صفحه 1:
حفدها و طاقها
7
چفد در تعریف هندسی باریکه طاق منحنی است
در تعریف معماری به باریکه طاقی که روی یک درگاه قراز
Ab منیرم ک؟ 63698 قشن فضای بین دز یوار
است و شکلی که طاق از نظر فرم تابع آن می شود چفد
as,
پوشش طاق بر دو نوع است : ۱- تخت ۲-سغ
صفحه 2:
پوشش سغ در واقع پوششی منحنی است که از لحاظ شکل تابعیتی
از چفد منحنی دارد
انتخاب چفد مناسب با توجه به منطق ماختمانی و ایستایی بنا صورت
.می گرفته است
رازیگران به قوسهای تخم مرغی به دلیل تحمل پذیری زیاد آنها در
.برابر بارهای وارده تمایل قزاوان داشتند
در ایران از شکل نیم دایره برای زدن طاق استفاده نمیشود چون
.شکل نیم دایژه از نظر ایشتایی مناسب برای چفد یا طاق نیست
صفحه 3:
شکرگاه : زاویه 606 درجه
ایوارگاه : زاویه 072.8 درجه
يكي از چفدهاي معروف ايراني به نام پنج اوهفت است که
به خوبي در برابر. فشارهاي وارده تحمل مي کند
.يوشش سغ- به دوا بخش مازه دار و تیه دار تقسیم مي گردد
صفحه 4:
چفد تیزه دار همان طور که.از,نامش پیداست راس آن تیز است و
از تقاطع دو قوس منحنی ایجاد می شود و به آن قوس جناغی هم
.می گویند
.در چفد مازه دار راس هلالی شکل است و بخشی از بیضی(است
.هر دو نوع جفد را ۰ ق .م میتوان در معبد چغازنبیل دید
علت عمده جایگزینی چفد جناغی کاستن از شکوه بنا به خصوص
.ارتفاع آن بود
صفحه 5:
در تاریخانه دامغان قرن دوم هجری چفدها وپوششها مازه ای است
.ولی در مسجد جامع فهرج شکل تیزه ای به خود گرفته است
اصطلاحات مربوط به چفدها
افراز : پلندترین نقطه چفد را افراز گویند
.دهاثه : فاصله ای که چفد روی Ol زده می شود
خيز: نسبت افراز به دهانه
صفحه 6:
.چفدها بر حسب خیزشان به ۶ دسته تقسیممی شوند
تیا ۲- ند ۲ کطن90۵- کفته - )
صفحه 7:
میسازيم ال يدمراكزى و وطول ای ماوی لد قوسهای برد جرا ری ار مرک طولب مساری وچ
قوس ب ط جرا رای شاه وسم كنيم.وبدين ترتيب ازمجموع قوسهاى |ب, ب ط جد جده مقعر دور جهار قسمتى دسته
نيلي را به دست فى وريم
ه- روش ترسيم دورهاى (pet) Sat
در أين دورها اصولا.
روش مى ساختتد ودر فور
براساس ترسيم ييضى ست ومععاران ايرائى بيش از اسلام طاقهاى خود.
اسلامى نيز ازاين روش استفادة نيكوبى كرد اند ودر ساختن بيشتر طاقها و كتبدها كه به صو رت
ea ساخته شده اندبراى بوشتى دأخلى ابن دودرايه كا رده اند.مادر ابنج به نريب طر زثرسيم صو رمختلف آنهارامورد.
بحت قوارمى دهيم,
77 رسم دور يران (طيق نظريه رن شنسانطر 1
ادراب عرض دهانة طاقرسم تموده وعمرد نص ف نر
مى كشيم. بر روى عمود و منصف نقطة ورا يه فاصلة سه
جهارم نصف بهناى دهاته, نان مى كنيم, سيس بهم كو
وطول وه قوس ب طجدرا براى شانهتاامتداد خطوط ا
ودة ووسم مى تمايم. وبعد يهمر اكزا ود دو سمت قطر
دا وطول اجنساری وپ‌دوقرس اب وجد را یرای
باك رسم مى كنيم و بدين صورت مجموع قوسهاى أب,
اب ط جد جه مقعر دور ابرائى به دست مى بد
صفحه 8:
۳۶ درل پستو: اد قطر را سل
غنرد رل دز و وورا میم
bas جمرعود.د ی ونم دور یضی اط
مساوى جهارسوم طول ها طاق مى ياش
ارسم كرده وعمود ومنصف أن رأمى كشيم. سيس بر روى خط
اق اذه ر طرف جدامى نمام حال ابن دوتقطه را نون تا داد
ارسم مى كليم. همان طور كه ملاحظه مى شود فاصلة كانوت در اين دور
صفحه 9:
8 دو رساسات رس نج رگاری: راد اسلا ان رسیم خط هناب وان ندمت
ال هر يم دهان ا صف تموده ونقاطاى ولدرانشان مى كيم وهمجنين برروى خط عمودومتصف نقطة را
mero}
ندز رم اه جدا منم سیس بمرکزی وله و طا
نماي وخلوط يع pone byt قط
کم دای رد
ری ای یط
Jokes,
مره یناما
ناه دقع ماد حال چانچه هرک
وط وب طو فد ساریظ فوسهاید وا
برا براى باكارو دمر كزع وروطر لح ممساوى
ارب قوسهاى ول وبجدرابراى بين
مركزو وطول وجده
صفحه 10:
رسم آنهاگفته خواهد شد تماما مربوط به انحنای زیرین طاق یا به قول کاشانی «قسمت مقعر طاق» است و برای انحنای.
