بررسی ابعاد اقتصادی طرح هدفمندی یارانه­ ها در حوزه انرژی با استفاده پویایی ­های سیستم

صفحه 1:
بررسی ابعاد اقتصادی طرح هدفمندی بارانهها در حوزه انرژی با استفاده پویاییهای سیستم .امین وحیدی منفرد 1 کامژان شهانقی | سم محمدرضا حمیدی 0ن 25 كلها التدسى صنایع) تورم. ‎a sii BPE‏ قاچاق سوخت. قیمت انرژی www.SystemApproach.o ‏بت‎ 

صفحه 2:
مقدمه یارانهها : کمک‌های دولت جهت - خرید کالا در قیمت‌های پائین‌تر از بازار - افزايش درآمدهای تولیدکنندگان بخش انرژی به عنوان یکی از بخشهای کلیدی و اثر گذار تآثیر سیاستگذاربهای مربوط به آن بر بخشها و عاملین مختلف اجتماعی و اقتصادی نظیر خانوارها و بنگاهها اهرمهای سیاست گذاری: نوع پرداخت (مستقیم یا غیر مستقیم): مسئله این پژوهش اقلام پرداختی مقدار یارانه» دوره و نحوهی پرداخت يارانه» جامعه گیرنده یارانهها و ... 0.حاء 0م مصاع ۸ ۱۷۱۷۷۷۷۷ بت 

صفحه 3:
روش و نمای کلی مسئله مورد بحث: تبدیل تدریجی يا تبدیل یکباره در این مقاله از پویاییهای سیستم استفاده شده است. قدرت ذهن انسان در ایجاد روابط علّت و معلولی مرتبه‌ی اول ضعف در درک و شناخت پیامدهای از مراتب بالاتر بخش اول تعریف مسئله و تحلیل یارانهها و انواع بخش دوم. رفتار دینامیکی مسئله و متفیرهای اصلی مدل بخش سوم. اهرمهای سیاستگذاری و نمودار علت و معلول و نمودار جریان بخش چهارم. سیاستهای پیشنهادی و نتیجه گیری 0.حاء 0م مصاع ۸ ۱۷۱۷۷۷۷۷ بت 

صفحه 4:
متفیرهای اساسی و مدل دینامیکی تورم: افزایش مستقیم قیمت کالای مشمول ‎ULL‏ افزايش غير مستقيم قيمت ساير كالاهاء افزايش نقینگی خرید کالای دیگری به جز ‎oe‏ چرداخت له صویت قاچاق سوخت: ‎Coed cg‏ آنرژیدر رون د يد لانت هاي مشمول ‎sash‏ ‎lal ۰‏ 6 دواد اديس © ‎at 40‏ يعر يوك هي مشرف ‎wil‏ *- ی مصرف انریی و ی گیمت سار کشا 4 0.حاء 0م مصاع ۸ ۱۷۱۷۷۷۷۷ بت 

صفحه 5:
www.SystemApproach.o ‏ال‎ ‎ie 

صفحه 6:
روابط موجود در مدل حالت و جریان قیمت انرژٍی در داخل کشور به نسبت قیمت جهانی انرژی در نظر گرفته می شود. سایر متفیرهای قیمتی نیز به همین شکل محاسبه می شود. مقدار قاچاق را معادل اختلاف قیمت داخل و خارج می گیریم. هزینه های دولتی را معادل فقط هزینه های واردات در نظر می گیریم. ضریب ‎C‏ بیانگر درصد مستقیم بودن یارانه است. که میزان تغیبر قیمت انرژی و نقدینگی را تعیین می کند. مقدار يارلنه بر اساس فشار اقتصادی و مصرف سوخت و با نسبت معکوس با هزینه های دولتی تعیین می شود. ‎www.SystemApproach.o‏ 

