبک حاصلخیز می باشد .

اسلاید 252: خیارگیاهی است یکساله و کشت آن در بیشتر مناطق جنوبی کشور در اواخر پائیز و طول فصل زمستان و در مناطق معتدله به هنگام بهار متداول است. دوره رشد و نمو خیار حدود70-50 روز است. مناطق جنوبی کشور مانند جیرفت در یکسال 3-2 کشت خیار دارند.خیار دارای ارقام زیادی است که متداول ترین آنها در ایران عبارتنداز: خیار بیلانکوه، خیاردولاب و خیار اصفهان، اما امروزه کشت ارقام خارجی بسیار متداول است.

اسلاید 253: سبزیهای سوخ دارسبزیهای این گروه همگی به تیره سوسنیان وابسته بوده عبارتند از پیاز، سیر، موسیر، تره ایرانی و تره فرنگی .

اسلاید 254: پیازکشت پیاز و مصرف آن توسط قبایل مختلف آسیا از زمان های بسیار قدیم متداول بوده است و زادگاه اصلی آن را مناطق جنوب غربی آسیا می دانند. پیاز گیاهی است دوساله، یک پایه و دگربارور که دارای دو نوع ساقه حقیقی و کاذب می باشد. سوخ پیاز، از متورم شدن ساقه کاذب ایجاد می شود. در ایران ارقام مختلف محلی و خارجی کشت می شوند که اکثر آنها در اثر دگر گرده افشانی طبیعی خلوص خود را از دست داده و مخلوط شده اند و امروزه بیشتر زارعین، بذرهای مخلوط را کشت می کنند

اسلاید 255: ارقام عمده محلی که از روی رنگ و محل کشت گروه بندی شده اند عبارتند از: پیاز قرمز آذرشهر در تبریز و آذرشهر کشت می شود، پیاز قرمز ری در اطراف تهران کشت می شود و پیاز سفید در قم و ساوه و کاشان کشت می شود. پیاز گرچه جزء گروه سبزیهای فصل خنک است اما در سطح تجارتی کشت آن در یک گستره دمایی از مناطق سردسیر تبریز و ارومیه تا گرمسیر خوزستان و اطراف کازرون متداول است. گیاه پیاز در اوایل دوره رشد خود نیاز به دمای کم و در اواخر دوره رشد نیاز به دمای زیاد دارد. تشکیل سوخ و ساقه گل دهنده این گیاه تحت تأثیر طول روز و دمای هوا قرار دارد. معمولاً هوای خنک و روز کوتاه انگیز اننده ساقه گل دهنده، هوای گرم و روز بلند انگیز اننده سوخ است.

اسلاید 256: کلم هابین کلم ها که متعلق به تیره چلیپائیان هستند انواع مهمی از قبیل کلم پیچ، گل کلم، کلم تکمه ای، کلم قمری وجود دارد .سبزی های ریشه ای این گروه شامل سبزی هایی مانند هویج، شلغم، چغندر لبویی، ترب و تربچه می باشند .

اسلاید 257: هویج هویج یکی از منابع ارزان قیمت تامین ویتامین A می باشد. مصرف 100 گرم ریشه هویج، 12000 واحد بین المللی از این ویتامین را برای بدن تأمین می کند. هویج گیاهی علفی، دوساله و از تیره چتر سانان می باشد. انواع هویج بر مبنای شکل و اندازه رشد گروه بندی می شوند که ارقام بی نوک و نوک دار آن معروف می باشند.

اسلاید 258: سبزیهای سالادیسبزیهای عمده این گروه عبارتند از: کاسنی، آندیو و کاهو .کاهویکی از سبزیهای مهم و مورد مصرف همه می باشد. گیاهی است یکساله از تیره کلاه پرک سانان که بومی آسیا مرکزی بوده و از 5000 سال پیش زیر کشت در آمده است. کاهو جزء سبزیهای فصل خنک است. کشت آن در نقاط مختلف از اوایل پائیز تا اوایل بهار انجام می گیرد. بهترین دما برای رشد و نمو کاهو 13 تا 15 درجه سانتیگراد است.

اسلاید 259: سبزیهای خورشیدراین گروه سبزیهایی مانند اسفناج، جعفری، کرفس، شنبلیله، شبت و گشنیز قرار دارند . اسفناجاسفناج بومی ایران و نواحی اطراف آن می باشد. گیاهی است علفی و یکساله از تیره چغندر سانان و برگهای سبز تیره ای دارد که بصورت دسته جمعی از اطراف ساقه بسیار کوتاهی خارج می شوند. طول دوره رشد گیاه از زمان کاشت بذر تا برداشت محصول کوتاه و حدود 10-6 هفته می باشد. اسفناج جزء محصولات فصل خنک است و دماهای 6- تا 4- درجه سانتیگراد را به راحتی تحمل می کند . اسفناج از بسیاری از سبزیها نسبت به شوری مقاوم تر می باشد.