ری یا قسمت «محدب طاق پس از به دست آوردن شخامت طاق كه مصولا آن را رای دهاه‌ایمعولی به همان طریق
سنتى كه تاكنون عمل مى شود يعنى متناسب با دهاته وبرلى دفاته هلى بزرك يس از اجام محاسبات فنى معلوم مى كرهد يا
همان روشی که کاشانی قبلا گفته آنها را رسم مى كنيم كه متناسب با دهاته اتتخاب مى شود.
حال با توجه به مطالب بالا. روشهاى مختلف ترسيم قوسهابى كه امروزه مورداستفاد: استادكاران و معماران محترم
عى باشد به ترئيب ذكر عى كتيم:
الف - روش ترسیم دورهای شبدری
۱.دورشبدری کند: دیر؛ اب جد رایهقطراد
مساوى دهانة طاق وبه مر كزرسم مى نه
نقاط اود نقاطب,ح.ج ررايه فاصلة اه نصف
دهانهجدا کرد و قطر ب ز و جح را سم
میکنيم.حالبه مرکز هو شماع تصف دنه
قوسهای اب وه جرا بری باه رکزح و
طول ح ج قوس جدط و به مركزر وشعاع رب
قوس ب ط را براى شاندهاى قوس رسم
مى نمايم. شرط صحت قوس آن است كه نقطةط
محل تلاقى دوقوس شائهدروى خط anya
دهاته ينى خط ع ه ص يأشد. بدين ترتيب
مجموح قطعات جهاركانة اب.ب طبط جاجد
مقر دور شیدری كلد به دنستاعى آيدد
or
صفحه 11:
.د ورشبدرى تند:دايره اب جد را به مركز .
اقوط اد مساوى دعا اق سم کت وان
نقاط ص وع ماهمان تداز زود بط
تبجح را جداكرده ودوقطر جح وب روا
رسع ى يمحا يمر كفرط ول تصف دهت
قرسهاىاب ودجمرابرفىباكارطاق وهم راكزح.
دروطرلح جریبرقرسهای بط رجط را
را یطاق رسمی یم وبدين تريب
مجموع قطمات جهار كاذ ابه باط طح جه
مقر دور شیدی دب دست ىآبد انقاط صو
ع نحل تلانى خط عمو ومتصف دهان يادابة قد
عىباشداء هر اين قوس نيز خوط صحيح بودن
رس آن ات که ملق دوس تا نی
قاط ری خط عونت این
ادص قرار یرد
۳ دور شبدری‌ساده: نظیر دو قوس شیدری
کندوتند پس ازرسم دی اب جدد برد
gh خط عبر ومتصف ع هص را کتیده
فوسهای اص ود ص راب نفاط ب وج نصف
كرد دو قطر ب هر وجا هاح رارسم مى كنيم.
حال يدمركز فو شماع نصف بعاتم توسهاى.
باكاروي مراكزح ور وشماح تا هه فوسهای
شا رم شیم صحث ترسيم قوس نیز
همان شرط دو دور قیلی میباشد.