صفحه 7:
رویط موجود در مدل حالت و جریان (دمه) مصرف سوخت نیز بر اساس قیمت انریُی و عکس بهره وری انرژی تعیین می گردد. این متغیر نشاندهندهی مقدار مصرف انریِی به نسبت مقدار فعلی است. 6 بیانگر لفزلیش قیمتاشیاز افزلیش_قدینگیو 0106۳ 6 00005 ب یانگر لفزلیشقیمتف اشیاز هزینه ها ت_ولید لست در نهایت قیمت نهایی 0۲1665 بر اساس جمع دو قيمت بالا محاسبه می شود. تورم از نسبت قیمتها در حال حاضر به قیمتها در سال گذشته بدست ميآيد. www.SystemApproach.o ‏بت‎ 

صفحه 8:
مقایسه قیمت انرژی و یارانه آبى - قيمت انرزى قرمز - يارانه www.SystemApproach.o ‏بت‎ 

صفحه 9:
سبز < مصرف ‎www.SystemApproactig!‏ ‏بت 

صفحه 10:
برای منظور کردن هدف خود در مدل مقدار متغير -) را به صورت 0 جمع يك تابع ثابت و يك تابع بله با مقدار ارتفاع ۰.۵ در زمان + )0.5.20( در نظر ميگيريم. در این روش تبدیل به همان اندازه قبل ولی به طور تدریجی و با ‎ce‏ ‏یک شیب زیاد (۰.۱) انجام میشود که شروع آن در ۲۰ و پایان آن ‎0.2+RAMP‏ ‏در ۲۵ است. )0.1.20.25( در اين روش تبديل به همان اندازه قبل ولى به طور تدريجى و با 00 يك شيب ملايم (8...) انجام ميشود كه شروع أن در ‎3١‏ و بايان | (0.05,20,30) آن در ۳۰ است. در لين روش تبدیل به همان اندازه قبل ولی به طور تدریجی و با ‎ce‏ ‏یک شیب کم (۰.۰۲۵) انجام میشود که شروع آن در ۲۰ و پایان آن ‎O.2+RAMP‏ ‏در ۴۰ است. 0.025.20.40( oes 

صفحه 11:
(Graph for Subsidy * نمودار خاکستری و سبز از لحاظ عدم نوسان شدید * از لحاظ مقداری نمودار سبز 0.حاء 0م مصاع ۸ ۱۷۱۷۷۷۷۷ بت 

صفحه 12:
سیاست ها Graph for Enengy Brice 3 خت * در ماد کلان یک ک بل میم مصرف مج اقتصادی "ثبات اقتصادی " است. * دو سیاست قرمز و خاکستری نواسانات قیمتی کمی دارند. ‎www.SystemApproach.o‏ ‏بت 

صفحه 13:
Graph for Inflation تورم * از کم بودن تورم سیاست عدم اتخاذ استراتژی بهتر است. * نرخ تورم سیاست تغییر ناگهلنی تورم را در سال اول بالا مم برد (حدود ۰.۲۵)که مطابق وضع پس هدفمندی سوخت اقتصادی ما است. ولی در آینده تورم کاهش خواهد یافت. 0.حاء 0م مصاع ۸ ۱۷۱۷۷۷۷۷ بت 

صفحه 14:
Graph for Energy Consumption ا كم بودن تورم سياست تحدم اتخاذ املترائزى يهترااست. غ تورم ‎Cale‏ تقيبر نائهلئى تورم را در سال او الا یرد |حدود ۲۵ كه مطلبق وضع بس هدفمندى سوخك اقتصادى | 3 | است. ولی در أينده تورم كاهش خواهد يافت. * هر جهار استراتزى تقريبا به طور يكسانى سبب كمتر شدن +: ميزان مصرف سوخت در بلند مدت ي كف | ومورق تمضدوا اك ۷۱۷۷۷ 