اسلاید 260: سبزیهای خوردنی دراین گروه سبزیهایی مانند نعناع، ترخون، ریحان، مرزه، شاهی، تره، ترب و تربچه وجود دارد .تربچه طول دوره رشد این سبزی 40 - 20 روز است از برگ و ریشه آن به عنوان سبزی خوردنی استفاده می شود. ازدیاد آن با بذر است بذر تربچه گرد و قرمز رنگ می باشد. قوه نامیه خود را تا 5 سال حفظ می کند. بذر را بصورت دستپاش یاخطی می کارند.

اسلاید 261: فصل نهم گلکاری، طراحی و گل آرایی

اسلاید 262: چمن کاری در طراحی و ایجاد فضای سبز در باغ، چمن نقش مهمی را ایفاء می کند و همانند ایجاد زمینه مناسب در یک تابلوی نقاشی است که با انواع درختچه های زینتی یا حاشیه های گل به طول الوان خلق می شود. لکن خلق این زمینه سبز خود مشکلات و مسائلی را به همراه دارد که رعایت و حراست رشد و نمو آن ضروری می باشد. زیبائی و لطافت هر پارک یا باغچه ای در شرایط مناطق خشک هنگامی کامل خواهد شد که سبزی مطبوع چمن زمینه اصلی آن باشد و شاید گیاه دیگری نتوان یافت که جایگزین آن گردد.

اسلاید 263: وجود گیاه چمن مانند تمامی گیاهان سبز در میزان اکسیژن محیط اطراف خود مؤثر بوده و برخی معتقدند که نوعی تعادل را ایجاد می کند. ضمناً در تمیز شدن هوا و کاهش گرد و غبار محیط به نحو چشم گیری مؤثر می باشد و از فرسایش خاک در مناطقی که بادهای موسمی و فصلی دارند جلوگیری می کند. نتیجتاً از تبخیر شدید آب در سطح زمین جلوگیری می نماید.

اسلاید 264: امتیازاتی را که یک چمن خوب باید دارا باشد عبارت است از:شادابی، سرسبزی، خرمی و ظرافت برگ ها.دوام و عمر طولانی آن.سازگاری با شرایط و کیفیت آب و خاک محل و شهر.قابلیت پاخوری و استقامت خوب.چهارفصل بودن چمن انتخابی.دارا بودن ساقه کوتاه با قدرت پنجه زدن زیاد.قدرت تحمل به چیده شدن در دفعات مختلف و روئیدن مجدد خود یکی از صفات اختصاصی چمن می باشد. زیرا تمامی گیاهان خانواده گرامینه واجد چنین ویژگی هائی نمی باشند.

اسلاید 265: برای داشتن چمن خوب و مناسب به نیازهای اختصاصی آن بایستی توجه شود و آن عوامل عبارتند از:خاک تهیه زمین چمن

اسلاید 266: تهیه زمین چمنزمین کاشت چمن بایستی نرم، فشرده و سطح آن کاملاً مسطح و هموار باشد. برای داشتن یک چمن زیبا بایستی عملیاتی مربوط به تهیه بستر کاشت انجام گیرد که شامل: خاک برداری، خاک ریزی، در صورت نیاز تمیز کردن زمین از بقایای گیاهی افزودن موادی مانند کود دامی و یا شن، در صورت ضرورت است. عمق خاک در رشد و نمو گیاه چمن عامل بسیار مهمی است. چمن در خاک های کم عمق رشد و نمو خوبی نخواهد کرد در خاک های عمیق و حاصلخیز رشد چمن از نظر کیفیت چشم گیر می باشد. لذا عمق خاک مرغوب و مناسب برای چمن حدود 30 الی 40 سانتیمترمیباشد.مهم ترین نکته در تهیه زمین چمن عملیات تهیه زمین و شخم زدن است.

اسلاید 267: گلها و گیاهان باغچه الف: گیاهان علفی ب: گیاهان چوبی

اسلاید 268: گیاهان علفی :1- گلهای یکساله: (گل آهار ، گل اطلسی، آلترنانترا، ابری، گل بنفشه ،گل جعفری، میمون، مینای پائیزه)2- گلهای دوساله و چندساله: (گل استکانی، انگشتانه، سیلن، فراموشم مکن)3- گلهای سوخوار: (نرگس، گلایل، زنبق، کوکب )

اسلاید 269: گیاهان چوبی: 1- درختان زینتیالف) درختان سوزنی برگ : ( سرو نقره ای ، کاج ایرانی ، سرخدار ) ب) درختان پهن برگ :( افرا ، ارغوان ، چنار ، صنوبر ، بید مجنون )2- درختچه های زینتی : ( اسپیره یا گل عروس ، برگ نو ، به ژاپنی ، ختمی ، یاس زرد مجنون ، گل یخ )3- پیچ ها : ( پاپیتال (عشقه) ، پیچ امین الدوله ، کلماتیس )

اسلاید 270: گل و گیاهان گلخانه ای1- گلهای بریدنی : ( داوودی ، میخک )2- کاکتوس ها و گیاهان گوشتی 3- گیاهان درون خانه ای: الف )گیاهان گلدانی : ( سیکلمن ، سینرر،بنت القنسول )ب)گیاهان آپارتمانی : ( حسن یوسف ، فیکوس ، برگ انجیری ، مارچوبه زینتی)