صفحه 12:
با رس بای اد وسهاى مر
اص رايه تقباطاب وجدتسف كردم وهای
به روج مح راكتيده محل تلاش آتهاران
خطوها وطق دعا يداعي كيم حال بوم ركز
اهدو طول| هه سارى و هاتصف دهان هو قوم
اپ رد جرا ای ارو کزی سل
علقي قطرهاباخطوط كارى دعت وطولى جد
سارولدب درس جط وب طراراعيشاتها
رسو تسايمويدن ثري مج مرخ قطمات
چوک یبط ط دج هی
كي تن تین ان وتا نو
۴۵,۲ دوزهایپانیبا ین توسها نشور
DAS pss gens stand
em ترسیمین و سهایز ید ار نب چدد
رايهم ركز هدوبه قطراد مساوى دهانة طاق رس
م نمايم وسيسريرلى قوسباتوبلى كند أ نقاط
ود رای قوس توا دا تقاط مدع
لمحل تلاقى عمودومتصف نها )نا
اب وجرا نشسانمى كير وقطرهاى بهرو
جاح رام نود راسقات نادس دفي
تاحطوطعمود بردوطرت تطراه (خطوط نی
معا طاق) را قطع تمايتد
صفحه 13:
وو
ون
دررسم دور چهل وج درجه رای بيدا كردن
مراگزی دا ماکنوسهای‌ا یرنه جای
سم خطوط مود ای ود دردوطرت ده و
لت ناب مداد قرهایدایره رد دو قط
جافیح وب فتاه مرکزدایه سل
لول جدا كثيم تامراكز ى وك به يست
les Soh دور بای هل
عمج دامع ول ی راب طرل فلع
ساری نا او سم یامیس رفظ
دلاول رام كقيمنا يكديك رادرتلة ها
امركزدايره| قطع كثند. ودوخط عمو ومتصف
اضلاع يعنى | هده وص هع را رسم نی تام
أخال به مر كز هو طول مساوى نصف دهاله, دو
قوس اب وه جرا برایپاکار وب مراک قاط
اى وك وطولى جه مساوى ب ك دو قوس بط
صفحه 14:
اب - روش ترسیم طاقهای شاخ بزیٍ
۷ دور شاغبزی ده قطر دراب بای
عطاق رس ینام و آن راد قاط ی ود
هس قست سای منم وب خط ا
ق ات شاوی للع و یمام
سپس دوع ی یلوا دادیم
خطوط تكارى دعا طاق رادرقاطح ورك
حال بسكي ول وطول أي ساوى د لاهو
قوس يدوه جمرابراى باكارن محل ملاقى يا
اد ری ورس میا سس رز
ج وروطولح چساری‌ب رد قرب ط و
ba را را اه ی کم Se coh
مجیرع چهار قوس | نب طط ج چاو
مق دور شاغبزی ده دست میآید
اممو راغ يز ى كناد see bal
sles pops Sb شترقت مساو
تیم میک مراكزى ول وين فسعت از
عرطرف وطورى لد مساوى جهارتسمت رشت
epee
ع يواغلا ى لدويا للدم ميم
خطرط عمودم دوطرف قطر دعام راد اطع
رتکد ال کی راوشس ول ای
مسارىد لاقرسهاى اب ره ججرا را باكار
سيس بدمراكزح وروطولاح جدسساوى رب
توهایب ط رجدط را بسرای ان رسم
ع عايب ودين تريب مجموح فوسهى إب.
اباط طاجد جدد دور مقعر طاق شاع يزى ند
به دست مىأيد, الته شرط صحت اين قرسها
بعل تلاقی دو قوس شانه با خط
rer ree er Peed
صفحه 15:
٩ دور شاخ‌بزی تنده در طرزرسم این نع
شاغيزى بس لزرسم مقدسات وبا كردن تقاط
babes ss rere
بد قاصلا مدير اوطولى لك يعني دوصوم اه از
تقل ورأس لمتساوى الاضلاع وی روت
خط عمود ومتصف بعال تینما ال
براك رسيم وس شاخ ی کر زین
قوس شار ادا برع ووطرلح ط
رط فرسهایطچوطب را ری شاه تس
نها ددع وی ولد ربنم
سيس بد مراكزى ولاو طول ى ب مساوى لاج
bers ds despised
رین سم طويى دين مى شود كه اتتهاى
ای با نی تقاطم ول الزهر طرف به
انز ال د کرادت ادها برد مرداخل
قرامییرد ای زدگیا کل یی
بأ بده متصل مى ككتدريا به صورت يس و بیش
.رای کدرا ریش رسیم
وس شاغيزى كد نيزيسالزرسم مقدساث ريد
subset peda bes
ال قست تست عنام
ور خظ تم قرا تطا چداشوه یی
بر عكس ترسيم قوس شمارة ۸ب مر کزح ور و
طرلح ط ساریرط قمهیط بط
راما اهتنا ال ری
دوك رسم مى كنيم. يعد به مر اكزنىء ك و طول
sy ساری جر ساب م وج اما
بأكاررسم مى نعلي هر اين فوس مععولامر كز
صفحه 16:
۱ دور شاخ پزی کند جناغی: پس از رسم قطر اد بهاندازهدهانه طأق و
طول هايا هد (تصف دهائه) نم ديره اى رسم مى كتينا امتداد عمود ومنصف را در نقطة و قطع نماد PE ace
وطول هدى ياه لل مسارى در سمت ازتقسيمات ششكاته نير دار ديكرى رسم كرده تا عمود ومنصف را در نقطة ط تلاق
كند. حال خطوط وى ولك ورا امتدا م دهيم تادو خط كتاره قوس را د تقاطاح ور قطع نمايتد,سبيس بدمر اكزج ور وطولاج.