صفحه 15:
Graph for Ghachagh ‎\X |‏ ‎AY \ 7?‏ ا كمتر از ساير استراتزيها است. پس اگر دنبال تحقق اهداف بلند مدت هستیم عدم اتخاذ تصمیم بهتر است اما از لحاظ کوتاه مدت (عدم کسری بودجه در سالهای ‏آتی) سیست ناگهانی بهتر استد ‎ ‎ ‏بازة زملنی برای لین آسترنژی ‎ ‏0.حاء 0م مصاع ۸ ۱۷۱۷۷۷۷۷ بت ‎ ‎ 

صفحه 16:
] People Income *سیاست پرداخت تدریجی با شیب ملایم درآمد بیشتر را در اختیار قشر ضعیف قرار میدهد. 0.حاء 0م مصاع ۸ ۱۷۱۷۷۷۷۷ بت 

صفحه 17:
‎SERED‏ بش ‎ww ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 18:
اهكار سطح پرتری ناگها ياد تدریجی با شیب زیاد توسط متوسط 0.حاء 0م مصاع ۸ ۱۷۱۷۷۷۷۷ بت 

صفحه 19:
* اگر وزن همه معیارها را یکسان در نظر بگیریم استراتژی ‎FUSE‏ ‏انتخاب میشود. * از نظر اقتصاد کلان (دو معیار ثبات اقتصادی و تورم) استراتژی تبدیل ناگهانی انتخاب ميشود. * از دید عدللت اجتماعی (عوامل تورم و استراتژی تبدیل با شیب ملایم انتخاب ميشود. 0.حاء 0م مصاع ۸ ۱۷۱۷۷۷۷۷ يرداخت مستقيم) 