يا رطابتدادو قوس ب ط وجبط رايراىشاته.
تانلاقى ب امتداد خطوط وى ولك ورسممى كليم
وسيسس بهمراكسزى ولاو طول ب ولاج
توسهاى بم وجل رأ مراى ياكارسى كشيم, هر
يقوس همملاحظه مشودكه محل نلاقىقوسهاى
al ياخط ترازاه ازهر طرف طاق سالپ
كلوك آجر ازبهتاى دهاته به طرف داخل يش زد
ne هيسن صورت انا ی رد
عش فس ةسار يام كرام
١ خط ترازنتصلييزدونقطة تلاقو امتداد خطوط
اح ولدجدور وى ب با امتداد دوخ طكتاري طاق.
دربالاى قوس قسمت_بيشائى كار وخط موازى
ط كتفين قوس را معين
7 دور سه يخشى تتده قطر درا به يهنا
مدا gl نیرز هرهس ستاری:
تقسيم مى كليم بر عمودهاي أخراجي ازدو سر
قطر دهاتمسمادل يهناى دهاه نقاط SL sc
عى نماييم وأز آن BME محل تقسيم لولطرف.
تفای وا مگیم حال Sid dg iS oy
صفحه 17:
seb قلس فليم ee ed
4
a
۳ دور سهيخشى كتدد يس ازرسم قطر
أذ يه يهناى ذهانة طاق آن را به شش قسست.
ماوی تسم یام و خطوط مود بر در
ate sg bles BD
از قسمتهای‌دهانعز تقاط | ودنشان می كنيم. حال
به مراكزى وك به فاصلة دوقسمت از كنار دهاته
وطول ا ى مساوى دك قوسهاي | ب وه جدرا
عراى ياكار نا امتداد خطوط رى و ح كرسم
م‌نمايمسیسب مازح ور وطرل ساری
جح توسهای بط وجاط رای شاه رسم
عىكتيم وبدين Slee Smeets
Legis laisse big
paces sleepers haan
است که نتطط سل نی دوقوی شانه با
pe i yah Sh 0[
ضمنا توه می شسود که رین دوقوس مراکز
قوسهاى باكارر قوسهاى اه دورس قطر لت
قائم الزاوه لى است كه اضلاع آن سه وچهارو
بنج مياد
صفحه 18:
۵۴ دور سهقسیعیکند ود قطر دراه بای دا طاق رس ینام و آن اه سهقسعت مساو تقسیم
میکنیم یر رویفسست وسط یی له ری یلم ل رمیسازم و سبس دوفطر ين مرب را رسم تموده PEL
اد خط عمود ادرف دا دام می‌دهيم ونقاطاح وررا ب دست مى أوريم. حال به مر كزى ولك وطول ای موی دا
مسأوى يك سوم دهانة طاق, فوسهای پاکار اب ود جدرا تا امتداد اقطارمر بع ى لش ل م رسم می کنم» سپس اگر به مر اكزل وم
وطولل جمساوى م ب قوسهاى ب ط وج ط را مرائ شانة رسم تمايم تا يكديكر راد تقطة طه روى عمود و منصف دعاته
قطع كتد. دين ترتيب مجموع جهار قوس نب ب طط. ط ب جده قوس سه قسمنى كتد ددست مى أيد وجتاتجه نر اكز
ح ول وطولح جمساوى ب ر فوسهاى ب ص وجدص ا بكشيم نا يكديكر رادر نقطة ص روى عمود ومنصف دهانه قطع
كتتد در أبن صورت مجموع قوسهاى | ب. ب صص. ص ج ج دور سه قسمتى تند به دست یآ
صفحه 19:
1.دورجهار قسمتى تند: قطر اد را بمبهناى
ادهائهرسم كرده.هر دوتصف آنرايه جهار قسنت
li pe alee سيس معادل تصق
دهائه. روى خط عمود ومنصف دهائه. نقطة طا رأ
انشان مى كنيم. حال بهم اكزي وك به قاصلة سه
فسمت ازهر طرف وطول ای یا ساوی سه
قسمت قوسهای اب وه جدرارسم مینمایيم ا
مداد خط عمودی فطر رزوی تقسیم يعت
تقطة ع در نقاط ب و چ فطع کند برای رسم
قوسهاى شانه كه يابد از نقطة ط كذ شته ودر نقاط.
اب وجديا قوسهاى ياكار ماس باشتد. ازطرف
استادكاران جندين راه حل به شرح زير ييشتهاد
ola
اولا: چون قوس شانه اد ازدونقط ب وط اجوط بگذردلازم است مرک زآن‌روی عمود ومنصف ب ط یا ج.ط قر ار گیرد
Gt جون قوسهاى شانه بابد در نقاط ب وج با قوسهاى باكارمماس باشند لازم است كه مركز آنها روى امتداد خطاج
باب ی بشند. دين جهت مركز وسهاى شائه درمحل تلاقى دوخط عمود ومنصف ط جد وب ط وامتداد خطهاى ب ی با
جاك قرارخواهد داشت. تجربه نشان مى دهد كه اين مركز معمولا به فاصلة دويرابر نصف دهاته وريع آن از
امتداد خط جك ما از تقطة ب روى امتداد خط ب ى مى باخد.
ضعناًى مناسيت نيست دراينجا كفت شود كه ابن مركز ازطر فى محل تلاقى خط لدجدياى ربا امتداد خط عمود ازتقطة ع
اولين نقسيم در هر طرف بوده وأزطرف ديكر اككر بر روى نصف قطر دعائه مثلا د همر بعى مانند مر بع ط ل د ه بسازيم و نقطة
ال را به نقطةان به فاصلة يك ششم از تقطة ه بر روى ضلع د ه وصل كنيم محل تلاقى اين خط با أمتداد خط لاجد همان م ركز
قوس شانه مى باشد. درهر صورت نقطةح وقرينة آن, نقطة ر مركز قوسهاى شانه به دست مى آيد كه با طول ح جديا رب
ae ی امي ل جر eg ee
ores
صفحه 20:
۵.دورهشت اوهنج:یکی دیگر ازقوسهای زیبای
العراثى مى باشد ورسم آن بدين صورت است كه يس از
ارسم خط اذ مساوى قطر دهانه وخط عمودومتصف آن»
أبتدا هر نيمه از قطر را به بنج قسمت مساوى تقسيم كرده
نقاطى را بد فاصلة دوقسمت ازكتار قوس نشآن مى كنيمء.
سيس روى خط عمود ومتصف دونقطة ووطرايه فاصلة
جها رقسمت دريايين وبالاى خط قطر apa pont
تقطذي به نقطة روصل كرده آن را ادامهمى دهيمتا امتداده
خط عمود بر قطر درنقطة ياد راد تقطة رقطع نمايد. حال
به مرك وطول رط قوس ط جديا طب را برا شاته
ازسممى كنهم تا متدادروى رادرتقطة جدياب قطع نم يدق
سيس بدمر كزى وطول ى جدياى ب قوس جاح ونباحرا
براى باكاررسم كنيم و بدين ترتيب مجموع قوسهائاح
cee bbe دور بتج أوهشت ددست
مى آيد در أبن دور توجه مى شود كه محل تلاقى قوس
ياكار يا خط قطر دهاته عقبتر از دو سر طول دهاته
میباشد.
صفحه 21:
۶ دور چماه اد لنگ: ین دور اتیب دوبیضی ب دست میآید که قسمنی اهاط را شکیلمی‌دهد. رس
آن نظير رسم قوسهای بیضی بدین ترتیب عمل می‌شود که انا قطر درا معادل دهاتة طاق رسم كرفه و آن را از دوطرف
أمتداد مى دهي سبس خط عمود ومنصف دهانهيعنى خط هن را رسممى كنيم. حال جتائجه يك مرتيه بادرنظركرفتن نقاط و
ه به عنوان كانون ومرنية ديك با درتظر كرفتن نقاط ه ود براى كانون دو بيضى رسم نمايم. آن دو قسمت از در ین و
پیضی كه درداخل فاصلة دهانه قرار مى كيرد ويكديكر را در نقطة ط قطع مى كنند يعنى دو قوس | ط ود ط مفعر دور جمان‌ا
مقعر دوردو لنكه مى ياشد. جالب توجد آنكه فاصلة نقطة ط از قطر دهانه در روى عمود ومنصف دراين قوس درست سعادل
چهار ‘Atle a ca aed te I and
7. دورجاته: دور جمائه را به روش ديكرى نيزرسم می کنو آن بدین صورت است که ها راد قاط ب؛ هچ
.يه جهار قسمت مساوى تقسيم نموده وبراى رسم قوس بيضى اول, نقاط | وجرا كاثون زبراى رسم قوس بيضى دوم نقاط ب
ود را كانون قرارداده آنها ررسم مى كنيم و بدين ترنيب مقعر دوردو لنكة كندرا به دست مى asl در ین قوس ارتفا هط
fale از نصق دهاهخواهدبد ۳
صفحه 22:
د - روش ترسيم دورهاى كليل
.دور كليل تند بنج أو هفت: در ترسيم اين دور
نظيرترسيمدوربنج اوهفت كندخوابيده مقدمناقوسهاى
ياكار وبايين شانه را رسم مى نماييم و سيس براى رس
قوس كليل به مركز و وطول وح فوس ح طح را رسم
مى كنيم (طول حل مساوى اختلاق مقداربايين تشستكى
نقطةل أزح وخط سح معادل يك جهارم طول دهائه
مى باشد)ويا آنكه فوس كليل را به م ركز و و طول وص
رسم مى تمابئد در اين صورت طول هدص مساوى با هدج
١مجموع قوسهاى اب.ب ل .ل
جد. مقعر دور كليل هفت اربنج»ه
)0 ).دور كليل كتدبتج أوهفت:دراين دوركه
ير دو كليل تند رسم مى شود قط نقطة وم ركز
شائه. به فاصلهُ نصف دهانه ير روى خط عمود و
منصف اتتخاب می شود
صفحه 23:
| 1
۳۰. دور کلیل (روش دیگرا: پس ازرسم
امركز قوس شاته به باى نقطة و
تلافى امتداد خط جدم با خط عمود بر اول
قرط لطس ود رز
قوس كليل همان نقطة ومحل تلاقى خط جد ميا
ين عمزدومس ةا موراقك
.دور كليل آذرى: كددر اين قوس دهان
Tee هه قسمت تقسیممیشود.