صفحه 20:
پا تشیکر از حسن توجه نیما 0.حاء 0م مصاع ۸ ۱۷۱۷۷۷۷۷ بت 

بررسی ابعاد اقتصادی طرح هدفمندی یارانه­ها در حوزه انرژی با استفاده پویایی­های سیستم امین وحیدی منفرد کامران شهانقي احسان جهانی محمدرضا حمیدی (دانشگاه علم و صنعت ایران ،دانشکده مهندسی صنایع) کلمات کلیدی :هدفمند کردن یارانه­ها ،پویایی­های سیستم، تورم ،مصرف انرژی ،قاچاق سوخت ،قیمت انرژی ‏www.SystemApproach.o مقدمه ك‌هاي دولت جهت • يارانه­ها :كم ‌ – خرید کاال در قيمت‌هاي پائين‌تر از بازار – افزایش درآمدهاي توليد‌كنندگان • بخش انرژي به عنوان يكي از بخش­هاي كليدي و اثرگذار شهKا و عاملين مختلKف • تأثير سKياست­گذاري­هاي مربوط بKه آKن بر بخ ­ اجتماعي و اقتصادي نظير خانوارها و بنگاه­ها • اهرم­های سیاست گذاری: • نوع پرداخت (مستقیم یا غیر مستقیم) :مسئله این پژوهش • اقالم پرداختKی ،مقدار یارانKه ،دوره و نحوه­ی پرداخKت یارانKه ،جامعKه گیرنده یارانه­ها و ... 2 ‏www.SystemApproach.o روش و نمای کلی • • • • • • • • 3 مسئله مورد بحث :تبدیل تدریجی یا تبدیل یکباره در این مقاله از پویایی­های سیستم استفاده شده است. مرتبهي اول قدرت ذهن انسان در ايجاد روابط علّت و معلولي ‌ ضعف در درک و شناخت پيامدهاي از مراتب باالتر بخش اول ،تعریف مسئله و تحلیل یارانه­ها و انواع بخش دوم ،رفتار دینامیکی مسئله و متغیرهای اصلی مدل بخKش سKوم ،اهرم­های سKیاست­گذاری و نمودار علKت و معلول و نمودار جریان بخش چهارم ،سیاست­های پیشنهادی و نتیجه گیری ‏www.SystemApproach.o متغیرهای اساسی و مدل دینامیکی • تورم :افزایKش مسKتقیم قیمKت کاالی مشمول یارانKه ،افزایKش غیر مستقیم قیمت سایر کاالها ،افزایش نقدینگی قیمت انرژی + پرداخت یارانه به صورت مستقیمدریافتی صرف • مصرف انرژی :جهKت افزایKش مطلوبیت یارانه + خرید کاالی دیگر +ی به جز انرژی می شود. نقدینگی پرداخت به صورت • + + مستقیم در داخل و خارج انرژی اختالف+قیمت قاچاق سوخت: + قیمت انرژی + هزینه های تولید + تقاضا + - بهره روی در مصرف انرژی + - + قیمت های مشمول + یارانه + درآمد افراد جامعه + + قیمت مصرف انرژی + فشار اقتصادی + + + +تورم قیمت سایر کاالها 4 ‏www.SystemApproach.o متوسط قیمت انرژی در کشورهای همسایه + قاچاق سوخت + واردات فرآورده های نفتی بهره روی در مصرف انرژی + اختالف قیمت انرژی با کشورهای همسایه + + هزینه های دولت + - - درآمد افراد جامعه + + مصرف انرژی - + + قیمت انرژی + نقدینگی پرداخت یارانه به صورت مستقیم + + + هزینه های تولید + تقاضا + - + قیمت های مشمول یارانه +قیمت + + + + + فشار اقتصادی + + تورم قیمت سایر کاالها ‏Neighbours Energy متوسط قیمت انرژی در کشورهای همسایه ‏Price قیمت انرژی ‏Old Energy Price + ‏EnergyPrice + + ‏Diffrence + ‏Goverment ‏Energy ‏Expenditure ‏Productivity پرداخت یارانه به صورت مستقیم + اختالف قیمت انرژی با کشورهای همسایه - ‏eople Income - - + ‏Energy ‏Energy Price هزینه های دولت + قاچاق سوخت + ‏Subsidy Change ‏Subsidy ‏Cash + + ‏Economic + + ‏Pressure ‏Demand ‏Production ‏Old Prices + ‏Cost واردات فرآورده های نفتی + ‏Consumption ‏Price Change ‏C + 5 + ‏Ghachagh ‏Petroleum + ‏Import ‏Inflation ‏Price + ‏Prices + ‏www.SystemApproach.o + ‏Other Goods ‏Price روابط موجود در مدل حالت و جریان • • • • • • • 6 قیمKت انرژKی در داخKل کشور بKه نسKبت قیمKت جهانKی انرژی در نظر گرفته می