۳۲ دوز نیگن خرایسده ام
خوابيده:در اين دوريس ازرسم قطر دهائه آنرا به
جه رقسمت مساو نفسيم تموده وعمود ومتصف
دهانه رارسم مى كنيم؛سبيس برروى قسمت ى لد
عما لصف دماتستك متسارىالاضلاج ى ولد نا O
32
صفحه 24:
a dd
ج-روش ترسیم دورهای بنج او هفت (مشهور ترين قوس ايرانى)
18.دوريتج اوهفت تند: ازتقطة ف وسط خط 1د مساوى بهناى دهان قوس, عمود من را اخراج كرده روى آن نقطة ص
ارايه فاصلة نصف دهاتة طاق أزتقطة ه جدا مى نماييم, سيس به مركز | وطول اص قوس ص لك را رسم مى كتيم تا قطر اد راع
انقطة لك قطع il بعد به مركزك وشماع لدد قوس د ورا مى كشيم تا اننداد خط هن را در نقطة و قطم كند. وخط ولك د
كيده امتداد مى دهيم نا خط عمود بر محورا د ازنقطة | را در نقطةح تلاقى ثمايد.(يا آنكه خط ولك رابهاندازة طول اص
امتدادمى دهيم | حال بهمر كزك وطول لاد قوس د
جدرا ثامحل قطع آن با خط وك يراى باكاروبه.
مركزح وطولرح ج قوس ج ط را براى قوس
شان رسم م نماييم. (نقطة ط محل تلاقی قوس
be Welt صمود هدن میباشد) وه همین نحو
قوسهای طرف مقابل را رسم مى كنيم. بذین
صورت مجموع چهارتوس آب بط ط جج
د دور مقعر بنج اوهفت به دست مى أيد.
صفحه 25:
۰ مورف اون خط ادا ار
بای رس كشيده » تقذ آن را تتصيف
aie ف عمودومنسف هن بأ خارج
خط هدن نشان مى امد اقب لد
ب فاصلة موقت روى خط عه وصلمى كبرو
نا دادیم دا خط عوه خر
5 فوريئج هت کده تطر خط درا
ساو ای دحا وعط هن عمود نف آن
اراس كيم وروى لطا صن را ناز تف
معا جد شام زو
میا را یط رطع
همچتن هر کزطل اد ساری بای
مها ترس وح رامى كشيمثاخط عمود ير قط
تراجت کال کف طر لاد
د قوس ف جدرا ای پا نايم
اماد خط لاح در تقل جدنلاقي sors
مركزح وطوفوح جد قوس جد را مرأى شاه
م كقيم ناخ عمرد وتصف نفات على ترا
به همين طريق قوسهاى
رد یل لیب بط راوس ینم
بين صورتمجموح قوسهاى ابد ب طاطج
جاه دور متم بيع أومفت كتد به ست یی
اسادكارا مسولا قوسهاى دور جهار قسني
که وه همان رای که بر
Wega ۸ که ی
سید
صفحه 26:
فا
فوسى رسم نما این توس قطر در
تمي كدكد امل عه تفرم سال يدك
نفطه شروع فى نعبند بنى همه شوج قوس
از بل باه مال يك كلك به واخل نهاك
بش زدكى دارد. بناها براى رسم اين قوس يس از
كتيدن شطوط دي ياك ماه وصود وی
ق وی ها قاط ری دص ورین
کرد ورس راز و طرلح ورسم
نموه فطع رشان میکند. سپس دوخ در
قاط رریقطل معا وحروی امد وب
فاص اص ات کید ریسا کرررری
قح عت امه رب طرل جع ار
سم قوس را ری ادن ول توس
جمرابراى شان رس مى كتدووارسيدن ريسمان
Shae Slane dial»
ب ميخ ل قوس جد براى باكر رسممى شود
ازسم قطردعائ وخط عمود ومتصف وتقسيم هر
تيمأيعاتي بنج قسنت ساوى يدبراكزك او
طول سه قسمث اهر طرف ها دراه سم
عى كنم Bale Bye LG
مکی الق سل رده آ اه
نا صف دغاته تقاط ح ور اتداد م دهم
حال قوسهاق اب ودجدازا دردايره قوسهاق
Goptlonwepadeut aad
صفحه 27:
۳ دور پنج او هفت کند خوایده(قرس بتج
يركاره): sala ye il ld
چهارقست مساوی تقسیم میکنيم. از نا
عمودهایی وسمنمودهمعادل ریعدهاه روی 7
میکنمحال ب مرکزه وطول همح قوسح‌ی رارسم
مى نماييم تا قطر اد رادر نقطةى علاقى كتد. به مركي و
طورى د قوس دم رامى كشيم تاباارتفاع س ح د نقةُم
متلاقي شود خطمى رارسم كرد آنا امتدادمى دهيوث
درتقطة و امتداد خط عمود ومنصف دغاته ينى خط
ص رادر نقطة و فطع كند (طول م ومساوى با طول هدح
خواهد بود) سيس از نقطةح بد نقطة و وصل كرده ادامه.
م دهيمتا امتدادخط عمودير قط دهاتدر لزنقطة) در
نقطة رقطع نمايد. بدين ترتيب جنانجه به م ركزى وطول
ىد قوس د جسرا تامحل تلاقى آن باخط م جدبراى باكار
وبدمركزوباطول جو قوس جدل رات محل تلاقى نيا
خط عمودسح بری بان شاه قوس ل ط رب مرک
وطول رل بر ا‌بالایشانه تا محل تلاق آنباخط عمود
ومنصف دهانه رسم كنيم؛ سيس ثيمةديكر رأ نيز به همين
ترتيب يكشيم, مجموع قوسهاى اب. ب لءل طءطلء
ال ج جه دور مقعر ينج أوهفت كند خوأبيده بددسث
alee
صفحه 28:
08 دور أوثيو: قطر د ممادل دعانة طاق را
abl sel balsa ton
ط را سم مى مایم و بدین ترتيب مجموع دو
cal gost gla psd dbl oh
.٠* وير يت اتدانقطر ادر
ال ان رسممی کم وآن
زايد فستسار وم وري ما
ومعادل يك قسنت أزهر طرف قطر
را ان داد نی ولد را نان 0
میک حال دوتقطةى ورامك
ارده ويه طولى د سارى لد
ni طواطرارسمى تمايم
ويدين ترتيب ازمجموع در قوس |
صفحه 29:
SARGEANT
بس ازرسم قطر اد معلدل دهانة طاق» ن ره سه
اقسمت مساوى تقسيم تموده وهر كدام ازمحلهاى
انقسيم رام كزقراردادهوبه طول معادلدوقسمت.
اسه قسمت يهناى دهانه. وسهاى هر طرف رأ
ازمجمو عدو قوس اط oes
دور وی نه سمتن دنست في أب pry
۱ لوزي خوابيده (كوتادا كتدادرترسيم امن
دوريس ازرسم قطر اد بهبهناى دهائة طاق هر نين
أذرايهيجهارقسمت مساوى تقسيمتعوفه, نقاطى
ول را رویاولین قست از هرطرف نشان
ى كنيم سيس دونقطى ولارامر كزفر اردادوويه
طولى ه مساوى ك | دوقوس د ط واط رارسم
مى نماييم. ويدين ترتيب مجموع قوسهاى | طاو
ظ د مقعردوز أوزيو كوتا به دست م أ
صفحه 30:
۵ دورهای شکسته (ضرهی): در ساختمانهای
جدید که در سقفها نيرهن استفاده مى شود بين هر دو
تي رآهن ها طاقهاى ازج كم خيز يوشيده مى شود. برأى به
أوردن ين دوربس ازدر نظر bes اد اد
فاصلة دير هن وخط عمودومنص ف ن مقدا رخيزطاق
را روى خط عمود ومنصف تعن تموده وبا تعيين مركز
قوس روی خط عمودومتمف که هط .ط با
فاصله مى باشد دور طاق را رسم مى كنيم.