شود. سایر متغیرهای قیمتی نیز به همین شکل محاسبه می شود. مقدار قاچاق را معادل اختالف قیمت داخل و خارج می گیریم. هزینKه های دولتKی را معادل فقKط هزینKه های واردات در نظKر می گیریم. ضریب cبیانگر درصد مستقیم بودن یارانه است. که میزان تغییر قیمت انرژی و نقدینگی را تعیین می کند. تغییKر مقدار یارانKه بر اسKاس فشار اقتصKادی و مصKرف سKوخت و با نسبت معکوس با هزینه های دولتی تعیین می شود. ‏www.SystemApproach.o روابط موجود در مدل حالت و جریان (ادامه) • • • • • 7 مصKرف سKوخت نیKز بر اسKاس قیمKت انرژKی و عکKس بهره وری انرژی تعیین می گردد. ایKن متغیKر نشان­دهنده­ی مقدار مصKرف انرژKی بKه نسKبت مقدار فعلی است. ‏KتKKاشKیاز اKفزاKیKشنKKقدیKنگیو other PriceبKKیانKگر اKفزاKیKشقKKیم ن ‏KتKKاشKیاز هزیKنKه KهایتKKولKید goods priceبKKیانKگر اKفزاKیKشقKKیم ن ‏Kت اKس . در نهایKت قیمKت نهایKی pricesبر اسKاس جمKع دو قیمت باال محاسبه می شود. تورم از نسKبت قیمت­هKا در حال حاضKر بKه قیمت­هKا در سKال گذشتKه بدست می­آید. ‏www.SystemApproach.o رفتار فعلی 2 2 1.5 1 1 0 0.5 -1 0 -2 0 5 10 15 20 25 Time (Year) 30 35 40 45 50 Energy Price : Current Subsidy : Current مقایسه قیمت انرژی و یارانه آبی = قیمت انرژی قرمز = یارانه www.SystemApproach.o 8 1 2 4 0.75 1.5 2 0.5 1 0 0.25 0.5 -2 0 0 -4 0 5 10 15 20 25 Time (Year) 30 35 40 45 50 Ghachagh : Current Inflation : Current Energy Consumption : Current قاچاق و مصرف انرژی با توجه به مدل،مقایسه قیمت انرژی ارائه شده آبی = قاچاق قرمز = تورم سبز = مصرف انرژی www.SystemApproach.o 9 سیاست ها انواع تبدیالت تبدیل ناگهانی تبدیل تدریجی با شیب زیاد شرح برای منظور کردن هدف خود در مدل مقدار متغیر Cرا به صورت جمع یک تابع ثابت و یک تابع پله با مقدار ارتفاع 0.5در زمان 20 در نظر می­گیریم. در این روش تبدیل به همان اندازه قبل ولی به طور تدریجی و با یک شیب زیاد ( )0.1انجام می­شود که شروع آن در 20و پایان آن در 25است. رابطه ریاضی ‏C= 0.2+Step )(0.5،20 =C 0.2+RAMP )(0.1،20،25 =C 0.2+RAMP )(0.05،20،30 تبدیل تدریجی با شیب متوسط در این روش تبدیل به همان اندازه قبل ولی به طور تدریجی و با یک شیب مالیم ( )0.05انجام می­شود که شروع آن در 20و پایان آن در 30است. تبدیل تدریجی با شیب کم< =C در ایKن روش تبدیKل بKه همان اندازه قبKل ولKی بKه طور تدریجKی و با یک شیKب کم ( )0.025انجام می­شود که شروع آن در 20و پایان آن 0.2+RAMP )(0.025،20،40 در 40است. ‏www.SystemApproach.o 10 Graph for Subsidy 2 1 0 -1 -2 0 5 10 15 20 25 Time (Year) 30 35 40 45 50 Subsidy : Current5 Subsidy : Current4 Subsidy : Current3 Subsidy : Current2 Subsidy : Current • نمودار خاکستری و سبز از لحاظ عدم نوسان شدید • از لحاظ مقداری نمودار سبز www.SystemApproach.o 11 تحلیل سیاست ها ‏Graph for Energy Price 2 1.5 1 0.5 سیاه = حالت فعلی خاکستری = ناگهانی سبز = تدریجی با شیب زیاد قرمز = تدریجی با شیب مالیم آبی = تدریجی با شیب کم 0 50 45 40 35 30 25 )Time (Year 20 15 5 10 : Current5 : Current4 : Current3 : Current2 : Current 0 ‏Energy Price ‏Energy Price ‏Energy Price ‏Energy Price ‏Energy Price قاچاق مقدار یارانه قیمت انرژی تورم مصرف سوخت درآمد • در اقتصKاد کالن یKک پارامتKر مهKم برای بررسKی وضعیت اقتصادی "ثبات اقتصادی" است. • دو سیاست قرمز و خاکستری نواسانات قیمتی کمی دارند. 12 12 ‏www.SystemApproach.o Graph for Inflation 2 1.5 1 0.5 0 50 45 40 35 30 25 )Time (Year 20 15 10 5 0 ‏Inflation : Current5 ‏Inflation : Current4 ‏Inflation : Current3 ‏Inflation : Current2 ‏Inflation : Current تورم • از کم بودن تورم سیاست عدم اتخاذ استراتژی بهتر است. • نرخ تورم سKیاست تغییKر ناگهانKی تورم را در سKال اول باال م­Kی برد (حدود )0.25کKه مطابKق وضKع پKس هدفمندی سوخت اقتصادی ما است .ولی در آینده تورم کاهش خواهد یافت. 13 ‏www.SystemApproach.o Graph for Energy Consumption 4 2 0 • از کم بودن تورم سیاست عدم اتخاذ استراتژی بهتر است. • نرخ تورم سیاست تغییKر ناگهانKی تورم را در سال اول باال می­برد (حدود )0.25کKه مطابKق وضع پس هدفمندی سوخت اقتصادی ما است .ولی در آینده تورم کاهش خواهد یافت. -2 -4 50 45 40 35 30 25 )Time (Year 20 15 10 5 0 ‏Energy Consumption : Current5 ‏Energy Consumption : Current4 ‏Energy Consumption : Current3 ‏Energy Consumption : Current2 ‏Energy Consumption : Current • هKر چهار اسKتراتژی تقریبKا بKه طور یکسKانی سKبب کمتر شدن میزان مصرف سوخت در بلند مدت و کوتاه مدت می­شود. ‏www.SystemApproach.o 14 Graph for Ghachagh 1 0.75 0.5 0.25 • مقدار قاچاق در سیاست عدم اتخاذ تصمیم سقف ساالنه باالتری دارد. • امKا سKطح زیKر شکKل کKل قاچاق در یKک بازه زمانKی برای ایKن استراتژی کمتر از سایر استراتژی­ها است. • پKس اگKر دنبال تحقKق اهداف بلنKد مدت هسKتیم عدم اتخاذ تصمیم بهتKر اسKت امKا از لحاظ کوتاه مدت (عدم کسKری بودجKه در سال­های آتی) سیاست ناگهانی بهتر است. 45 50 40 35 30 25 )Time (Year 20 15 10 5 0 0 ‏Ghachagh : Current5 ‏Ghachagh : Current4 ‏Ghachagh : Current3 ‏Ghachagh : Current2 ‏Ghachagh : Current 15 ‏www.SystemApproach.o Graph for People Income 4 2.9 1.8 0.7 -0.4 0 People People People People People 5 Income Income Income Income Income : : : : : 10 15 20 25 Time (Year) 30 35 40 45 50 Current5 Current4 Current3 Current2 Current د بیشتر را درKم درآمKب مالیKا شیKی بKت تدریجKیاست پرداخK•س .اختیار قشر ضعیف قرار می­دهد www.SystemApproach.o 16 2 1.5 1 0.5 0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 (Year) Graph Time for Inflation Inflation Inflation Inflation Inflation Inflation 2 : : : : : Current5 Current4 Current3 Current2 Current 1.5 1 0.5 0 0 5 Inflation Inflation Inflation 2 Inflation Inflation : : : : : 10 15 20 Current5 Current4 Current3 Current2 Current 25 Time (Year) 30 35 40 45 50 Graph for Inflation 1.5 1 0.5 www.SystemApproach.o 0 17 نتیجه گیری راهکار ناگهانی تدریجی با شیب زیاد - معیار ثبات اقتصادی یارانه تورم پرداختی مستقیم به تدریجی با شیب مالیم قشر ضعیف عدم اتخاذ تصمیم قاچاق همه بجز عدم اتخاذ مصرف سوخت 18 سطح برتری زیاد متوسط متوسط کم - ‏www.SystemApproach.o • اگر وزن همKه معیارها را یکسان در نظر بگیریKم استراتژی ناگهانی انتخاب می­شود. • از نظKر اقتصKاد کالن (دو معیار ثبات اقتصKادی و تورم) استراتژی تبدیل ناگهانی انتخاب می­شود. • از دیKد عدالKت اجتماعKی (عوامKل تورم و میزان پرداخKت مستقیم) استراتژی تبدیل با شیب مالیم انتخاب می­شود­. 19 ‏www.SystemApproach.o www.SystemApproach.o 20