en
۴ دور ثمام: همان طرر که بل از استفاده از قوس
شكسته درمعمارى ايرانى قوسهاي بيضى شكل وخاكى
مورد استفاده قرارمى كرفت وبعداً نیز توسهای شکسته
خصوصاً در پوششهای دوجداره برای پوشش داخلی
درنظر گرفته می‌شد. در معماری غربی نیز قبل از به
كاركيرى قوسهاى شكسنه (اوزيو) ازقوسهاى تمام دور
براى يوشش سقفها هره كير مى كردند. براى ترسهم
أبن دورها بتدا قطر ادر معادل يهثاى دهائه رسم كرده و
عمود ومنصف آن رامى كشيم. حال بدمر كزتقطة وسط
خط قطر ويه طول نصف دهاته تيم دايرة | طاد وا رسم
عى نماييم و بدين ترتيب قوس مقعر دور تمام به دست
صفحه 31:
7
2؟. دورهاى عربى: ب مطالعه دردورهاى
غربى ددر اينجابى تناسب نيسث كه ازيكى
دو تمونه از دورهایی که در بشاهای
کشورهای عربی با مشخصات خود مورد
استقادٌ استادكاران قرار كرفتهوبه نا دور
عزين زوف نارود عرد وتوظ رسع
آنها درزير أورده شود.
صفحه 32:
۷ دورهای فندی: در درهایهندی پیشتر, ترجه به زین دورها دم است. لا شکل ظاهری دور به صورت.
کنگرههیی در داخل در دیهمیشود كه به طورآریز هدور صلی اتصال دار
صفحه 33:
۸ به جزدورهای پادشده در بالا دورهای دیگری نیز وچوددارد که بيشتر جنبة تزيينى داشته وبه صورت بيش زدكى ازبدنة
ديوارها در طاقتماه به كار كرفته شدء ست مانند قوس برنخش, دورهاى طاق ار دور گل و و شیره Pb NE AS
سم مشود
سرب
٩ بدیهی است غير ازدورفاى ذكر شده. ازطرف استادكار
خصوصی داشته و عمویت جندانی نداد و لذا از بحث در
دورهاى ديكرى نيز ابداع شده ست كه بيشت جنيدهاى
lose كرديد.
w
صفحه 34:
ابعاد آجرها ۲۵:+۵ ۵:۲
نحوه اجرای طافها
ضربی۲- ریمی۲- چپیله . تیغه لیب الاپوش-)
صفحه 35:
صفحه 36:
صفحه 37:
صفحه 38:
"۲ طاقهای ضر بی: در این طر طاق زئى كه در بين بنأها بيشتر متداول است. رگهای آجر طاق برخلاف طاقهای نو ع اول
كه به موازات آجرجينى ديوارها وجر زها است عمود بر رك آجر ديوارها مى باشد وبدين جهت لازم است در ابتداى كاررك
أول طاق به نحوى تعبيه شود كه بسترى براى ركهاى ديكر باشد تا بتوان ركهاى بعدى را به آن جسيانيد.
شكل 2-7١ : نحوه اجراى كيز
ون ری در ای أزج به شيوة ضري موف جين سذك در طاق به شيو روس
a
صفحه 39:
صفحه 40:
صفحه 41:
صفحه 42:
صفحه 43:
صفحه 44:
صفحه 45:
صفحه 46:
هه
۳ ۱]
صفحه 47:
صفحه 48:
صفحه 49:
صفحه 50:
صفحه 51:
و سا ee ی ی وی 2
و به أزمايش كذارده شد و با تكميل آنها آثار بسي ag
طرق وشيوههاى مختلفى را كه در اين رابطه يعنى تبديل مربع به دايره؛ اطرف استادان فن به مورد اجا ارده شندة
مى توأن به صورت زير تقسيم بندى كرد:
.٠١ ازجهاركوشة مربع بابيش كذاردن آجر در
هر رك از روى هر دو ديوار مجاور و سير به هم
آوردن آنها مکمب تالار را تبدیل به منشورهشت
ضلمى مىكتند و بعد با بيش كذارمن آجر هر
گوشه‌ها. این متشور تبدیل به
TAM yas glows
كثير الاضلاعى كه هر ضلع آن برابر طول بك
آجر است ساختمان گنبد را شروخ می‌نمایند
مان ساختمان نید رباط شریف.
>
کح
مر
کر
7
صفحه 52:
صفحه 53:
شکنج : چیرو چروک-6-
شکنج به صورت چین و چروکهایی در گوشه گنبد
ایجاد.می كنيد
شکنج به دو صورت اچرلیعی شود
ظاوب سیا طاقبندی-1-9-01
کاربستیت ک اربسی--1.0
صفحه 54:
۱ ۳
». رباط شرف (ایران): ناقچه گوشه در گنبد (مأخد, گدار ۱۹۴۹)
صفحه 55:
صفحه 56:
صفحه 57: